User Tools


Viṣamapadoddyota

  • Jammu, ,
  • Known as: 495, (NCC).
  • Siglum: Jammu 495 (A)

More ▾
Title Ha­ra­vi­ja­ya
Commentary Vi­ṣa­ma­pa­do­ddyo­ta
Author Ra­tnā­ka­ra
Commentator Ala­ka
Physical description
Language/Script [Sanskrit in Latin script.]
Format e-text
Material digital
History
Date of production unclear
Place of origin
Provenance [record of ownership]
Acquisition [how it was acquired]

  • Jammu 495 (A)
sa devo maṃ­da­rā­ca­lo gi­ri­ja­yā­vala­ṣṭi­ta­yu­ga­pad eva saṃ­rva­tu­bhir ase­vya­ta pra­sa­vāḥ ku­su­mā­ni arī­ṇāṃ vi­je­tṛ­tvād ana­ghā adhi­ccha­dma­cā­riṇo pra­ti­ha­tā vā bhu­ja­ta­ra­vo ya­sya sa
ma­dhu­pā­nāṃ rā­ji­bhiḥ pa­rā­ji­ta­ma­na­svi­nī­ma­na­saḥ su­ma­na­saḥ pu­ṣpā­ṇi ta­tra tā­dṛ­śaṃ ja­gat su­ra­bher va­sa­nta­sya śo­bhām ava­hat su­ma­no­bhi su­ra­bhiḥ sā­mo­daṃ ja­gac chri¦yaṃ da­dhre iti vā yo­ja­nā vi­pla­vo bā­dhaḥ spha­ṭi­tā­ni bhi­rnna­ni ¯¯¯tyā­di­nā­tro na­kā­ra­sya na­kā­raḥ
ya­me­na se­vi­tā dig da­kṣi­ṇā tām apa­sya ravi eḍa­vi­ḍo dha­na­dhaḥ āśra­yā pa­tir ya­syās tāṃ di­śām utta­rām āLśi­śri­yat se­vi­ta­vān tat cha­ṇṭa­tā­nu­rā­gas te­nai­va ta­tsu­ko hi kāmī ta­thā ya­sa­ne­va ke­na­cid adhi­ṣṭi­tāṃ yu­va­tim utsṛ ka­sya­cid arthe­śva­ra­sya ra­ma­ṇīṃ pra­ti­pa­dya­te aśva­sa­tāṃ prā­ṇi­nā su­ma­tā atī­va śī­to­ṣṇa­yor abha­vād atyaṃ­ta­ha­ci­tāt
ti­la­kas ta­ru­bhe­dair utju­la­pa­ttrā­bhiś ca la­tā­bhiḥ sa­ha­va­rta­mā­nā gi­ri­bhru­vo ra­myāṃ sthi­tim adhā­ra­yat va­nā­ni kā­na­nā­ni ja­lā­ni vā ti­la­kaś ci­tra­kaḥ pa­ttra­la­tāḥ pa­ttra­bhaṃ­gāḥ ta­tsa­hi­tāś ca kā­mi­nyo ma­no­ha­ra­sthi­ta­yaḥ va­nā­nām atri kā­mi­tā pra­tī­ya­te sa­mā­so­kti­va­śāt
ru­cir abhi­lā­ṣaḥ kāṃ­tiś ca ma­dhuḥ pu­ṣpa­ra­so ma­dhuś ca va­saṃ­tāḥ ava­tī­rṇa­ma­no­bha­va­tāt pa­ra­va­tīḥ pa­ra­taṃ­trā
ma­dhu­li­ho bhra­ma­rāḥ te­ṣāṃ saṃ­ha­tir asura­yā­ya­tā su­kham anva­bhūt su­khā­di­bhyaḥ ka­rtṛ­ve­da­nā­ya kyaṭ ku­su­mau­ṣa­dhi­sa­mbaṃ­dhi­no ra­sa­sya ¯¯¯ saṃgra­haḥ pā­naṃ tona su­sthi­tā śo­bha­nam āsi­ta uktaṃ ca ane­ka­ra­so vya­va­hā­ro ra­sā­ya¯¯¯
jā­mā­tā ca
kusu­mi­tā ra­ta­sva­lāḥ api pri­yaḥ prī­ti­he­ta­vaḥ ma­da­naś ca kā­maḥ pa­ra­bhya­taḥ pa­re­ṇa po­ṣi­tā pṛ­tha­gjanā api ma­de­na ta­da­py amu­kha­rī­kṛ­taḥ
