User Tools


Jodhpur

  • , ,
  • Known as: .
  • Siglum: DA

[description of manuscript]

More ▾
Title Ha­ra­vi­ja­ya
Commentary [ti­tle of co­mme­nta­ry]
Author [au­thor]
Commentator [co­mme­nta­tor]
Physical description
Language/Script [Sanskrit in Latin script.]
Format e-text
Material digital
History
Date of production unclear
Place of origin
Provenance [record of ownership]
Acquisition [how it was acquired]

  • DA
krī­ḍā­ra­se­na| sa| ka­dā­cid| ' athā| 'dhi­sā­nu|
lī­lā­vala­mbi­ta­hi­mā­dri­su­tā­ka­rā­graḥ|
pra­tya­gra­kāṃ­ca­nala­tāṃ­ci­ta­sa­nni­ve­śam| ''
ākrī­ḍa­maṃ­ḍa­pam| ' amaṃ­ḍa­yad| ' aśmadhā­mnaḥ| 1
aśma­dhā­mno nagarasya sā­nu­ni sa devo lī­lā­gṛ­ham' ama­ṇḍa­yat_ pra­vi­śya bhrā­ja­yā­mā­sa 1
ta­smin| kṛ­tā­sa­na­pa­ri­gra­ham| ' adri­rā­ja-
kaLnyā­nu­kū­la­ra­sa­di­gdha­ka­thā­vi­da­gdham_|
anyo­nyapaghaṭṭa­navi­cū­ṇi­ta­ra­tna­baṃ­dha-
he­māṃ­ga­dās| tam| ' ama­rā­dhi­bhu­vo| ' 'dhija­gmuḥ| 2
Lta­smin pa­rva­te aśma­kū­ṭaḥ śi­lo­cca­yo hi­ma­vān_ ra­se­na di­gdhā chu­ri­tā ra­sa­ma­yīitya­rthaḥ ama­rā­dhi­bhu­vaḥ su­rā­dhi­pāḥ amī su­re­ndrāḥ dū­rād etaṃ da­dṛ­śuḥ iti dvā­da­śa­bhiḥ ślo­kaiḥ ku­la­kam_ 2
ve­lla­jja­ṭā­pa^ṭa^la­śe­va­la­va­lla­rī­kāṃ|
cū­ḍe­ndukhaṃ­ḍa­ku­ṭi­lo­ru­mṛ­ṇā­la­daṃ­ḍām_|
ākācaśasiṃ­dhu|m| ' ava­taṃ­sa­ka­pā­la­haṃ­sa-
hā­sām| ' amī| da­dha­ta|m| ai ai­kṣi­ṣa­tai| ena|m| '' ārāt_| 3
ja­ṭā­ma­ṇḍa­lam eva śevā­la­la­tā ya­syāḥ ka­pā­lam eva haṃ­saḥ sa eva hāso ya­syāḥ 3
ka­rṇā­va­taṃ­sa­gha­ṭi­to­tpha­ṇa­da­nda­śū­ka-
phūtkā­ra­mā­ru­ta­pa­rā­ha­ta­lo­ca­no­tthaiḥ|
ri­ktī­kṛ­tāṃ| śaikhi­ka­ṇa­pra­ka­raiḥ| sa­to­ṣa-
gau­rī­kṣi­tāṃ| su­ra­na­dīṃ| śirasā| va­ha­ntam_| 84
ka­rṇe' 'va­taṃ­sā­rthaṃ gha­ṭi­taḥ saṃ­yo­ji­taḥ da­nda­śū­kaḥ sa­rpaḥ śi­khi­naḥ ka­ṇāḥ vi­sphu­li­ṅgās ta­nni­ka­raiḥ ri­ktī­kṛ­tāṃ ta­nū­kṛ­tām_ pa­ri­tuṣṭa­yo'mayā vi­lo­ki­tāṃ 4
