User Tools


Kāvyamālā 22, E Text Acharya

  • , ,
  • Known as: , (NCC).
  • Siglum: K

[description of manuscript]

More ▾
Title Ha­ra­vi­ja­ya
Commentary [ti­tle of co­mme­nta­ry]
Author [au­thor]
Commentator [co­mme­nta­tor]
Physical description
Language/Script [Sanskrit in Latin script.]
Format e-text
Material digital
History
Date of production unclear
Place of origin
Provenance [record of ownership]
Acquisition [how it was acquired]

  • K

ca­tu­rthaḥ sa­rgaḥ|

ni­ryā­ya khe­ca­ra­pu­raṃ­dhri­ra­to­pa­bho­ga-
yo­gyā­nta­ro­pa­va­na­ka­lpa­la­tā­ni­ku­ñjam|
L
ro­ci­ṣṇu­ra­tna­ni­ku­ra­mba­ni­ta­mba­bhā­ga-
vi­śrā­nta­bhā­ska­ra­ra­thaṃ sa ta­mā­lu­lo­ke||1||
abhyā­ha­tā­hi­ma­ka­raḥ sphu­ra­da­ccha­tā­rā-
pra­stā­ra­tā­ra­ki­ra­ṇo­tka­rā­ntu­ra­śrīḥ|
mū­le­na ya­sya ma­thi­taḥ sa­ka­lo 'mbu­rā­śi-
ra­tyu­nna­te­na śi­kha­re­ṇa ca nā­ka­mā­rgaḥ||2||
ālo­ḍa­nā­ya su­ra­dai­tya­ga­ṇe­na si­ndho-
rā­ro­pi­te sa­pa­di ya­tra ka­vā­ṭa­ṣṭa­ṣṭham|
sa­smā­ra kū­rma­pa­ti­rā­di­va­rā­ha­pā­da-
pī­ṭhī­kṛ­ta­sta­da­ti­bhū­ri­bha­ra­sya nū­nam||3||
ya­syā­ti­ve­la­pa­ri­va­rta­vi­va­rta­mā­na-
to­ye­ndha­nā­na­la­śi­khā­va­la­ye­na da­dhre|
du­gdhā­mbu­dhau ni­ra­va­la­mba­na­nā­ka­mā­rga-
vi­sra­sta­sū­rya­pa­ri­ve­ṣa­vi­ḍa­mba­ka­tvam||4||
ba­ddhā­spa­dā ga­li­ta­ni­rjha­ra­gha­rma­vā­ri-
ni­rdhau­ta­ga­ṇḍa­va­da­nā ka­ma­ṭha­sya pṛ­ṣṭhe|
ya­syā­ku­laṃ sa­pu­ru­ṣā­yi­ta­vi­bhra­me­va
mū­rti­rni­ta­mba­va­la­ne­na ja­hā­ra ce­taḥ||5||
L
ya­syā­mbu­rā­śi­pa­ya­sā sa­ma­me­va ma­ntha-
pī­ḍā­mi­vā­bhi­pa­ta­ne­na vi­śa­ṅkya gā­ḍham|
udgrī­va­kū­rma­vi­ṣa­ma­śva­si­ta­vyu­da­sta-
vī­cī­ni ni­rjha­ra­ja­lā­ni ya­yuḥ pra­tī­pam||6||
ākṛ­ṣṭi­ve­ga­vi­ga­la­dbhu­ja­ge­ndra­bho­ga-
ni­rmo­ka­pa­ṭṭa­pa­ri­ve­ṣṭa­ta­yā­mbu­rā­śeḥ|
ma­ntha­vya­thā­vyu­pa­śa­mā­rtha­mi­vā­śu ya­sya
ma­ndā­ki­nī ci­ra­ma­ve­ṣṭa­ta pā­da­mū­le||7||
ka­lmā­ṣa­ya­nsa­pa­di yaḥ pṛ­thu­ma­dhya­bha­ga-
mā­rā­da­dṛ­śya­ta na­bha­śca­ra­ca­kra­vā­laiḥ|
lī­lā­vi­vṛ­tti­pa­ri­ma­ṇḍa­la­du­gdha­si­ndhu-
śī­tāṃ'su­bi­mba­pa­ri­ṇā­ha­mṛ­gā­va­cū­laḥ||8||
ābho­gi­ne­tra­pa­ri­va­rta­na­vi­bhra­me­ṇa
mū­rtyā ni­ta­mba­va­la­nā­ku­la­tāṃ va­ha­ntyā|
ya­syā­śa­nai­ra­vi­ra­lo­tka­li­kā­ka­lā­pa-
pa­ryā­ku­laṃ hṛ­da­ya­ma­mbu­ni­dhi­rma­ma­ntha||9||
ya­syo­rmi­bhi­rma­tha­na­kā­la­vi­jṛ­mbhi­tā­mbhāḥ
kṣī­ro­da­si­ndhu­ra­pa­ha­sti­ta­kau­stu­bhā­ni|
nyā­sī­ca­kā­ra su­ra­dai­tya­ha­ṭhā­pa­hā­ra-
bhī­tye­va ra­tna­pa­ṭa­lā­ni gṛ­hā­gṛ­he­ṣu||10||
L
ro­la­mba­saṃ­ku­la­ka­rā­la­da­lā­ra­vi­nda-
saṃ­ba­ddha­haṃ­sa­va­la­yā­ma­la­si­ndhu­to­yam|
si­ddhā­va­ru­ddha­ma­ṇi­kaṃ­da­ra­gā­ḍha­rā­sa-
saṃ­ra­mbha­gho­ra­ha­ri­ṇā­ri­gha­nā­bhi­rā­mam||11||

