Kāvyamālā 22, OCR

, ,
Known as: , (NCC).
Siglum: K_OCR

Kāvyamālā from OCR-Here only canto 3

More ▾

Title	Haravijaya
Commentary	Viṣamapadoddyota
Author	Ratnākara
Commentator	Alaka

Physical description
Language/Script	[Sanskrit in Latin script.]
Format	e-text
Material	digital

History
Date of production	unclear
Place of origin
Provenance	[record of ownership]
Acquisition	[how it was acquired]

hlb5cts8pz

K_OCR
J
K
Ś_c
Ś_A(A)
HV-only
HVVU-only

⸤pañcamaḥ sargaḥ |

taṃ prītivistāritalocano 'tha śaileśvaraṃ sādaram īkṣamāṇaḥ |

śailādinā vismitamānasena śaśāṅkacūḍāmaṇir ittham ūce || 1 ||

HVVU-only(Ś_A(A)) Ś_c: add oṃ K: sādaramīkṣa° Ś_c: °maṇi K: °maṇiritthamūce||1|| Ś_c: rittham

⸤śailādir nandī || 1 ||

HV-only(J, K, Ś_c)

eṣa sasārasasāras tulitaśrīḥ pītavāsasārasa sāraḥ |

analasasārasasāraḥ prakarṣam adriḥ paraṃ sasāra sasāraḥ || 2 ||

HVVU-only(Ś_A(A)) HV-only(J, K, Ś_c): °sārastulitaśrīḥ°sārastulitaśrīḥ K, Ś_c: °rasāraḥ°rasāraḫ K, Ś_c: prakarṣamadriḥ

eṣa giriḥ prakarṣaṃ sasāra yayau | saha sārasena saraḥsamūhena ⸤vartate sasārasaḥ | saha ārābhir dhārābhir vartate sāraḥ | sasārasaś cāsau sāraś ceti viśeṣaṇa⸤samāsaḥ | yadi vā sa iti lokaprasiddhaḥ pūrvānubhūto vābhihitaḥ sārasaḥ saraḥsaṃbandhī ⸤sāra utkarṣo yasminn iti yojyam_ | pītavāsā haris tena tulitā prakarṣagatyā sadṛśīkṛtā ⸤pīyūṣāharaṇasamaye vā paricchinnā śrīr yasya | he arasa vītarāga, saha araiḥ śṛṅgair vartata iti ⸤sāraḥ | rasena vā amṛtena sāra utkṛṣṭaḥ | analasas tv arāvān_ sārasānāṃ lakṣmaṇānāṃ sāro ga⸤tir yatra | saha sāreṇa dārḍhyena ayobhedena vā vartamānaḥ sasāraḥ || 2 ||

HV-only(J, K, Ś_c) HVVU-only(Ś_A(A)): vartaṃte HVVU-only(Ś_A(A)): saha arābhiḥ HVVU-only(Ś_A(A)): om sa° HVVU-only(Ś_A(A)): viśeṣeṇa sa° HVVU-only(Ś_A(A)): °bhūtatā HVVU-only(Ś_A(A)): ⸤vābhibhūtā | HVVU-only(Ś_A(A)): saura HVVU-only(Ś_A(A)): pīyūṣāṃ hariṇa° HVVU-only(Ś_A(A)): vāmṛ° HVVU-only(Ś_A(A)): sāraḥ HVVU-only(Ś_A(A)): ⸤samutkṛṣṭaḥ

ābaddhatāṇḍavaśikhaṇḍiśikhaṇḍaśāra-

cāmīkaravratatimaṇḍapamaṇḍano 'driḥ |

paśyaiṣa bhāti kṛtamegharavānukāra-

jhāṃkāratāraravanirjharajhallarīkaḥ || 3 ||

HVVU-only(Ś_A(A)) Ś_c: °ravallarīkaḥ||3||

jhallarī ⸤vāditramedaḥ || 3 ||

HV-only(J, K, Ś_c) HVVU-only(Ś_A(A)): vāditrabhedaḥ

asya kṣitir nūtanakānanā sā na kānanāsāditabhaṅguraśrīḥ |

haraty aho bandhuratālatālīratā latālībhṛti yatra bhṛṅgāḥ || 4 ||

HVVU-only(Ś_A(A)) K, Ś_c: kṣitirnūta° K: haratyaho

bandhuratāṃ ramaṇīyatāṃ lānti gṛhṇanti yās tālyas tarubhedā⸤s tatra ratā bhavanti yatra bhramarāḥ sā kṣitiḥ kān na harati sarvān evāvarjayati | anāsā⸤ditā aprāptā | latālībhṛti vratatipaṅktidhāriṇyām_ | tālāś ca, tālyaś ceti tu na yuktam_ | L⸤sarūpatvād ekaśeṣaprasaṅgāt_ || 4 ||

HV-only(J, K, Ś_c) HVVU-only(Ś_A(A)): °⸤yakaṃ HVVU-only(Ś_A(A)): °rjayanti HVVU-only(Ś_A(A)): °tāprāptā

Lsphuṭam īśa parair alaṅghyadhāmno dadhato dustaravāritām ajasram |

harisainyasahasramardabhājaḥ subhaṭasyeva na dṛśyate 'sya pṛṣṭham || 5 ||

HVVU-only(Ś_A(A)) K: alaṅghyamno J: durastavā° J: °sramaṃthabhājaḥ K, Ś_c: pṛṣṭam||5||

parair anyair vipakṣaiś ca | dhāma sthānaṃ tejaś ca | dustaraṃ vāri ⸤yasya | duṣṭaś ca ripughātī taravārir āyudhabhedo yasya tadbhāvam_ | ajasraṃ sadā | harayo vā⸤narāḥ siṃhā vā turagāś ca | pṛṣṭham uparibhūḥ paścādbhāgaś ca || 5 ||

HV-only(J, K, Ś_c) HVVU-only(Ś_A(A)): om HVVU-only(Ś_A(A)): āL⸤dha° HVVU-only(Ś_A(A)): yasya ajasraṃ

ābhāty asau gajatayā samareṣv avāpya

sāraṃ bhayānakatam eṣu sadānayāgaḥ |

ścyotanmadārdrakaṭayā kaṭakāntareṣu

sārambhayā na katameṣu sadānayāgaḥ || 6 ||

HVVU-only(Ś_A(A)) J, Ś_c: samareṣvavāpyasamareṣva~~crossed akṣara~~vāpya K: samaraiṣvavāpya HV-only(J, K, Ś_c): °katameṣu

kaṭakāntareṣu sadāna⸤yāgo dakṣiṇāḍhyakratuḥ asau ago 'nayā gajatayā hastisaṃhatyā sadā bhrājate | gajānāṃ ⸤samūho gajatā | ‘gajāc ceti vaktavyam_’ iti tal_ | bhayānakatameṣv atibhīṣaṇeṣu katameṣu ⸤sāraṃ balaṃ prāpya na sārambhayā sarveṣv eva sodyogayā || 6 ||

HV-only(J, K, Ś_c) HVVU-only(Ś_A(A)): samūhaṃ HVVU-only(Ś_A(A)): tayā⸤nakatam eṣv HVVU-only(Ś_A(A)): eva HVVU-only(Ś_A(A)): om HVVU-only(Ś_A(A)): om HVVU-only(Ś_A(A)): om HVVU-only(Ś_A(A)): om HVVU-only(Ś_A(A)): om HVVU-only(Ś_A(A)): sārasyayā HVVU-only(Ś_A(A)): om

sphuradanimeṣamaṇḍalarucā śanakai-

r asikatilottamāvanitayaiṣa giriḥ |

kaṭakasaraḥ śriyā rucirayā sumata-

s tridivabhuveva nākṣipati kasya manaḥ || 7 ||

HVVU-only(Ś_A(A)) J: śanakair K: om K: rasi° J: sumatas K: om K: stridi°

animeṣā matsyāḥ surāś ca | rukkā⸤ntir abhilāṣaś ca | asikatilā sikatārahitā uttamā cāvanir yatra tadbhāvena | ‘deśe lubi⸤lajau ca’ iti sikatāśabdādilajmatvarthīyaḥ | rasikā ca saśṛṅgārā tilottamākhyā ⸤vanitā yasyām_ | sumataḥ śraddheyaḥ | asumato vā prāṇinaḥ || 7 ||

HV-only(J, K, Ś_c) HVVU-only(Ś_A(A)): matsyā HVVU-only(Ś_A(A)): devāś HVVU-only(Ś_A(A)): ruk_ | kāntiḥ HVVU-only(Ś_A(A)): om HVVU-only(Ś_A(A)): avanir HVVU-only(Ś_A(A)): om HVVU-only(Ś_A(A)): asuto

bhavati nāsya marutpralayāgame 'sakalabhaṅguravegatayāsakṛt |

kim iva na pramadāya vanaśriyā sakalabhaṃ gurave 'gatayāsakṛt || 8 ||

HVVU-only(Ś_A(A)) J, Ś_c: iha J: vanaṃ śriyā Ś_c: va⸤neśriyā

asakalaṃ kṛtvā bha⸤ṅguraḥ pracalanaśīlo vego yasya tadbhāvena kalpāntavāto 'py asya asakṛn na bhavati | nāmuṃ ⸤nirasyatītyarthaḥ | asya ca vanaśriyā kim iva na pramadāya sakalam eva pramodayati | sakalabhaṃ ⸤gajapotakasahitam_ | gurave mahate | agatayā nityasaṃnihitayā | asakṛd bahuśaḥ || 8 ||

HV-only(J, K, Ś_c) HVVU-only(Ś_A(A)): sakalaṃ HVVU-only(Ś_A(A)): praharaṇaśīlo HVVU-only(Ś_A(A)): sakalabhaṃ HVVU-only(Ś_A(A)): gajaptakasahitaṃ HVVU-only(Ś_A(A)): guravena HVVU-only(Ś_A(A)): add ma⸤hate HVVU-only(Ś_A(A)): agatayā HVVU-only(Ś_A(A)): om HVVU-only(Ś_A(A)): nityasannihitayā | HVVU-only(Ś_A(A)): gajapotokeśotitam_

preyāṃsam arkam upakaṇṭhagataṃ vikāsi-

padmānanāḥ kaṭakavartmani paṅkajinyaḥ |

rāgād ivālivirutaiḥ smarakeligarbha-

m atrāniśaṃ kimapi komalam ālapanti || 9 ||

HVVU-only(Ś_A(A)) J: vikāśi- Ś_c: padmānanaẖ HV-only(J, K, Ś_c): rāgādivā° J: °garbham J: kim api

preL⸤yān kāmuko 'pi | upakaṇṭhaṃ samīpaṃ kaṇṭhasya ca samīpam_ || 9 ||

HV-only(J, K, Ś_c)

Latra snigdhaṃ naladavidalanaprāptābhikhye 'tibalaphalavati |

akṣṇāṃ cakre navanalinavanacchāyāṃ dhatte vibhur amarabhuvi || 10 ||

HVVU-only(Ś_A(A)) Ś_c: tidhala° J: niviḍanaḍavini J: cakraṃ J: °cchāyan꣹ J: ⸤vatte J, K: vibhurama°

naladasya gandhamāṃsyā ⸤vidalanam udbhedaḥ | ‘atibalaphalavati’ iti ni*rdoṣa eṣa pāṭhaḥ | atibalāni mahāprabhā⸤vāṇi phalāni santi yasmin_ | amarabhuvi svarge vibhur indraḥ || 10 ||

HV-only(J, K, Ś_c) HVVU-only(Ś_A(A)): gandhamāṃsyasya HVVU-only(Ś_A(A)): °vāni

notes▲
- ⸤1. ādarśapustake 'pi sadoṣapāṭho nopalabdhaḥ.

⸤(samapratilomānulomārdhapādaḥ)

J, HVVU-only(Ś_A(A)) Ś_c: pratilomavilomābapā⸤daḥ

iha vibudhagajasya karṇatālaskhalanasamīravidhūtakumbhadhātoḥ |

vahati madanadī parāgaraktā ratagṛhabhittir iva śriyaṃ parārdhyām || 11 ||

HVVU-only(Ś_A(A)) J: karṇṇatālaskhalitasa° K: °bhittiriva Ś_c: śriyāṃ K: parārghyām||11||

karṇāv eva tālau ⸤vyajane | praśaṃsārtho vātra tālaśabdaḥ | dhātur atra sindūram_ | madanadī dānajalakulyā | ⸤parāgo rajaḥ saindūram_ | madanadīpaś ca suratapradīpas tasya rāgaḥ prabhā || 11 ||

HV-only(J, K, Ś_c) HVVU-only(Ś_A(A)): tāluye

abhyetya kānanam idaṃ harati dvirephaḥ

sajjātapakṣatitayānatamāṃsi cetaḥ |

śakto nikuñjagahaneṣv amihartum arkaḥ

sajjātapakṣatitayā na tamāṃsi cetaḥ || 12 ||

HVVU-only(Ś_A(A)) K: kānanamidaṃ Ś_c: °ti tayā na tamāsi J: °yā na tamāṃsi Ś_c: °neṣvabhihartum K: °neṣvamihartumarkaḥ J: abhihaṃtum Ś_c: °ti tayā

satī jātā ⸤pakṣatir yasya tadbhāvena bhramaro vanam idaṃ anatamāṃsi dīrghasallakīkaṃ prāpya cetaḥ samāvarja⸤yati | itaś ca latāmaṇḍapābhyantareṣu raviḥ sajjā saṃnihitā ātapakṣatir yasya tadbhāvena ⸤tamāṃsi nirasituṃ na samarthaḥ | pakṣāṇāṃ mūlaṃ pakṣatiḥ | māṃsiśabdaḥ kṛtahrasvekārā⸤nto 'tra || 12 ||

HV-only(J, K, Ś_c) HVVU-only(Ś_A(A)): pakṣmabhir HVVU-only(Ś_A(A)): om a° HVVU-only(Ś_A(A)): °yati tataś HVVU-only(Ś_A(A)): °kṣati HVVU-only(Ś_A(A)): add pakṣāttiḥ HVVU-only(Ś_A(A)): māṃsiśabda HVVU-only(Ś_A(A)): ikā°

sphuritāhirājakaṭakaṃ vikaṭasphuṭakuñjarājinam amuṃ rabhasāt |

abhivīkṣya ko na ramate 'bhimataṃ jagatāṃ bhavantam iva śailapatim || 13 ||

HVVU-only(Ś_A(A)) K: °jinamamuṃ J: rabhasā| K: bhavantamiva

sphuritāhirājaḥ kaṭako nitambaṃ yasya | ahirājā eva kaṭakā va⸤layāni | kuñjarājinaṃ kuñjair bhrājanaśīlam_ | kuñjarasya ca gajasyājinaṃ kṛttiḥ || 13 ||

HV-only(J, K, Ś_c) HVVU-only(Ś_A(A)): °rājā

tālīlatālīlalitāvataṃsaḥ sārāvasārāvahitāṇḍajo 'sau |

mattālimattāli taṭaṃ bibharti sānūpasānūpahitopaśobhaḥ || 14 ||

HVVU-only(Ś_A(A)) J: °taṃsaṃ Ś_c: °taṃsaṃs|

⸤tālīlatānāṃ paṅktaya evāvataṃso yasya | sārāvā mukharāḥ sāre ca gatau svāduni bisādau ⸤vā avahitāḥ pakṣiṇo yatra | mattā alinaḥ santi yatra | tālāś ca taravaḥ santi ya⸤smin_ | sānūpaiḥ kṣetrabhūmisahitaiḥ sānubhir utpāditaśobhaḥ || 14 ||

HV-only(J, K, Ś_c) HVVU-only(Ś_A(A)): bhisādau HVVU-only(Ś_A(A)): vihitāḥ

gaṇḍopalaskhalanajarjaritācchavīci-

cakrāṇi tāraravapūritadiṃśi dūrāt |

Lasyaiṣa nirjharajalāni pibaty amanda-

m adhvaśramārta iva tigmakaraḥ karāgraiḥ || 15 ||

HVVU-only(Ś_A(A)) J: ratnopa° K: gaṇḍopalaskhana° Ś_c: ratnopalaskhalanajarjaritācchavīciś J: °tadīṃśi K: asyaiva K, Ś_c: pibatyamanda- HV-only(J, K, Ś_c): om HV-only(J, K, Ś_c): madhva°

karāḥ pāṇayo 'pi L⸤|| 15 ||

HV-only(J, K, Ś_c)

viṭapitatir amuṣya nānāphalair atiśayanamitāsakṛcchrīmataḥ |

iha ramayati yaṃ na sīmantinī ratiśayanamitā sa kṛcchrī mataḥ || 16 ||

HVVU-only(Ś_A(A)) K: °tatiramuṣya K: nānāphalairatiśayanamitāsakṛcchrī mataḥ| Ś_c: °ya⸤nam itāsakṛc chrī mataḥ| J: °tāśakṛcchrī mataḥ| J: yan K: sāman° J: sīmaṃtinīr Ś_c: °yanam itā J: atiśayanamitāśakṛcchrī

śrīmato 'sya girer viṭapināṃ paṅktiḥ phalair atiśayena namitā | asakṛd bahuśaḥ | ⸤iha ca ratiśayanaṃ surataśayyāmitā prāptā yuvatir yaṃ janaṃ na ramayati sa kṛcchrī duḥkhavā⸤n mataḥ || 16 ||

HV-only(J, K, Ś_c) HVVU-only(Ś_A(A)): yuvabhir HVVU-only(Ś_A(A)): yajanaṃ HVVU-only(Ś_A(A)): ramayāti HVVU-only(Ś_A(A)): ⸤kṛśśrī

saviśeṣakāntam alikālasacchavi sphuṭapāṭalādharam udāradarśanam |

taṭavartma cārucibukopaśobhitaṃ śriyam ety amutra vadanaṃ ca subhruvaḥ || 17 ||

HVVU-only(Ś_A(A)) HV-only(J, K, Ś_c): saviśeṣakāṃtamali°saviśeṣakāntamali°saviśeṣakāntamali° HV-only(J, K, Ś_c): °dharamudāradarśanaṃ°dharamudārada⸤rśanaṃ|°dharamudāradarśanam|°dha⸤ramudāradarśanam| K: śriyametyaputra Ś_c: aputra J: add ऽऽऽऽऽऽऽऽऽऽऽऽऽ

saviśeṣaṃ kāntam atiruciram_ | alibhiḥ kālī satī chavir yasya | ⸤pāṭalā puṣpabhedas taṃ dhārayati yat_ | udāradarśanam uttamair avalokanīyam_ | ārucibhiḥ sa⸤rvato bhāsurair bukaiḥ puṣpabhedair upaśobhitam_ | vadanaṃ tu—saviśeṣakaḥ satilako 'nta ekadeśo ⸤yasya tat_ | praśasto vā viśeṣako viśeṣakāntaḥ | antaśabdo 'tra praśaṃsāvacanaḥ | ⸤yathā—‘dhūpena saṃtyājitam ārdrabhāvaṃ keśāntam antaḥkusumaṃ tadīyam_ |’ iti | alike lalāṭe ⸤ā samantāl lasantī chavir yasya | sphuṭapāṭalo 'tilohito 'dharo yasya | udāre darśane nayane ⸤yasya | cāruṇā ca cibukenādharasyādhobhāgenopaśobhitam_ || 17 ||

HV-only(J, K, Ś_c) HVVU-only(Ś_A(A)): °citam_ HVVU-only(Ś_A(A)): pāṭalāḥ HVVU-only(Ś_A(A)): tāṃ HVVU-only(Ś_A(A)): tu viśeṣaL⸤s HVVU-only(Ś_A(A)): tilako HVVU-only(Ś_A(A)): yathā || dhūmena HVVU-only(Ś_A(A)): santyārjitam HVVU-only(Ś_A(A)): om HVVU-only(Ś_A(A)): add tat_

prītiṃ na kasya kurute kaṭake vinidra-

tāpiñchamecakatamānaghanāgatārāt |

dhyānāvanir dayitatāṃ śucitām arāti-

tāpiñcchame ca katamā na ghanā gatārāt || 18 ||

HVVU-only(Ś_A(A)) J, Ś_c: prītin J: tāpicchame ca katamā na ghanā ga° HV-only(J, K, Ś_c): dhyānāvanirdayi°dhyānāvanirda¦_yi° J, K: śucitāmarāti- J: tāpicchame J, K: dhanā

tāpiñchaṃ tamālaṃ ⸤tadvanmecakatamā atiśyāmā anaghāś cākhaṇḍitā nāgāḥ kariṇo yasya tadbhāvo 'sya kasya ⸤na prītim utpādayati | ārād dūrāt_ | samādhibhūmiś ca ghanā śuddhiṃ ca gatā katamā na śama⸤nimittaṃ dayitatāmarāt_ | sarvaiva priyatāṃ dadau | arātitāpinn iti bhagavantaṃ saṃbodhayati | ⸤atra nakārasya śakāre parataḥ ‘śituk_’ iti tuk_ | ‘śaścho 'ṭi’ iti śakārasya cha⸤kāraḥ | ‘stoścunā ścuḥ’ iti takārasya cakāraḥ | nakārasyānusvāraparasavarṇau | yady eva⸤m iha cakārasyābhyadhikasya śravaṇāt tulyaśrutitvam uparuddham iti yamakatā na prāpnoti | saṃ⸤yogāntalopāś cātra na saṃbhavati | tadvidhau cakārasyāsiddhatvāt_ | satyam etat_ | kiṃ tu ⸤vyañjanāt paraś cakāraś chakārasaṃnidhau tacchāyāchurita evopalabhyamānaḥ parabhāgaṃ nāyātīti ⸤tulyāyām akṣaraśrutau yamakavyavahṛtir atrāpy ucitaiveti nāsti doṣaḥ || 18 ||

HV-only(J, K, Ś_c) HVVU-only(Ś_A(A)): śamaṃ nirmittaṃ HVVU-only(Ś_A(A)): arātatā° HVVU-only(Ś_A(A)): ⸤śitug HVVU-only(Ś_A(A)): tuk_ śaścho HVVU-only(Ś_A(A)): °lopaś HVVU-only(Ś_A(A)): ca ¯¯¯¯ HVVU-only(Ś_A(A)): om HVVU-only(Ś_A(A)): om HVVU-only(Ś_A(A)): om HVVU-only(Ś_A(A)): kārasya si° HVVU-only(Ś_A(A)): vyaṃjanā HVVU-only(Ś_A(A)): ___ś HVVU-only(Ś_A(A)): nā¯¯yatīti HVVU-only(Ś_A(A)): °va⸤kṛtir HVVU-only(Ś_A(A)): atrānapoditai° HVVU-only(Ś_A(A)): _raḥ ||

abhimatajanasaṃgame 'ṅganānām anukṛtakomalasīripāṇipadmāḥ |

iha manasijavibhramā vibhānti sphuṭataralāṅgalatābhirāmarūpāḥ || 19 ||

HVVU-only(Ś_A(A)) K: 'ṅganānāmanu°

sīrī halaL⸤dharaḥ | sphuṭā taralā cāṅgalatā gātrayaṣṭis tatra | sphuṭataraṃ lāṅgalaṃ halaṃ yasya tadbhāvena ⸤ca sundaraḥ || 19 ||

HV-only(J, K, Ś_c)

Lpaśya nātha surasadmasaṃpadāṃ kuṃ jarājitam amuṃ japāvanaiḥ |

śailarājam abhito na saṃkulaṃ kuñjarājitamamuñjapāvanaiḥ || 20 ||

HVVU-only(Ś_A(A)) J: kuṃja° K: jarājitamamuṃ K: śailarājamabhito J, Ś_c: °jitam amuṃ japāvanaiḥ°jitam amuṃ japāvanaiḥ||20°jitam amuñ japāvanaiḥ||20||

svargasaṃpadāṃ kuṃ avaniṃ, jarayā ajitaṃ satataikarūpaṃ amuṃ śaile⸤ndram ākalaya | muñjākhyais tṛṇaiḥ pāvanāni na bhavanti yāni japāvanāni tair na saṃkulam_ | ⸤api tu muñjapāvanair eva tair vyāptam_ | ata eva kuñjeṣu rājitam_ | japā kusumabhedaḥ || 20 ||