cū­ḍā­ga­te­na| ja­ḍa­dī­dhi­ti­nā| tanu­tvam| ''
āse­du¯ṣā| sa­ra­bha­saṃ| pra­vi­vi­kṣu|ṇā||ṇeva|''rāt_|
bhā­sva­lla­lā­ṭa­ta­ṭa­nā­ka­ta­lā­rka­bi­mbam| '
adhyā­syamā­nam| i iva| bi­bhra­tam| ū ūrdhva­ca­kṣuḥ| 5
adhyā­sya­mā­nam' abhi­mu­khī­kri­ya­mā­ṇaṃ atro'tpre­kṣā­pra­vi­vi­kṣu­ṇe­ve­ti āsā­di­ta­va­tā ja­ḍa­dī­dhi­tir hi­māṃśur' arka­bi­mbaṃ pu­naḥ pa­ri­tu­ṣṭa­ye pra­vi­śa­ti nā­ka­ta­laṃ ga­ga­nam_ 5
śai­lā­tma­jā|va­da­na­caṃ­dram|asaḥ| ka­thaṃ| nu|
le­khā| 'pi| me| na| sa­dṛ­śī| śaLśinā| sa­śo­kam_|
ūrdhve­kṣa­ṇo­ttha­śi­khi­nī| iva| nipi­tsu­ne| ittham| '
adhyā­si­to­nna­ta­la­lā­ṭa­ta­ṭo­pa­kaṃ|ṭham_| 6
me mama ta­dā­kā­ro­dva­ha­nāl le­khā­sa­dṛ­śī­ti ni­pa­ti­tu­kā­me­ne­va śaśi'dhi­ṣṭhi­ta­la­lā­ṭa­ni­ka­ṭam_ 6
sta­mbhe­ra­mā­ji­na­ga­la­tkṣa­ta­jā­va­se­ka-
sa|mpā­di­tā­ru­ṇa­ru­cā| kva­cid| u utta­māṃ­ge|
tā­mbū­la­rā­ga|pa­ri­pā­ṭa­la­ye| iva| da­nta-
paṃ­ktyā| vi­rā­ji­ta­ki­rī­ṭa­kapā­la­ṣaṃ­ḍam_| 7
Lsta­mbhe­ra­mā ji­naṃ ga­ja­ca­rma kṣa­ta­jaṃ ra­ktam_ 7
jyo­tsnā­ru­cā| 'mba­ram alaṃ| vimalaṃ| di­śa­ntam| i
induṃ| ni­dhā­ya| mu­ku­ṭe| da­yi­tā­ya­mā­nam_|
ullāṃ­cha­na­ccha­vim| i ivā| 'ta­nu­kā­la­kū­ṭa-
cchāyā­cha­le­na| da­dha­taṃ| pṛ­thu­kaṃ­ṭha­la­gnām_| 8|
jyotsnā­yāḥ śo­bha­yāḥ vi­ma­lam' amba­ram'' ākā­śaṃ vasanaṃ ca bha­ga­va­to di­śa­ntaṃ ku­rvā­ṇam_ da­yi­tā­ya­mānaṃ ma­no­ra­mam_ ta­sye­ndor lāṃ­cha­nam_ 8
saṃ­hā­rakā­la­ka­va­lī­kṛ­ta­sa­pta­lo­kām| '
ambho­ti­bhā­ra­bhara­maṃthara­me­gha­nī­lām_|
kaṃ­ṭhā­nta­rā­la­pa­ri­va­rtini­pī­ta­dhū­pa-
va­rti­tvi­ṣaṃ| vi­ṣa­ma­yīṃ| da­dha­taṃ| ca| le|Lkhām_| 9
tū­la­mayaḥ śi­khā­yā āśra­yo va­rtiḥ 9
preṃ­kha­tka­rā­la­ma­ṇi­śaṃ­kha­sa­ha­sra­śā­ra-