(bhā­ṣā­sa­mā­ve­śaḥ)

ka­llo­la­bha­ṅga­gha­ṭi­ta­pra­ti­bi­mba­ca­kra-
mai­kṣi­ṣṭa yaṃ pṛ­thu­ni kū­rma­ka­vā­ṭa­pṛ­ṣṭhe|
tu­ṅgaṃ vi­bha­jya ba­hu­dhe­va va­pu­rbhra­ma­nta-
mā­lo­ḍa­nā­ya ja­la­dheḥ su­ra­dai­tya­lo­kaḥ||12||

(yu­ga­la­kam)

ya­smi­nbhra­ma­tya­nu­vi­va­rta­na­vi­pla­vā­rta-
kū­rmā­dhi­rā­ja­ka­ra­jo­ddhṛ­ta­ra­tna­kha­ṇḍaiḥ|
vi­cchā­ya­tā bhu­ja­ga­rā­ja­pha­ṇai­ra­ru­gṇa-
pā­tā­la­tā­lu­ti­mi­rai­sta­ra­sā­dhi­ja­gme||13||
ya­syo­nmi­ṣa­tpra­la­ya­me­gha­gha­ṭā­sa­ha­sra-
vi­dyu­tka­rā­la­ra­sa­ne­na ta­ṭī­ja­lā­rdrāḥ|
vya­ttā­na­ne­na pha­ṇi­no­da­dhi­ma­ntha­ga­ḍha-
khe­dā­da­pā­yi­ṣa­ta kaṃ­da­ra­ra­ndhra­vā­tāḥ||14||
ya­syā­ca­kā­sa­ti ta­ṭī­bhu­va nī­la­ga­ṇḍa-
śai­lā ni­ja­ccha­vi­vi­lu­pta­ra­vi­pra­kā­śāḥ|
kṣī­rā­mbu­dhe­rma­tha­na­saṃ­bhṛ­ta­kā­la­kū­ṭa-
pi­ṇḍā ivo­ddha­ta­ta­ra­ṅga'sa­ta­vyu­da­stāḥ||15||
ścyo­ta­stu kaṃ­da­ra­da­rī­ni­ka­rā­npra­vi­śya
du­gdhā­rṇa­vo­tthi­ta­su­dhā­ra­sa­sī­ka­re­ṣu|
L
ambho­bhṛ­taḥ pra­ka­ṭa­pa­ttra­pu­ṭā­la­vā­la-
lī­lāṃ da­dhuḥ kṛ­ta­pa­dā ya­du­pa­tya­kā­su||16||
ku­rva­nti ya­sya ka­ṭa­ke­ṣva­ma­le­ndra­nī­la-
ra­tna­stha­lā­nyu­da­dhi­ma­ntha­vi­ghū­rṇi­ta­sya|
vyā­vṛ­tti­lo­la­śi­kha­rā­gra­vi­pā­ṭya­mā­na-
tā­rā­pa­tha­sskha­li­ta­kha­nḍa­śā­tā­nu­kā­ram||17||
daṃ­ṣṭrā­gṛ­hī­ta­gu­ru­saṃ­bhra­ma­bhū­ta­dhā­trī-
pa­rya­sta­kā­ta­ra­ta­re­kṣa­ṇa­pā­ta­pī­tam|
ya­cchṛ­ṅga­ni­rjha­ra­ja­la­stru­ti­bhi­rdu­dhā­va
pā­tā­la­pa­ṅka­ka­lu­ṣaṃ va­pu­rā­di­ko­laḥ||18||
sthū­le­ndra­nī­la­ka­ṭa­ka­prti­bi­mbya­mā­na-