ma­dhu­re­tyā­di­vi­śe­ṣa­kaṃ iti­ra­se­na vi­sṛ­ṣṭā­yās sa­va­ya­so va­ca­nenā­ga­te pri­ya­ta­me vi­ṣa­ye ayu­taṃ mā­naṃ muṃ­caṃ­ti yās ta­thā­vi­dhā yo­ṣi­to ba­bhū­vuḥ yo­ṣi­to ba­bhū|| Lmā­dha­vī gra­ti­la­tā mu­ku­la­tā ma­lī­ma­sau pā­pāḥ sma­ra­sya sa­māḥ sa­mu­ci­tāḥ ta­ru­ṇīr ity arthaḥ
pa­kṣma¦bhiḥ ke­sa­raiḥ ka­rā­la­tā vyā­ptir bhā­sva­ra­tvaṃ vā śu­ci­ta­yā­py upa­la­kṣi­ta yo do­ṣaḥ vā­kas tā­pa­ya­ti tad ayu­ktaṃ vi­ṣa­dā­tma­tvāt pa­ro­pa­tā­pa­nā­bhā­vāt ci­tu­yā pra­vṛ­ddha­yā pa­kṣmā­ṇi ne­tra­lo­mā­ny api karā­laṃ bhī­ṣa­ṇam api ma­dhu ma­dyam api
tatu ta­smā­tu tud ba­hu­vi­dham uktā taṃ da­yi­taṃ sa­tva­ram āna­ya na va­yaṃ kāla­kṣe­pa­sa­hi­ṣṇa­va iti bhā­vaḥ
paṃ­ka­ja­bī­jaṃ pa­dmā­kṣaḥ vya­va­dhir ācchā­da­nam stri­yā vi­ra­he sati bu­dhayo­ga­kṛ­to ghā­tu­kaḥ | strī­ha­na­naś ca ma­dya­pā­na­prā­ga­lbhyaṃ ma­li­nā­tmā­nāṃ dvi­jā­nāṃ sā­ha­saṃ ki­yat
ja­ḍa­ta­yā mau­na tena na tya­ktāḥ bā­li­śa­ta­yā ca mau­gdhye­na na saṃ­hi­ta iti vi­ro­dhaḥ ja­ḍa­ta­yā śai­te­nā¦na­pā­kṛ­taḥ na­vā­ni ca tāni ali­śā­tā­ni tair anvi­tāḥ riṇā ru­cir ya­syāḥ iti cā­rtha­dvā­re­ṇa viśe­ṣa­ṇam
ca­ra­maḥ pa­ści­maḥ saṃ­pu­trāḥ dva­yam anu­gi­raṃ gi­ri­sa­mī­pye gi­reś ca se­na­ka­sye­ti nam rase ma­dhu­ni mano ya­sya sa sa­ma­nā­daṃ tu­lya­dhva­niṃ kṛ­tvā
ku­su­mam eva ko­śaḥ ca­ṣa­ke tum eva ta­ror nā­ya­ka­bhūta­syā­rpa­yi­tuṃ latā vi­va­li­tā saṃ­mu­khaṃ pa­ri­vṛ­tāṃ | ma­dhu ma­ka­ra­rdhaḥ surā ca balī ha­la­dha­raḥ tā­paḥ kāma­jva­ro pi
ke­sa­rā­ṇi ba­ku­lā­ny eva ke­tū­nāṃ dhva­jā­nāṃ śa­tā­ni ya­smin
ma­dho va­saṃ­ta­sya me­ra­man niśaLyā mu­khe prā­raṃ­bhe ka­lu­ṣa­tān api na prā­pti tadā di­śām ati­śa­ye­na vai­śa­dyāt ani­śaṃ sadā yā­pi­tam ati­vā­hi­taṃ mā­naṃ dai­rghyam ya­thā va­saṃ­tī rā­trī­ṇāṃ tā­na­va­tpo­teḥ kā­mi­nī dvi­tī­ya­kā­minyā kṛ­ta­sa­ma­na­vi­ghna­tvāt ci­re­ṇā­pi sa­mā­ga­te priy pre­ye­si na va­da­ne kā­lu­ṣyam āpno­ti madya­saṃ­pa­rkāt ma­dhuṃ ma­dyam api māno bhi­mā­nau pi
sa­ra­si­jā­nām ura­si­ma­dhye bhra­ma­raiḥ gho­ṣam ava­sthitaṃ su­khe­na vi­śro­tam utta­ra­cchaṃ­daḥ pra­ccha­da­pa­ṭaḥ sa­jā­ni­bhis sa­bhā­ryaiḥ jā­yā­yā niṭ
ku­ṭā­śi­tyakhye­na ce­ṣṭi­te­na ma­naḥ kāṃ­ta­sya va­dhūr ahṛ­ta sa­mā­va­rja­yat prā­ṇe­śa­gā­ḍha­bhu­ja­pā­śa­ni­pī­ḍi­tā­nām udā­mu­ha­rṣa­bha­ra­ni­rbha­ra­mā­na­sā­nām īhe duḥ­kha­ya­sy ala elaṃ dṛ­ḍha­mū­ḍha­vo­kye sau­khye pi duḥ­kha iva kuṭṭa­mi­taṃ va­daṃ­ti