hārora­ge­ndra­pha­ṇa­bhaṃ­gu­ra­vī­ci­ca­kram_|
kaṃ­ṭha­sthi­to|tka­ṭa­vi­śaṃ­ka­ṭa­kā­la­kū­ṭa-
kū­ṭa­pra­bhā­pra­ka­ra­kūrma­gṛ­haṃ| va­ha­ntam_| 10
Lma­ṇa­ya eva śa­ṅkhāḥ ma­ṇa­yaś ca śa­ṅkhāś ceti dva­ndvaḥ maṇīnāṃ vā kha­ṇḍāḥ eka­de­śāḥ bha­ṅgu­rāḥ ku­ṭi­lāḥ vi­śa­ṅka­ṭo viśā­khaḥ veḥ śā­lac_ śaṃ­ka­ṭa­cau kūṭa ucchri­to rā­śiḥ pra­bhāpra­ka­ra eva kū­rma­gṛ­ham_ sa­mu­draḥ 10
bha­smāṃ­ga­rā­ga­dha­va­laṃ| para|pu­ṣṭa­piṃ­cha-
cchā­yā­ṅga­do­ra­ga­pha­ṇā­ku­li­tāṃ­sakū­ṭam_|
au­rvā­gni­dhū­ma­ma­li­nī­kṛ­ta­vī­ci­bhaṃ­ga-
du­gdho­rmi­mā­li­sa­dṛ­śīṃ| śri­yam| '' āva­ha­ntam_| 11
pa­ra­pu­ṣṭaḥ ko­ki­las tasya piṃ­chaḥ pa­kṣa­ka­lā­paḥ kū­ṭaṃ śi­kha­raṃ ūrmi­mā­lī sa­mu­draḥ 11
ke­yū­ra­pa­nna­ga­vi­niḥ­śva­si­tā­ha­tāṃ­sa-
kūṭotthi­te­na| na­va­dhū­la­na­bha­sma­no| uccaiḥ|
sā­va­rta­ca­kra|mu upa­ri| bhra­ma­te|ndu­bi­mba-
saṃ­vā­di­tām| u upa­ga­tena| vi­rā­ja­mā­nam_| 12
ke­yū­rā­rthaṃ pa­nna­ga ura­gaḥ sā­va­rta­ca­kram iti bhra­ma­ṇa­kri­yā­vi­śe­ṣa­ṇam_ 12
ga­mbhī­ra­kaṃ­ṭha­ku­ha­rā­spada­kā­la­kū­ṭa-
ni­rya­tpra­bhā­dhi­ka­ma­lī­ma­sa­bhoLgi­hā­ram_|
va­kṣaḥ­sthalāa| tu­hi­na­śai­la­śi­lā­vi­śālam| ''-
āla­mbi­nī­la­na­li­na­srag| i ivo| udva­ha­ntam_| 13
Lku­ha­raṃ ma­dhyam_ ta­dā­spa­daṃ ya­tkā­la­kū­ṭaṃ ta­smān ni­rya­ntyā pra­bha­yā'dhi­kama­lī­ma­so' 'dhi­ka­kā­lo yo bho­gī sa­rpaḥ sa eva hāro ya­sya tat_ 13
aṃ|kā­śra­yāṃ| ru­ci­ra­kāṃ­ca­na­bhaṃ­ga­piṃ­ga-
cchā­yā­bhi­rā­ma­vapu­ṣaṃ| hi­ma­śai­la­ka­nyām_|
ku­rva­ntam| ' aṃ­ja­na­ma­lī­ma­sakā­la­kū­ṭa-
kaṃ­ṭha­pra­bhā­bhir| ' abhi­taḥ| pu­nar| e eva| kā­līm_| 14
pu­nar eva kālī kṛ­ṣṇāṃ sva­bhā­va­taḥ kila śai­la­ka­nyā śyā­ma­la­va­pus tapo­ma­hi­mnā tu tayā gau­rī­vya­pa­de­śa­ni­ba­ndha­naṃ gau­rā­ṅga­tvam upa­ga­tam ity āśa­ye­nā­tra pu­naḥ śru­tiḥ 14