HV-only(J, K, Ś_c) HVVU-only(Ś_A(A)): jitaṃ HVVU-only(Ś_A(A)): add te HVVU-only(Ś_A(A)): śailam HVVU-only(Ś_A(A)): avalokaya HVVU-only(Ś_A(A)): muṃñchākhyais HVVU-only(Ś_A(A)): om muñ°

kṣiptaḥ priyāpahṛtapīnanitambabimba-

vāsoṅganākaratalena virugṇanālaḥ |

ratnapradīpa iva nīlasarojakarṇa-

pūro 'tra bhāti madhukṛnnavacampakāgre || 21 ||

HVVU-only(Ś_A(A)) J: vāso 'ṃga° Ś_c: nīrasa° Ś_c: °caṇḍakāgre||21||

⸤madhu karoti pibatīti madhukṛdbhramaraḥ || 21 ||

HV-only(J, K, Ś_c) HVVU-only(Ś_A(A)): pivatīti

utkayantī śriyā mānasāraṃ janaṃ kurvatī rāgiṇāṃ mānasārañjanam |

atra rauty unmukhī he matā līlayā saṃhatiḥ pattriṇāṃ hematālīlayā || 22 ||

HVVU-only(Ś_A(A)) Ś_c: kurvīta J: yoṣitā Ś_c: mana° K, Ś_c: rautyunmukhīrautyunm⸤ukhī J: hematā

māna eva sāraḥ sarvasvaṃ yasya taṃ mana⸤svinīnāṃ janam utkaṇṭhayantī vihagapaṅktir atra kvaṇati | ārañjanam āvarjanam_ | he ity abhimu⸤khīkāre | līlayā hetunā matā abhipretā | hemamayīṣu ca tālīṣu layaḥ saṃśleṣo yasyāḥ | ⸤|| 22 ||

HV-only(J, K, Ś_c) HVVU-only(Ś_A(A)): āraṃjaṃ nam HVVU-only(Ś_A(A)): taulīṣu

stananābhimukhaśriyaṃ dadhatyaḥ satataṃ sajjaghanāvalambiśampāḥ |

avadhūtaniśākaraprakāśā iha varṣā iva yoṣito vibhānti || 23 ||

HVVU-only(Ś_A(A)) J: °valaṃbiśambāḥ| K: °valimbiśampāḥ|

stanayor nābher mukhasya ca, stanane ca garjane abhimukhī śrīḥ śobhā | sati ⸤jaghane, sajjeṣu ca saṃnaddheṣu ghaneṣv avalambinī śampā yāsām_ | śampā raśanā vidyuc ca || 23 ||

HV-only(J, K, Ś_c) HVVU-only(Ś_A(A)): garjate HVVU-only(Ś_A(A)): bhimukhī HVVU-only(Ś_A(A)): sannaddheṣv HVVU-only(Ś_A(A)): om HVVU-only(Ś_A(A)): śampāṃ HVVU-only(Ś_A(A)): dhārayanti HVVU-only(Ś_A(A)): vā |

bibhraty amūs taṭabhuvo maṇicakram uccai-

r atrasnu tās tava kareṇukarālitābhyaḥ |

vallībhya eva purato makaranvṛṣṭi-

r atra snutā stabakareṇukarālitābhyaḥ || 24 ||

HVVU-only(Ś_A(A)) K: bibhratyamūstaṭa° K: maṇicakramuccai- J: uccair K: om K: ratrastu Ś_c: atraṣu J: atra snutās K, Ś_c: tāstavatāsta⸤va K: valībhya Ś_c: vallībhir K, Ś_c: makarandavṛṣṭi- J: makaraṃdavṛṣṭiḥr K: om K: ratra J: ta¦⸤va ka°

⸤atrasnu bhedarahitaṃ maṇīnāṃ cakram etā vanabhuvo dhārayanti | tā iti pūrvānubhūtāḥ | tavaiva ⸤ca purato 'tra latābhyo madhuvṛṣṭiḥ snutā prasrutā | kareṇūnām ibhānāṃ karair ālitābhya upadru⸤tābhya ākṛṣṭābhyo vā | stabakānāṃ ca reṇunā karālitābhyo bhrājitābhyaḥ || 24 ||

HV-only(J, K, Ś_c) HVVU-only(Ś_A(A)): om HVVU-only(Ś_A(A)): tathaiva HVVU-only(Ś_A(A)): madhur yaṣṭiḥ HVVU-only(Ś_A(A)): itānāṃ

mā bhūt satrāsatvam amīṣām iti śaṅkām aṅkasthānāṃ vatsalatāyā dadhad adriḥ |

nānāratnābhīṣuvitānavyapadeśād rakṣāsūtrāṇīva diśaty eṣa maṇīnām || 25 ||

HVVU-only(Ś_A(A)) J: bhṛtsatrā° K: bhūtsatrāsatvamamīṣāmiti K, Ś_c: śaṅkāmaṅka° J, Ś_c: vatsalatayāvatsa⸤latayā K, Ś_c: dadhadadriḥ| K: nanāratnābhīṣuvitānavyapadeśādrakṣā° Ś_c: nanāratnābhīśuvitānavyapadeśādrakṣā° J: °bhīśuvitānavyapadeśādrakṣāstatrāṇīva J, K: diśatyeṣa

⸤trāso bhaṅgaḥ bhūtādibhyo bhayaṃ ca | aṅkasthāḥ samīpavartino bālāś ca ye notsaṅgam ujjhanti | L⸤vatsalatāyā iti hetau ‘vibhāṣā guṇe—’ iti yogavibhāgāt pañcamī | abhīṣuvitāno ra⸤śmipuñjaḥ | vyapadeśo vyājaḥ || 25 ||

HV-only(J, K, Ś_c) HVVU-only(Ś_A(A)): abhīṃśuvi° HVVU-only(Ś_A(A)): add vibhago

Lvṛttiḥ sarojair na vinodakānāṃ śilīmukhaughasya vinodakānām |

atrāśritān alpakuraṅganābhir divaukasāṃ bhāti kuraṅganābhiḥ || 26 ||

HVVU-only(Ś_A(A)) K: sarojairna J: śilīmukhoghasya K: °khaudhasya J, Ś_c: atrāśritānalpa° K: °tānalpakuraṅganābhirdivaukasāṃ

udakānām atra kamalair vinā na vartanam_ | ata ⸤evālivṛndasya vinodakānām āvarjanaparāṇām_ | divaukasām aṅganābhir apsarobhiḥ śritā ca ⸤kuḥ pṛthivī bhrājate | kuraṅganābhiḥ kastūrikā || 26 ||

HV-only(J, K, Ś_c) HVVU-only(Ś_A(A)): °vṛnde HVVU-only(Ś_A(A)): om HVVU-only(Ś_A(A)): bhrāje

asyāniśaṃ kaṭakabhūmir anargalarkṣa-

cakrākulasthitir adhaḥkṛtatigmaraśmiḥ |

ābaddhakelikilakiñcitakāminīkā

dhatte 'kṣapākaracitāṃ rajanīva lakṣmīm || 27 ||

HVVU-only(Ś_A(A)) K, Ś_c: kaṭakabhūmirana° J: °bhūmira_nargalakṣaṃ J: cakrākulaḥ sthitir K: cakrākulasthitiradhaḥ° J: adhaḥ kṛ° J: ābaddhakelikilikiṃ° K: °minikā Ś_c: yasyā⸤m||27||

ṛkṣāḥ prāṇibhedā nakṣatrāṇi ⸤ca | kilakiñcitaṃ ceṣṭāviśeṣaḥ | uktaṃ ca—‘śuṣkaṃ kṣaṇaṃ praruditaṃ kṣaṇam aśrupātaḥ krodho ⸤muhur hasitam āśu punaś ca gītam_ | vyāmiśrarūpam iha harṣavaśaprayuktam uktaṃ janaiḥ śrutadhanaiḥ ⸤kilakiñcitākhyam_ ||’ iti | akṣā bibhītakās tatpākena racitām_ | kṣapākareṇa ca citāṃ ⸤vyāptāṃ vihitāṃ vā || 27 ||

HV-only(J, K, Ś_c) HVVU-only(Ś_A(A)): ca . śuṣkaṃ HVVU-only(Ś_A(A)): asrupātaḥ HVVU-only(Ś_A(A)): śrutidharaiẖ HVVU-only(Ś_A(A)): vibhī° HVVU-only(Ś_A(A)): om

vyādhaśreṇī nāgakumbhāgrabhaṅgasthām āsaktā mugdhamuktāsamāsthā |

ābhāty atra strīṣu cāṭuprapañce kālī vyaktārambharaktāvyalīkā || 28 ||

HVVU-only(Ś_A(A)) J: °¦⸤gasthāmāśaktā K, Ś_c: °gasthāmāsaktā K: ābhātyatra

nāgānāṃ kumbhadalane sthāma balaṃ tadāsaktā śabarapaṅktir atra ⸤rājati | mugdhāsu svabhāvarucirāsu muktāsu asamā āsthā yasyāḥ | kālī kṛṣṇā | ⸤strīviṣaye cāṭuprapañce vyaktārambhaṃ kṛtvā raktā prasaktā | avyalīkā gotraskhalitādyaparā⸤dhaśūnyā || 28 ||

HV-only(J, K, Ś_c) HVVU-only(Ś_A(A)): om HVVU-only(Ś_A(A)): śavara° HVVU-only(Ś_A(A)): rājate HVVU-only(Ś_A(A)): ⸤muktāsu HVVU-only(Ś_A(A)): muktāmbusamā HVVU-only(Ś_A(A)): śrīvi° HVVU-only(Ś_A(A)): ⸤caṇḍupra°

⸤(pratilomavilomapādaḥ)

J, Ś_c, HVVU-only(Ś_A(A))

iha caṭulatayā vilocanaughaiḥ sphuṭaśititārakavibhramais taruṇyaḥ |

dadhati madhukaraiś cakorakāntasthitiramaṇīyataraiḥ śriyaṃ nalinyaḥ || 29 ||

HVVU-only(Ś_A(A)) J: vilocanoghaiḥ J: sphuṭasiti° K: °bhramaistaruṇyaḥ| K: madhukaraiścako° J: °sthitir amaṇīyataraiḥ

sphuṭā śitiś ca śyāmā tārakā kanīnikā yeṣu tādṛśā vilāsā ⸤yeṣām_ | madhukarāś ca sphuṭaśitayaḥ | tāra eva tārakaś codbhaṭo vibhramo yeṣāṃ te tathoktāḥ | ⸤cakorāḥ krakarās tadvatkāntā | pakṣāntare caḥ samuccaye | korakānto mukulaikadeśaḥ ⸤|| 29 ||

HV-only(J, K, Ś_c) HVVU-only(Ś_A(A)): sphuṭaṃ śi°

dhatte viṣāṇagaṇam eṇakulaṃ kṛtāstha-

m atrāsamānasamadabhramarālatābhiḥ |

prāptā sthitiś ca makarandabharasya nūna-

m atrāsamāna samadabhramarā latābhiḥ || 30 ||

HVVU-only(Ś_A(A)) HV-only(J, K, Ś_c): °gaṇameṇakulaṃ°gaṇam⸤eṇakulaṃ J: kṛtāstham K: om K: matrā° Ś_c: °na samadabhramarā latābhiḥ| K: sthitiśca J: dūram Ś_c: nūnam K: om K: matrā° J: atrāsamānasa°

arālatābhiḥ kauṭilyaiḥ kṛtasthitim atra śṛṅganikaraṃ kuraṅgayūthaṃ dhatte | atrāsaL⸤mānasaṃ nirbhayacittam_ | adabhraṃ prabhūtam_ | he asamāna lokottara | samadā bhramarā yatra ⸤tādṛśī madhubharasthitir atra latābhiś ca prāptā || 30 ||

HV-only(J, K, Ś_c) HVVU-only(Ś_A(A)): °ra⸤sya sthitir

Liha dṛṣṭipathād ivākṣamās taravas tyaktum adhogatān nidhīn |

vidadhaty upari sthitāḥ kṣamātalavisphāritanetracakratām || 31 ||

HVVU-only(Ś_A(A)) J, Ś_c: °thādivākṣamās K: °thādivākṣamāstaravastyaktumadhogatānnidhīn| J: nidhī| K: vidadhatyupari

netrāṇi mūlāni nayanāni ca | ⸤ye ca taravaḥ kṣititalavistārimahājālās teṣām adho nidhibhir avaśyaṃ bhavitavyam ity utpre⸤kṣitaṃ dṛṣṭipathāt tyaktuṃ nidhīn ivākṣamā iti || 31 ||

HV-only(J, K, Ś_c) HVVU-only(Ś_A(A)): °jālaṃ HVVU-only(Ś_A(A)): dṛṣṭipadāt

rājaty urvī maṇinikaraiḥ śubhrāntā bhrāntān ekatridaśagaṇā vāpīnām |

pīnāṃ lakṣmīm iha dadhatīsādhyānāṃ dhyānāmbhobhiḥ kṣatarajasāṃ sevyāsau ||32||

HVVU-only(Ś_A(A)) K: rājatyurvī J: maṇikiraṇaiḥ K: bhrāntāneka° K: lakṣmīmiha HV-only(J, K, Ś_c): dadhatī sā°

vāpīnāṃ śriyaṃ bibhratī bhūmir atra ⸤bhrājate | sādhyā devaviśeṣāḥ | rajaḥ pāṃsur api || 32 ||

HV-only(J, K, Ś_c) HVVU-only(Ś_A(A)): sakhyā HVVU-only(Ś_A(A)): pāsur

asyollasatkusumavāsanabhṛṅgapaṅkti-

veṇīlataṃ maṇitaṭeṣu ratiṃ vitanvan |

vallīpuraṃdhripaṭalaṃ ghaṭitābhirāma-

vṛkṣādhirūḍhakam upaiti parām abhikhyām || 33 ||

HVVU-only(Ś_A(A)) J: vitanvat| K: valīpu° J: valgīpu° K: °ḍhakamupaiti K: parāmabhikhyām||33||

kusumeṣu vāsanā prasaktiḥ | ⸤teṣāṃ ca vāsanādhivāsaḥ | maṇitaṭā ratnasānūni svalpāni maṇitāni ca | ratiś cittara⸤ñjanaṃ nidhuvanaṃ ca | vṛkṣādhirūḍhakaṃ vṛkṣādhirohaṇam āliṅganabhedaś ca | uktaṃ ca—‘ākramya ⸤pādaṃ caraṇena patyur ūruṃ dvitīyena samāśrayantī | tatpṛṣṭhasaktaikabhujāpareṇa doṣṇāṃsam asya ⸤sphuṭam añcayantī || kiṃcic ca khinnaśvasitaṃ rutāni vitanvatī cumbanalālasaiva | īheta ⸤yad vṛkṣam ivādhiroḍhuṃ vṛkṣādhirūḍhaṃ tam ihāmananti ||’ iti || 33 ||

HV-only(J, K, Ś_c) HVVU-only(Ś_A(A)): ca . ākramya HVVU-only(Ś_A(A)): ⸤samāśrajantī | HVVU-only(Ś_A(A)): khinnacchinna° HVVU-only(Ś_A(A)): yeheta HVVU-only(Ś_A(A)): ivā⸤dhirūḍhaṃ HVVU-only(Ś_A(A)): add hi HVVU-only(Ś_A(A)): taṭam HVVU-only(Ś_A(A)): anantīti |

rajobhir asmiñ janatā harantī vadhūsarāgā navadhūsarāgā|

bibharti no puṣpatatīr dvirephair asāv anālīḍharasā vanālī || 34 ||

HVVU-only(Ś_A(A)) K: rajobhirasmiñja° J: asmin J: puṣpataṭīḥ Ś_c: puṣpatatīn K: puṣpatatirdvirephairasāvanā° J: dvirephaiḥ|rasāvanā° Ś_c: asāvanā°

asau vanālī vadhūṣu ⸤viṣaye sarāgā janatā harantī kusumapaṅktīr dhārayati | rajobhir navā dhūsarāś cāgās taravo ⸤yasyām_ | bhramaraiś ca no anālīḍharasā api tv āsvāditarasā eva || 34 ||

HV-only(J, K, Ś_c) HVVU-only(Ś_A(A)): vadhū HVVU-only(Ś_A(A)): sarāgaja° HVVU-only(Ś_A(A)): om HVVU-only(Ś_A(A)): navadhū° HVVU-only(Ś_A(A)): ku⸤sumapaṃktīḥ HVVU-only(Ś_A(A)): dhārayati || HVVU-only(Ś_A(A)): om

kuṃtālībhir yudham iva gahanām etām āsādyoccaiḥ śitaśaraśatasaṃkīrṇām |

asmin nānāphalakavalanasaṃsaktā valganty ete diśi diśi harisainyaughāḥ || 35 ||

HVVU-only(Ś_A(A)) J, Ś_c: kuṃtālibhirkuṃtāLlibhirkuntālibhir K: kuṃtālibhiryudhamiva K: gahanāmetāmāsā° J, Ś_c: om J: śitasara° K: asminnā° K: valgantyete J: harisainyoghāḥ||

harayo vānarā ⸤atra valganti | tālībhis tarubhedair gahanāṃ kum urvīm āsādya | yudham iva | tām api kuntā⸤lībhiḥ prāsapaṅktibhir gahanāṃ saṃkaṭām_ | śitāḥ paripākaśūnyatayā śyāmās tīkṣṇāś ca | ⸤phalānāṃ kavalanaṃ grāsaḥ | phalakānāṃ ca kheṭakānāṃ valanaṃ cālanam_ | nānāphalakā vā⸤ditrasvaropetā yodhās teṣāṃ valanaṃ ceṣṭanam_ | harayo 'śvā api || 35 ||

HV-only(J, K, Ś_c) HVVU-only(Ś_A(A)): kuṃ HVVU-only(Ś_A(A)): bhūmiṃ HVVU-only(Ś_A(A)): om HVVU-only(Ś_A(A)): om HVVU-only(Ś_A(A)): saṃyudham HVVU-only(Ś_A(A)): om HVVU-only(Ś_A(A)): kṛśāḥ HVVU-only(Ś_A(A)): yodhas HVVU-only(Ś_A(A)): add dhe HVVU-only(Ś_A(A)): aśvā

dhatte 'bjinīmayam aleḥ śikharair vibhinda-

nn ākarṣayogamadhurabhramaṇāvaniṃ dyām |

Labhyetya cāmum iha pāṭalacandanārcāṃ

nākarṣayo 'gam adhur abhramaṇāv anindyām || 36 ||

HVVU-only(Ś_A(A)) HV-only(J, K, Ś_c): bjinīmayamaleḥ'bjinīmayamaleḥ'bjinīmayamaleḥbjinīmayamaleś K: śikharairvibhinda- J: vvibhiṃ_dan Ś_c: vibhindan K: nnāka° Ś_c: nākarṣa⸤yogamadhurabhramaṇāvanin J: nākarṣayogamadhurabhramaṇāvanidyāṃ| K: cāmumiha J: nākarṣayogamadhurabhramaṇāvanidyāṃ|| Ś_c: ⸤nākarṣayogamadhurabhramaṇāvanindyam||36|| K: 'gamadhurabhramaṇāvanindyam||36||

aleḥ śilīmuL⸤khasya ākarṣayogaḥ saurabhavaśād āharaṇayuktis tena madhurasya bhramaṇasyāvanim āspadaṃ nalinī⸤m eṣa dhatte | dyāṃ divam_ | amuṃ cāgamāgatya nākarṣayo nāradādyāḥ surarṣayo raktacandanaca⸤rcām abhramaṇau sūrye 'ṃ'dhur dhārayan_ dattavanto vā | anindyām uttamām_ || 36 ||

HV-only(J, K, Ś_c) HVVU-only(Ś_A(A)): śilīmukhasyāka° HVVU-only(Ś_A(A)): °napūjāṃ HVVU-only(Ś_A(A)): matramaṇau HVVU-only(Ś_A(A)): adhuḥ HVVU-only(Ś_A(A)): om

sphuṭakanakāvadātarucayaḥ sahematālī-

vyatikaragaṇḍakāḥ pratidiśaṃ haranti nāsmin |

na khalu manaḥ stanadvayasitā natabhrūvo 'mūḥ

śucimaṇimaṇḍalīs taṭabhuvaś ca saṃdadhānāḥ || 37 ||

HVVU-only(Ś_A(A)) J: °tāḍī_ J: °gaṃḍikāḥ J: anāsmin| HV-only(J, K, Ś_c): natabhruvo Ś_c: °ḍalīstaṭabhuvaś K: °ḍalīstaṭabhuvaśca

tāḍī karṇā⸤bharaṇabhedas tālītaruś ca | gaṇḍau kapolau gaṇḍāś ca mahānto muktapāṣāṇāḥ | stanayor dvayena ⸤sitā baddhās tatra vā candanena dhavalāḥ | pakṣāntare stanadvayasi kūjatpakṣiṇi iti giri⸤viśeṣaṇam_ | tā iti prakṛṣṭāḥ || 37 ||

HV-only(J, K, Ś_c) HVVU-only(Ś_A(A)): dhavalā

sthitiṃ labhante 'sya na dūram ujjhitā niruddhatāpāyatayopari grahāḥ |

bhajanti divyāś ca nitambakānanaṃ niruddhatāpā yatayo 'parigrahāḥ || 38 ||

HVVU-only(Ś_A(A)) K, Ś_c: dūramujjhitā K: niruddhatāpaya° J, Ś_c: °pā yatayo parigrahāḥ°pā ⸤yatayo parigrahāḥ|°pā yatayo ⸤parigrahāḥ| K: divyāśca J: nitaṃbakā°

asyopari grahā nāvatiṣṭhante | yato nirgata ⸤uddhatena girer ucchrāyeṇāpāyo viśleṣo yeṣāṃ tadbhāvenojjhitāḥ | unnativaśād uparibhāgād a⸤petā ityarthaḥ | uddhatam iti bhāve ktaḥ | niruddhas tāpaḥ sāṃsārikaṃ duḥkhaṃ yaiḥ | apa⸤rigrahā muktasaṅgāḥ || 38 ||

HV-only(J, K, Ś_c) HVVU-only(Ś_A(A)): viśiṣṭatā HVVU-only(Ś_A(A)): unnatam HVVU-only(Ś_A(A)): bhāge

asyodabhārabharamantharameghacakra-

gambhīratāraravanartitabarhiṇāyām |

sāmyaṃ kalā kaṭakavartmavidūrabhūmā-

v udbhinnayā vrajati ratnaśalākayendoḥ || 39 ||

HVVU-only(Ś_A(A)) K, Ś_c: om J: buddhinnayā K, Ś_c: buddhinnayā Ś_c: ratnaśilākayena||39||

udabhāra iti ‘manthaudana—’ ityādinā udakaśabdasyoda⸤bhāvaḥ | barhiṇo mayūraḥ | ‘phalabarhābhyām inac_’ | vidūro vālavāyagiriḥ || 39 ||

HV-only(J, K, Ś_c) HVVU-only(Ś_A(A)): udatāra HVVU-only(Ś_A(A)): saktau⸤danetyādinoda° HVVU-only(Ś_A(A)): varhiṇo HVVU-only(Ś_A(A)): mayūrāḥ HVVU-only(Ś_A(A)): phalavarhabhyām HVVU-only(Ś_A(A)): add vā

iha kāntir unmiṣati kāmalī lāsakṛ-

nmṛgacakṣuṣāṃ racitakāmalīlāsakṛt |

kriyatetarāṃ ratir anuttarā gāyatā

madhupena cāniśam anuttarāgāyatā || 40 ||

HVVU-only(Ś_A(A)) K: kāntirunmi° J: kāmalīlāsakṛn J: om n° J: racati kā° K: ratiranu° Ś_c: cānisam K: cāni'samanu° J: cānu°