su­na­va­tī yu­va­ti sā sma­ra­sy sau sa­khe­ti va­saṃ­ta­sya saṃ­sthi­tim iva sa­ma­mī­ma­rutsaṃ­mā­na­yām āsa yuto navo ya­syāṃ va­ya­va eka­de­śau ṃku­ra evā­bha­ra­ṇaṃ ya­tra tā­dṛ­śīṃ śri­yaṃ dhā­ra­yaṃ­tī
aha­ṇya gi­ri­yas te­ṣāṃ bha­va­spa­śa­ktaṃ rū­pa­ca­yaṃ ku­rvaṃ­taḥ ta­thā pa­thi­kā­nāṃ ha­na­ṇaṃ ku­rvā­ṇa­sya kusu­me­ṣoś ca śa­ktiḥ po­ṣa­ṇa­pra­ti sa­ha­kā­ri­tāṃ sa­hā­ya­tvam uda­va­han sa­ha­kā­ri­ṇo hi pra­tya­yaḥ prakri­yāṃ­ta­ra­syo­pā­dā­ru­bhū­te­sya kā­ryaṃ pra­ti śa­ktim upa­ci­nvaṃ­ti bī­ja­sye­vā­ja­lā­da­yo na­va­māḥ śre­ṣṭhā māLdha­vo va­saṃ­taḥ
janā ra­ti­krī­ḍā­ra­se­na vyā­ku­lā ba­bhū­vaḥ ka­ṭuṃ­ki­tai sa­maṃ­trā­hai¯¯¯
kiṃ­ja­lkā­svā­da­ne­na ka­lai ma­dhu­raiḥ ra­sa­ka­laiḥ cā­vya­kta­śru­ti­bhir ali­nāṃ ra­vaiḥ caṃ­pa­kā­khyaṃ ku­su­maṃ sa­mu­dga­ta­ma­da­na yo­ṣi­taś ca­kā­ra
ra­bha­sā tva­rā ma­dhu­ka­rā evāṃ­ja­na­ma­yaṃ va­śī­ka­ra­ṇa­pra­kā­raḥ ni­jā­bhir va­dhū­bhiḥ ja­ve­na dhūtas ti­ra­skṛ­taḥ śa­rī­ra­śra­mo ye­ṣāṃ
śai­va­le­na śe­va­le­na satī śo­bha­nā śai­vaiḥ ca śi­va­bha­ktair lasa¦tī śrīr ya­syāḥ va­te­ti vi­sma­ye
ati­muṃ­tya­ka­vra­ta­ta­yo­gā gu­ṇa­śrī yāṃ­sāṃ tā­dṛ­śo na bha­van saṃ­vistī­rṇa­gu­ṇā­śrī­yo­gā ba­bhū­vur ity arthaḥ pra­ka­ṭa­pa­trā­la­tāḥ śa­khā vā­bha­ra­ṇaṃ to­no­ju­lā na­ra­syā pa­tra­la­tā­bhir ābha­ra­ṇaiś ca ta­jva­lā vi­ta­ta­gu­ṇa­śo­bhāś ca yo­ṣi­to bha­vaṃ­ti
kāṃ­te sa­ti­mu­kha ade­darat bi­bhe­da ātma¯tva­ra­pra­tha¯¯spa­rśa­si­ty abhyā­sa­kā­rya­ma­da­ntā­de­śaḥ rāgo nu­ra­ktir api ka­raḥ pā­ṇir api
pa­lā­śaḥ kiṃ­śu­kaḥ ta­tra bhra­ma­ra­ṇāṃ saṃ­ha­ti ca­pa­la tvām abhi­khyām āvir abe­bha­vet pra­ka­ṭīca­kā­ra vi­bhra­maḥ sa­dṛ­śaḥ
ana­vaḥ ci­ra­pra­rū­ḍhaḥ śvā­mo ye­ṣāṃ te mu­na­yaḥ kā­ma­sya va­śaṃ ya­yuḥ ani­miṣair ali­mī­la­dbhiḥ akṣi­bhir ālo­ki­to vī­ṇāṃ pa­kṣi­ṇāṃ bhra­ma­rā­ṇāṃ bhra­mo ya­syām ani­mi­ṣaḥ ca­kṣa doṃ­rśa­na­sya vi­lā­so ya­syā na­va­mā­li­kaḥ sa­mva­laḥ na­va­maṃ co­tkṛ­ṣṭa­ma­li­kaṃ la­lā­ṭaṃ ya­syāḥ
bhī­raLvo yo­ṣi­tas ta­māṃ ja¯¯ sa­ma­da­tvād ama­msaṃ do­la­na­vi­bhra­maṃ do­lā­vi­sā­lā­saṃ nā­nva­bhu­van nā­pi­rvana bhū­ta­bhū­vān eva pa­ri­mṛ­ṣṭaṃ spa­ṣṭam
adī­dī­pad iti dī­pa­naṃ pra­bo­dha­naṃ da­ha­naṃ ca śi­khī va­hnis tadvateṃ­na ca piṃ­ga­laṃ ka­pi­śaṃ va­dhū­ka­pi­tā­raṃ kā­mu­kaṃ ca kam itā kaṃ na prā­ptā tā­mau va­lla­bho||¯¯¯¯||