saṃ­vī­jya­mā­nam| ' asa­kṛt| ka­ku­do­pa­dhā­na-
ba­ddhā­spa­dā dvaigu­ṇi­to­nna­ta­bā­hu­daṃ­ḍam_|
lāṃ­gū­la­cā­ma­ra­ka­rā­laśi­khā­ma­ru­dbhir| u
udbhi­nna­bha­kti­ma­nas| e eva| ka­ku­dma­to| uccaiḥ| 15
upa­dhā­naṃ ga­ṇḍa­kam_ ma­ru­dbhir vāyubhiḥ ka­ra­ṇa­bhū­taiḥ ka­ku­dma­tā saṃ­vī­jya­mā­nam ity' anva­yaḥ ka­ku­dmān_ ha­ra­vṛ­ṣa­bhaḥ 15
se­vā­na­tā­ma­ra­ga­ṇā­dhi­pa­pā­ri­jā­ta-
karṇā­va­taṃ­sa­su­ra­bhī­kṛ­tam| ' aṃ­ghri­yu­gmam_|
gaṃ­dhā­nu­bandhi­ma­dhu­pa­pra­ti­bi­mba­la­kṣma-
śā­ro­da­rair| na­kha­śa|śi­pra­ka­rair| da­dhā­nam_| 16
ka­rṇe' 'va­taṃ­sa­bhū­tāḥ pā­ri­jā­tā ye­ṣāṃ te sevārtham āna­tā ama­ra­ga­ṇā­dhi­pā indrā­da­yas te­ṣāṃ pā­ri­jā­ta­ka­rṇāva­taṃ­sās taiḥ su­ra­bhī­kṛ­tam_ na­khā eva śa­śi­nas te­ṣāṃ pra­ka­raiḥ prakṛ­ṣṭair aṃ­śu­bhir upa­la­kṣi­taṃ ca­ra­ṇa­yu­ga­laṃ bi­bhrā­ṇam_ 16
da­nta­pra­bhā­da­li­ta­kaṃ­ṭhaLvi­ṣā­ndha­kā­ra-
cchā­ya­sya| sa­nni­dhi­ju­ṣaḥ| ka­ri­va­ktra­mū­rteḥ|
ūrdhve­kṣa­ṇā­na­la­ru­cā| gha­na­cī­na­pi­ṣṭa-
dhū­li­ccha­ṭā| iva| mu­khe| vini­ve­śa­ya­ntam_| 17 ||
ka­ri­va­ktra­mū­rtir vi­nā­ya­kaḥ ka­ri­va­ktrā mū­rtir ya­syeti kṛ­tvā pi­ṣṭaṃ si­ndū­ram_ 17

ku­la­kam_ ||

ta­smai| pra­ṇa­mya| ma­ṇi­mauli­vi­ṭaṃ­ka­ko­ṭi-
ṭaṃ­kā­ha­ti­kva­ṇi­ta­kāṃ­ca­na­pā­da­pī­ṭham_|
śai­lā­di­nā| '' āna­ta­śi­ra­ssu| ni­ve­di­te|ṣu|
teṣū| ūci­tā­sa­na­pari­gra­ha­ni­rvṛ­te­ṣu| 18
vi­ṭaṃ­ka2ko­ṭir unna­ta­prā­ntaṃ tad eva ṭa­ṅkaṃ śa­straṃ kva­ṇi­taṃ śa­bdaṃ ku­rvā­ṇam_ śi­lād asya mu1ner apa­tyaṃ śai­lā di­rna­ndi­ru­draḥ ni­rvṛ­te­ṣu su­khasa­hi­te­ṣu 18
āja­ghni­re| sva­ra­vi­śe­ṣa­kṛ­tā­stha­mārga-
ha­sta­pra­cā­ra­ya­ti­pā­ṇi­la­yā­bhi­rā­māḥ|
vi­spa­ṣṭa­vā­dya­vidha­yaḥ| ka­ra­ṇā­nu­baṃ­dha-
bhā­jaḥ| kra­me­ṇa| mu­ru­jāḥ| sphu­ṭa­mārja­nāṃ­kāḥ| 19 ||