⸤kāmalī padmajā kāntir atrollasati | madhupena ca gāyatā strīṇāṃ lāsakṛdullāsajananī ⸤ratiḥ saukhyam asakṛd vidhīyate | kāmalīlā ratikrīḍā | anuttarā lokottarā | anuttena L⸤cākṣuṇṇena rāgeṇa cāyatā dīrghā || 40 ||

HV-only(J, K, Ś_c) HVVU-only(Ś_A(A)): kamalī HVVU-only(Ś_A(A)): tatkṛṣṭā HVVU-only(Ś_A(A)): ananto HVVU-only(Ś_A(A)): kṣuṇṇo HVVU-only(Ś_A(A)): rāgo yasyā HVVU-only(Ś_A(A)): āyatā

Lvikaṭakaṭakabhittibhāganunnāḥ kṣitibhṛd asāv avakāśalābhaśūnyāḥ |

diśa iva śaraṇāgatā bibharti tridaśavadhūr maṇikaṃdarodarasthāḥ || 41 |

HVVU-only(Ś_A(A)) J: °kabhāganunnāḥ K, Ś_c: kṣitibhṛdasāvava° J: kṣitibhṛdasāva° K: tridaśavadhūrmaṇi° J: tṛdaśavadhūrmmaṇi° Ś_c: °dhūḥmaṇikandaroddharasthāḥ||41||

nunnāḥ preritāḥ | ‘nudavida—’ ityādinātra ⸤vaikalpiko nakāraḥ || 41 ||

HV-only(J, K, Ś_c) HVVU-only(Ś_A(A)): om HVVU-only(Ś_A(A)): nudavidetyādinā⸤nvatveti

mandākinījalarayair haritābhirāma-

rambho 'jarāgama sa kṛtsnapitaḥ sahe 'lam |

paśyaiṣa sānuvanavartmani bibhrad adri-

r ambhojarāgam asakṛt snapitaḥ sahelam || 42 ||

HVVU-only(Ś_A(A)) K: °rayairharitābhirāma- Ś_c: haritāsu ramya- Ś_c: r ambho J: garāgama HV-only(J, K, Ś_c): bibhradadri- J, K: om J, K: raṃbhojarāgamasakṛtsnapitaḥrambhojarāgamasakṛtsnapitaḥ

he ajarāgama nityataruṇa, tathā kṛtsnapitaḥ viśvajanaka, ⸤eṣa girir ambhojānāṃ rāgam asakṛd bibhrajjāhnavīsalilavegaiḥ snapita iti sahelam avahelayā ⸤vilokaya | vākyārthasyātra karmatvam_ | rambhāḥ kadalyaḥ | alam atyartham_ | sahe bharakṣame ⸤|| 42 ||

HV-only(J, K, Ś_c) HVVU-only(Ś_A(A)): om HVVU-only(Ś_A(A)): om HVVU-only(Ś_A(A)): om HVVU-only(Ś_A(A)): om HVVU-only(Ś_A(A)): om HVVU-only(Ś_A(A)): om HVVU-only(Ś_A(A)): jhaṣa adriḥ HVVU-only(Ś_A(A)): om HVVU-only(Ś_A(A)): om HVVU-only(Ś_A(A)): om HVVU-only(Ś_A(A)): jāhna° HVVU-only(Ś_A(A)): svapita HVVU-only(Ś_A(A)): °syā HVVU-only(Ś_A(A)): rambhaẖ

ghaṭitārjunabāṇacakravālāṃ janatāścaryakarīṃ taveva māyām |

kaṭakakṣitim eṣa nātha dhatte dhanasacchāyakirātatābhirāmām || 43 ||

HVVU-only(Ś_A(A)) J: janatāś carya° Ś_c: janatāś caryakarī Ś_c: °kṣiti Lm K: °kṣitimeṣa Ś_c: ghana° J: ghanasacchāyakirātatābhirāmaṃ||

ghaṭitam utpannam arpitaṃ ca | arjunā bāṇāś ca taruviśeṣāḥ | arjune ca pārthe ⸤bāṇāḥ śarāḥ | ghanair mustair bhakṣitaiḥ sacchāyāḥ kirāḥ sūkarās tair ātatām abhirāmāṃ ca | ⸤ghanasacchāyo meghavarṇo yaḥ kirātaḥ śabaras tadbhāvena ramyāṃ ca || 43 ||

HV-only(J, K, Ś_c) HVVU-only(Ś_A(A)): add taṃ HVVU-only(Ś_A(A)): ⸤arjunena HVVU-only(Ś_A(A)): pārthena HVVU-only(Ś_A(A)): muktair HVVU-only(Ś_A(A)): śavaras

ramaṇīyatayā viyogināṃ prathamānaṅgavikāratāpadam |

amum āpya na kāminī śriyāṃ prathamānaṃ gavi kā ratā padam || 44 ||

HVVU-only(Ś_A(A)) J, Ś_c: °naṃ gavi kā ratā padaṃ°naṃ¦_ gavi kā ratā padaṃ|°naṅ gavi kā ratā padam| K: amumāpya

śriyāṃ padaṃ gavi ⸤ca bhūmau prathamānaṃ amuṃ prāpya kā kāminī na ratā | sarvaiva krīḍitā | prathamo 'bhinavaḥ ⸤pradhānaṃ vā anaṅgavikāreṇa smarakṣobheṇa yas tāpas taṃ dadāti yaḥ || 44 ||

HV-only(J, K, Ś_c) HVVU-only(Ś_A(A)): dadhati

uttasthuṣaḥ pravigalanmakarandadāna-

bindor manobhavajayadviradasya paṅkāt |

padmākarasya navakuṅmaladantakoṣa-

lagnaṃ dvirephavalayaṃ tanute 'tra lakṣmīm || 45 ||

HVVU-only(Ś_A(A)) K: bindormanobhavajayādvi° J: navakudmalada¦⸤ntakośa- Ś_c: °kośa-

padmākara eva ⸤kāmasya jayagajas tasya kuṅmalam eva dantās tatkoṣalagnam alivalayaṃ śobhāṃ tanoti | ko⸤ṣo 'bhyantaraṃ pratimā ca | valayaṃ samūhaḥ kaṭakaś ca | kariṇo hi dantapratimāyāṃ kaṭake⸤nopari kāntihetunā bhavitavyam_ | padmākarasya ca paṅkād utthānam_ | padmānām utthitatvāt ta⸤dvārakam_ (?) | uttasthuṣa iti kvasoś chandasi vidhānād bhāṣāyām ayaṃ prayogaḥ pramādaja ⸤ity āhuḥ | anye punaś chandasi liṭaḥ ‘chandasy ubhayathā’ iti sārvadhātukatvāt kvacid atide⸤śikena kvacic ca tathāvidhena kittvenābhimatalakṣyasiddheḥ kānacaḥ kitkaraṇam apārthakam iti L⸤tatsāmarthyenāsya bhāṣāyām api prayogābhyupagamād etaj jātīyakasya kvasor apy evam ādau tadviṣa⸤yatāṃ pratipedire | uktaṃ ca—‘kānac_kvasu kikinau yaṅ_lug iti bhāṣāyāṃ prayogadarśa⸤nāt_’ iti || 45 ||

HV-only(J, K, Ś_c) HVVU-only(Ś_A(A)): dantaḥ HVVU-only(Ś_A(A)): tatkośalagnam HVVU-only(Ś_A(A)): om HVVU-only(Ś_A(A)): padmānād HVVU-only(Ś_A(A)): taddvārakam_ HVVU-only(Ś_A(A)): om HVVU-only(Ś_A(A)): ūbha° HVVU-only(Ś_A(A)): abhide° HVVU-only(Ś_A(A)): kiṃtve° HVVU-only(Ś_A(A)): upā° HVVU-only(Ś_A(A)): tatsāma⸤rgyenāsya HVVU-only(Ś_A(A)): prayogād abhyu° HVVU-only(Ś_A(A)): kvasur HVVU-only(Ś_A(A)): °yakaṃ HVVU-only(Ś_A(A)): om

Lihāṅganā kā pramadaṃ priyasya nādhād asaṃrambharasaṃ dadhānā |

cetaḥ sthitā kalpalatānikuñje helāmatārabdharatāmalāhe || 46 ||

HVVU-only(Ś_A(A)) K: nādhādasaṃ° Ś_c: nādhādasaṃ ram° J: nādhādasaṃ raṃ° J: helāmanāra°

he amalāhe nirmalālaṃkārabhujaga, nāsti saṃrambhe krodhe raso yasya ⸤tādṛśaṃ cittam udvahantī kā yuvatir vallabhasya harṣam iha nādhāt_ | sarvaivākarot_ | helayā ⸤mataṃ sadārabdhaṃ rataṃ yayā || 46 ||

HV-only(J, K, Ś_c) HVVU-only(Ś_A(A)): add uktaṃ ca . HVVU-only(Ś_A(A)): saṃrambho HVVU-only(Ś_A(A)): ⸤krodharaso HVVU-only(Ś_A(A)): ⸤notpāditavān_ HVVU-only(Ś_A(A)): samārabdhaṃ HVVU-only(Ś_A(A)): add =100=truṭitam atra ||

⸤(pratilomānulomapādaḥ)

J, Ś_c, HVVU-only(Ś_A(A))

iha nitambabhuvo bhuvanātigāṃ sthitim upeyuṣi tāraghanatviṣaḥ |

kumudinīhṛdayaṃgamavibhramā dadhati candramasāracitāṃ śriyam || 47 ||

HVVU-only(Ś_A(A)) J: nitaṃ¦_ babhuvo K: sthitimupeyuṣi K: tāradhana°

tāraṃ rūpyaṃ tārāś ca muktām aṇayaḥ | tais tadvac ca ghanaśo⸤bhāḥ | kumudinībhiḥ kumudinīvac ca hṛdayaṃgamo manoharaḥ | atra ‘gameḥ supi’ ity aupasaṃ⸤khyānikaḥ khac_ | candreṇa suvarṇena masāraiś ca maṇibhedaiś citāṃ vyāptām_ | candramasā ca ⸤racitāṃ kṛtām_ || 47 ||

HV-only(J, K, Ś_c), HVVU-only(Ś_A(A))

gītaiḥ pranṛtyati puras tava paśya miśra-

keśī karālavalayā balitālasadbhiḥ |

dantīndradānapayasaḥ pavanais taṭe 'sya

ke śīkarā lavalayāvalitā lasadbhiḥ || 48 ||

HVVU-only(Ś_A(A)) K: purastava K: pavanaistaṭe J: 'smin Ś_c: keśī karāla° J: keśī karālavalayā valitālasadbhiḥ||

balino mahāntaḥ | tālāś cañcupuṭādayas taiḥ sadbhir atimanoharai⸤r gītaiḥ saha miśrakeśī nāma surayoṣin nṛtyati | karālavalayā bhāsvarakaṭakā | karālā ⸤bhāsvatī valayānām ālir yatra tādṛśais tālaiḥ karayor anyonyam abhighātaiḥ sadbhir iti vā yo⸤janā | lasadbhiḥ pavanaiś ca dānapayasaḥ śīkarāḥ ke lavalayāvalitāḥ | sarve prabhūtaśobhā ⸤eva || 48 ||

HV-only(J, K, Ś_c), HVVU-only(Ś_A(A))

vyāptavato 'sya dīrghavikaṭair maṇiśikharaśatai-

r ūrdhvam aśeṣam aṇḍaśakalaṃ sarasiruhabhuvaḥ |

astamitāvakāśaghaṭanā kaṭakabhuvam asā-

v ambaradevateva śabarī bhajati śikhariṇaḥ || 49 ||

HVVU-only(Ś_A(A)) K: dīrghavikaṭairmaṇi° J: °śatair K: om Ś_c: ūrdhvamaśeṣamaṇḍa° K: rūrdhvamaśeṣamaṇḍa° J: aśe⸤ṣamaṃḍa° J: sarasibhavabhuvaḥ| HV-only(J, K, Ś_c): °bhuvamasā- K, Ś_c: vamba° J: vaṃbara°

......veṣṭitā maṇayo yasya tādṛśaṃ śikharaṃ......||49||

HV-only(J, K, Ś_c), HVVU-only(Ś_A(A))

eti siddhamithunaṃ rasavattām atra sanmaṇitamohanam ārāt |

śṛṅgam asya nikaraṃ ca karāṇām atrasanmaṇi tamohanam ārāt || 50 ||

HVVU-only(Ś_A(A)) K: rasavattāmatra HV-only(J, K, Ś_c): °hanamārāt°hana_mārāt|°hanamārāt|°hanamārāt| K: śṛṅgamasya K: karāṇāmatra° J, Ś_c: atra sanmaṇitamohanamārātatra sanmaṇitamohanamārāt||50atra sanmaṇitamohanamārāt||⸤50|| K: tamohanamārāt||50||

cāsya karāṇāṃ ⸤nikaraṃ ārāt_ ādadau | ata eva ārāt_ dūrād eva tamohanaṃ timiraghātakam_ | tamo L⸤hantīti kālasāmānye ‘kvip_ ca’ iti kvip_ | atra ca bhūtakālo vākyārtho na padārtha ⸤iti padasaṃskārasamaye tasyābhāvāt_ hanter bhūte kvip_ iti ‘brahmā—’ ādisūtreṇa niyamo ⸤na pravartate || 50 ||

HV-only(J, K, Ś_c), HVVU-only(Ś_A(A))

Lnirdhūtadīrghataravāladhicāmaraugha-

lakṣmībhṛto 'nukṛtarājagṛhāḥ salīlam |

krīḍanti nirjharajalaiḥ sakareṇavo 'tra

nāgā nage sakaladhautakarālakumbhāḥ || 51 ||

HVVU-only(Ś_A(A)) J, Ś_c: °ṇa vo J: śaka°

vāladhiḥ puccham_ | lakṣmīḥ śobhā vibhūtiś ca | kareṇuḥ kariṇī | ⸤sakalaṃ kṛtvā dhautāḥ kumbhāḥ kavāṭā yeṣām_ | saha ca kaladhautakumbhaiḥ kanakaghaṭair va⸤rtante || 51 ||

HV-only(J, K, Ś_c), HVVU-only(Ś_A(A))

bhramaṇākulāḥ sphuradadabhramaṇāv iha tā nabhoyuvatayo 'vihatāḥ |

na lasanti saṃprati mahānalasaṃ sakalāḥ priyair lalitahāsakalāḥ || 52 ||

HVVU-only(Ś_A(A)) K: °maṇāviha J, Ś_c: nabho yu° J: sahā° K: priyairlali°

sphurantaḥ sthūlā maṇayo yatra tasmin_ | iha avihatā vītabhītayas tāḥ ⸤surayoṣitaḥ priyaiḥ samam analasaṃ na lasanti | api tu mantharam eva krīḍanti | kalā ma⸤dhurāḥ || 52 ||

HV-only(J, K, Ś_c), HVVU-only(Ś_A(A))

ghaṭitavikaṭasaptapattracakre ghanapadavīrudhi nātha siddhasādhyāḥ |

sthitim iha vidadhur yuyukṣamāṇā maṇiśikhare kaṭake ca siddhasādhyāḥ || 53 ||

HVVU-only(Ś_A(A)) K, Ś_c: dhana° K: sthitimiha K: vidadhuryuyu°

saptapattraḥ saptasaptiḥ | saptapattrāś ca saptaparṇavṛkṣāḥ | cakraṃ rathāṅgaṃ samūhaś ca | ⸤ghanapadavī meghamārgas tāṃ ruṇaddhi yat_ | ghanapadāś ca nibiḍasthitayo vīrudho latā yatra | ⸤siddhaṃ sādhyam abhīṣṭaṃ phalaṃ yeṣām_ | yuyukṣavo mumukṣavaḥ | strībhiś ca saha riraṃsavaḥ | siddhāḥ ⸤sādhyāś ca devaviśeṣāḥ || 53 ||

HV-only(J, K, Ś_c), HVVU-only(Ś_A(A))

nṛtyan girā suravadhūjana eti tṛptiṃ

na grāmarāgamatayā savikārahastaḥ |

ślāghye calanti na janāś ca sajānayo 'smi-

nn agrāmarāgamatayāsavikā rahastaḥ || 54 ||

HVVU-only(Ś_A(A)) K: nṛtyangirā J: tṛptiḥn J: hi K: janāśca J: 'smin J: na K: nnagrā° Ś_c: nagrāmarāgamatayā savikāra⸤hastaḥ||54|| J: grāmarāgamatayā savikārahastaḥ||

grāmarāgeṇa ṣaḍ_jakaiśikena kaiśikamadhyamena vā matayā ⸤girā savikārau karau yasya saḥ | gītānusāreṇa karābhinayaṃ kurvann ityarthaḥ | agresarāṇā⸤[mamarāṇā]m āgama upasarpaṇaṃ yasya tadbhāvena hetunā ślāghye 'tra janā rahasta ekāntān na ⸤calanti | tatraiva saṃnidhīyanta ityarthaḥ | āsavikā āsavapānam eva yeṣāṃ prayojanam ity ā⸤rhīyaṣṭhak_ || 54 ||

HV-only(J, K, Ś_c), HVVU-only(Ś_A(A))

etat paśyāmy adripateḥ śṛṅgam udūḍhapremodrekaiḥ kiṃpuruṣaiḥ sevitam ārāt |

śobhotkarṣaṃ dhātubhir avyāhatarūpair dhatte vīṇāvādyam ivānekavidhair yat || 55 ||

HVVU-only(Ś_A(A)) K: etatpaśyāmyadri° J: paśyāsy Ś_c: ādri° K: śṛṅgamudū° Ś_c: uddhūḍha° HV-only(J, K, Ś_c): sevitamārātsevitamārāt|sevitamārāt|seLvitamārāt| K: dhātubhiravyāhatarūpairdhatte J: °rūpaṃ K: vīṇāvādyamivānekavidhairyat||55||

kiṃpuruṣair iti ‘pumān striyā’ ity ekaśeṣaḥ | dhātavo gairikādayo vi⸤stārādayaś ca vādyaprakārāḥ | ‘vistāraḥ karaṇaś ca syād āvidyo vyañjanas tathā | catvāro L⸤dhātavo jñeyā vāditrakaraṇāśrayāḥ ||’ rūpaṃ lakṣaṇam api || 55 ||

HV-only(J, K, Ś_c), HVVU-only(Ś_A(A))

Lsarāgamayutāyutāpratisamāsamāptamadapādapāśritakhagā |

sphuranmaṇivibhā vibhāti sakalākalāpirahitā hitāsya ca taṭī || 56 ||

HVVU-only(Ś_A(A)) Ś_c: sarāgamayutāyutā pratisamāsam āptapada° J: °yutāḥ pratisamāsamāptamadapādapāśritaśikhā| K: °ptapadapādapāśritakhagā| Ś_c: sphuran ma°

sarāgā mayavaḥ kiṃnarā ⸤yatra tadbhāvena yuktā | apratisamā lokottarā | asamāptamadāś ca pādapāśritāḥ khagāḥ ⸤pakṣiṇo yasyāḥ | vibhā kāntiḥ | akalāpīty akārapraśleṣaḥ || 56 ||

HV-only(J, K, Ś_c), HVVU-only(Ś_A(A))

bibhrāṇam ardhavinimīlitatārakatva-

m utsāritātanutamaḥ sphuṭadṛṣṭatattvam |

asya prabhātam iva saṃyamaśāli paśya

sānūrudhāma munimaṇḍalam etad adreḥ || 57 ||

HVVU-only(Ś_A(A)) K: bibhrāṇamardha° J: atra vinimīlitatārakatvam Ś_c: °katvam K: om K: mutsā° K: prabhātamiva K: °ḍalametadadreḥ||57||

tārakāḥ kanī⸤nikā nakṣatrāṇi ca | tamo moho 'ndhakāraś ca | tattvaṃ pāramārthikaṃ rūpaṃ tattvāni ghaṭādayaḥ ⸤padārthāḥ | saṃyamāḥ trayam_ (?) ekatra dhyānadhāraṇāsamādhilakṣaṇaṃ saṃdhyāvandanādikam_ | ⸤adreḥ sānava eva tatra vā uru dhāma sthānaṃ yasya | saha cānūror aruṇasya dhāmnā tejasā ⸤vartate || 57 ||

HV-only(J, K, Ś_c), HVVU-only(Ś_A(A))

vārdhakakṣīṇaśaktir gatau tāpasas tāpasīdattam ālambanaṃ yācate |

atra paśya kṣitiṃ saṃtatānāgratastāpasīdattamālaṃ vanaṃ yā ca te || 58 ||

HVVU-only(Ś_A(A)) J: pāvaka° J: gate J: ālaṃbanaṃ J: sthitiḥ K: saṃtatānāgratas tāpa° J, Ś_c: °gratas tāpasīdattam ālaṃbanaṃ°gratas tāpasīdattam ālambanaṃ J: yācate||

tāpasyā dattam ālambanaṃ karāśrayaṇaṃ tāpaso yācate | gamanaṃ pratyaśaktatvāt_ | ⸤tāpena sīdantas tamālā yatra tādṛśaṃ vanaṃ yā tavāgrataḥ samatanot_ tāṃ ca kṣitimālo⸤kaya || 58 ||

HV-only(J, K, Ś_c), HVVU-only(Ś_A(A))

sthāyitvaṃ kvacana bhajaty asau nage 'smin saṃcārī bhavati punaḥ kvacit sarāgaḥ |

ārohī kvacid avarohy api kvacic ca śraddheyo mṛga iva citravarṇaśobhaḥ || 59 ||

HVVU-only(Ś_A(A)) J: om K: bhajatyasau J: punaḥ J: add kvacin K: 'sminsaṃcārī Ś_c: smitsañcārī Ś_c: om K: kvacitsarāgaḥ| Ś_c: add punas K: kvacidavarohyapi J: avarohyapi K: kvacicca J: śraddhe yo

iha sthāyitvādinā rūpeṇa mṛgaḥ śraddheyo manoharaḥ citravarṇaśobhaḥ śaba⸤laśrīḥ | kṛṣṇasāratvāt | citrākhye ca gītamārge varṇaḥ kaścit svaradharmaḥ tadvac chobhā ⸤yasya saḥ | tasya rāgeṇa ḍhakkarāgādinā vartamānasya sthāyyādibhedena catūrūpatvam eva | ⸤uktaṃ ca—‘ārohī cāvarohī ca sthāyisaṃcāriṇau tathā | varṇāś catvāra evaite hy alaṃ⸤kāras tadāśrayaḥ || sthirāḥ svarāḥ samā yatra sa tv ārohīti saṃjñitaḥ | yatra caivāvarohanti ⸤so 'varohīti kīrtitaḥ ||’ iti || 59 ||

HV-only(J, K, Ś_c), HVVU-only(Ś_A(A))

siṃhaḥ karāhatibhir atra na dantināṃ sma

helālasābhir apinaḍ balato 'dhipaṃ kam |

L

nottīryate mahiṣasaṃhatibhir divāpi

he lālasābhir api naḍvalato 'dhipaṅkam || 60 ||

HVVU-only(Ś_A(A)) K: °tibhiratra K: °sābhirapinaḍ J: api na¦⸤dvalato J: nodīyate K: °tibhirdivāpi J: helā° Ś_c: helālalāsir K: helālasābhirapi J: 'dhipaṃ kaṃ||60

siṃho 'tra karaprahatibhiḥ kariṇām adhipaṃ kaṃ na ⸤balataḥ pauruṣeṇa na apinaṭ_ | sarvam eva pipeṣa | helā avajñā tayā lasābhir lasantībhir a⸤lasābhir vā mantharābhiḥ | ādhipaṅkaṃ kardame lālasābhir abhilāṣiṇībhir mahipāṇāṃ saṃhati⸤bhir api divā naḍvalataḥ sarasto noḍḍīyate sma (nottīryate sma) notthitam_ | he ity abhimukhī⸤kāre | yadi vā alālasa vitṛṣṇa | adhipaṅkaṃ sthitābhir ābhir api mahiṣasaṃhatibhir iti L⸤yojanā | smaśabdo bhinnakramaḥ || 60 ||