su­va­rṇa­śṛṃ­kha­lo­ba­ddho nā­nā­ra­tna­vi­bhū­ṣi­taḥ la­lā­ṭa­la­mbya­laṃ­kā­raś ca­ṭu­las ti­la­kas smṛ­tāḥ¦ raso maḥ­ka­raṃ­daṃ ja­laṃ vā na­ra­ma­thṛt sa­rva­ja­na­ma­no­ra­māḥ
śu­cir āṣā­ḍho mā­saḥ āplu­tis snā­naṃ va­dhūṃ­si­tā śa­kha­rī­kṛ­tā ma­lla­kā kuṃ­bha­ma­bhe­do yā­bhiḥ yā­sāṃ vā va­ṣṭi­tā gu­ru­ra­llo­pam avāpyo­ru­pa­sa­rga­yor ity ava­śa­bdā­kā­ra­lo­pa
ka­rāḥ pā­ṇa­yo pi tā­paḥ khe­do pi mā­naṃ dai­rghyam api mānaś ca di­ra­śā­yī­ni di­nā­ni grai­ṣmi­kā vā­sa­rāḥ atra ti­gma­ru­ceḥ ka­ku­bhā ca kā­mi­tā pra­tī­ya­te liṃṅga­vi­śe­ṣo­pā­da­nāt ya­thā sa­ra­le saha vā­sa­ra­śri­yā ni­bhṛ­te kāpi ga­tas sa bhā­ska­raḥ vada tena vinābji­nī ka­thaṃ kṣa­ṇa­dā sa­tya na­tāṃ­gi ne­ṣya­tī­ti evaṃ ca di­na­śri­yo pi nā­yi­kā­tva­pra­ti­pa­ttau ya­thokto he­tus sa­mbha­va­tī­ti da­yi­ta­yoḥ ty upa­mā­nna­pa­dam anu­tha­ṭā­rtham iti sa­hṛ­da­yaḥ
pri­ya­ta­ma­sa­hi­tāpi kṛ­śāṃ­gī vi­ra­hi­ṇyā sthi­ti­mi­tā prā­ptā ja­lāṃ­rdra ja­la­kra­taṃ va­stram ati­mi­tā­kṣa­rā sva­lpa­va­rṇā
Lṭa­ṅka­ni­ku­ṭa­ne­na śa­stra­kā­ha­tyā gha­ṭi­ta­lo­ca­nam ra­viḥ kila surā pri­ya­ta­mā­nu­ro­dhe­na duḥ­saha­taṃ dhā­ma tva­ṣṭuṣ ṭaṃ­ke­na śā­ta­yām āsa ja­na­tā kla­mam ita­va­tī gatā
dī­pi­kā lo­hā­di­ma­yī dīpādhā­ra­bhū­tā ya­ṣṭir api ma­li­kā­to­la­bhā­ja­tam api gha­no na­ghaś ca ni­rdo­ṣo nā­daḥ kva­ṇi­to ye­ṣāṃ
baṃdhu­ro ru­ci­ras sau­ra­bha­pra­sa­ro ya­sya ta­dbhā­vaḥ pra­sa­ra­taḥ vā­te­na vṛ­taḥ pa­ṭa­ka­sa­mū­haḥ pā­ṭa­laḥ puṣpa­bhe­daḥ saṃ­pu­ṭa­mu­ku­lā
itī­va pra­ti­ka­rtum icchaḥ kā­maṃ śi­rī­ṣaṃ nā­mu­kta­su­mam īkṣi­taṃ sadā¦lo­ki­taṃ sat śu­cam ala­mba­yat prā­pa­yām āsa ma­na­saḥ pra­tya­gro hā­saḥ ta­dbhe­do ye­ṣāṃ
riariśo ha­raḥ gi­rau ri­cchaṃ­da­sī­ti pra­tya­ya­dvā­re­ṇa cchaṃ­da­si ni­ya­mi­ta­tvād gi­ri­śi­śa­bda­sya bhā­ṣāyāṃ pra­yo­ga­pra­mā­da­jaḥ ra­sas sa­li­lo rā­gaś ca ta­nma­yaḥ
pa­yo­dha­rā­ṇāṃ dho­ra­ṇī paṃ­thiḥ kimu bhu­vi rājo nā­śa­ma­yad iti nāru tra sā­ma­rthya­la­bhyaḥ
saṃ­va­na­naṃ śī­ka­ra­ṇam ata­nu­kā­maḥ avā­si­ṣur va­vuḥ
sa­ni­nā­dāḥ pa­yo­mu­co ya­tra ta­min ktvā­le ma­yū­re­ṇa nṛ­ta­vya­sa­ta­va­tā sthi­tam na­vaiś caṃ­dra­kai po¦kṣair nā­cchi­tā la­kṣi­ta­caṃ­dra­sya ca ka­la­yā āṃ­chi­tā saṃ­ga­tā