Lmu­ru­jā āṅki­kā­da­yaḥ pu­ṣka­rā āja­ghni­re pra­ha­tāḥ sva­raiḥ ṣa­ḍjādi­bhiḥ mā­rja­na­pra­sa­ṅge vi­śe­ṣe kṛtā āsthā sthi­tir yeṣu muru­je­ṣu ya­du­ktam_ gā­ndhā­ro vā­ma­ke ṣa­ḍjo da­kṣi­ṇa­pu­ṣka­re ūdhva­ke paṃ­ca­maś cai­va mā­rda­ṅgā­stu sva­rāḥ smṛ­tāḥ mā­rgā­da­yo vādya­sya tā­ḍa­na­bhe­dāḥ ta­tra mā­rgāḥ āli­ptā­nā­li­pta­mu­khavi­ta­ptakaā ha­stā ni­gṛ­hī­to 'va­ni­gṛ­hī­to mu­ktaś ceti prahā­ra­śa­bda­vā­cya­tve­na pra­si­ddhāḥ sa­ma­ha­sta­sva­sti­kā­daya ity' anye sa­ma­pra­cā­ro vi­ṣa­ma­pra­cā­ra iti pra­cā­raḥ sro­to­mu­kha­go­pu­cchā­kṛ­tyā­da­yo ya­ta­yaḥ ṣo­ḍa­śa­va­rṇāś ca uktaṃ ca mu­ni­nā bha­ra­te­na ka­ṭa­ra­ha­ḍā­stu da­kṣi­ṇa­mu­khe ga­ha­sāś ca vā­ma­ke ni­ya­tāḥ ca­da­kā­rau co­rdhva­mu­khe kha­ṭha­cha­ṭha­lāś ca syur āliṃ­ge a ā i ī u e au aṃ aḥ iti sva­rā vyaṃ­ja­naiḥ saha yo­gaṃ ga­ccha­ti iti ayaṃ bha­ra­to­dde­śaḥ ṣo­ḍa­śā­kṣa­ra­saṃ­pa­nnaṃ ca­tu­rmā­rgaṃ ta­thai­va ca dvi­lo­ma­ṣa­ṭka­ra­ṇa­kaṃ tri­ya­ti tri­layaṃ ta­thā tri­ga­ti­tri­pra­kā­raṃ ca tri­saṃ­yo­gaṃ tri­pā­ṇi­kam_ ebhiḥ pra­kā­raiḥ saṃ­yu­ktaṃ vā­dyaṃ pu­ṣka­ra­jaṃ bha­ved iti evaṃ­vi­dhāś ca bhe­dā ba­hu­nā gra­nthe­na lakṣi­tā bha­va­ntī­ti eṣāṃ sva­rū­paṃ tata evā­va­dhā­ryam_ 19

yu­ga­lak_aṃ ||

atra pā­ṭhā­nta­ram_

ājaghnaire| ' 'tha| mu­ru­jāḥ| pra­vi­bha­kta­mā­rga-
ci­tra­pra­cā­ra­ya­ti­pā|ṇi­la­ya^prapaṃ­cāḥ|
saṃ­mā­rja­nā­ka­ra­ṇa­yo­ga­vi­bha­kta­mārga-
ce­to­ha­rā­bhi­ma­ta­vā­dya­vi­dhi­vya­va­sthāḥ| 20
20
kroLḍī­kṛ­tā­dri­ta­na­yā| śa­śi­khaṃ­ḍa­mau­li-
mau­lā­pa­dā­na­vi­ṣaya­stu­ti| mā­ta­ras| tat_|
lī­lā­la­lā­ma­vi­na­yā­bhi­naya­pra­paṃ­ca-
saṃ­cā­ri­cā­ru| ra­sa­bhā­va­dṛ­śo| ' 'bhi­ni­nyuḥ| 21