HV-only(J, K, Ś_c), HVVU-only(Ś_A(A))

Lgajadarśam upāśritakrudho 'bhī dadhate hastatalastham eva siṃhāḥ |

sphuṭam atra yaśas tadīyakumbhakṣitilagnāmalamauktikāpadeśāt || 61 ||

HVVU-only(Ś_A(A)) J: gajadarśanam K: gajadarśamupā° J: apā° J, Ś_c: mī'mī K: °lasthameva K: sphuṭamatra K: yaśastadī° J: ta_dīyakumbhakṣati°

gajadarśaṃ sarvaṃ gajam evāvalokya | ‘karmaṇi dṛ⸤śividoḥ sākalye’ iti ṇamul_ || 61 ||

HV-only(J, K, Ś_c), HVVU-only(Ś_A(A))

madhulihām iha puṣparasair latā navasudhāmadhurā śuśubhetarām |

vividharatnacitās taṭasānavo na vasudhām adhur āśu śubhetarām || 62 ||

HVVU-only(Ś_A(A)) K: madhulihāmiha K: puṣparasairlatā J: śuśubhe tarāṃ| K, Ś_c: °citāstaṭasānavo J: navasudhāmadhurā K, Ś_c: vasudhāmadhurāśuvasu⸤dhāmadhurāśu J: śu_śubhe tarām||

puṣpāṇāṃ rasair alināṃ navasudhāvanmadhurā latā ⸤śuśubhetarām atīvārājata | taṭāḥ sānavaś ca samā bhāgāḥ | teṣāṃ yathākramaṃ budhnoparigatatvena ⸤bhedaḥ | te śubhetarām aśubhāṃ vasudhāṃ nādhuḥ śubhām evāvahan_ | āśu | ratnaiś citatvāt_ || 62 ||

HV-only(J, K, Ś_c), HVVU-only(Ś_A(A))

gaṇḍūṣaśīdhusamakālanipītanārī-

niḥśvāsasaurabhaviśeṣakṛtādhivāsān |

āmodasaurabham ivodgirato 'bhibhūta-

puṣpāntarān iha vilokaya kesaraughān || 63 ||

HVVU-only(Ś_A(A)) J: gaṃdūṣa° Ś_c: niśśvā⸤sa° J: niḥsvāsasaurabhaviśeṣakṛtādhivāsāt| J: āmodasaṃpadam K, Ś_c: °rabhamivodgirato J: vibhūta- K: °rāniha J: keśaraughān⸤|| K: kesaraudhān||63||

⸤śīdhu madyam_ || 63 ||

HV-only(J, K, Ś_c), HVVU-only(Ś_A(A))

madacchaṭāmodasugandhitāśamahāniśāntāv iha santi nāgāḥ |

mithaś ca puṣpair na manojñalakṣmīmahāniśāntā vihasanti nāgāḥ || 64 ||

HVVU-only(Ś_A(A)) J: °śāṃtā K, Ś_c: °śāntāviha J: vihasaṃti J: mivaś K: mithaśca K: puṣpairna

ahāniḥ anaśvarī śāntir munīnām upaśamau yatra | tasminn iha ⸤nāgāḥ kariṇo madāmodena surabhīkṛtāśaṃ kṛtvā santi vartante | lakṣmyāś ca mahānto ⸤niśāntā antaḥpurāṇi agās taravaḥ parasparaṃ kusumair na hasanti na | api tu hasanty eva ⸤|| 64 ||

HV-only(J, K, Ś_c), HVVU-only(Ś_A(A))

madhumadavivaśā vadhūr giroccair asakalaśībharatāntatāṃ vahantyā |

iha kapaṭapuraṃdhriveṣalakṣmīpatikarapadmabhuveva bhāti bhartaḥ || 65 ||

HVVU-only(Ś_A(A)) J: °vasā J, Ś_c: vadhūrgiroccair K: vadhūrgiroccairasa° J: asakalasībha° J, Ś_c: kapaṭapuraṃdhriveśala°kapaṭapurandhriveśala° J: bhartuḥ||

asakalā madavaśād avyaktavarṇā śībharā manohāriṇī tadbhāvas tattā tām_ | ⸤‘tvatalor guṇavacanasya’ iti puṃvat_ | tatāṃ vistīrṇām_ | rasaḥ pīyūṣas tatkalaśyāś ca bhareṇa ⸤tāntatāṃ khedam_ || 65 ||

HV-only(J, K, Ś_c), HVVU-only(Ś_A(A))

vyāpya sthitaḥ kanakakūṭabhuvāntarikṣa-

m ābhāti karkaśaśilāñchitayā sadṛkṣaḥ |

prītiṃ bhavān iva diśañjaṭayā nago 'ya-

m ābhāti karkaśaśilāñchitayāsadṛkṣaḥ || 66 ||

HVVU-only(Ś_A(A)) K: °bhuvantarikṣa- J: °bhuvaṃtarikṣam K: om K: mābhāti K: bhavāniva J: 'yam K: om K: mābhāti J: °yā sadṛkṣaḥ||

kūṭaṃ śikharam_ | tadbhuvā ayam ābhāti | bhavān iva jaṭayā | ⸤karkaśābhiḥ śilābhiḥ | āñchitayā nibaddhayā | santaḥ ṛkṣāḥ prāṇibhedā yatra saḥ | L⸤ābhayā atikarkeṇa atidhavalena śaśinā lāñchitayā lakṣitayā | asadṛkṣonanyasa⸤dṛśaḥ || 66 ||

HV-only(J, K, Ś_c), HVVU-only(Ś_A(A))

Lmadavipāṭalakāntir asāv itaḥ kalakalākulitākhiladiṅmukhām |

alitatiṃ yamunājalaveṇikām iva rasād iha karṣati lāṅgalī || 67 ||

HVVU-only(Ś_A(A)) K, Ś_c: °pātalakāntirasāvitaḥ°pātalakāntirasāvitaẖ J: °kāṃtirasādhitaḥ K: °ṇikāmiva K: rasādiha

mado vikāsaḥ kṣībatā ca | veṇikā pravāhaḥ | raso makarandam api | ⸤lāṅgalī nāmauṣadhir haladharaś ca || 67 ||

HV-only(J, K, Ś_c), HVVU-only(Ś_A(A))

atra vibhāti jalagrahahetoḥ kāñcanavaprasaro namadabhre |

premṇi vadhūṃ ramayaty api kāntaḥ kāṃ ca navaprasaronamadabhre || 68 ||

HVVU-only(Ś_A(A)) J: kāṃ ca na° K: ramayatyapi J: °saro namadabhre||

kāñcanavapre svarṇasānuni saro 'tra bhrājate | ⸤jalaṃ grahītuṃ namadabhre avatarajjalade | adabhre ca mahati premṇi sati dayitaḥ kāṃ vadhūṃ ⸤prasareṇonaṃ kṛtvā ramayati | na kāṃcit_ | pūrvavatpūrṇām eva sarvāṃ ramayatītyarthaḥ || 68 ||

HV-only(J, K, Ś_c), HVVU-only(Ś_A(A))

bimbāgatāmalarucigrahacakravāla-

kalmāṣitasphuritanīlaśilānitambaḥ |

ālakṣyapāṇḍur apṛṣaṭ_kacamūrucarma-

saṃvītamadhya iva naktamayaṃ vibhāti || 69 ||

HVVU-only(Ś_A(A)) J: bimbālatā° J: °nitaṃbaḥ| K, Ś_c: ālakṣyapāṇḍuraṣṭaṣa° J: ālakṣya pāṃdurapṛṣatkacamūracarmma- J, Ś_c: naktam ayaṃ

⸤bimbāgataṃ pratibimbitam_ | nīlā indranīlamaṇayaḥ | pṛṣaṭ_kās tilakākārā bindavaḥ | ⸤‘pṛṣatka’ iti pāṭhe pṛṣacchabdo binduvacanaḥ | ‘kap_ ca’ samāsāntaḥ | camūro mṛgaviśeṣaḥ ⸤|| 69 ||

HV-only(J, K, Ś_c), HVVU-only(Ś_A(A))

asau ghanatatīr na dīrghanamitā nadīr ghanamitā jahāti nabhasaḥ |

sthitir jalaruhām ahāsarasikā mahāsarasi kā vibhāvyata itaḥ || 70 ||

HVVU-only(Ś_A(A)) HV-only(J, K, Ś_c): ghanatatīrnnaghanatatīrnna¦_ghanatatīrnaghanatatīrna K: nadīrghana° Ś_c: na dīrghana° J: om J: namasaḥ| K: sthitirjalaruhāmahā° J, Ś_c: jalaruhāmahā°

nabhaso dīrghaṃ namitāḥ kṛṣṭā nadīś ca ghanaṃ muhuḥ itāḥ prāptāḥ | ghanānāṃ paṅktīr eṣa ⸤nojjhati | ito 'tra mahāsarasi sarojānāṃ sthitiḥ ahāsarasikā vikāsān abhimukhī ⸤kā | sarvā vikasvaraivāvalokyata ityarthaḥ || 70 ||

HV-only(J, K, Ś_c), HVVU-only(Ś_A(A))

adṛṣṭapūrvā api khecaraughair alaṃkṛtāḥ kāñcanamekhalābhiḥ |

dhatte 'varodhapramadā ivāsāv adhiṣṭhitāḥ kañcukibhir guhorvīḥ || 71 ||

HVVU-only(Ś_A(A)) J: khecaroghair K: khecaraughairalaṃ° HV-only(J, K, Ś_c): ivāsāvadhi° K, Ś_c: kañcukibhirguhorvīḥkañcukibhirguhorvīḥ||71||kañcukibhi⸤rguhorvīḥ||71|| J: gguhorvvī||

mekhalā nitambo raśanā ca | kañcu⸤kinaḥ sarpāḥ sauvidallāś ca || 71 ||

HV-only(J, K, Ś_c), HVVU-only(Ś_A(A))

lakṣmīr amuṣya sakalātiśayaṃ sureśa

sārā sasāra sarasāsurasaurasaṃsat |

dhatte 'bjinīṣu ca virājitam agravartma

sārāsasārasarasāsu rasaurasaṃ sat || 72 ||

HVVU-only(Ś_A(A)) K: lakṣmīramuṣya J: °saṃ sat| K: virājitamagra° J: agrapadmaṃ J: sārā sa¦_sāra sarasāsura°

asya sakalā lakṣmīr atiśayaṃ sasāra prāptavatī | ⸤sārā sthirā | ayaṃ cābjinīṣu vibhiḥ pakṣibhir viśeṣeṇa vā rājitatvād agravartma saccāru ⸤vahati | sarasā śṛṅgāriṇī asurāṇāṃ saurasya ca surasamūhasya saṃsat_ sabhā yatra saḥ | L⸤sārāsāḥ saśabdāḥ sārasā lakṣmaṇās teṣāṃ rasāsu bhūmiṣu teṣāṃ raso vā yāsu | rasaurasaṃ ⸤sahajajalam_ | auraso 'kṛtrimaḥ || 72 ||

HV-only(J, K, Ś_c), HVVU-only(Ś_A(A))

Lkusumaiḥ kṛtavāsanaḥ samantād apanidratvam upeyivadbhir asmin |

śrutimantragaṇābhirāmarūpair navavauṣaṭpadaśobhibhiḥ samīraḥ || 73 ||

HVVU-only(Ś_A(A)) Ś_c: °sanā K: samantādapanidratvamupeyivadbhirasmin| Ś_c: upeyavadbhir J: °ṇābhir āmarūpair K: °rūpairnavavauṣaṭpadaśobhibhiḥ J: nivavauṣadyada°

śrutir vedaḥ | atra samīro na vavau | avahad e⸤veti kākuprayogaḥ | yadi vā na vavau na jagāma | saṃnihito 'bhūd ityarthaḥ | ṣaṭ_padā bhra⸤marāḥ | navaṃ cāru vauṣaṭ_padaṃ vauṣaḍ iti śabdaḥ || 73 ||

HV-only(J, K, Ś_c), HVVU-only(Ś_A(A))

gatikramo 'mutra bibharti subhruvām anuttaro mantharatābhirāmatām |

śriyaṃ mṛgībhiḥ pratanoti yaḥ parām anuttaromantharatābhirāmatām || 74 ||

HVVU-only(Ś_A(A)) K: subhruvāmanu° Ś_c: add ⸤ḫ K: parāmanu° J: anuttaro maṃ°

anutto 'parityakto romanthaś carvita⸤carvaṇaṃ tatra ratābhir mṛgībhir ā samantān matāṃ śriyaṃ yo giris tanute | tatrātra vadhūnāṃ ga⸤tikramo mantharatayā abhirāmatāṃ dhatte | anuttaro 'nanyasadṛśaḥ || 74 ||

HV-only(J, K, Ś_c), HVVU-only(Ś_A(A))

kṣmābhartur asya kaṭako vikaṭaḥ sapīlu-

pālyākulaḥ saharisainyaśatāvamardaḥ |

lakṣmīṃ vikāsaghaṭanāṃ nayati vyudasta-

nānādhikām acaramāgadharājitaśrīḥ || 75 ||

HVVU-only(Ś_A(A)) J, K: kṣmābharturasya J: vikaṭaḥ J: kaṭakaḥ J, Ś_c: pālīkulaḥpā¦⸤꣹līkulaḥpālīkulas J: lakṣmī J: vikāśagha° J: vyapāsta- K: nānādhikāgraca° J, Ś_c: nānādhikāmaca°

kṣmābhartā mahī⸤patir api | kaṭakaḥ skandhāvāro 'pi | pīlūnāṃ tarubhedānāṃ pālyaḥ paṅktayaḥ | pīlupānāṃ ⸤gajapatīnāṃ tadārohāṇāṃ vā ālyaḥ | tā eva (?) | harayaḥ siṃhās turagāś ca | sainyaṃ ⸤vṛndam_ | lakṣmīḥ śobhā vibhūtiś ca | vyapāstā nānāvidhā ādhayo draṣṭṝṇāṃ manaḥpīḍā ⸤yayeti lakṣmīviśeṣaṇam_ | kab atra samāsāntaḥ | acaramā mukhyā agās taravo yatra tā⸤dṛśā dharayā bhuvā jitaśrīr ākrāntaśobhaḥ | acaramāgo vā dharair anyaiḥ parvatair ajitā śrī⸤r yasya | tathā vyapāstanānādhayaḥ kāmacarāś ca yadṛcchāgatā māgadhā bandinas tai rājitaśrīḥ ⸤śobhitavibhūtiḥ || 75 ||

HV-only(J, K, Ś_c), HVVU-only(Ś_A(A))

iha rūḍhamadojjhati na bhramarī navagucchalatāṃ sarasā madhunā |

sthitibandham ivaiṣa ravaiś ca surān avagucchalatāṃ sarasām adhunā || 76 ||

HVVU-only(Ś_A(A)) K: sthitibandhamivaiṣa K: ravaiśca J: surā K, Ś_c: surānava° J: nava° J: sarasā K: srasāmadhunā||76|| Ś_c: sarasāmadhunā||76|| J: madhunā||

madhunā makarandena sarasā vyasaninī bhramarī navagucchāṃ latāṃ ⸤na tyajati | eṣa cādhunā sāṃpratam ucchalatām udgacchatāṃ sarasāṃ ravaiḥ sthitibandham iva surān_ ⸤avak_ | badhnītātra sthitim itīvāvocat_ | avagiti vacer laṅi || 76 ||

HV-only(J, K, Ś_c), HVVU-only(Ś_A(A))

aviralavanamāla eṣa bibhratprakaṭamadāracitāṃ sureśa lakṣmīm |

haladhara iva tuṅgatālalakṣmā harati manaḥ sphuṭalāṅgalīyaśobhaḥ || 77 ||

HVVU-only(Ś_A(A)) Ś_c: bibhrat praka°

vanamālā sra⸤gviśeṣo 'pi | madārair marakatabhedaiś citāṃ madena cāracitām_ | tāla ubhayatrāpi taruvi⸤śeṣaḥ | lāṅgalī nāmauṣadhiḥ, lāṅgalaṃ ca halam_ || 77 ||

HV-only(J, K, Ś_c), HVVU-only(Ś_A(A))

vyāpya sthite 'tra śikharair navaratnabhābhi-

r abhraṃśarāsa na sahāyatayāgrahastaiḥ |

Lghnadbhir mṛgān gajatayā vijahe kirātai-

r abhraṃ śarāsanasahāyatayāgrahas taiḥ || 78 ||

HVVU-only(Ś_A(A)) K: śikharairnava° J: °bhābhir K: om K: rabhraṃ° K, Ś_c: ghnadbhirmṛgānga°ghnadbhi⸤rmṛgānga° J: mṛdāṃga° J: kirātair K: om K: rabhraṃ J: abhraṃśarāsa na sahāyatayāgrahastaiḥ|| K, Ś_c: °grahastaiḥ||78||

he abhraṃśarāsa avinaśvaraśabda L⸤brahmasvarūpa, atra śikharair abhramākāśaṃ vyāptavati śarāsanasahāyatayā dhanurmātrasahāyatvena ⸤agrahastaiḥ praśastakaraiḥ gajasamūhena saha hariṇāṃś ca tāḍayadbhiḥ kirātair āgraho na vijahe ⸤nirbandho na muktaḥ | āyatayā dīrghayā | tair iti || 78 ||

HV-only(J, K, Ś_c), HVVU-only(Ś_A(A))

avipannarāgam upapannasauṣṭhavaṃ sphuṭavarṇapāṭavam anekamārgagam |

śrutipeśalasvaram ihālimaṇḍalaṃ śriyam eti geyam iva jātisaṃśrayam || 79 ||

HVVU-only(Ś_A(A)) K: °rāgamupapanasauṣṭhataṃ Ś_c: °ṭhataṃ K: °ṭavamanekamārgayam| Ś_c: °rgayam| J: śrutipesala° K: °svaramihālmaṇḍalaṃ K: śriyameti K: geyamiva K, Ś_c: jātisaṃśsrayam||79||

prakṛṣṭo rāgaḥ kaiśikādi⸤r api | sauṣṭhavaṃ tālāder anirgamo 'pi | varṇaḥ kālimā sthāyyādiś ca | mārgāś citravārtika⸤dakṣiṇā api | śrutau śrotre | śrutibhiś ca svarārambhakair dhvaniviśeṣaiḥ subhagaḥ svaraḥ śabdaḥ ⸤ṣaḍ_jādiś ca yasya | jātir mālatī jātayaś ca ṣaḍ_jamadhyamādyāḥ || 79 ||

HV-only(J, K, Ś_c), HVVU-only(Ś_A(A))

vyāpya yaḥ sthitim agāt saritāḍhyaḥ sānunāsikatayābhram arīṇām |

śiñjitasya sa haraty ayam adriḥ sānunāsikatayā bhramarīṇām || 80 ||

HVVU-only(Ś_A(A)) K, Ś_c: sthitimagātsari° J: agātsari° J: °yā꣹ L꣹bhramarīṇāṃ| K: °yābhramarīṇām| J: siṃji° K: haratyayamadriḥ Ś_c: a⸤yamadris

asikatayā nirvā⸤lukayā saritā samṛddho yaḥ sānunā taṭena unnatatvād abhramākāśaṃ vyāpya arīṇām anaśvarīṃ ⸤sthitiṃ yayau so 'yam adrir bhramarīṇāṃ kvaṇitasya sānunāsikatayā ṅañaṇādivarṇarūpatvena harati ⸤|| 80 ||

HV-only(J, K, Ś_c), HVVU-only(Ś_A(A))

asyātituṅgaśikharonnamitaṃ vidūra-

pātākulatvam iva bibhrad adhityakāyām|

preṅkhadvidūrajamaṇiprakaraprakāśa-

vyājān nitambataṭam ambaram ālalambe || 81 ||

HVVU-only(Ś_A(A)) K: °latvamiva K: bibhradadhi° J: bibhradupatya° J: preṃkhadviḍūra° J, K: vyājānnitaṃbataṭamambaramālalambevyājānnitaṃbataṭamambaramālalambe||vyājānnitambataṭamambaramālalambe||81|| Ś_c: °taṭamambaramālalambe||81||

ambaraṃ nabho 'sya nitambaṃ samabhuvaṃ pātabhayād ivāgrahīt_ || 81 ||

HV-only(J, K, Ś_c), HVVU-only(Ś_A(A))

samadaḥ kaṭakāravindinīnāṃ navamaṃ kesarareṇunā sanādaḥ |

racitaṃ dadhad aṅgarāgam eko navam aṅke sara re 'ṇunāsanādaḥ || 82 ||

HVVU-only(Ś_A(A)) J: navam aṃke sarareṇunā¦_sa° J, Ś_c: dadhadaṃga°dadhadaṅga° K: dadhadaṅgarāgameko K, Ś_c: navamaṅke J: sarareṇu°

samada i⸤tyādiyugalakam_ | re madhuvrata, aṇunā svalpena kesarareṇunā kiṃjalkarajasā racitaṃ anavamaṃ ⸤śreṣṭham aṅgarāgaṃ ca bibhrat_ abjinīnām aṅke nikaṭe navaṃ kṛtvā sara paribhrama | asanādaḥ ⸤asanākhyāni kusumāny atti yaḥ | eko niḥsahāyo mayaiva sahitaḥ | sanādaḥ saśiñjitaḥ ⸤|| 82 ||

HV-only(J, K, Ś_c), HVVU-only(Ś_A(A))

kathayatīttham ivātra madhuvrataṃ śrutimanoramamañjulaśiñjitā |

madhukarī makarandarasāsavapramuditānuvanaṃ racitasthitiḥ || 83 ||

HVVU-only(Ś_A(A)) K: °tītthamivātra J: °lasiṃjitā|

mañjulaṃ madhuram_ || 83 ||

HV-only(J, K, Ś_c), HVVU-only(Ś_A(A))

(yugalakam_)

J, HVVU-only(Ś_A(A))

nākṣipyate kusumitābhir adhityakābhiḥ

ko 'śātakīrasahitāmalakīcakābhiḥ |

Lmuktā girāv iha śilīmukhamaṇḍalībhiḥ

kośātakī rasahitāmalakī ca kābhiḥ || 84 ||

HVVU-only(Ś_A(A)) K: kusumitābhiradhi° J: kośātakīr asahitāmalakī ca kābhiḥ| K: girāviha J: kośātakīr J: asa°

aśātair atīkṣṇaiḥ sukumāravāgbhiḥ kīraiḥ śukaiḥ sahitā L⸤amalāś ca kīcakā veṇavo yāsu tābhir adhityakābhir girer uparibhāgaiḥ ko nāma nāvarjyate | ⸤kośātakī harītakī āmalakī ca latā kābhiś ca bhramarāṇāṃ saṃhatibhir muktā | na ⸤kābhiś cit_ | yato rasena madhunā hitā prītijananī || 84 ||