aṃ­ta­ra­mā­rgo ga­ha­naḥ pra­de­śaḥ ta­dgatā śri­yaṃ va­na­bhu­va vo­hat jā­tir mā­la­tī tayā śa­rī­ra­ru­rka sva­rū­pa­śo­bhā sā­rā­pra­ka­ṭa yā­sāṃ¦ Lta­thā jā­ta­yaḥ śu­ddhi­vi­kṛ­ta­bhe­de­nā­ṣṭā­da­śa ṣā­ḍjī­ṣaḍ_ja­ma­dhya­māḥ pra­bhṛ­ta­yaḥ ta­tsva­nṛ¦pa­sye­va ca rug yā­sām tā­sam eva ca vi­śe­ṣe śeṣo tu­ra­mā­rgo bha­va­ti dvi­śri­tya­dhi­ka­yo ni­ṣā­dha­gāṃdhā­ra­yor ya­thā­kra­maṃ kā­ka­lyaṃṃ­ta­ra­sva­ra­saṃ­jñā­tva­ka­lpa­tvāt ka­va­la­nā grā­sas ta­da­rtham valanā pa­ri­bhra­ma­ṇam
me­ka­lo viṃ­dhyaṃs tenu rya­viṃ­bhya­sya sā­myam asi­ta­va­rṇa­tvāt aci­rā­rci saudā­ma­nī āna­ta­yāḥ pu­nāḥ pu­nar allā­sa­ne­na dā­sthi­tyam asmā­su na ja­na­yi­ta­vyam ity āśa­ye¦na pra­hva­yā
alla­kā­nāṃ tāṃ­ḍa­vi­kair na­rtu­kaiḥ
śa­kra­dha­nur ma­no­ha­re­ṇa ga­va­la­sya ca ma­hi­ṣa­śṛṃ­gasya śyā­ma­ta­yā śo­bhāṃ gṛ­hṇa­tā ca gha­nā­nāṃ ca yo na bhū­bhya­te­va ca­tu­raṃ kṛ­tvā ye na va­śī­kṛ­tās te ka iva janā na ke­cit rājā pu­nar ana­ghe­na ra­tna­yo­ge­na spha­ri­te­ta hā­ras ta­dvat ca­tu­raṃ­ga­sya ca ba­la­sya ha­stya­śva­ra­tha­pa­ti­la­kṣa­ṇa­sya sai­nya­sya śo­bho ka­la­ya­to
ha­ri­go­pā iṃ­dri­go­pā­khyāḥ prau­ṇi­naḥ ha­ri­go­paś ca go­pa­rū­pa­dhā­rī vi­ṣṇuḥ vra­jo ga­vāṃ ni­vā­saḥ śre­ṣṭhā lāṃ­ga­li­kā au­ṣa­dhi­vi­śe­ṣā yā­trā muṃ­citaś ca pū­ji­to lāṃ­ga­lī ha­la­dha­ro ya­tra ana­vo ra­ṇa­ci­re saṃ­ci­taṃ ra­jaḥ
ata­no kā­ma­sya ba­hu­lā­yaḥ śri­ya ālaya­tvaṃ ka­la­ya­tā gṛ­hṇa­tā ku­ṭā­jā­khya­ku­su­ma­ni­ca­ye­na na­kṣa­tra­gra­ha­ṇa­vad āca­ri­taṃ na­bha­si śrā­va­ṇe Lnta­ri­kṣe ca caṃ­drā­kā­rair da­laiḥ pa­lla­vaiś caṃ­dra­sya ca da­le­na khaṃ­ḍe­na ru­ci­ro­jva­le­na
vi­vā­ri vi­ka­ra ja­laṃ vi¦ki­re­tyā­di­kam āca­raj ja­la­do vi­yu­to vi­yo­gi­nīṃ na na­va­śām api tv āya­tvām eva ca­kā­ra vikire­tyā­dau sa­mu­cca­ye nya­ta­ra­syām iti loṭ hi­rā­de­śaś ca āca­ra­nn iti sā­mā­nya­va­ca­na­syād upa­yo­ga sa­mu­cca­ye sā­mā­nyā­va­ca­na­sye ti
ni­gū­ha­ne­na sthi­ti­ma­ta su­khi­tān ittham iva ra­vaiḥ ta­ru­ṇā­nambu­dho bhyu­dhāt abhi­ma­to tī­vā­bhi­pre­ta sa­mā­rga­ma­kā­ra­ṇa­tvāt
alā­tam ulmu­ko ta­tsa­dṛ­śī ta­did āvi­ra­bha­vat pra­ka­ṭī­ba­bhū­va sa­ma­va­rtī yā­maḥ
āma­rṇaiḥ ta­ru­bhe­daiḥ kaṃ­da­laiḥ ca la­tā­vi­śe­ṣaiḥs satī śo­bha­nā ama­laiś ca kaṃ­dair tvi­sair anyai vā mū­lyaiḥ la­saṃ­tī śrīr yā­sām gi­ri­ma­lli­kā kuṭa¦jaṃ ta­ccha­ba­li­ta­ddhāt bhra­ma­re tva­li­tvā ve­ṣṭi­tāḥ