Lmāta­ro brā­hmā­dyāḥ tat_ nā­ṭyam_ krī­ḍī­kṛ­tā ma­dhye kṛtā adri­ta­na­yā yā­bhiḥ mau­laṃ mu­khyam apa­dā­naṃ śu­bha­ca­ri­tram ta­dvi­ṣa­yā stu­tir ya­tra ra­sa­dṛ­ṣṭa­yaḥ kā­ntā­dayaḥ bhā­va­dṛ­ṣṭa­yaḥ sni­gdhā­pra­bhṛ­ta­yaḥ ra­sāḥ śṛ­ṅgā­rā­da­yaḥ te ca śyā­mādi­va­rṇāḥ ya­du­ktam_ śyā­mo bha­va­ti śṛ­ṅgā­raḥ sito hā­syaś ca kī­rti­taḥ kāpītaḥ ka­ru­ṇaś cai­va ra­kto rau­draḥ pra­kī­rti­ta ity ādi 21
na­ndī­śa­ni­rda­ya­ka­rā­ha­ta­pu­ṣka­re­ṣu|
maṃ­draṃ| dhva­na­tsu| mu­ru­jeṣu| vi­bha­jya| taṃ­ḍuḥ|
āsā­ri­te­ṣu| pa­ri­ka­lpi­ta­sa­pta­bhe­da
paryā­ma­śo­bham| ' atha| tāṃ­ḍa­vam| ' abhya­gā­yat_| 22
ta­ṇḍu­nā­mā pra­ma­thaḥ tā­ṇḍa­vaṃ nāma gī­ta­ka­mā­tma­pro­ktam' abhya­gā­yat_ abhi­mu­khaṃ gī­ta­vān_ pu­ṣka­raṃ mu­khaṃ vi­bha­jya su­ku­mā­rā­vi­ddha­bhe­de­na dvi­vi­dham_ āsā­ri­te­ṣu jye­ṣṭha­ma­dhyam aka­ni­ṣṭha­pū­rve­ṣu triṣu pa­ri­ka­lpi­tāḥ sa­pta āvā­po­dvā­pa­ni­ṣkrā­ma­vi­kṣe­pa­pra­ve­śa­śa­ma­na­san ni­pā­tākhyā­bhe­daḥ tair atya­ntaṃ ru­ci­ram_ āsā­ri­te­ṣv' abhi­sṛ­tā­di­ṣu sa­pta­bhe­de­ti kecit pa­ṭha­nti ta­trā­bhi­sṛ­taṃ pa­ri­sṛ­taṃ pa­ri­ve­di­tam iti trī­ṇi abhi­sṛ­tā­dī­ni asau tu pā­ṭho bha­ra­tā­nu­sā­re­ṇa asa­ma­ñja­sa iva la­kṣya­te ta­tra sa­pta­bhe­dā­nāṃ te­ṣām' anu­kteḥ 22
āpī­ta­pāṭa­la­si­te­ta­ra­kuṃ­da­gau­ra-
de­ha­tvi­ṣo| la­li­ta­na­tra­na­vi­bhrama­sthāḥ|
bhre­mur| ga­ṇā­dhi­pa­ta­yo| ' 'bhi­na­ya­kri­yā­su|
mū­rtā| rasā| iva| pa­ri­ṣkṛ­ta­raṃ­ga­pī­ṭhāḥ| 23
pa­ri­ṣkṛ­taṃ ma­ṇḍi­taṃ ra­ṅga­pī­ṭhaṃ yena ra­ṅga­śīrṣaāṃ iti ra­ṅga pā­ṭhe ra­ṅga­sya śī­rṣaṃ śi­raḥ­pī­ṭham itya­rthaḥ aci­śī­rṣa ity ādau ta­ddhi­te śi­ra­saḥ śī­rṣā­de­śavi­dhā­nād iha ta­ddhi­ta­vi­ra­hāt ta­tpra­yo­go na prā­pno­tī­ti cet_ nai­tat_ vrī­hyādiṣu śī­rṣān taña iti pā­ṭhā­da­va­si­taṃ prā­ti­pa­di­kam apy' akā­rā­ntaḥ śī­rṣa­śa­bdo 'stī­ti nahi pra­tya­ya­sa­nni­yo­ge­na śī­rṣā­de­śo vi­dhe­yaḥ ta­sya bhī pra­tya­ya­sā­na­yo­ge tena śī­rṣā­de­śo vi­dhe­yaḥ ta­sya aci­śī­rṣa ity ane­nai­va si­ddha­tvāt_ pra­tya­ya­vi­dhā­naṃ tu naña eva śī­rṣā­di­ni ṭha­nāv iti _ni­ya­mā­rtham_ 23