mā­bhā­ti ya­sya śa­śa­la­kṣma­ni­ru­ddha­ma­dhyam|
kṣī­ro­da­kū­rma­pa­ti­ṣṭa­ṣṭha­mi­vā­di­ko­la-
vi­nya­sta­pā­da­śa­ba­lī­kṛ­ta­mi­ndu­bi­mbam||19||
ya­syā­ndha­kā­ra­ni­ku­ra­mba­bhi­do ni­ta­mba-
sī­mni pra­bhā­pra­ka­ra­śā­ri­ta­di­gvi­bhā­gān|
dṛ­ṣṭvā ma­ṇī­ngra­ha­vi­mu­gdha­ma­nā ni­śā­su
saṃ­cā­ra eva dṛ­śa­mā­śu ka­ro­ti bā­hyaḥ||20||
yo bī­ja­ya­nni­va ni­ṣa­ṇṇa­ra­thaṃ ta­ṭe­ṣu
śū­nyā­mba­ra­bhra­ma­ṇa­khi­nna­ma­śī­ta­ra­śmim|
ābhā­ti dū­ra­ga­ta­kaṃ­da­ra­ra­ndhra­vā­ta-
pā­ta­bhra­mī­va­li­ta­vā­ri­da­tā­la­vṛ­ntaiḥ||21||
L
pre­ṅkha­tka­rā­la­ku­ru­vi­nda­śi­lā­ni­ta­mba-
ba­ddhā­spa­daṃ kṣa­ṇa­ma­śī­ta­ma­rī­ci­bi­mbam|
ya­sya tvi­ṣā­nu­bhi­ma­te sa­dṛ­śa­tva­mā­pta-
mū­ṣmā­ya­mā­ṇa­ma­dhi­sā­nu kṛ­ta­pra­ti­ṣṭhāḥ||22||
spa­ṣṭā­bhi­la­kṣya­ra­ma­ṇī­ya­ku­śa­pra­sū­ti-
ra­vyā­ha­tā mu­ni­ni­ke­ta­kṛ­tā­spa­da­śrīḥ|
sā­nu­sthi­ti­rja­na­ka­rā­ja­su­te­va bhā­sva-
da­ṅko­lla­pa­lla­va­ta­yā śri­ya­me­ti ya­sya||23||
na­ktaṃ vi­la­gna­dha­va­la­gra­ha­ca­kra­bā­la-
du­rla­kṣya­sau­ra­bha­bha­rā­nu­mi­tā­tma­rū­paiḥ|
abhyā­na­taḥ ku­su­ma­rā­śi­bhi­ru­ccha­va­sa­dbhi-
rā­bhā­nti ya­sya ka­ṭa­ke ka­la­dhau­ta­va­llyaḥ||24||
saṃ­krī­ḍa­to vi­ka­ṭa­ra­tna­śi­lā­su ca­kra-
cī­tkā­ra­tā­ra­ra­va­pū­ri­ta­di­kpu­ra­stāt|
ya­syā­dhi­sā­nu ra­vi­kū­ba­ri­ṇo bha­va­nti
mo­ghī­kṛ­ta­sta­va gi­raḥ kha­lu vā­la­khi­lyāḥ||25||
L
āsa­nna­bha­nu­ma­si­to­pa­la­jā­la­na­ddha-
so­pā­na­tī­ra­na­li­nī­na­ta­nā­ga­yū­tham|
nā­kā­dhi­rū­ḍha­na­va­nī­la­mā­la­va­llī-
ba­ddhvā­ndha­kā­ra­ga­ha­nā­ta­nu­sā­nu­ku­ñjam||26||