HV-only(J, K, Ś_c), HVVU-only(Ś_A(A))

bhramataḥ kamalākareṣu lagno madhupaṅkārdratayā hṛdi pragāḍham |

śriyam eti śilīmukhasya sūkṣmaḥ smaranārāca ivaiṣa pakṣmakhaṇḍaḥ || 85 ||

HVVU-only(Ś_A(A)) K: śriyameti Ś_c: śikhīmu° J: °rā ca J, Ś_c: pakṣmaṣaṃḍaḥpakṣmaṣaṃḍaḥ||pakṣmaṣaṇḍaḥ||⸤85||

pakṣma kamalakesaras tatkhaṇḍo ⸤bhramarasya vakṣasi lagnaḥ śobhate || 85 ||

HV-only(J, K, Ś_c), HVVU-only(Ś_A(A))

taṭa iha nicite rajobhir adriḥ kapiśakuni stabakena hantarītim |

na harati dayito dadhat sucetaḥkapiśakunis tava kena hanta rītim || 86 ||

HVVU-only(Ś_A(A)) K: rajobhiradriḥ J, Ś_c: °kunis J, Ś_c: tava kena Ś_c: dadhatsu cetaẖ ka° J: dadhatsucetaḥ ka° K: dadhatsucetaḥ kapiśakunistava K: harata J, Ś_c: haṃtarītiṃhaṃtarītiṃ||hantarītim||86||

he ītihantaḥ upadravonmūlaka, adrirayaṃ tava da⸤yitas taṭe 'tra kena vastunā na harati | stabakena kartrā rajobhiḥ karaṇair nicite vyāpte | ⸤ata eva kapiśakuni piśaṅgabhūmau | rītiṃ dadhac chobhāṃ bibhrāṇaḥ | sucetasaḥ pramuditāḥ ⸤kapayo vānarāḥ śakunayaś ca yatra saḥ | hanteti vismaye || 86 ||

HV-only(J, K, Ś_c), HVVU-only(Ś_A(A))

asyādhisānu parabhāgam avāpnuvanti

śyāmatviṣo 'rkarathamudgabhujaḥ saṭābhiḥ |

vātāvadhūtasurapādapalambamāna-

lambīparāganikurumbapiśaṅgitābhiḥ || 87 ||

HVVU-only(Ś_A(A)) K: parabhāgamavā° J, K: śyāmatviṣor Ś_c: śyāmatv iṣor K: 'kara° J, Ś_c: karatham udga°'karatham u¦⸤dga° J: °palaṃbamāna- J: lumbīparāganikuruṃbapi° Ś_c: °śaṅgatābhiḥ||87||

mudgabhujo vājinaḥ | lambī ⸤kusumamayā śākhā || 87 ||

HV-only(J, K, Ś_c), HVVU-only(Ś_A(A))

siddhadvandvaṃ bhātitarāṃ mohanalīlāsavyāpāraṃ cārutamagrāvadarīṣu |

paśyāsyoccaiḥ pattritatir nātha vidhatte savyāpāraṃ cārutam agrā vadarīṣu || 88 ||

HVVU-only(Ś_A(A)) Ś_c: cārutam agrā° J: paśyātroccai_ḥ Ś_c: paśyāsyuccai K, Ś_c: pattritatirnāthapattritatirnā⸤tha J, K: cārutamagrā K, Ś_c: badarīṣu||88||

cārutamā grāvāṇa upalā yāsāṃ tāsu darīṣu ratalīlāyāṃ ⸤savyāpāraṃ vyāpṛtaṃ siddhamithunaṃ virājate | badarīṣu ca taruṣu pakṣiṇāṃ paṅktir atra ārutaṃ ⸤kvaṇitam uccakaiḥ karoti | savyānukūlā | apāram anantam_ | agrā pradhānabhūtā || 88 ||

HV-only(J, K, Ś_c), HVVU-only(Ś_A(A))

harati kaṭakakānaneṣu ceto ghanarucicitraśikhaṇḍimaṇḍalāṅkām |

madhukarakulanīladṛṣṭihārivratatimirāṃ rajanīm ivaiṣa bibhrat || 89 ||

HVVU-only(Ś_A(A)) K: rajanīmivaiṣa

⸤ghanarucayaś citraśikhaṇḍino meghābhilāṣukā nānāvarṇā mayūrāḥ, nibiḍaprabhāḥ saptarṣayo 'pi | ⸤madhukarair nīlā dṛṣṭihāriṇyaś ca lalitā vratatayo latā yasyām_ | irāṃ bhamim_ | bhramaravac ca ⸤nīlaṃ dṛṣṭihārivrataṃ niyamena darśanopaghātakaṃ timiraṃ yasyām_ || 89 ||

HV-only(J, K, Ś_c), HVVU-only(Ś_A(A))

prāpte 'tra kānanabhuvā kṣitibhṛty abhikhyāṃ

kāsāratāmarasabhāsitayā na dadhre |

Llakṣmyā sureśa racitāspadayā vaneṣu

kā sāratāmarasabhāsitayā nadadhre || 90 ||

HVVU-only(Ś_A(A)) K: kṣitibhṛtyabhikhyāṃ J: abhikṣyāṃ J: kā sā° J, Ś_c: na dadhrena dadhre||90na dadhre||90||

kāsāreṣu saraḥsu ⸤tāmarasair bhāsitayā vanabhuvā śobhāṃ gate 'tra girau lakṣmyā sāratā na dadhre | nadān_ dhriyate L⸤dhārayatīti nadadhro nadībhṛt tasmin_ | mūlavibhujāditvāt kaḥ | amarāṇāṃ sabhāsv āsitayā ⸤sthitayā || 90 ||

HV-only(J, K, Ś_c), HVVU-only(Ś_A(A))

lakṣyeṣv antarbāhyarūpeṣv abhīkṣṇaṃ kurvāṇānāṃ saṃyamaṃ teṣu teṣu |

vyaktaṃ te te yoginām aṅkabhājām utpadyante 'muṣya siddher viśeṣāḥ || 91 ||

HVVU-only(Ś_A(A)) K: lakṣyeṣvantarbāhyarūpeṣvabhīkṣṇaṃ K: yogināmaṅkabhājāmutpa° K: siddherviśeṣāḥ||91||

antārūpeṣu hṛdādiṣu, bāhyarūpeṣu ca sūryādiṣu dhyeyeṣu saṃyamam ekātmatayā ⸤dhyānaṃ kurvatāṃ yoginām iha siddher viśeṣā bhuvanajñānādayaḥ samullasanti | uktaṃ ca—‘bhuvanajñānaṃ ⸤saha saṃyamāc candre tārāvyūhajñānam_’ ityādi || 91 ||

HV-only(J, K, Ś_c), HVVU-only(Ś_A(A))

ye 'dhyavātsur api kāñcanācalaṃ te 'hitīvrakaṭaka vratīhite |

prema babhrur iha subhruvāṃ sthitā he matārya caṭucaryatāmahe || 92 ||

HVVU-only(Ś_A(A)) J: 'vyadhātpur K: 'dhyavātsurapi K: babhruriha J: hema° J: caduca°

kāñcanācalo merus tam adhyavātsur abhajanta ⸤te 'pi vratinām īhite 'bhiprete 'tra viṣaye prema babhruḥ prītā jātāḥ | subhruvāṃ caṭucaryatā ⸤cāṭukaraṇaṃ saiva maha utsavas tatra sthitāḥ kṛtābhiniveśāḥ | ahaya eva tīvrā viṣamāḥ ⸤kaṭakā yasya | matā āryāḥ sumatayo yasyeti saṃbodhanadvayam_ | tadabhidyotanāya he⸤śabdaḥ || 92 ||

HV-only(J, K, Ś_c), HVVU-only(Ś_A(A))

⸤(pratilomānulomapādaḥ)

J, Ś_c, HVVU-only(Ś_A(A))

nyāsāṃ śatāviracitāñcitamadhyamālpa-

gāndhārabandhuratarasthitim aśvavaktraḥ |

vaikāramadhyamam adūragatas tavaiṣa

no śuddhaśāḍavam iha klamam eti gāyan || 93 ||

HVVU-only(Ś_A(A)) J, Ś_c: śatāviracitāṃ ci°śatāviracitāñ ci° J: °racitasthitim K: °sthitimaśvavaktraḥ|+ J, Ś_c: °dhyamamadūragatas K: °dhyamamadūragatastavaiṣa J: śuddhaṣāḍavam Ś_c: śuddhaśā⸤bhravam K: °ḍavamiha K: klamameti

vikāramadhyamākhyā gītajātis tata āgataṃ śuddhaśāḍavaṃ nāma gītaṃ gāyann eṣa ⸤kiṃnaraḥ klāntiṃ na bhajate | aṃśo 'nuvṛttidharmatayā balavānatitārasvaroparañjakaḥ svaraḥ | ⸤nyāsas tasyaiva jātivyañjanasvabhāvo bhedaḥ | tatra nyāsāṃśatayā nyāsābhidhāṃśarūpatvena ⸤racito yo 'ñcitaḥ praṇāśābhāvān manoharo madhyamasvaras tena tathālpena durbalatayā durupala⸤kṣyeṇa gāndhāreṇa ramyatarasthitim iti tatsvarūpābhidhānam_ | uktaṃ ca—‘madhyamavikāra⸤jātisaṃbhūtaḥ śuddhaśāḍavaḥ | nyāso 'sya madhyamo 'ṃśaś ca gāndhāreṇa tu durlabhaḥ || yasmin bha⸤vati rāgaś ca yasmāc caiva pravartate | mandraś ca tāramandraś ca yo 'tyarthaṃ nopalabhyate || grahopanyā⸤savinyāsanyāsasaṃnyāsagocaraḥ | anuvṛttas tu yac ceha so 'ṃśaḥ syād daśalakṣaṇaḥ || nyāsaś cā⸤turamārgaś ca jātīnāṃ vyaktikārakaḥ | sarvasvarāṇāṃ nāśaś ca vihitas tv atha jātiṣu | na ⸤madhyamasya nāśas tu kartavyo hi kadācana ||’ iti || 93 ||

HV-only(J, K, Ś_c), HVVU-only(Ś_A(A))

apetasaṃbhāvanayācitānāṃ ratikriyābhāvanayā citānām |

iheṣṭakāntāsamayojanānāṃ sarvarturūpaḥ samayo janānām || 94 ||

HVVU-only(Ś_A(A)) J: ratakri° K: °yābhavanayā

sarvartu yugapat saṃnihitartuṣaṭkaṃ L⸤rūpaṃ yasya tādṛśo 'tra janānāṃ samayaḥ apetasaṃbhāvanaṃ yācitaṃ yeṣām_ | yācñā yeṣāṃ na ⸤saṃbhāvyata ityarthaḥ | bhāvanā tatparatvam_ | citā vyāptāḥ | kāntābhiś cāsamaṃ sātiśayaṃ ⸤yojanaṃ yogo yeṣām_ || 94 ||

HV-only(J, K, Ś_c), HVVU-only(Ś_A(A))

L⸤atha vasantaḥ |

HV-only(J, K, Ś_c), HVVU-only(Ś_A(A))

madhu pibaty asitacchaviśāritastabakarocir asau rabhasaṃ gataḥ |

kalaravair bhramaraḥ surabher iva stavakaro 'cirasaurabhasaṃgataḥ || 95 ||

HVVU-only(Ś_A(A)) J: pibatyasi tacchavisāritas tava karocirasau K: pibatyasitacchaviśāritastabakarocirasau Ś_c: °ritas tabakarocirasau K: kalaravairbhramaraḥ K: surabheriva

asitayā rucā śabalitā stabakānāṃ rociḥ prabhā yena ⸤tādṛśo 'sau bhramaro 'cireṇa saurabhasya saṅgān makarandam āsvādayati | rabhasaṃ gatas tv arāvān_ | ⸤kalaiś ca ravair vasantasya stavakaraḥ stutikṛd iva || 95 ||

HV-only(J, K, Ś_c), HVVU-only(Ś_A(A))

sīmantinī vikacacampakabhābhir atra

he 'māya mānaparaśubhramarāvalīkam |

nāpekṣate priyatamasya saro 'valokya

hemāyamānaparaśubhramarāv alīkam || 96 ||

HVVU-only(Ś_A(A)) Ś_c: seman° Ś_c: °caṇḍa⸤kabhābhir J: °bhātir K: °bhābhiratra J: hemāyamā° Ś_c: nape° J: nāpekṣyate Ś_c: priyatam asya J: śaro HV-only(J, K, Ś_c): °marāvalīkaṃ°marāvalīkaṃ||°marāvalīkam||96||°marāvalīkam||96||

he amāya niṣprapañca, mānasya ⸤paraśuś chedakatvāt kuṭhārarūpā bhramarāṇām āvalī yatra tādṛśaṃ saro dṛṣṭvātra yoṣid dayitasyālī⸤kam aparādhaṃ nāpekṣate na gṛhṇāti | campakānāṃ prabhābhir hemāyamānaḥ suvarṇavarṇo bhavan_ para⸤m atīva śuddhaḥ sikatāsu sūryamarīcipātān marur ūṣarapradeśo yasmin_ | rajatabhūmir marur iti ⸤kecit_ || 96 ||

HV-only(J, K, Ś_c), HVVU-only(Ś_A(A))

na śrīr anena katham api dalitāpāyāsahā samudrāgārāt ||

uditābjaṃ dadhatī galadalitāpāyāsahāsam udrāgārāt || 97 ||

HVVU-only(Ś_A(A)) K: śrīranena K: kathamapi Ś_c: a⸤da° J: °hāsamudrāsārāt| J: °hāsamudrāsārāt|| K: °hāsamudrāgārāt||97|| Ś_c: °⸤hā samudrāgārāt||97||

samudra evāgāraṃ tata uditā śrīḥ etena katham api daivān na dalitā | ⸤apāyāsahā saukumāryān mardāsahiṣṇuḥ | galann alīnāṃ tāpenāyāsaḥ pariśramo yasmāt_ tā⸤dṛśo hāso vikasvaratvaṃ yasya tadabjaṃ dhārayantī | ārād dūrād eva udrāgā hariṃ pratyuditā⸤bhilāṣā || 97 ||

HV-only(J, K, Ś_c), HVVU-only(Ś_A(A))

khedam eti kusumān madhuvrataḥ svāduno 'tiramaṇīyato na vā |

dūragā ca pathikasya mānasaṃ svā dunoti ramaṇī yato navā || 98 ||

HVVU-only(Ś_A(A)) K: khedameti J, K: kusumānma° J: sma J: na vā||

svāduno madhurād atiramaṇīyataś ca śreṣṭhāt kusumād dhetor aliḥ khedaṃ na ⸤labhate | vāśabdo 'vadhāraṇe | naivetyarthaḥ | pathikasya ca yato gacchataḥ svā ramaṇī nava⸤tvāc cittaṃ dunoti || 98 ||

HV-only(J, K, Ś_c), HVVU-only(Ś_A(A))

kāminā tilakam atra natāṅgyā nālike racayatāsakalāpe |

prītir utsukayatīha ca phullannālikeracayatā sakalāpe || 99 ||

HVVU-only(Ś_A(A)) K: tilakamatra J: na tāṃgyā J: nālikera° K: prītirutsu° Ś_c: phullan nā°

atra kṛśāṅgyās tilakam alike lalāṭe racayatā kāmukena ⸤prītir asakalā nāpe | sakalaiva prāptā | phullannālikerāṇāṃ tarubhedānāṃ cayaḥ samūho ⸤yasya tadbhāvaś cātrotkaṇṭhayati | sakalāpe sāḍambare mayūrapicchacite vā || 99 ||

HV-only(J, K, Ś_c), HVVU-only(Ś_A(A))

Liha merāv iva sukhadā mahī na kāmānavāsa nākīśānām |

calati ca rasaiḥ phalānām ahīnakāmā na vāsanā kīśānām || 100 ||

HVVU-only(Ś_A(A)) K: merāviva Ś_c: nākeśānām| K: phalānāmahī° Ś_c: keśānām||100||

L⸤iha mahī nākīśānām amarādhipānāṃ kāmān_ upadhyegān_ (?) nāvāsa na cikṣepa | yadi vā ⸤he mānavāsa manasvin_, iha mahī kā na surāṇāṃ sukhadā | sarvaiva sukhayatītyarthaḥ | phalānāṃ ⸤rasair ahīnakāmā paripūrṇamanorathā | vāsanā ca phaleṣv eva prasaktiḥ kīśānāṃ markaṭānāṃ neha ⸤calati || 100 ||

HV-only(J, K, Ś_c) HVVU-only(Ś_A(A)): om HVVU-only(Ś_A(A)): keśānāṃ

sauhityam atra kurute makarandavarṣai-

r uccā palāśakalikā raṇatāmalīnām |

krīḍaty asau haricamūś ca jalair dadhadbhi-

r uccāpalā śakalikāraṇatām alīnām || 101 ||

HVVU-only(Ś_A(A)) J: sohītyam K: sauhityamatra J: madhubiṃduva¦_rṣair K: om K: ruccā Ś_c: raṇatām alīnām| K: krīḍatyasau K: haricamūśca J: phalair K: jalairdadhadbhi- J: dadhadbhir K: om K: ruccā° J: uccā palāśakalikā ra° K: °ṇatāmalīnām||101||

alayo bhramarās teṣām iha raṇatāṃ kvaṇatāṃ tṛptiṃ palāśākhyasya kusu⸤masya kalikā karoti | uccā samunnatā | śakalino matsyabhedās tatkāraṇatvaṃ ca vaha⸤dbhir udakair atra kapisenā krīḍati | uccāpalā capalatvayuktā | alīnāṃ prakaṭām_ ⸤|| 101 ||

HV-only(J, K, Ś_c) HVVU-only(Ś_A(A)): alayo tra

puṣpāmodais tarutatir atra ghrāṇaṃ nānākāntair alipata navyāpāraiḥ |

ābhāty ārād vinamitaśākhā śrīmann ā nākāntair alipatanavyāpāraiḥ|| 102 ||

HVVU-only(Ś_A(A)) K: puṣpāmodaistarutatiratra K: nānākāntairali° J, Ś_c: °tan avyāpāraiḥ| J: ābhāṃty K: ābhātyārādvina° J: ārāddhina° Ś_c: ārādvinamatiśākhā K: śrīmannānākāntairali° J, Ś_c: nānā° J, Ś_c: °tan avyāpāraiḥ°tan avyāpāraiḥ||°ta⸤n avyāpāraiḥ||102||

he śrīman_, nānākāntair vicitraramaṇīyair apāraiś ca kusumasaurabhais tarūṇāṃ paṅktir atra ⸤nāsikām alipata churitavatī | navyā nūtanā | ā nākāntair āśritanabhobhāgair alināṃ ⸤patanalakṣaṇair vyāpāraiś ca namitaśākhā satā bhrājamānā || 102 ||

HV-only(J, K, Ś_c) HVVU-only(Ś_A(A)): satī

adhyāsate 'muṃ kusumāgralagnadvirephasālaṃ viṣahetayo 'gam |

kā viprayuktātra madhuśriyārād virephasālaṃ viṣaheta yogam || 103 ||

HVVU-only(Ś_A(A)) K: kusumāgralagnidvi° J: °phaśālaṃ J, Ś_c: ko J, Ś_c: viprayukto traviprayukto 'tra¦_ J: °rāddhirephasālaṃ K, Ś_c: °rādvirephasālaṃ J: °tayo J: 'gaṃ||

puṣpāgreṣu lagnadvirephāḥ ⸤sālās taravas taruviśeṣā vā yatra tādṛśam amum agaṃ giriṃ viṣahetayo bhujagā adhyāsate bha⸤janti | madhuśriyā ca yogaṃ kā virahiṇī atra viṣaheta | na kācit_ | virephasā nira⸤vadyayā | alam atyartham_ || 103 ||

HV-only(J, K, Ś_c) HVVU-only(Ś_A(A)): sārās HVVU-only(Ś_A(A)): samupagiriṃ HVVU-only(Ś_A(A)): om

vallībhir asya kusumair na dadhe vasanta-

m āse vitānatalatāsusamānatābhiḥ |

strībhis taṭāvaniṣu nātha jahe ca nūna-

m āsevitā natalatāsu samānatābhiḥ || 104 ||

HVVU-only(Ś_A(A)) K: vallībhirasya K: kusumairna J: vasaṃtaṃ K: om K: māse J: āsevitā na talatāsu sa° Ś_c: °su samānatābhiḥ| K: strībhistaṭā° J: nū_nam K: om K: māse° J: na ta°

kusumair vitānaṃ śūnyaṃ talaṃ yasya tadbhāvo 'tra madhum āse ⸤latābhir na dhṛtaḥ | ābhiś ca kāminībhir natalatāsu taṭabhūmiṣu niścitam āsevitā satī sa⸤mānatā mānavattvaṃ vijahe vyamoci | yasmād asusamaiḥ prāṇavallabhaiḥ priyair ānatābhiḥ kṛtapraṇāL⸤mābhiḥ || 104 ||

HV-only(J, K, Ś_c) HVVU-only(Ś_A(A)): ta¯¯¯¯

Lśriyam iha kānanam eti ca ruddhataraṇitāpayogatāmasam ekām |

tyajati kamalālim alitatir uddhataraṇitā payogatām asame kām || 105 ||

HVVU-only(Ś_A(A)) K: śriyamiha K: kānanameti K: °masamekām| Ś_c: kamalām K: kamalālimalitatiruddha° J: kamalālimalitaliruddha° Ś_c: ⸤alitatiruddhataraṇitāpayogatāmasam ekām||105|| K: payogatāmasame J: payogatāmasam ekāṃ||

ruddhas tarusaṃbādhatayā sthagito yas taraṇeḥ sūryasya tāpayogas tena tāmasaṃ ⸤ghanacchāyatayā malinaṃ vanam ekām asādhāraṇīṃ śriyam ihāyāti | atra cāsame niratiśaye ⸤payogatāṃ kamalapaṅktiṃ kāmalisaṃhatir vimuñcati | na kāṃcit_ | uddhataraṇitā paṭukvaṇitā ⸤|| 105 ||

HV-only(J, K, Ś_c) HVVU-only(Ś_A(A)): yais HVVU-only(Ś_A(A)): taraṇis HVVU-only(Ś_A(A)): navam HVVU-only(Ś_A(A)): putra HVVU-only(Ś_A(A)): śāsane HVVU-only(Ś_A(A)): °śayo HVVU-only(Ś_A(A)): kamalāṃ paṃktiṃ HVVU-only(Ś_A(A)): kāmalatatir

kṛtāspadā na śakunasaṃhatir girāv ihāravānvitaratir aṅkureṣavaḥ |

sphuranty amī smaraṇabhuvo manaḥpriyaṃ vihāravān vitarati raṅkur eṣa vaḥ || 106 ||

HVVU-only(Ś_A(A)) J: kṛtāsyadā Ś_c: śakunisaṃ° K: °hatirgirāvihāravānvitaratiraṅkureṣavaḥ| J, Ś_c: girāvihā° Ś_c: aṅkur eṣa vaḥ| K: sphurantyamī J, Ś_c: °vānvitaratir K: °vānvitarati Ś_c: aṅkur K: raṅkureṣa J: aṃkureṣavaḥ||

nāsti raveṇānvitā ratir yasyās tādṛśī vihaṃgasaṃhatir atra na kṛtāspadā | api ⸤tu sarutam eva ramamāṇāvatiṣṭhate | amī ca kāmasya aṅkureṣavaḥ aṅkurarūpāḥ śarāḥ parisphura⸤nti | eṣa ca raṅkur mṛgo yuṣmākaṃ manaḥpriyaṃ vitarati dadāti | yato vihāravān_ viharaṇa⸤rataḥ || 106 ||