te­ṣāṃ| pu­raḥ| pu­ra­ri|pau| vi­ṣa­ma­pra­yo­ga-
nṛ­tto­pa­de­śa­ra­bha­sāt| sva­yam| u ujji­hāne|
pā­tā­la­raṃ­dhrum| ' abha­van| na­ta­bhū­mi­pī­ṭha-
ni­ṣpi­ṣṭa­śe­ṣapha­ṇa­ra­tna­ka­ṇā­va­kī­rṇam_| 24
ujji­hā­ne udga­ccha­ti ava­kī­ṇaṃ sa­ṅkī­rṇaṃ pu­ra­ri­pau śa­mbhau vi­ṣa­ma­pra­yo­gaḥ sa­ṅkī­rṇā'ra­mya pra­yo­gaḥ 24
so| ' 'bhyu­tthiteo bhuLva­nam| ' āku­la­yāṃ­ca­kā­ra|
vi­spa­ṣṭa­dṛ­ṣṭa­ti­mi­ra­vya­pa­līna­haṃ­sam_|
lī­lā­va­rā­ha| iva| dhū­ta­ja­ṭā­sa­ṭā­gra-
vi­ṣpandi­siṃ­dhu­ja­la­śī­ka­ra­du­rdi­nā­rdram_| 25
Lbhu­va­naṃ tri­bhu­va­naṃ ja­lam api haṃ­saḥ pa­kṣi­ṇaś ca si­ndhur ga­ṅgā sa­mu­draś ca durdi­ne ca pra­ka­ṭa­ti­mi­re haṃ­sāḥ pa­kṣi­ṇo vya­pa­lī­ya­nte dvya­rthaṃ pa­dmam_ 25
bha­smāṃ­ga­rāga­dha­va­le­ṣu| bhu­je­ṣu| ta­sya|
ka­lmā­ṣa­ya­tsu| gaṃ­ga­naṃ| ka­ra­va­rta­nā­bhiḥ|
śu­bhrā­bhra­rā­ji­ca­ki­tāḥ| pa­ri­puṃ­jyamāna-
piṃ­chā­va­cū­la­va­pu­ṣaḥ| śi­khi­no| vi­da­druḥ| 26
va­rta­nā aṅgu­lī­nām' abhi­na­yāḥ āve­ṣṭi­to­dve­ṣṭi­ta­vyā­va­rti­tapa­ri­va­rti­tā­khyāḥ te ca āṃ­gi­ka­vā­ci­kā­hā­rya­sā­ttvi­ka­bhe­de­na ca­tu­rvi­dhāḥ pa­ri­puṃ­jya­mā­na utkṣi­pto yaḥ pi­ñcho ba­rhas tenā''cchādi­ta­va­pu­ṣaḥ śi­khi­no ma­yū­rāḥ vi­da­druḥ pa­lā­yā­mā­suḥ 26
gā­ḍhāṃ­ḍga­do­ra­ga­pha­ṇā­ma­ṇi­ra­śmi­rā­ga-
ru­gṇā­ndha­kāra­ni­ka­rāḥ| pa­ra­pā­rśva­bhū­meḥ|
śai­la­sya| bhā­ska­ra­ru­cām| ' ava­dhes| ta­dī­ya-
bā­hu­dru­maiḥ| sa­pa­di| cu­kṣu­di­re| ' 'śma­kūṭāḥ| 27
ru­gṇo dū­rī­kṛ­taḥ andha­kā­ra­ni­ka­ro ya­syā īdṛ­śī apa­ra­ni­kaṭa­bhū­mir ya­sya ta­sya bhā­ska­ra­ru­cām ava­dhiḥ śai­lo lo­kā­lo­kaḥ cu­kṣu­di­re cū­rṇī­kṛ­tāḥ 27