(pi­śā­ca­bhā­ṣā­sa­mā­ve­śaḥ)

āba­ddha­vā­su­ki­pha­ṇā­ga­ṇa­phū­tkṛ­tā­gni-
tā­pa­sphu­ṭa­dvi­ka­ṭa­ko­ṭi­śi­khā­śma­kū­ṭam|
ko­da­ṇḍa­mi­ndu­mu­ku­ṭaḥ sva­bha­ra­kṣa­maṃ ya-
mā­dā­ya dā­na­va­pu­rīḥ kila ni­rbi­bhe­da||27||

(yu­ga­la­kam)

bhe­ttuṃ pu­rā­su­ra­pu­rīḥ pa­ra­me­śva­re­ṇa
bā­ṇā­sa­nī­kṛ­ta­ta­nuḥ pra­ta­no­tya­bhi­khyām|
yo 'dyā­pya­mu­kta­bhu­ja­gā­dhi­pa­dī­rgha­bho­ga-
jyā­ba­ndha­ba­ndhu­ra iva stru­ta­ni­rjha­rā­mbhaḥ||28||
cā­pa­tma­naḥ śa­śi­ka­lā­bha­ra­ṇā­rdha­bha­ga-
la­gnā­dri­jā­ka­ra­sa­ro­ja­ni­vi­ṣṭa­mu­ṣṭeḥ|
ya­syo­ra­gā­dhi­pa­gu­ṇe­na gha­nā­bhya­ghā­ni
ta­tka­mbu­pa­ṅkti­ra­va­na­ddha­ta­lā­ya­mā­nā||29||
bha­rtuḥ sthi­tā­rdha­va­pu­ṣi sphu­ṭa­gā­ḍha­ba­ndha-
tā­mya­tpha­ṇī­ndra­pha­ṇa­phū­tkṛ­ta­kā­ta­rā­pi|
mu­ṣṭi­gra­haṃ gi­ri­su­tā śla­tha­ya­nna ya­sya
bhā­vā­nu­ra­kta­hṛ­da­yaḥ ku­ru­te n kiṃ vā||30||
uttā­pi­taḥ pra­la­ya­kā­la­vi­jṛ­mbha­mā­ṇa-
saṃ­ra­mbha­ka­rka­śa­kṛ­śā­nu­śi­khā­sa­ha­straiḥ|
ni­rvā­pa­ya­nni­va ni­ta­mba­bhu­vo vi­bhā­ti
yo 'dyā­pi kaṃ­da­ra­mu­kha­skha­li­tai­rma­ru­dbhiḥ||31||
L
vi­spa­ṣṭa­da­nta­ru­ca­yaḥ pṛ­thu­ga­ṇḍa­śai­la-
śo­bhā ni­tā­nta­vi­ka­ṭo­nna­ta­vaṃ­śa­ku­ñjāḥ|
ya­sya­bhi­rā­ma­gu­ṇa­taṃ da­dha­ti pra­de­śāḥ
sa­jjā­va­ṭa­vī­ra­ṇa­hi­tā ga­ja­yū­tha­pā­śca||32||
ya­syo­tpa­ta­npra­ti­di­naṃ sa­vi­śe­ṣa­me­va
nā­laṃ vi­la­ṅgha­yi­tu­mu­nna­ti­śā­li śṛ­ṅgam|
āyā­si­tā­ru­ṇa­ka­ro­rdhva­vi­kṛ­ṣya­mā­ṇa-
pre­ṅkha­tkha­lī­na­mu­kha­vā­ji­ra­tho vi­va­svān||33||
ya­syā­ca­kā­sa­ti ni­ra­rga­la­nī­ra­bhā­ra-
bhū­ri­bhra­ma­dbhra­ma­ra­me­ca­ka­bhe­gha­ca­krāḥ|
adyā­pi lo­ka­pa­ri­va­rta­da­śā­kṛ­śā­nu-
dhū­mā­ku­lā iva gu­hā­gṛ­ha­ra­ndhra­bhā­gāḥ||34||
lī­lā­vi­lo­la­ka­la­ka­ṇṭha­vi­haṃ­ga­ke­li-
ko­lā­ha­lā­ku­la­ku­lā­ya­ku­lā­ma­lā­ṅke|
ka­kko­la­ka­nda­ka­da­lī­la­va­lī­la­va­ṅga-
mā­lā­la­lā­ma­ja­la­ma­ñju­la­kū­la­ka­cche||35||