HV-only(J, K, Ś_c) HVVU-only(Ś_A(A)): vihaga° HVVU-only(Ś_A(A)): °dāpi HVVU-only(Ś_A(A)): satatam HVVU-only(Ś_A(A)): samāṇāva¯¯¯¯¯¯

premṇālibhir drumalatāgahanebhya ittha-

m adhyāsitena navasaṃtamasāvanibhyaḥ |

puṣpotkareṇa patatā dadhad ācakāsti

madhyāsitena na vasantam asāv anibhyaḥ || 107 ||

HVVU-only(Ś_A(A)) K: premṇālibhirdruma° J: ittham K: om K: madhyā° J: om na° Ś_c: dapatatā K, Ś_c: dadhadāca° J: dadhatācakāstim J: adhyā° J, K: vasantamasāvanibhyaḥvasantamasāvanibhyaḥ||vasantamasāvanibhyaḥ||107|| Ś_c: asāvanibhyaḥ||107||

alibhir adhyāsitatvān madhyāsitena antaḥkṛṣṇena navasya saṃtamasasyā⸤vanibhya āspadebhyas tarūṇāṃ latānāṃ ca gulmebhyaḥ patatā ca puṣpotkareṇa vasantaṃ bibhra⸤d asāv itthaṃ virājate | nānibhyaḥ ibhya eva | ibhāḥ santi yasminn iti vigṛhya yatprakaraṇe ⸤‘anyebhyo 'pi—’ iti duḥ | saṃtataṃ tamaḥ saṃtamasam_ | ‘avasamadhebhyas tamasaḥ’ ity ac_ ⸤|| 107 ||

HV-only(J, K, Ś_c) HVVU-only(Ś_A(A)): adhyāsitate° HVVU-only(Ś_A(A)): vasantamāsa° HVVU-only(Ś_A(A)): add ca HVVU-only(Ś_A(A)): bibhram HVVU-only(Ś_A(A)): yappraka° HVVU-only(Ś_A(A)): yap_ HVVU-only(Ś_A(A)): avasam andhebhyas

⸤(iti vasantaḥ)

J, HVVU-only(Ś_A(A)) Ś_c: om

vipineṣu pītakamalodarasravanmadhurāśir īṣad alasaṃ gatoṣitā |

bhramarāvalī kam iha nāma nākṣipen madhurā śirīṣadalasaṅgatoṣitā || 108 ||

HVVU-only(Ś_A(A)) K: °rastravanmadhurāśirīpadalasaṃ J: °raśravanmadhurāśirīṣadalasaṃgatoṣi⸤tā| Ś_c: °rāśirīṣadalasaṅgatoṣitā| K, Ś_c: kamiha K, Ś_c: nākṣipenma° J: madhurāśi°

iha vipineṣūṣitā bhramarapaṅktiḥ kaṃ nākṣipet_ | sarvam evāvarjayet_ | pītaḥ kama⸤lodarād galan madhurāśir makarandasamūho yayā | ata evālasam īṣad gatā | madhurā kalakvaṇitā | ⸤śirīṣadalānāṃ saṅgena ca toṣitā pramoditā || 108 ||

HV-only(J, K, Ś_c) HVVU-only(Ś_A(A)): dala⸤n HVVU-only(Ś_A(A)): om

diśati nātra ratiṃ prati mallikā viśadamānasadā madanāya kam |

ratigṛhaṃ ca vibhāti sacandanaṃ viśadamānasadāmadanāyakam || 109 ||

HVVU-only(Ś_A(A)) J, Ś_c: °yakaṃ°yakaṃ|°yakam| J: vi_sadamānasadā ma°

iha mallikā kaṃ na madanāya di⸤śati samarpayati | sarvam eva tad āyattaṃ karotītyarthaḥ | yato ratiṃ prati viśadaṃ prasannaṃ mānasaṃ ⸤dadāti yā | viśantau amānau sadāmadau ca satatakṣībau nāyakau daṃpatī yatra tādṛśaṃ L⸤ratigṛham atra rājate || 109 ||

HV-only(J, K, Ś_c) HVVU-only(Ś_A(A)): rataṃ HVVU-only(Ś_A(A)): viṣadaṃ HVVU-only(Ś_A(A)): tatra HVVU-only(Ś_A(A)): bhājate ||

Liha ramaṇī kalakomalarāsā madanāturā tu nādamasārā |

kā rativibhramam avirati yātā rasahāvabhāvahāsaratā yā || 110 ||

HVVU-only(Ś_A(A)) J: kalakokila° J: °bhramavirati K, Ś_c: °bhramamavirati

yā ramaṇī rasādiṣu prasaktā sātra avirati nirantaraṃ ⸤kṛtvā kā na rativilasitaṃ yātā | rāsaḥ sītkṛtam_ | tur avadhāraṇe | adamo damaviruddho ⸤rāgaḥ sa sāraḥ sthiro yasyāḥ | bhāvaḥ priyaṃ prati snehaḥ || 110 ||

HV-only(J, K, Ś_c) HVVU-only(Ś_A(A)): add ratā HVVU-only(Ś_A(A)): sthito

⸤(pratilomānulomapādaḥ)

J, Ś_c, HVVU-only(Ś_A(A)) K: °mapadaḥ)

mandārakānanataleṣv iha kā na māna-

hīnā matā ramaṇayogam itā mahelāḥ |

lakṣmyā taṭāś ca kam ivātiśayaṃ na dārḍhyaṃ

hīnāma tāramaṇayo gamitā mahelāḥ || 111 ||

HVVU-only(Ś_A(A)) K: °leṣviha J: ramaṇayo gamitā K, Ś_c: °yogamitā K: taṭāśca J: kim K: kamivā° Ś_c: kimivātiśaye J: °śaye J: dārḍhya J: hīnā matā ra°

iha mahelāḥ striyaḥ ⸤kā na mānahīnāḥ satyo ramaṇena saṃbandhamitāḥ prāptāḥ | mandārākhyāḥ surataravaḥ | matā ⸤manoharāḥ | tāramaṇayaś ca taṭā dārḍhyaṃ śilādimirgamitāḥ santaḥ kam ivātiśayaṃ śobhayā ⸤na gatāḥ | atretā iti prakṛtam anuṣajyate | atiśayaṃ ca dārḍhyaṃ ca lakṣmyā taṭā gamitā ⸤iti vā yojyam_ | hīnāmety āścaryasaṃbhāvanayoḥ | mahatī ilā bhūmir yeṣām_ || 111 ||

HV-only(J, K, Ś_c) HVVU-only(Ś_A(A)): bhaṭā HVVU-only(Ś_A(A)): śilādibhir gamitās HVVU-only(Ś_A(A)): om HVVU-only(Ś_A(A)): hīnām ety HVVU-only(Ś_A(A)): °vanā HVVU-only(Ś_A(A)): mahatīlā HVVU-only(Ś_A(A)): add ye HVVU-only(Ś_A(A)): yuvatiṣāṃ HVVU-only(Ś_A(A)): add te ||

taraṅgiṇī grāvaśateṣu yāntī rasajjalā bhaṅgam itā cakāsti |

vayasyayeṣṭaṃ bhavane natabhrūr asajjalābhaṃ gamitā ca kāsti || 112 ||

HVVU-only(Ś_A(A)) J: °lābhaṃ gamitā K, Ś_c: bhaṅgamitā J: ca kāsti| J: vayasya yeṣṭaṃ HV-only(J, K, Ś_c): natabhrūrasa°

⸤rasajjalaṃ yasyāḥ sā nadī grāvasu bhaṅgaṃ gatā satī bhrājate | kā ca yuvatir veśmani asa⸤jjalābhaṃ asaṃmukhopagamanaṃ dayitaṃ vayasyayā gamitāsminn asti | na kācit_ | sarvāsāṃ ⸤sadane satatam eva dayitaḥ saṃnihita ityarthaḥ || 112 ||

HV-only(J, K, Ś_c) HVVU-only(Ś_A(A)): om HVVU-only(Ś_A(A)): om HVVU-only(Ś_A(A)): om HVVU-only(Ś_A(A)): om HVVU-only(Ś_A(A)): om HVVU-only(Ś_A(A)): om HVVU-only(Ś_A(A)): om HVVU-only(Ś_A(A)): om HVVU-only(Ś_A(A)): om HVVU-only(Ś_A(A)): om HVVU-only(Ś_A(A)): om HVVU-only(Ś_A(A)): om HVVU-only(Ś_A(A)): om HVVU-only(Ś_A(A)): om HVVU-only(Ś_A(A)): om HVVU-only(Ś_A(A)): om HVVU-only(Ś_A(A)): om HVVU-only(Ś_A(A)): _mitāsmi⸤nn

sthitam etya nitambabhuvaḥ sasnehaṃ sairibhair navārasadṛśye |

iha sarasīṣu na muditaiḥ sasne haṃsair ibhair na vā rasadṛśye || 113 ||

HVVU-only(Ś_A(A)) K, Ś_c: sthitametya J: ety anikuṃjabhuvaḥ Ś_c: nitañjabhuvaḥ J: sair ibhai K: sairibhairnavā° K, Ś_c: sasnes J: sasnehaṃ sair K, Ś_c: haṃsairibhairna J: navāra°

navaṃ ramyam ārasanto nadantaḥ ṛśyā ⸤mṛgā yatra tasminn iha rasena dṛśye ca nitambabhūmer āgatya sairibhair mahiṣaiḥ sarasīsuṣu mahāsaraḥsu ⸤sasnehaṃ kṛtvā sthitam_ | tatra ca saṃtāpavigamāt_ | tatraiva haṃsair ibhair gajair vā na na sasne | ⸤snātam eva || 113 ||

HV-only(J, K, Ś_c) HVVU-only(Ś_A(A)): dṛśyā HVVU-only(Ś_A(A)): sarasīṣu HVVU-only(Ś_A(A)): sthite HVVU-only(Ś_A(A)): om HVVU-only(Ś_A(A)): add vā na HVVU-only(Ś_A(A)): om HVVU-only(Ś_A(A)): add he |

⸤(iti grīṣmaḥ)

J, Ś_c, HVVU-only(Ś_A(A))

stabakān na jahāty alir vinidrānabhitas tān asamāṃsa lāṅgalīnām |

taḍitaṃ dadhad ambudo 'py amuṣminn abhitastāna sa māṃsalāṅgalīnām || 114 ||

HVVU-only(Ś_A(A)) K: stabakānna K: jahātyalirvinidrānabhitastānasa° Ś_c: vinidrān abhitastānasa° J: vvinidrān abhitastānasamāṃsalāṃ° K: taḍitāṃ J: dadhadaṃbudo K, Ś_c: dadhdambudo K: 'pyamuṣminnabhi° J: abhita_stānasamāṃ°

he asamāṃsa pīvaraskandha, alir atra lāṅgalīnāṃ kusumagucchān abhitaḥ ⸤samantān na muñcati | teṣāṃ vinidratvāt_ | māṃsale ghane aṅge līnāṃ taḍitaṃ bibhrad ambudaś ca ⸤abhitastāna garjitavān_ | tān iti sa iti ca sarvanāmaprakarṣam atra bravīti || 114 ||

HV-only(J, K, Ś_c) HVVU-only(Ś_A(A)): om HVVU-only(Ś_A(A)): °skandha āli⸤r HVVU-only(Ś_A(A)): samannān HVVU-only(Ś_A(A)): ṅge HVVU-only(Ś_A(A)): cābhimatasnāna HVVU-only(Ś_A(A)): atrāvanati || 114 ||

Lratnāṃśubhiḥ sakalayan vapuṣo 'rdham indo-

r abhyarṇavarti samayū ratayā śrito 'yam |

nākāṅganājanatayā dadhad āhitaśrī-

r abhyarṇavarti samayūratayāśritoyam || 115 ||

HVVU-only(Ś_A(A)) J: °yatvapuṣor K: °yanvapuṣor Ś_c: vapuṣor J: dvam K, Ś_c: dhamindo'dhamindo-dhamindo- J: iṃdor J, K: om K: rabhya° J: samayūra° K, Ś_c: dadhadāhi° J: dadhadāhitaśrīḥr K: om K: rabhya° Ś_c: samayū ra° J: °yā ⸤śrito 'yaṃ||

L⸤abhyarṇavarti nikaṭastham indubimbārdhaṃ maṇibhābhir āpūrayann ayaṃ apsarojanatayā śritaḥ sevi⸤taḥ | samayuḥ sakiṃnaraḥ | ratayā krīḍitayā | abhyarṇavaṃ samudrābhimukhaṃ ṛtir gamanaṃ yasya ⸤tādṛśaṃ aśritoyaṃ dhārājalaṃ bibhrat_ | samayūratayā mayūrayogeṇāhitaśrīr utpāditaśobhaḥ ⸤|| 115 ||

HV-only(J, K, Ś_c) HVVU-only(Ś_A(A)): asparo° HVVU-only(Ś_A(A)): dhārāsu jalaṃ HVVU-only(Ś_A(A)): °taśrī HVVU-only(Ś_A(A)): °śobha ||

amunā hṛtamanasādbhutam adhikailāsaṃ ca yena surasahitena |

devena na kṛtam āspadam adhikailāsaṃcayena surasahitena || 116 ||

HVVU-only(Ś_A(A)) K: °dbhutamadhikailāsaṃ Ś_c: °lāsanañ cayane J: °tena[arrows Ś_c: devane J: om Ś_c: kṛtamāspadam K: kṛtamāspadamadhi° J: on Ś_c: °cayane J: na]||

adbhutaṃ cedam_—yatsuraiḥ sahitena devena tvayā kailāse nāspadaṃ kṛtam_ | amu⸤nā hṛtacittatvāt_ | adhika elāsaṃcayo niṣkuṭīnāṃ saṃhatir yatra girau | suṣṭhurasenāmbhasā ⸤prītihetunā yeneti nipāto vākyārthaṃ parāmṛśati || 116 ||

HV-only(J, K, Ś_c) HVVU-only(Ś_A(A)): cedaṃ yatsurais HVVU-only(Ś_A(A)): add hitena HVVU-only(Ś_A(A)): parāmṛṣati ||

manmathaṃ virahibhūruhāṃ diśan prāvṛṣīṣṭam akaraṃ davānalam |

lāṅgalīnavarajombaraṃ bhavān prāvṛṣīṣṭa makarandavān alam || 117 ||

HVVU-only(Ś_A(A)) J: diśat K: diśanprāvṛṣīṣṭamakaraṃ Ś_c: diśenprāvṛṣīṣṭamakaran J: prāvṛṣīṣṭamakaraṃ J: °rajo 'mbaraṃ K, Ś_c: bhavānprā°bha⸤vānprā° J: °ṣṭamakaraṃdavānalaṃ|| K, Ś_c: °vānalam||117||

HV-only(J, K, Ś_c)

iti dadhad iva nālim āha ghoṣair asakṛd anuttaratāṃ viśaṅkaṭaṃ kaḥ |

striyam iha sukhayan ghano 'viyoge rasakṛdanuttaratāṃ viśaṅkaṭaṅkaḥ|| 118 ||

HVVU-only(Ś_A(A)) J: cavadiva K: dadhadiva J: nābhimāha K, Ś_c: nālimāha J: ghoṣer K: ghoṣairasakṛdanu° J: asakṛdanu° J: visaṃkaṭaṃ K: striyamiha K: suhayandhano Ś_c: suhayanghano J: viyoger Ś_c: rasakṛd anu° J: asakṛd anu° J: visaṃkaṭaṃ kaḥ||_

atra ghanaḥ ko na viśaṅkaṭaṃ ⸤kṛtvā anuttaratāṃ lokottaratvaṃ bibhrat_ bhramaram ittham iva āha ghoṣair hetubhir abhidhatte | yathā ⸤lāṅgalyā navaraja evāmbaraṃ vasanaṃ tadbhavān_ alam atyarthaṃ makarandavān_ samadhuḥ prāvṛṣi prā⸤vṛṣīṣṭa paridadhātu | virahiṇa eva bhūruho vṛkṣās teṣāṃ dāhakatvād davānalaṃ jhaṣaketanatvād i⸤ṣṭam akaraṃ ca kāmaṃ diśan samuddīpayan_ | anuttam anapākṛtaṃ rataṃ yayā tādṛśīṃ striyaṃ avi⸤yoge dayitasaṃnidhau sukhayan_ | yato rasakṛdanurāgahetuḥ viśaṅko niḥsaṃdehaṣ ṭaṅkaḥ śobhā ⸤yasya || 117 || 118 ||

HV-only(J, K, Ś_c) HVVU-only(Ś_A(A)): kṛtvānu° HVVU-only(Ś_A(A)): ivāsakṛd HVVU-only(Ś_A(A)): doṣair HVVU-only(Ś_A(A)): °vā¯¯madhuḫ HVVU-only(Ś_A(A)): paridadātu HVVU-only(Ś_A(A)): °payanti HVVU-only(Ś_A(A)): tādṛśī HVVU-only(Ś_A(A)): rasakṛt_ anu° HVVU-only(Ś_A(A)): add ca HVVU-only(Ś_A(A)): add saḥ

⸤(yugalakam_)

J, HVVU-only(Ś_A(A))

bibhrattaṭīḥ śriyam asāv upayāti puṣpai-

r āmodaśālibhir apāṃ sulabhāvatārāḥ |

ratnatviṣaś ca kakubhaḥ sthagayan sarāga-

rāmo daśālibhir apāṃsulabhāvatārāḥ || 119 ||

HVVU-only(Ś_A(A)) K: śriyamasāvupa° J: puṣpaiḥ K: om K: rāmodaśālibhirapāṃ Ś_c: ratnatviṣā K: ratnatviṣaśca HV-only(J, K, Ś_c): sthagayansarāgasthagayansarāga-sthagayansarāga-sthagayansa⸤rāga- K: daśālibhirapāṃ° Ś_c: apāṃsu la°

apāṃ sulabho 'vatāro 'vataraṇamārgaḥ sopānamālā yāsāṃ tā⸤dṛśos taṭīḥ, apāṃsulabhāvena adhūsaratayā tārāḥ kacantī ratnarucaś ca bibhrad asau saurabha⸤śālibhiḥ kusumair alibhiś ca daśa diśaḥ sthagayann upaśobhate | sarāgarāmo 'nuraktaramaṇīkaḥ L⸤|| 119 ||

HV-only(J, K, Ś_c) HVVU-only(Ś_A(A)): tādṛśīs HVVU-only(Ś_A(A)): °latāvena dhūsarā¯¯¯¯ HVVU-only(Ś_A(A)): om HVVU-only(Ś_A(A)): kacantīḥ HVVU-only(Ś_A(A)): apa° HVVU-only(Ś_A(A)): nukta°

Lsubhrūr atra priyatamalābhe nūnaṃ sthānādānānaghaghananādān āsthā |

asyorvī me janayati toṣaṃ nānāsādhyāpātā pikakapitāpādhyāsā || 120 ||

HVVU-only(Ś_A(A)) K: subhrūratra Ś_c: priyatam alābhe Ś_c: °ghananādānāsthā| J: °dāsthā| K: °dānāsthā| J: toṣan J: nānā-sādhyāpātāpi° K: °tāprādhyāsā||120|| Ś_c: °pāsādhyāsā||120||

sthānaṃ samucito deśas tadgraheṇa anaghasyākhaṇḍitasya ghanasya nāde viṣaye ⸤nāsti āsthā gaṇyatā yasyās tādṛg atra subhrūḥ priyatamalābhe sati | garjato 'py asmān na ⸤bibhetītyarthaḥ | strīṇām iti tāsāṃ ghanagarjite sthānagaṇyatā tasyāḥ kiṃcit karatvād ityarthaḥ ⸤(?) | nānāvidhāḥ sādhyāḥ suraviśeṣās teṣām āpāta āgamanaṃ yatra | pikāḥ kokilāḥ ⸤kapayaś ca vānarās teṣāṃ tāpaḥ śarīraruk_ ādhir mānasī pīḍā tayoś cāso nirasanaṃ yasyā⸤s tathāvidhā vasudhā asya māṃ saṃtoṣayati || 120 ||

HV-only(J, K, Ś_c) HVVU-only(Ś_A(A)): garjito HVVU-only(Ś_A(A)): asmād HVVU-only(Ś_A(A)): abi° HVVU-only(Ś_A(A)): om HVVU-only(Ś_A(A)): add ca HVVU-only(Ś_A(A)): chvāso HVVU-only(Ś_A(A)): yasya HVVU-only(Ś_A(A)): mā

⸤(pratilomānulomapādaḥ)

J, Ś_c, HVVU-only(Ś_A(A))

viyogato 'nukriyate 'śruśīkarair anuttamānastanitambabhārayā |

striyātra sā meghaghaṭā natā jalair anuttamāna stanitaṃ babhāra yā || 121 ||

HVVU-only(Ś_A(A)) J: 'sruśī° K: 'śruśīkarairanu° J: °nai_taṃ babhāra yā| J: meghaghayā K: jalairanu° J: °nastanitaṃ

anastaḥ svīkṛto nitambasya ⸤bhāro gauravaṃ yayā tayātra yoṣitā viyoge bāṣpaśīkarair ambudānāṃ paṅktir anukriyate | yā ⸤jalair natā satī stanitaṃ babhāra | tathāvidhāyāḥ sarvaṣatvāt_ | anuttamā śreṣṭhā | anutto ⸤mānaḥ pūjā yeneti bhagavatsaṃbodhanam_ | athavā he anuttama sarvātiśāyin_, yā ghanapaṅkti⸤r anuttamā gṛhītalakṣmīḥ stanitaṃ na babhāra sā striyānukriyate | tasyā virahe vāṅ_nirodhāt_ ⸤|| 121 ||

HV-only(J, K, Ś_c) HVVU-only(Ś_A(A)): vāṣpa° HVVU-only(Ś_A(A)): sarṣatvāt_ HVVU-only(Ś_A(A)): anuttamaṃ

saṃdarśanaṃ vyathayatīha janaṃ vimukta-

m abhrāntarāgam alipannagamaṇḍalīnām |

ratnāṃśusaṃhatir amuṃ dadhataṃ ca mūrti-

m abhrāntarāga malipannagam aṇḍalīnām || 122 ||

HVVU-only(Ś_A(A)) J: vimuktam K: om K: mabhrāntarāgamali° J: abhrāṃratarāgamali° Ś_c: ⸤ratnāṃ śu° K: ratnāṃ'susaṃhatiramuṃ Ś_c: sa J: mūrttim K: om K: mabhrān° J: °gamalipannagamaṃḍalīnāṃ|| K, Ś_c: °nagamaṇḍalīnām°nagamaṇḍalīnām||122||°nagamaṇḍalīnām||⸤122||

alina eva pannagāḥ sarpās tanmaṇḍalīnām iha darśanaṃ virahijanaṃ khedayati | ⸤abhrānto niścitaḥ | aṇḍalīnāṃ brahmāṇḍavyāpinīṃ mūrtiṃ bibhrataṃ, samunnatatvād abhrasya ⸤nabhaso 'ntare agās taravo yasya tādṛśaṃ cāmuṃ nagaṃ ratnakiraṇasaṃhatir alipat_ churitavatī ⸤|| 122 ||

HV-only(J, K, Ś_c) HVVU-only(Ś_A(A)): sarpā HVVU-only(Ś_A(A)): ajā⸤to HVVU-only(Ś_A(A)): om HVVU-only(Ś_A(A)): bibhrat HVVU-only(Ś_A(A)): gā⸤s HVVU-only(Ś_A(A)): cā¯¯ HVVU-only(Ś_A(A)): narī HVVU-only(Ś_A(A)): alipan_ HVVU-only(Ś_A(A)): karibhavatī

prāvṛṣā ka iha bṛṃhitam ūrmimatīpayaḥ

saṃtatāra sikatopalasajjanatāpadam |

ketakīvipinam utkalikās tanutetarāṃ

saṃtatā rasikatopalasajjanatāpadam || 123 ||

HVVU-only(Ś_A(A)) J: iva J, K: bṛṃhitamūrmmi°bṛṃhitamūrmi° J: saṃtatārasi° K, Ś_c: °pinamutkalikāstanutetarāṃ°pinamutkalikāstanutetarāṃ| J: tanute tarāṃ J: saṃtatāra° Ś_c: °saj janatāpadam||123||