na­vai dhū­rga­taś ca pa­rā­dhā­rā­dhi­rū­ḍhaḥ kāmo yā­sāṃ tathā­vi­dhā va­dhūr abhra­pa­va­naś ca­kā­ra vo ku­ṭa­jāḥ vā­rṣi­kāḥ ku­su­ma­tvi­vi­śe­ṣaḥ
mā­la­tī­ku­su­ma|-m eva mu­dga­raḥ pra­ha­ra­ṇa­vi­śe­ṣaḥ sa eva smṛ­ti­bhu­vaḥ sa­kā­śād āga­te­nā­pa­ści­me­na pra­hā­rā­tu­rā­pekṣi­ṇā pra­ha­re­ṇa mū­rchi­tā yo­ṣi­taś ca­kā­ra mā­la­tī­ku­su­mam eva kā­ma­sya mu­dga­ra iti tu na yu­ktam mudga­ra­śa­bda­syā­tra sā­pe­kṣa­ta­yā sa­mā­sā­pra­saṃ­gāt ma­da­ra­se­na ma­da­ja­na­ka āda­ra­sa sbhramo ye­ṣāṃ ta­thāLvi­dhāḥ smā­ra­vāś ca bhra­ma­rā ya­smin
āyu­taṃ bhu­ja­la­tāṃ­ta­raṃ pri­ya­ta­mū­mā kā­mī­psi­taṃ apri­yaṃ nā­na­yat sa­rvam eva nijā vā­dhū po­ri­ṣa­ṣva­je ha­rir aśvaḥ rado daṃ­taḥ kā­li­kā me­gha­paṃ­tthiḥ aśva­nāṃ va­yo­vijñā­ci­hnaṃ ca¯¯¯¯¯¯ tamo mā­li­toṃ­ta­tvāt
yo jana su­ta­rāṃ da­ma­sya śa­ma­sya laṃ­gha­nam aka­rot apa­gha­nā me­gha­ra­hi­tā apa­gha­nāś cāṃ­gā­ni hṛ­da­ya­hā­ri­śo­bho na­vaḥ eṣa aśva­yu­jo ya­syām hṛ­da­ya­na|-nda­naś ca śo­bha­no ve­ṣau veṣa ya­sya veṣo veṣa āka­lpa ity artha­na­thāṃ­ta­ram
ka­ma­lā­nāṃ ko­ra­kaḥ ku­ḍmalaṃ ja­nā­nāṃ ha­ste ya­tra ta­dbhā­vaṃ da­dha­tīṃ śri­yaṃ śi­ra­ddi­va­sā da­dhi­no da­dhas tu­raṃ­gā iva tair api ka­ma­la¦ha­stāṃ śrīr uhya­te ta­tsa­nni­dhau śri­ya­sthā­nāt kaṃ ja­laṃ śi­raś ca dhā­ra­yaṃ­tī­ti ka­ndha­rā ja­la­bhya­taḥ grī­vāś ca saṃ­jñā­yāṃ vra­mṛt pra­vṛ­ji­dhā­ri­sa­hi­ta­śi­da­ma iti khac
ta­dā­ra­yā muda yu­ktam itī­va ciṃ­tayat ja­la­ja­mā­ta­pa­se­vā­sa­spṛ­haṃ vya­ksat
caṃ­dra­kai rā­ji­tā śo­bhi­tās taiḥś citraiḥ śi­kha­ṇḍi­bhir ma­yū­rai ru­ci­rā ruci vā­la­bhya­ta ci­tra­śi­kha­ṇḍi­naś ca sa­pta­ra­ṣa­yaḥ taiś ca­ndra­ka­rair eji­taur api ni­śi­pa­ga­me na dī­pya­te
īyi­vat ga­tam sa­ma­bhi­hā­rāḥ pau­naḥ­pu­nyam avi­ka­laṃ sa­ma­gram
tā­pa­vi­ghā­ta­sya vi­pa­rya­yo nya­thā­tvam ati­pa­ri­ghā­taḥ ta­tsthi­tyā vi­la­kṣa­tā tra­pā aLyu­kcha­dā sa­pta­va­rṇaḥ te­ṣāṃ kā­na­nar ayu­kchaṃ­dā­nāṃ va āna­nair mu­khai ra­sa­ma­hā­saṃ kṛ­tvā ni­ya­tam a¦mbu­dā ahā­si­ṣa­tā va­yam āna­nā tā­mo­pa­ghā­ta­pa­ṭa­vo na yū­yam itī­va vi­ka­sva­ra­tve­na ha­si­tā ity urthaḥ hāso vi­kā­saś ca ha­sa­naṃ ca ātma­ne­pa­da­vi­ṣa­ya­tvāc ci­ṇpa­dbhā­vā­su saṃ­gāc ca ta­smād āna­na­ka­rtṛ­ko samo hāso ya­tra ta­thā kṛ­tvā ahā­si­ṣa­te­ve­ty arthaḥ