(bhā­ṣā­ṣa­ṭka­sa­mā­ve­śaḥ)

ya­smi­nsa­lī­la­ma­si­to­nna­ta­ga­ṇḍa­śai­la-
nā­gaḥ ka­ro­ti vi­ka­rā­la­ka­rā­va­ma­rṣāt|
ra­ktā­ta­pā­bhi­na­va­pa­lla­va­bha­ṅga­ma­rka-
bi­mbā­la­vā­la­va­la­ya­sya di­na­dru­ma­sya||36||
L

(yu­gmam)

yo 'bhraṃ­ka­ṣaṃ śi­kha­ra­mu­tka­ṭa­pa­dma­rā­ga-
ra­kṣa­pra­bhā­pa­ṭa­la­pā­ṭa­li­taṃ bi­bha­rti|
sau­dā­mi­nī­ka­pi­la­ke­sa­ra­mā­la­bhā­ri-
nī­lā­bhra­pa­tra­ga­ga­no­tpa­la­nā­la­da­ṇḍam||37||
ya­sya pra­bhā­vi­pu­la­hā­ra­hi­taiḥ sta­nā­graiḥ
ślā­ghyā tri­bhi­rva­li­mu­khaiḥ kṛ­ta­ma­dhya­śo­bhaiḥ|
la­kṣmīṃ pu­raṃ­dhri­ja­na­tā ma­ṇi­ma­ṇḍi­tai­ti
sā­dhu­śthi­ti­śca mu­ni­bhiḥ ka­ṭa­kā­nta­re­ṣu||38||
pā­ścā­tya­bhā­ga­ma­va­lo­ka­ya­tāṃ śa­śā­ṅka-
bi­mba­sya la­kṣma­ma­la­śū­nya­ta­yā pa­rī­tam|
utsa­ṅga­sa­ṅgi­mṛ­ga­tā­ga­mi­ka­tva­me­ti
tu­ṅge­ṣu ya­sya śi­kha­re­ṣu kṛ­tā­spa­dā­nām||39||
ākṣi­pta­ce­ta­sa­ma­nu­tta­ra­sā­nu­ta­rṣa-
sa­ccā­ṣa­kā­nta­ra­ci­ta­sthi­ti­ke­sa­rau­ghaiḥ|
uttaṃ­sa­nī­la­na­li­nai­ri­va yo bi­bha­rti
la­kṣmīṃ ni­ta­mba­va­la­yaiḥ sa­pa­lā­śa­ca­kraiḥ||40||
ya­syo­pā­nta­ga­taṃ ni­śā­su na­ya­taḥ śyā­mā­śma­ra­śmi­ccha­ṭā-
saṃ­tā­naiḥ śi­śi­ra­tvi­ṣaḥ pu­ṭa­ki­nī­pa­ttra­śri­yaṃ ma­ṇḍa­lam|
L
ca­kre ra­tna­ta­ṭe­ṣu kā­na­na­bhu­va­ścū­ḍā­śa­śā­ṅka­pra­bhā-
saṃ­ko­ca­pra­vi­lu­pta­pa­ṅka­ja­va­na­cchā­yā bhra­ma­ndhu­rja­ṭiḥ||41||

iti śrī­bā­la­bṛ­ha­spa­tya­nu­jī­vi­no vā­gī­śva­rā­ṅka­sya vi­dyā­dhi­pa­tya­pa­ra­nā­mno ma­hā­ka­ve rā­jā­na­ka­śrī­ra­tnā­ka­ra­sya kṛ­tau ra­tnā­ṅke ha­ra­vi­ja­ye ma­hā­kā­vye ma­nda­ra­va­rṇa­no nāma ca­tu­rthaḥ sa­rgaḥ|