ūrmimatyo nadyas tāsām iha salilaṃ varṣābhir abhivardhitaṃ kaḥ saṃtatāra | na ka⸤ścit_ | sikatāsūpaleṣu ca sajjanaṃ bruḍanaṃ tena tāpadaṃ khedakaram_ | rasikatayā rasenopa⸤lasantyā janatāyāḥ padaṃ viharaṇasthānam iha ketakīvanaṃ cotkalikā ruharuhikā unmukhāL⸤ś ca kalikāḥ pratanoti | saṃtatāḥ sthirāḥ || 123 ||

HV-only(J, K, Ś_c) HVVU-only(Ś_A(A)): bhū⸤rmi° HVVU-only(Ś_A(A)): tāpade HVVU-only(Ś_A(A)): unmukāś HVVU-only(Ś_A(A)): śaka°

Lkṣmābhṛd asau bibharti kaṭakaśriyam amṛtamucā

hemamasārasāravasudhām adhikamalinitām |

śrotrapathaṃ nayanti madhurāṃ mudam iha dadhato

he 'mama sārasā ravasudhām adhikamalini tām || 124 ||

HVVU-only(Ś_A(A)) K: kṣmābhṛdasau K: kaṭakaśriyamamṛ° Ś_c: amṛtam ucā Ś_c: he⸤mam asā° J: °sudhāmavikamalinitāṃ|| K: °sudhāmadhikamalinitām| J: om K: mudamiha K: ravasudhāmadhi°

hemnā suvarṇena masāraiś ca maṇibhedaiḥ ⸤sārā prakarṣavatī vasudhā yatra tādṛśīṃ kaṭakalakṣmīm amṛtamucā jaladenādhikaṃ malinitāṃ ⸤eṣa bhūbhṛd bibharti | rājāpi śiviraśobhām īdṛśīm eva bibharti | he amama nirahaṃkāra, ⸤iha cādhikamalini padminyāṃ sārasāḥ śrotṝṇāṃ karṇagocaraṃ ravasudhāṃ virutāmṛtaṃ prāpaya⸤nti | tām iti prakṛṣṭām_ || 124 ||

HV-only(J, K, Ś_c) HVVU-only(Ś_A(A)): sasārai⸤ś HVVU-only(Ś_A(A)): tādṛśī HVVU-only(Ś_A(A)): edṛśīm HVVU-only(Ś_A(A)): vahati HVVU-only(Ś_A(A)): asama HVVU-only(Ś_A(A)): śotṝṇāṃ

⸤(iti prāvṛṭ_)

J, Ś_c, HVVU-only(Ś_A(A))

vīkṣya prasīdati vadhūr dayite 'pi mānā-

n nānāvilā sarasi kaumudam atra santau |

kāntau kulaṃ kalayataś ca ratāv amandaṃ

nānāvilāsarasikau mudam atrasantau || 125 ||

HVVU-only(Ś_A(A)) K: vadhūrdayite J: mānāṃ K: om K: nnā° Ś_c: nānābhidā J: °lāsarasikaumudam K: kaumudamatra K: kalayataśca J: ratāvimardān K: ratāvamandaṃ Ś_c: ratāvamandān J: °kaumudam K, Ś_c: mudamatrasantau||125|| J: atra saṃtau||

mānāt_ na anāvilā api tv āvilaiva tathāvi⸤dhāpi vadhūr atra sarasi kaumudaṃ kulaṃ kumudavanaṃ vīkṣya dayite prasīdati kāluṣyaṃ jahāti | ⸤anu ca atrasantau eva santau vartamānau nānāvilāseṣu rasikau ca kāntau surate ama⸤ndaṃ saṃmadaṃ bhajataḥ | kāntaś ca kāntā ca kāntāv ity ekaśeṣaḥ || 125 ||

HV-only(J, K, Ś_c) HVVU-only(Ś_A(A)): na anābi⸤lāpi HVVU-only(Ś_A(A)): atra HVVU-only(Ś_A(A)): cātra ca santau HVVU-only(Ś_A(A)): om HVVU-only(Ś_A(A)): add eva HVVU-only(Ś_A(A)): suratasammande na HVVU-only(Ś_A(A)): mudaṃ HVVU-only(Ś_A(A)): om HVVU-only(Ś_A(A)): om HVVU-only(Ś_A(A)): kānta¯¯ka°

yad api rahayituṃ mayūrakekāravaśamanī yatate na bandhurāgam |

śarad iha kusumair vanaṃ natabhrūr avaśam anīyata tena bandhurāgam || 126 ||

HVVU-only(Ś_A(A)) K: yadapi J: °vasamanīyata tena K, Ś_c: śaradiha K: kusumairvanaṃ K, Ś_c: natabhrūravaśamanī°⸤natabhrūravaśamanī° J: avaśamanī°

bandhurāgaṃ ⸤sundarataru vanaṃ yad iha kusumair varjayituṃ mayūrāṇāṃ kekāravasya śamanī śarat_ na yatate | ⸤tenāpi ramaṇībandhau priye rāgam avaśaṃ balād anīyata prāpitā || 126 ||

HV-only(J, K, Ś_c) HVVU-only(Ś_A(A)): sundaro taruṃ HVVU-only(Ś_A(A)): avaśaba°

sthitam aliyoṣitā smararasaṃ janasya vidadhānayā madhulihā

navatatamālatīrasikatām adabhram itayā sahāravapuṣā |

saśiśiramārutātra ca sarin niṣevyata iyaṃ ratau na sudṛśā

na bata tamālatīrasikatāmadabhramitayā sahāravapuṣā || 127 ||

HVVU-only(Ś_A(A)) HV-only(J, K, Ś_c): sthitamali° Ś_c: smarara~~ṣaṃ~~saṃ⸤saṃ HV-only(J, K, Ś_c): °katāmadabhramitayā°katāmadabhramita⸤yā J: sāahārapuṣā| J: śaśi° K, Ś_c: sarinni° J: navatata°

navā tatā ca ⸤mālatī jātis tatra rasikatāṃ rasaṃ adabhraṃ bahulaṃ itayā bhramaryā asmin_ āravapuṣā bhrama⸤reṇa saha sthitam_ | eṣā ca ratau suratakāle śītalamarutsahitā nadī sudṛśā na na niṣe⸤vyate | niṣevyata eva | tamālatīrasikatāsu madena kṣībatayā saṃcāritayā sahāraṃ ca vapuL⸤r yasyās tayā | bateti vismaye || 127 ||

HV-only(J, K, Ś_c) HVVU-only(Ś_A(A)): bahalam HVVU-only(Ś_A(A)): bhramaryāsmi⸤nn HVVU-only(Ś_A(A)): niṣevyate HVVU-only(Ś_A(A)): kṣī⸤vitaśvāsaṃ° HVVU-only(Ś_A(A)): yasyā HVVU-only(Ś_A(A)): vateti

Lkhyātīr amuṣya sarasī taṭavartma pīna-

mīnā titaṃsati satīr avanāv ṛtasya |

nyūnaṃ na kaścid adhiko munikānane ca

mīnāti taṃ sati sa tīravanāvṛtasya || 128 ||

HVVU-only(Ś_A(A)) K: khyātīramuṣya J: amukhyasa° J: °rtmapīna- J: mīnāti taṃ sati J: sa tīravanāvṛtasya| K, Ś_c: satīravanāvṛtasya| K: kaścidadhiko Ś_c: tīvarava°

asyāvanau satīḥ khyātīḥ ṛtasya prāptavataḥ ⸤tīravanaiś cāvṛtasya pīnamīnā sthūlataratimiḥ sarasī taṭamārgaṃ titaṃsati vikāsayitum ī⸤hate | śaradi svalpajalatvāt_ | sati śobhane munivane ca kaścid api so 'dhikaḥ siṃhādi⸤s tam alpabalaṃ gajādim atra na mīnāti na bādhate | mahāpuruṣasaṃnidhau virodhinām api viro⸤dhābhāvāt_ | uktaṃ ca ‘tatsaṃnidhau vairatyāgaḥ’ iti || 128 ||

HV-only(J, K, Ś_c) HVVU-only(Ś_A(A)): °rabhūmiḥ HVVU-only(Ś_A(A)): śreṣṭhe HVVU-only(Ś_A(A)): tapasvi⸤vane HVVU-only(Ś_A(A)): alpabalaga°

⸤(iti śarat_)

J, Ś_c, HVVU-only(Ś_A(A))

ka iha na ratikelisaṃpadām aram atanutarāgamohitaḥ |

sthitim adhikam avāpya haimanīm aramata nuta rāgamohitaḥ || 129 ||

HVVU-only(Ś_A(A)) K: ratikelisaṃpadāmaramata° J: ratakelisaṃpadāmaramata° Ś_c: rati⸤kelisampadāmaralamanu° K: sthitimadhikamavāpya Ś_c: adhikamavāpya K, Ś_c: haimanīmara° J: haimianīmaramatanutarā°

he nuta sarvapūjita, iha ⸤hemante rāgeṇa mohitatvāt_ aram atyarthaṃ ko nāramata | sarva eva cikrīḍa | ratikelisaṃpa⸤dām atanutara āgamaḥ parijñānam āgamanaṃ vā tenohito rāgamohita iti jñātaḥ | haimanīti ⸤hemantaśabdād idam arthe ‘sarvatrāṇ_ talopaś ca’ ity aṇtalopau || 129 ||

HV-only(J, K, Ś_c) HVVU-only(Ś_A(A)): heḍabhujavatpūjita HVVU-only(Ś_A(A)): ratikilisaṃpadāpatanutarasi HVVU-only(Ś_A(A)): haimaneti HVVU-only(Ś_A(A)): hīman° HVVU-only(Ś_A(A)): add ca HVVU-only(Ś_A(A)): cety HVVU-only(Ś_A(A)): ātalopau |

śriyam eti kānanatalaṃ vidalat kalikāntarāgamalavaṅgatayā |

iha sevitaṃ mṛgadṛśā vidalatkali kāntarāgam alavaṃ gatayā || 130 ||

HVVU-only(Ś_A(A)) K: śriyameti J, K: vidalatkali° Ś_c: vidalatkalikāntarā⸤gam ala° J: upase° J: °likāṃtarāgamavalavaṃgata_yā||130 K: kāntarāgamalavaṃ Ś_c: alavañ

vidalatkali naśya⸤tkalahaṃ kṛtvā kāntaviṣayaṃ rāgaṃ alavam astokaṃ gatayā ramaṇyā sevitam iha kānanatalaṃ ⸤śobhāṃ bibharti | vidalanti vikasamānāni kalikāntarāṇi navanavā mukulās teṣām āga⸤mo yeṣu tādṛśā lavaṅgā yatra tadbhāvena hetunā || 130 ||

HV-only(J, K, Ś_c) HVVU-only(Ś_A(A)): °tkaliṃ HVVU-only(Ś_A(A)): naśyat_ kalahaṃ HVVU-only(Ś_A(A)): bhidya⸤mā°

lakṣmīḥ sureśa kaladhautagires taṭāni

sānūnitāni hasati sma rasād avadbhiḥ |

premāmarair yuvatiṣu śritadhāmni vīkṣya

sānūn itān iha sati smarasādavadbhiḥ ||131 ||

HVVU-only(Ś_A(A)) K, Ś_c: °girestaṭāni HV-only(J, K, Ś_c): sānuni° HV-only(J, K, Ś_c): rasādavadbhiḥrasādavadbhiḥ|rasādavadbhiḥ|ra⸤sādavadbhiḥ| K: premāmarairyuva° J, Ś_c: sānūnitān K: sānūnitāniha

iha sā śrīḥ anūnitāni kena⸤cid aparibhūtāni meros taṭāni hasati sma śreṣṭhatayā jahāsa | rasāt_ sānūn avekṣya taruṇīṣu ⸤sneham avadbhiḥ parirakṣadbhir amaraiḥ śritadhāmni sevitasthāne smarasādaḥ kāmajanitā glānis ta⸤dvadbhir itān_ avalambitān_ | sati śobhane || 131 ||

HV-only(J, K, Ś_c) HVVU-only(Ś_A(A)): asya pa° HVVU-only(Ś_A(A)): rasān HVVU-only(Ś_A(A)): sānūr

⸤(iti hemantaḥ)

J, Ś_c, HVVU-only(Ś_A(A))

ghrāṇālepaṃ vidadhati kundasyāsminn āmodās te dhavalayataḥ kāntāram |

baddhautsukyā navasurate hṛṣṭā kā nāmodāste dhavalayataḥ kāntāram || 132 ||

HVVU-only(Ś_A(A)) K: kundasyāsminnāmodāste Ś_c: nāmodās J: nāmodāste Ś_c: nāmodās te

atra kāntāraṃ dhavalayataḥ sitīL⸤kurvāṇasya kundakusumasyāmodās tava ghrāṇam ālimpanti | ghanatvāt_ | ta iti vā teṣāṃ ⸤prakṛṣṭatoktā | dhavalayataḥ priyatamāśleṣāt_ aram atyarthaṃ hṛṣṭā ca kāntā surataṃ prati kā ⸤nāma udāste tāṭasthyam avalambate || 132 ||

HV-only(J, K, Ś_c) HVVU-only(Ś_A(A)): add aṭavīṃ HVVU-only(Ś_A(A)): bhava° HVVU-only(Ś_A(A)): ⸤nāmodāste HVVU-only(Ś_A(A)): tāṭastham

Lkundaṃ dadhaty avanir asya haraty apīśa

ruddhāmarā śiśirasāram aṇīyasītaḥ |

bibhrad vibhāti maṇimaṇḍalam eṣa cādri-

r uddhāmarāśi śirasā ramaṇīyasītaḥ || 133 ||

HVVU-only(Ś_A(A)) K: dadhatyavanirasya J, Ś_c: avanirasya K: haratyapīśa J: adhīśa HV-only(J, K, Ś_c): śiśirasāramaṇī° J, K: bibhradvibhāti J: maṇikuṃḍalam K: °ḍalameṣa J: etya HV-only(J, K, Ś_c): om HV-only(J, K, Ś_c): ruddhā°

asyāvaniḥ aṇīyasy api svalpatarāṇi ⸤kundaṃ dadhatī haraty āvarjayati | ruddhāmarā ramyatayā vaśīkṛtasurā | śiśirasya sāraṃ sarva⸤svabhūtam_ | kundasya śaiśiratvāt_ | itaś coddhāmarāśi prodgatatejaḥpuñjaṃ maṇinikaraṃ śirasā ⸤bibhrad asāv adrir virājate | ramaṇīyā sītā kṣitir yasya saḥ || 133 ||

HV-only(J, K, Ś_c) HVVU-only(Ś_A(A)): svalpatarasyāpi HVVU-only(Ś_A(A)): °rāśiḥ~~ḫ pra~~

avisrasāre samadakṣayajña nāśiñjapādānaghanākarāme |

avisrasāre 'samadakṣayajñanāśiñjapādānaghanākarā me || 134 ||

HVVU-only(Ś_A(A)) J: aviśrasāre K: avistrasāre J: nāsiṃja° Ś_c: °rā me| K: avistrasāre J: °nāsiṃjapādānaghanākārā K, Ś_c: °nākārā

avisrasetyādi viśe⸤ṣakam_ | he īśa, iha vanabhūmir evaṃvidhā satī ātmānaṃ sphuradrūpatāṃ bibhratī me priyatvam āyā⸤ti prītiṃ tanute | nāsti visrasā jaraiva arir yasya, samadānāṃ kṣayaṃ jānāti yaḥ, asa⸤mam utkṛṣṭaṃ dakṣasya yajñaṃ nāśayati yaḥ, iti cāmantraṇaṃ viśeṣitam_ | iha kīdṛśe | nāśiñjau ⸤mañjīraśiñjitasahitāv eva | niranubandhakena śabdenātra ‘supsupā’ iti samāsaḥ | tathāvi⸤dhābhyāṃ pādābhyām anaghā manohāriṇyo nākarāmāḥ svargayoṣito yatra tādṛśe | nāsti ⸤visra āmagandho yeṣāṃ taiś ca vastubhiḥ sāre samutkṛṣṭe | vanabhūs tu japāyā ādānam uccayo ⸤yebhyas tathāvidhā ghanā ākarās tadutpattideśā yasyāṃ sā || 134 ||

HV-only(J, K, Ś_c) HVVU-only(Ś_A(A)): saty HVVU-only(Ś_A(A)): jarevārir HVVU-only(Ś_A(A)): nāśayati iti HVVU-only(Ś_A(A)): add na

(samudgakam_)

HVVU-only(Ś_A(A)) K, Ś_c: samudrakam(samudrakam)

śiśirarasasarā rāvivir marmarārād adamamatatarā rājijitsatsarārā |

sasavavasusurārāmamadhvadhvarārā tatalaladadarārāsasatvatvarārā || 135 ||

HVVU-only(Ś_A(A)) HV-only(J, K, Ś_c): rāvivirmmarmmarārādada°rāvivirmarmarārādada°rāvivirmarmarārādada° J: °rāmamatvatvarārā||

śiśirarasāni śī⸤tajalāni sarāṃsi yatra | rāviṇaḥ saśabdā vayaḥ pakṣiṇo yatra | marmaraḥ śuṣkaparṇadhvaniḥ ⸤sa vidyate yasyāḥ | akāro 'tra matvarthīyaḥ | ārād dūrata eva adamānāṃ avaśināṃ mata⸤tarā atyantarucitā | rājibhir jayati utkarṣeṇa vartate rājijit_ | paṅktibhir lalitaṃ saṃni⸤viṣṭetyarthaḥ | satāṃ saraḥ samūhas tasya āraḥ āgamanaṃ yasyām_ | saha savena yajñena snānena ⸤vā, vasunā dhanena tejasā vā, vartante ye surās teṣām ārāmo viharaṇaṃ tatra madhur vasantāya⸤māno 'dhvaraḥ kratus tam ārāti gṛhṇāti yā | athavā surāṇām ārāmā upavanabhūtā madhvadhva⸤rāḥ somayāgās tān ārātiyā | mūla vibhujāditvāt kaḥ | tataṃ lalantaḥ krīḍantaḥ adarā⸤rāsā nirbhayadhvanayo ye sattvāḥ prāṇinas teṣāṃ tvarāṃ krīḍāsu cāturyaṃ rāti dadāti yā | L⸤teṣāṃ vā tvarayā āro gatir yasyām_ || 135 ||

HV-only(J, K, Ś_c) HVVU-only(Ś_A(A)): śī⸤talaja° HVVU-only(Ś_A(A)): vavāḫ HVVU-only(Ś_A(A)): kāmināṃ HVVU-only(Ś_A(A)): utkarṣaṇena HVVU-only(Ś_A(A)): paṃktibhi HVVU-only(Ś_A(A)): tasyāra HVVU-only(Ś_A(A)): add ca HVVU-only(Ś_A(A)): add ca HVVU-only(Ś_A(A)): om a°

⸤(āvaliḥ)

J, HVVU-only(Ś_A(A))

Lātmānam īśa dadhatī vanabhūḥ priyatva-

m āyāti kundamakarandavatī vratāpe |

prāptaṃ ca sauṣṭhavam ihātmavatāṃ vidhūta-

māyātikuṃ damakaraṃ davatīvratāpe || 136 ||

HVVU-only(Ś_A(A)) K, Ś_c: ātmānamīśaLātmānamīśaā⸤tmānamīśa J: priyatvam K: om K: māyāti K: sauṣṭhavamihā° J: vidhūtam Ś_c: m āyāti kundamakaran J: āyāti kuṃdamaka¦⸤raṃda°

kundānāṃ ca makarando vidyate yasyām_ | ⸤he vidhūtamāya, ātmavatāṃ kṛtinām iha damakaraṃ sauṣṭhavaṃ atikuṃ parāṃ bhūmiṃ āpannam_ | ⸤vratāpe tapobhiḥ sulabhe | davatīvratāpe dāvāgninātiśayena saṃtapte || 136 ||

HV-only(J, K, Ś_c) HVVU-only(Ś_A(A)): tāpe HVVU-only(Ś_A(A)): om HVVU-only(Ś_A(A)): dāvāgninā ati°

(tilakam_)

J, HVVU-only(Ś_A(A))

rā*jati taṭīyam abhihatadānavarāsātipātisārāvanadā |

gajatā ca yūtham aviratadānavarā sātipāti sārā vanadā || 137 ||

HVVU-only(Ś_A(A)) K: taṭīyamabhi° K: yūthamavi° J: yūthamaviratidā° Ś_c: aviratidā°

notes▲
- ⸤1. udāhṛto 'yaṃ ślokaḥ kāvyaprakāśasya daśamollāse śabdālaṃkārasaṃkaranirūpaṇe.