caṃ­drāṃ­śa­mo bhra­ma­rā¦ṇāṃ ku­mu­de­ṣu da­la­yaṃ­tra­ṇaṃ bi­bhi­duḥ || da­va­thu­saṃ­tā­paḥ ||
ti­ra­skṛ­tir aṃ­ta­rdhā­naṃ ya­tra ta­syāṃ śara¦di na­dī­ta­ṭaiḥ ja­gha­na kāṃ­tir ātra­tā śa­kti­na­yā kha­gaḥ
ta­ccha­san ma­dhu ma­ka­raṃ­daṃ ya­tra gṛ­hī­ta­va­tāṃ bhra­ma­rā­ṇām ala­sa­tā kva­cin nā­sīt ku­su­mam apy ucchva­sat vi­ka­sva­raṃ ma­dhu­ka­rī­bhiś ca ra­ci­ta¦sthi­ti kṛ­tā­va­sthā­nam ṛtu­prā­pto syā­rtu­vam ṛta­ro­smin pan la­sa­tāṃ krī­ḍa­tāṃ
vitathā ni­ṣpha­lā ākhyā pra­tī­tir ye­ṣāṃ ta­dbhā­vo bā­ṇā­khya­ku­su­mo­phe­na śa­ra­tku­su­ma­sa­mba­ndhi­na | na dhṛ­to vi­yo­gi­to ma­no­bhe­da­nāt bā­ṇā­śa­rā sū­kṣma­śa­ra­vya­bhe­da­kā vi­ta­tha­pra­tī­ta­yo na bha­vaṃ­ti śarā asa­nāś ca ta­ru­bhe­daḥ śa­rā­sa­naṃ ca dha­nuḥ ala­vaṃ pra­bhū­taṃ tā­paṃ ka­ro­ti yas tena
ra­saḥ pa­raṃ tato kri­yā dhā­tu­vā­daḥ ta­ye­va śi­ra­cchri­yā sthi­tir avā­pi pa­daṃ ni­ba­ddham āga­maḥ pra­vṛLttiḥ śā­stra­saṃ­pra­dā­yaś ca tārā na­kṣa­trā­ṇi tā­raṃ ca rū­pyam ka­li­kā ka­la­ṅko vya­jaś ca di­kṛ­taḥ caṃ­dra­śa­śī caṃ­draṃ su­va­rṇaṃ ka­ma­lā­ni pa­dmā­ni ka­ma­lā ca la­kṣmīḥ
ka­ṇi­śaṃ mi­laṃ kala¦maḥ śā­li­bhe­daḥ kalo ma­no­ha­ro maṃ­draś ca saṃ­ga­ma­yo ra­has te­nā­ku­laṃ kṛtā
na­vaṃ sa­bho vi­lo­ḍa­yataṃ haṃ­sā­nāṃ ga­ṇo­syā­va­ra­saḥ pra­saṃ­gaś ci­rād abhūt ku­ṭaṃ­bi­nyaḥ pra­yā haṃ­syaḥ
ni­ṣku­ṭa­jā kuṭa¦ja­ra­hi­tā ku­ṭa­jā­nāṃ vā­rṣi­ka­tvāt ni­ṣku­ṭā gṛ­hā­rā­māḥ te­bhyaś ca jātā asa­mo na­nya­sa­dṛ­śaḥ śaṃ­śi­pra­bhā yo­ṣi­tā­pi śa­śi­naḥ pra­bhā yā­sām iti pā­ṭaḥ
__​_​_​_​_​
ṣu nu­rā­ga­bha­re­ṇa pū­ri­tā yā sā­rā­sā la­kṣma­ṇās tair mu­kha­pa­ri­taṃ saro bhra­ma­rā­ṇāṃ kva­ṇa­tāṃ sa­ra­sa­tvam aka­rot raso rā­gas
tā­laḥ ka­ra­yoḥ pa­ra­spa­ram abhi­ghā­taḥ te­ṣāṃ la­yaḥ śo­bhā śle­ṣo vā gī­tam eva gī­ta­kaṃ ma­dra­kā­di­vi­śa­ṣṭaṃ gī­tāṃ pra­ka­ṭa­tā­la­la­yaṃ bha­va­ti ta­trā­tā­lāḥ ca­śca­pu­ṭa­cā­ca­pu­ṭā­da­yaḥ te­ṣāṃ layo dru­ta­ma­dhyam avi­la­mbi­ta­bhe­de­na tri­dhā kā­lāṃ­ta­rā­nu­vṛ­ttiḥ uktaṃ ca tālā kā­lāṃ­tara­sthā­yī bhra­ta­ma­dhya­vi­la­mbi­taḥ tri­dhā laya iti pro­kto rdha­da­rā­ma­la­bi­lva­vat iti | pra­cu­re same raso ya­sya ji­ga­tsa­tus tad evā­tum iccha­taḥ
sa­ma­daḥ pra­ti­ga­jo tre­ti bhrāṃ­tyā kṣu­bhi­ta­tā kṣo­bhaLbhas tayā vyā­ptān ani­laḥ kuṃ­ja­rān aka­rot