ātipā⸤tino javena vrajantaḥ sārāvā nadā yatra yādṛśīyaṃ taṭī bhrājate | abhihato dānavānāṃ ⸤rāsaḥ siṃhanādo yeneti bhagavatsaṃbodhanam_ | iyaṃ ca gajasaṃhatiḥ sā yūtham atipāti sutarāṃ ⸤parirakṣati | aviratena saṃtatena dānena varā śreṣṭhā | sārā sthirā | vanaṃ dayate rakṣati ⸤vā | ‘deṅ_ rakṣaṇe’ | avanaṃ rakṣaṇaṃ vā dadāti | vanāni vā dyati khaṇḍayati yā || 137 ||

HV-only(J, K, Ś_c) HVVU-only(Ś_A(A)): sāravā HVVU-only(Ś_A(A)): tādṛ° HVVU-only(Ś_A(A)): abhiheto HVVU-only(Ś_A(A)): bhagavan sambo° HVVU-only(Ś_A(A)): ⸤parikṣati HVVU-only(Ś_A(A)): aviratinā HVVU-only(Ś_A(A)): ⸤yā HVVU-only(Ś_A(A)): add vā HVVU-only(Ś_A(A)): om

⸤(pratilomānulomapādaḥ pādayamakaṃ ca)

J, Ś_c, HVVU-only(Ś_A(A))

na tarutatir avaty asāv amuṣmin na vaśaphalāghavataḥ sadānanāge |

bhramati ca pulineṣu haṃsapālī navaśaphalāghavataḥ sadānanāge || 138 ||

HVVU-only(Ś_A(A)) Ś_c: tarutatiravaty K: tarutatiravatyasāvamuṣminna J: vasa¦_pha° J: vilasati J: om J: nalinīṣu K: puliteṣu J: na va° Ś_c: °ghatas

⸤aghaṃ pāpam iha dāridryaṃ tadvato janān asminn age tarūṇāṃ paṅktir avati na na | api tu trāyate | ⸤vaśaphalā | sadānanāge samadadantini | sadānanā sumukhī haṃsānāṃ paṅktiś ca navena śaphānāṃ ⸤pādaikadeśānāṃ lāghavena pulineṣu carati || 138 ||

HV-only(J, K, Ś_c) HVVU-only(Ś_A(A)): add trāyate avaśyaṃ ⸤phalaṃ yasyās tādṛśī HVVU-only(Ś_A(A)): kiṃ HVVU-only(Ś_A(A)): add hi saṅkalpitavastu HVVU-only(Ś_A(A)): saṃpādane HVVU-only(Ś_A(A)): add na HVVU-only(Ś_A(A)): svāyattaphalāphala⸤m abhīṣṭalābhaḥ HVVU-only(Ś_A(A)): haṃsapaṅktiś HVVU-only(Ś_A(A)): om

bhartur visāri śikharaṃ tridivān na kiṃci-

d ūnā parāgakapiśākhilatāpi kālīḥ |

cūtadrumair madayati kṣitir asya bhaṅga-

dūnāparāgakapiśākhilatā pikālīḥ || 139 ||

HVVU-only(Ś_A(A)) K: bharturvisāri K: tridivānna J: kiṃcid K: om K: dūnā J: ūnāpa° K: cūtadrumairmada° K: kṣitasya J: bhaṃgād J: ūnāparāgakapiśākhilatāpi kālīḥ|| Ś_c: pi kālīḥ||139||

visāri vistīrṇaṃ akhilatāpi ca ⸤sarvagatātapaṃ śikharaṃ bhartur udvoḍhur etasya svargān na kiṃcid apy ūnā parāgeṇa ca puṣparajasā kapi⸤śā kṣitiś cūtatarubhiḥ pikānām ālīḥ paṅktīr unmadayati | kālīḥ śyāmalāḥ | bhaṅgena ⸤khaṇḍanayā dūnāparāgā upadrutāny ataravaḥ kapayo yāsu tathāvidhāḥ śākhināṃ latāś ca ⸤yasyām_ || 139 ||

HV-only(J, K, Ś_c) HVVU-only(Ś_A(A)): unmāda°

Lvāriśālināsavātivāsanāliśārivā

sārabhāvinīlimābhramālinī vibhā rasā |

sālatālakānanāmunā na kā latālasā

rājitā śriyā parā durāpayā śritājirā || 140 ||

HVVU-only(Ś_A(A)) J: °lisārivā

vāri salilaṃ tacchālinā anena kā rasā bhūmir na rājitā | ā⸤save madhupāne ativāsanā prasaktir yeṣāṃ tādṛśā alino yatra tathāvidhāḥ śārivā oṣaL⸤dhiviśeṣā yasyām_ | sārabhāvaḥ sāratvaṃ tadvān nīlimā yeṣāṃ tādṛśāny abhrāṇi malate dhā⸤rayati yā | vibhā vividhakāntiḥ | sālās tālāś ca taruviśeṣās tanmayāni kānanāni ⸤yasyām_ | latāsu alasa ālasyaṃ kiṃcid vātavepitatvaṃ yasyām_ | alasaśabdo 'tra ⸤vṛttau guṇamātravacanaḥ | yathā—‘dvyekayor dvivacanaikavacane’ ity atra dvyekaśabdau | latā⸤bhir vā lasā lasantī | parā prakṛṣṭā | durāpayā ca śriyā śritāny ajirāṇi aṅganāni ⸤yasyām_ || 140 ||

HV-only(J, K, Ś_c) HVVU-only(Ś_A(A)): °nānena HVVU-only(Ś_A(A)): om a° HVVU-only(Ś_A(A)): latāsv HVVU-only(Ś_A(A)): om HVVU-only(Ś_A(A)): śritāṇy

⸤(pratilomānulomacatuṣpādaḥ)

J, HVVU-only(Ś_A(A))

savapuṣam utkarahāṭakam akṣatatiniśāsanāgatālīsavanam |

samadanavaśakalitātanurasadhavanāgotkaraṃ jarājitasattvam || 141 ||

HVVU-only(Ś_A(A)) K: savapuṣamutkarahāṭakamakṣatatiniśāsanāgatālisa° J: utkarahāṭakamakṣa° J: °_śakālitātanurasapavanāgotkaraṃ Ś_c: °rasṛdhavanāgo⸤tkarañ

HV-only(J, K, Ś_c), HVVU-only(Ś_A(A))

savapuṣamutkarahāṭakamakṣatatiniśāsanāgatālīsavanam |

samadanavaśakalitātanurasadhavanāgotkarañjarājitasattvam || 142 ||

HVVU-only(Ś_A(A)) J: savapuṣam utka° Ś_c: savapuṣam utkarahāṭakam akṣa° J: °śakālitātanurasapavanāgo_tkaraṃ jarājitasattvaṃ|| Ś_c: °rañ jarāji⸤tasattvam||142||

HV-only(J, K, Ś_c), HVVU-only(Ś_A(A))

⸤(mahāyamakam_)

HVVU-only(Ś_A(A))

ātmānam īśa sa bibharti vivardhamāna-

dāmodarājitam ayantritayānavad yam |

Lgīrvāṇacakram adhitiṣṭhati sādaraṃ sa-

dāmodarājitamayaṃ tritayānavadyam || 143 ||

HVVU-only(Ś_A(A)) K: ātmānamīśa J: vivādhamāna- J: °jitamayaṃtritayānavadyāṃ| K: °jitamayantritayānavadyam|L Ś_c: °vadyam| K: gīrvāṇacakramadhi° J, Ś_c: dāmodarājitam ayaṃtri°dāmodarājitam ayaṃ⸤tri°dāmodarājitam ayantri°

savapuṣam ityādi viśeṣakam_ | ayantritāni apratihatāni yānāni ⸤vimānāni santi yasya tathāvidham amaracakraṃ kartṛ sadbhir āmodai rājitaṃ yaṃ adhivasati ⸤so 'yaṃ girir ātmānaṃ dhārayati | kīdṛśam_ | savāḥ kratavas tān_ palāśāditadaṅgajanakatvena ⸤puṣṇāti yas tādṛśam_ | utkaram unmayūkhaṃ hāṭakaṃ suvarṇaṃ yatra | akṣatatir vibhītakapracayaḥ, ⸤niśā haridrā, asanābhidhā agās taravaḥ, tālyas taruviśeṣāḥ, asya sarvasya savanam utpā⸤dakam_ | śakalitā bhagnā atanurasāḥ prabhūtaniṣyandā dhavās tarubhedā yena tādṛśaḥ samado ⸤navaś ca nāgotkaro yatra | jarayā cājitāḥ sattvāḥ prāṇino yatra | tathā saha vapuṣā devarūpa⸤tvāj jaṅgamenākāreṇāpi vartamānam_ | udgatāḥ karahāṭākhyāḥ kusumaviśeṣā yatra | kab atra sa⸤māsāntaḥ | akṣatāny akhaṇḍitāni tiniśānām oṣadhiviśeṣāṇāṃ sanāgānāṃ puṃnāgatarusahitā⸤nāṃ tālīsānāṃ ca tarubhedānāṃ vanāni yatra | madanavaśāḥ smaraparatantrāḥ ata eva kali⸤tātanurasā gṛhītabahalaśṛṅgārā ye dhavanāgāḥ puruṣaśreṣṭhās taiḥ saha vartamānam_ | dhavanāge⸤ti ‘vṛndārakanāgakuñjaraiḥ pūjyamānam_’ iti samāsaḥ | unnatāḥ karañjākhyās taravo yatra | ⸤rājitaṃ sattvam audāryaṃ tadvatāṃ yatra | atha trayāṇāṃ viśeṣaṇasamāsaḥ | vivardhamānena dāmoL⸤dareṇa hariṇā atyunnatatvād ajitam_ | tritaye ca dharmārthakāmalakṣaṇe trivarge tadvatām upakāra⸤katvād anavadyaṃ doṣarahitam_ || 141 || 142 || 143 ||

HV-only(J, K, Ś_c) HVVU-only(Ś_A(A)): sāvapuṣam HVVU-only(Ś_A(A)): āmodaiḥ HVVU-only(Ś_A(A)): pa⸤lāśāditaraṅga° HVVU-only(Ś_A(A)): om HVVU-only(Ś_A(A)): °⸤niṣṣyandā HVVU-only(Ś_A(A)): tādṛśā HVVU-only(Ś_A(A)): devatārū° HVVU-only(Ś_A(A)): °reṇa HVVU-only(Ś_A(A)): anvasa° HVVU-only(Ś_A(A)): om ti° HVVU-only(Ś_A(A)): om HVVU-only(Ś_A(A)): puruṣaveṣṭhās HVVU-only(Ś_A(A)): hariṇātyun°

(viśeṣakam_)

J, HVVU-only(Ś_A(A))

madhukaraśabalānāṃ dūram utkaṇṭhamānā

stabakitabakulebhyaḥ sādhunā kānanānām |

spṛhayati hatacetā viprayoge natabhrū-

s tava kitava kulebhyaḥ sādhu nākānanānām || 144 ||

HVVU-only(Ś_A(A)) K: dūramutkaṇ° J, Ś_c: °mānās J, Ś_c: taba° J, K: om J, K: stava

HV-only(J, K, Ś_c), HVVU-only(Ś_A(A))

iti vadati sakhī nataitya kāntaṃ sakalabharāśirasākṣatālasālam |

girim amum avalokya pīvarorvāḥ sakalabharā śirasā kṣatālasālam || 145 ||

HVVU-only(Ś_A(A)) K: girimamumava° J: imam J: pīvarorvā

madhukaretyādi yugalakam_ | ka⸤labhānāṃ rāśeḥ samūhasya rasā bhūmis tayā akṣais tālaiḥ sālaiś ca saha vartamānaṃ girim amuṃ vi⸤lokya kasyāścid aṅganāyāḥ sakhī kāntaṃ tadīyam eva dayitam abhyupetya śirasā natā satī ⸤evam abhidadhāti | sakalaḥ samagro bharas tadīyasya kāryasyodvahanaṃ yasyāḥ ata evālam atyarthaṃ ⸤kṣatālasā vihatālasyā | kiṃ vadatīty āha—he kitava vañcaka, tava sā natabhrūḥ utkaṇṭha⸤mānatvād adhunā virahe kānanānāṃ kulebhyaḥ samūhebhyaḥ spṛhayati spṛhāṃ karoti | kulebhya ⸤iti ‘spṛher īpsitaḥ’ iti saṃpradānasaṃjñā | sādhu subhagaṃ kṛtvā stabakitā bakulā yeṣu | ⸤nākānanānāṃ ramaṇīyatayā svargasya mukhabhūtānām_ | ata eva tatrāsakṛd anubhūtatvāt samā⸤nasukhatvāt tasyās tadviṣayā spṛhā | yadi vā durlabhaṃ tam avadhārya tat tat sundarapadārthadarśanenā⸤tmano 'pamṛtyum abhimanyamānā kānanāni tathāvidhāni abhilaṣatīty abhiprāyaḥ | ya*thokta⸤m_—‘dhatte cakṣur mukulini raṇatkokile bālacūte mārge gātraṃ kṣipati bakulāmodagarbhasya ⸤vāyoḥ | dāvapremṇā sarasabisinīpattramātrāntarāyas tām yanmūrtiḥ śrayati bahuśo mṛtyave ⸤candrapādān_ ||’ iti || 144 || 145 ||

HV-only(J, K, Ś_c) HVVU-only(Ś_A(A)): saty HVVU-only(Ś_A(A)): āha he HVVU-only(Ś_A(A)): om HVVU-only(Ś_A(A)): stavakitā HVVU-only(Ś_A(A)): samāgamasu° HVVU-only(Ś_A(A)): bhavantaṃ HVVU-only(Ś_A(A)): °tmano mṛtyum HVVU-only(Ś_A(A)): yathoktam_ dhatte HVVU-only(Ś_A(A)): karātko° HVVU-only(Ś_A(A)): sāgraṃ HVVU-only(Ś_A(A)): sarasibi° HVVU-only(Ś_A(A)): candra⸤mādān

notes▲
- ⸤1. mālatīmādhave tṛtīye 'ṅke.

(yugalakam_)

J, HVVU-only(Ś_A(A))

ete nimajjya salile kariṇaḥ karāgrā-

n uttambhayanti rayato hara hastaveṣṭān |

vīkṣya prasīdati mano 'tra samādhibhājo

'nuttaṃ bhayaṃ tirayato 'harahas taveṣṭān || 146 ||

HVVU-only(Ś_A(A)) J: nimajja J: karālā- K: nuttam° J: nuttaṃ° Ś_c: nuttam bha° J: hastaveṣṭaṃ|| Ś_c: rasa Ś_c: bhayanti ra° J: 'harahastaveṣṭāṃ|| K, Ś_c: harahastaveṣṭān'harahastaveṣṭān||146||harahastaveṣṭān||146||

he hara, amī gajā jale nimajjya hasta⸤veṣṭān_ karāṇāṃ kuṇḍalīkaraṇāni rayād uttambhayanti utthāpayanti | anuttaṃ ⸤anirākṛtaṃ bhayaṃ janmamaraṇādijanitaṃ trāsam aharahaḥ pratyahaṃ tirayato 'bhibhavataḥ taveṣṭāṃś ca ⸤samādhibhājo nirīkṣyātra manaḥ prasīdati prītim āpadyate vaimalyaṃ vā vrajati || 146 ||

HV-only(J, K, Ś_c) HVVU-only(Ś_A(A)): hastaveṣṭāẖ

Ltaṭabhuvi sakṛd iyam apajarajanatā

viharati madaviśadanavaratarasā |

kim iva hi na hṛdayam atiruciramaṇā-

v iha ratimadaviśadanavara tarasā || 147 ||

HVVU-only(Ś_A(A)) K: sakṛdiyamapa° J: °janitā J: madavisada° K: kimiva K: hṛdayamati° K: viha Ś_c: viharati mūda° J: viharati madaviśadanavaratarasā||

L⸤madena kṣībatayā viśadaḥ spaṣṭo nave rate raso yasyāḥ sā apajarajanatā surasamūhaḥ sakṛ⸤d ekavāram avyavadhānena viharati | he anavara sarvottama, iha ca tarasā vegena ratiman nirvṛtaṃ ⸤cetaḥ karmabhūtaṃ kim iva vastu nāviśat_ | sarvam eva ramyatayā viveśa || 147 ||

HV-only(J, K, Ś_c) HVVU-only(Ś_A(A)): kṣīvatayā HVVU-only(Ś_A(A)): sa HVVU-only(Ś_A(A)): piṃja° HVVU-only(Ś_A(A)): nivṛtaṃ

sthitim iha bibhrat īśa janatā durantaduritāpahāriṇi girau

vigatajarāmayātanurasātisāranuta yām arājata gavi |

tridivatale 'pi sā na sulabhā manorathaśataiś cirād adhigate

ripuvanadāhisāhasa mayātriyāma sahasāhidānavapuri || 148 ||

HVVU-only(Ś_A(A)) K: sthitimiha HV-only(J, K, Ś_c): bibhratīśabibhratī⸤śa Ś_c: °yā tanurasā⸤tisāranṛta HV-only(J, K, Ś_c): yāmarā° Ś_c: vi| K: °śataiścirādadhigate J: mayātrayāma

vigatā ⸤jarā āmayāś ca vyādhayo yeṣāṃ taiḥ suraiḥ | he atanunā ghanena rasena atisāraṃ sarvotkṛṣṭaṃ ⸤kṛtvā nuta praṇata, ripava eva vanaṃ taddāhi ca sāhasaṃ prakṛtaṃ yasya | nāsti ca satataprabu⸤ddhatayā triyāmā rātrir avidyā vā yasya tādṛśa he īśa, iha gavi bhūmau yāṃ sthitiṃ bi⸤bhratī janasaṃhatir arājata sā sthitiḥ svarge 'pi, ahīnāṃ dānavānāṃ ca puri nagaryāṃ sahasā ⸤na sulabhā manorājyair api || 148 ||

HV-only(J, K, Ś_c) HVVU-only(Ś_A(A)): om HVVU-only(Ś_A(A)): om HVVU-only(Ś_A(A)): eva HVVU-only(Ś_A(A)): ca HVVU-only(Ś_A(A)): om HVVU-only(Ś_A(A)): °pravṛddhayā

⸤(pratilomānulomapādaḥ)

J, Ś_c, HVVU-only(Ś_A(A))

lakṣmīr ihāmaragireḥ kaladhautaharmyaiḥ

sā dhūnitānavara tāramaṇīṣṭakān taiḥ |

līlā rahasy adhigatā ca guṇān akhedaiḥ

sādhūn itā navaratā ramaṇīṣṭakāntaiḥ || 149 ||

HVVU-only(Ś_A(A)) K: lakṣmīrihā° K: °harmyeḥ J: nūni° J: °ṇīṣṇakāṃtaiḥ| K, Ś_c: °ṣṭakāntaiḥ| HV-only(J, K, Ś_c): rahasyadhi° HV-only(J, K, Ś_c): guṇānakhedaiḥguṇānakhedais J: sā nūni¦⸤tā K, Ś_c: sādhūnitāsā⸤dhūnitā J: om

he anavara, tārā dīptim anto maṇimayīnām iṣṭa⸤kānām antā yeṣu tādṛśaiḥ suvarṇaharmyair iha meror api sā śrīr dhūnitā | paribhūtetyarthaḥ | atra ⸤ca rahasi ramaṇībhir iṣṭair manohāribhiḥ kāntaiś ca ramaṇair akhedais tatparair eva līlā prāptā | sādhū⸤n uttamān_ guṇān_ itā prāptā navaratā cāpūrvasuratā || 149 ||

HV-only(J, K, Ś_c)

sarati malayavātyā mānadhairyaṃ vadhūnāṃ

vidhutapanasamālaṃ sādaraṃ sajjayantī |

iha munijanatāsau tejasā bhāti muktiṃ

vidhutapanasamālaṃ sādaraṃ sajjayantī || 150 ||

HVVU-only(Ś_A(A)) J: mānadhair yaṃ K: mānadahiryaṃ K, Ś_c: sajjyantī| K: °tāsa utejasā K: °pansamālaṃ K, Ś_c: sajjyantī||150||

vidhutā panasanāmnāṃ tarūṇāṃ ⸤mālā yatra tathā kṛtvātra malayavātasaṃhatir vahati | sādaraṃ kāminām ātmanaś cāvasāL⸤dapradaṃ vadhūnāṃ sad api mānaviṣayaṃ dhairyaṃ jayantī nyakkurvāṇā | vātānāṃ samūho vātyā | ⸤‘pāśādibhyo yaḥ’ | atra tejasā vidhutapanasamā candrārkasadṛśī mokṣaṃ ca sādaraṃ saprayatnaṃ ⸤sajjayantī anusaṃdadhānā alam atyarthaṃ munisaṃhatir asau bhrājate || 150 ||

HV-only(J, K, Ś_c) HVVU-only(Ś_A(A)): vidhutā⸤ḫ HVVU-only(Ś_A(A)): sajjayany HVVU-only(Ś_A(A)): °nālam

Lsvedāmbhaḥśīkarārdraṃ sphuradamalataracchāyaratnopale 'smi-

nn usraiḥ kartā lalāṭaṃ ravir alakalatālāñchitaṃ kiṃnarīṇām |

gītaṃ cāsāṃ vidhatte virahitavanitāmaṇḍalīdehayaṣṭiṃ

cetohārīdam uccair aviralakalatālāñchitaṃ kiṃ na rīṇām || 151 ||

HVVU-only(Ś_A(A)) J: °rāgraṃ Ś_c: sphurad amalatalacchā° J: 'sminn K: nnustraiḥ Ś_c: nustraiẖ HV-only(J, K, Ś_c): ravirala° K: cetohārīdamuccairavi° J, Ś_c: kiṃnarīṇāmkiṃnarīṇām||151kinnarīṇām||151||

alakā eva ⸤arālatayā latās tābhir lāñchitam iha kiṃnarīṇāṃ lalāṭaṃ svedakaṇārdraṃ ravir usraiḥ kiraṇaiḥ ⸤kartā sādhu karoti | sādhukāriṇi tṛn_ | āsāṃ cāśvamukhīnām aviralair ghanaiḥ kalaiś ca ⸤madhurais tālaiḥ karayor anyonyam abhighātair āñchitaṃ kṛtāyāmam idaṃ gītaṃ virahiṇījanasya gā⸤trayaṣṭiṃ rīṇāṃ durbalāṃ kiṃ na vidhatte | karoty eva | atra—‘kalā dvādaśa ca proktāś catu⸤rviṃśatir eva ca | catvāriṃśat tathāṣṭau ca tathā ṣaṇṇavatiḥ kalāḥ ||’ ityevaṃ parigaṇitarūpā ⸤gītaśāstre nimeṣapañcakaparimāṇatayā prasiddhāḥ kālāvayavāḥ kalāḥ tā aviralā yatra ⸤tathā kṛtvā tālaiś ca cañcupuṭacācapuṭādibhir āñchitaṃ nibaddhaṃ gītam ity api yojyam_ | a⸤munā ca ślokena bhagavato viśrāntinimittaṃ madhyāhnasamayaṃ sūcitam āhuḥ || 151 ||

HV-only(J, K, Ś_c) HVVU-only(Ś_A(A)): evam arala° HVVU-only(Ś_A(A)): om HVVU-only(Ś_A(A)): eva durbalāṃ atra kalā HVVU-only(Ś_A(A)): om cañcu° HVVU-only(Ś_A(A)): amu⸤rā HVVU-only(Ś_A(A)): °mayaḥ HVVU-only(Ś_A(A)): sūcita HVVU-only(Ś_A(A)): add ity

⸤iti śrībālabṛhaspatyanujīvino vāgīśvarāṅkasya vidyādhipatyaparanāmno mahākave rājānaka⸤śrīratnākarasya kṛtau ratnāṅke haravijaye mahākāvye parvatartuvarṇano nāma ⸤pañcamaḥ sargaḥ |

HV-only(J, K, Ś_c), HVVU-only(Ś_A(A))

iti ⸤rājānakajayānakasūnor alakasya kṛtau haravijayaviṣamapadoddyote pañcamaḥ sargaḥ ||

HV-only(J, K, Ś_c) HVVU-only(Ś_A(A)): om HVVU-only(Ś_A(A)): haravijaye vi°

	Select all
	J Jinabhadrasurijñānabhaṇḍāra Jaisalmer 408
	D_A Rajasthan Oriental Research Institute Jodhpur 11123
	K Kāvyamālā 22, E Text Acharya
	P Provisional Edition
	Ś_c Stein 187
	SN 757 SN 757
	Ś_A(A) Stein 189

<pc>
<abbr>
<add>
<cb>
<choice>
<corr>
<del>
<emph>
<ex>
<expan>
<foreign>
<gap>
<head>
<hi>
<l>
<label>
<lb>
<lg>
<milestone>
<note>
<num>
<pb>
<ptr>
<seg>
<unclear>
<g>
<anchor>
<locus>
<metamark>
<orig>
<retrace>
<sic>
<space>
<subst>
<supplied>
<surplus>
<caesura>
<sub>
<sup>
<app>
<lem>
<rdg>
comments

	ignore abbreviation sign ⌜॰⌟
	ignore addition sign
	ignore avagrahas ⌜'⌟
	ignore brackets
	ignore commas
	ignore daṇḍas
	ignore empty śirorekhā ⌜¯⌟
	ignore exclamation mark ⌜!⌟
	ignore explicit hiatus ⌜_⌟
	ignore hyphens and dashes
	ignore line fillers ⌜¦꣹𑑛𑑎⌟
	ignore middot ⌜·⌟
	ignore numbers
	ignore puṣpikās ⌜꣸❈⌟
	ignore periods/ellipses
	ignore question mark
	ignore quotation marks
	ignore semi-colon
	ignore slashes

	filter geminated t
	filter geminated consonants after r
	filter geminated m after h
	filter geminated aspirated consonants
	filter ṭh written as ṭ (some scripts)
	filter final nasal variants
	filter internal nasal variants
	filter visarga āḥ variants
	filter visarga aḥ before voiced consonants
	filter visarga aḥ before vowels
	filter other visarga variants
	filter internal visarga variants
	filter Vedic visarga variants
	filter final au/āv
	filter final anusvāra variants
	filter final anusvāra variants (Malayālam)
	filter sth written as sch (some scripts)
	filter kcch/kś
	filter cch/ch/cś/tś
	filter final t + voiced syllable
	filter final t + n/m
	filter final t + c/j
	filter sya,tra,ma before iti
	filter a a/ā
	filter -ena,-sya + u-
	filter i i/ī
	filter ā + iti
	filter e/a + i
	filter i/y + vowel
	filter l and ḻ
	filter pṛṣṭhamātrā e (Devanāgarī)
	filter pṛṣṭhamātrā ai (Devanāgarī)
	filter pṛṣṭhamātrā o (Devanāgarī)
	filter pṛṣṭhamātrā au (Devanāgarī)
	filter b written as v (some scripts)
	filter dbh written as bhd (some scripts)
	filter śa written as sa (some scripts)
	filter valapalagilaka (Telugu)

User Tools

Kāvyamālā 22, OCR

Page Tools

saktumIva