hi­ma­ṛ­tāv iti ṛtya­ka itiḥ pra­kṛ­tiḥ ka­rṇi­kabī­ja­ko­śaḥ ka­rṇā­bha­ra­ṇaṃ ca ka­rṇoṃ śro­tre | vi­ma­li­tā mṛ­di­tā dha­va­li­tā ca ata evā­li­nāṃ tāpa­kṛt
śo­ta­bā­dha­bha­ye­nā­tu­yo­va la­ta­yā sā­liṃ­ga­naḥ kṛ­tas ta­ruḥ śu­śu­bhe ca­tu­ra­yā prau¦ḍha­yā
rate lā­la­sā ru­ciḥ
nā­sti ka­ra­ṇām uṣṇi­mā saṃ­tā­po ya­sya tā­dṛ­śo go­pa­tir aśu­mātya­rda
gha­na­sā­raṃ ka­rpū­ram mu­khā­ni va­da­nā­ny api ava­raḥ va­raḥ śre­ṣṭhaḥ
hai­maṃ tu­hi­na­sa­mbaṃ­dhi ka­mā­lakā­raḥ śrī­pra­do pi āpa­di ma­li­naḥ ko nāma pra­ka­rṣe­ṇa kṛ­to­pa­kā­ram api na muṃ­ca­ti pra­ṇa­ya­prakṛ­tim iti pā­ṭhe sne­ha­kā­ra­ṇam ity arthaḥ
kva­ṇa­tāṃ bhra­ma­rā­ṇāṃ paṃ­thyā­bhi­vyā­pta­tvād ittham iva kuṃdaṃ ta­pa­si mā­ghe bhya­dhāt ha­sat vi­ka­sat
hi­maṃ­to ru­da­yaḥ aśa­nair ama­rdam aṃ­ga­nā uda­kaṃ­ṭhi­ṣata so­tkaṃ­ṭā abha­van la­vaṃ­gaṃ pu­ṣpa­bhe­daḥ ara­śa­ḍaiḥ śī­ta­va­śān me­kha­lā­śū­nyaiḥ
pha­li­nī pri­yaṃgu­la­tā sā­dhuḥ śre­ṣṭaḥ ma­dhu­vra­taḥ bhra­ma­rāḥ
gi­ri­ga­ha­ne tra saṃ­rā­la­vaṃ­ga­sya la­vam āśri­tas ta­pa­sā mā­gha­sya pha­laṃ ta­pa­sas tat gi­ri­ga­ha­na­sthaś ca mu­nis ta­pa­so vra­ta­sya pha­laṃ dvaṃ­dvaṃ sa­hi­ṣṇu­tā­di sa­ma­nu­bha­va­ti pra­sa­vo ja­nmā­pi | sau­ra­bhaṃ yaśo pi
kṣa­ṇa­dā rā­tris ta­syā su­ra­to­tsa­ve kṣa­ma­tvaṃ dī­rgha­taLra­tvāt
ra­ja­ny eva rā­kṣa­sī tayā ca kā yo­ṣi­tā nā­va­cā­khā­di­re sa­rvā eva gra­stāḥ khā­di­raṃ śalyaṃ kha­di­ra­dā­ru­ma­yaḥ kī­la­kaḥ
nā­sti la­vaḥ che­do ya­syās tā­dṛ­śī līlā ya­sya ta¦dbhā­vo yo­ṣi­tām āsīt asa­ma­hā­sam asā­dhā­ra­ṇa­ha­si­taṃ ra­taṃ ni­dhu­va­naṃ ya­syāṃ sā ma­dhunā pu­ṣpa­ra­se­ra sa­ra­tāḥ pra­va­ha­taḥ kṛ­tāḥ ṣa­ṭpa­dī­nāṃ ra­saṃ­ma­ho rā­go­tsa yāyo vo yad yā sā la­va­lī­nām ama­la­tā ca śu­śu­bhe
da­yi­taṃ pra­ti ca ko yo yu­ma­ktas tam āna­ya tvaṃm ity āśayena yo­ṣid ana­va­maṃ śre­ṣṭhe maṃ­da­ra­sya sā­nva­ny āliṃ gatā sagī ja­gā­ma na­vam apū­rvam amaṃ­da­latā sā ba­ha­lā­nu­rā­gā­nu­nī­tiś ca prā­rtha­nā ya­tra ta­thā kṛtā ete­nā­liṃ­ga­tā pa­ri­ṣv aja­mā­nena sā pra­sā­di­tā
stha­lī­ṣu vi­ka­si­tā ama­lāḥ ke­sa­rā­gā ba­ku­la­ta­ra­vo ya­sya taṃ giri dra­ṣṭuṃ sarā­gam ala­ke gau­rī spṛ­śa­nn īśva­ro pi vi­ni­rya­yau lu­li­te ku­ṭi­le­kṛ­te ||

iti ha­ra­vi­ja­ye vi­ṣa­ma­pa­do­ddyo­te tṛ­tī­yeḥ sa­rgaḥ ||

-->