vi­kṣi­pta­bā­hu­ni­va­ha­sya| vi­ha­sya| di­kṣu|
tasyā| 'dga­hā­ra­ka­ra­ṇa­kra­ma­kaṃ­pi­mū­rdhnaḥ|
agrā­bhi­pā­tisa­li­lā| su­ra­siṃ­dhur| '' āpac|
ci­nāṃ­śu­ko­jjva­la­ti­raLska­ra­ṇī­vi­lā­sam_| 28
aṅga­hā­rāḥ sthi­ra­ha­stā­da­yo dvātriṃ­śa­dvi­śi­ṣṭa­ka­ra­ṇa­ni­ṣpā­dyāḥ ka­ra­ṇā­ni cā­rī­sthā­na­ka­nṛtta­ha­sta­ni­ṣpā­di­nī­nāṃ mā­tṛ­kā­ṇāṃ sa­mā­yogaāuktaṃ ca te ca pu­ṣpa­pu­ṭā­di­kam aṣṭo­tta­raṃ śa­tam_ uktaṃ ca yāni sthā­nā­ni yāścā­ryo nṛ­tta­ha­stas ta­thai­va ca sā mā­tṛ­ke­ti vi­jñe­yā ta­dyo­gāt ka­ra­ṇaṃ bha­vet_ iti sa­rve­ṣām aṅga­hā­rā­ṇāṃ ni­ṣpa­ttiḥ karaṇair yata iti ca 2cīna iti de­śa­saṃ­jñā ya­tra cai­lā­ni atiśla­kṣṇa­su­nda­rā­ṇi ni­ṣpa­dya­nte cī­le­ti pā­ṭhe cī­laṃ pa­ṭṭhasū­tram_ 28
agne| ni­na­rti­ṣa­ta| eva| viloca­nā­gnir| '
asyā| 'ṃśu piṃ­ja­ri­ta­di­ṅmu­kha­ca­kra­vā­laiḥ|
tigmāṃ­śu­bi­mba­ka­ṭa­ka­pra­ti­ba­ddha­vṛ­ttim| '
arci­rbhir| '' āta­pa­tira­ska­ri­ṇīṃ| ni­rā­sthat_| 29
Lāta­pa eva ti­ra­ska­ra­ṇī ja­va­ni­kā tām agre' 'sya naya­nā­na­las te­jo­bhir ni­rā­sthat_ ni­ci­kṣe­pa asya te sthag iti thag āga­maḥ 29
ākṣi­pya­mā­ṇa­vi­vi­dhābhi­na­ya­pra­baṃ­dha-
sa­nda­rśa­nā­rtham| i iva| sa­rva­di­śāṃ| pu­ra­stāt_|
vi­spa­ṣṭa­re­ca­ka­ra­yā­ku­la­daṃ­ḍa­pā­da-
pi­ṣṭā­dri­kū­ṭani­ka­rān| ' aka­rot| sa| mā­rgān_| 30
ākṣi­pya­mā­ṇaḥ pra­stūya­mā­naḥ re­ca­kaṃ bhra­ma­ṇaṃ ta­sya ra­yaḥ sa ca ha­sta­pā­daka­ṭi­grī­vā­sa­ndhi­ta­yā ca­tu­ṣpra­kā­raḥ atra ha­sta­recako gṛ­hya­te bā­hu­ka­rma­ṇi ta­syai­va sa­mbha­vāt_ sa iti īśva­raḥ 30
ta­syā| 'ṃga­hā­ra­va­litā­ta­nu­nṛrtta­ha­sta-
bha­smā­ṅga­rā­ga­dha­va­lo­nna­ta­pī­nabā­hoḥ|
sā­va­rta­ca­kra­vi­ka­ṭo­rmi­gha­ṭā­sa­ha­sra-
saṃ­kīrṇa­du­gdha­ja­la­dhi­pra­ti­rū­pa­tā| ''sīt_| 31
syād āva­rto' 'mbha­sāṃ bhra­ma ity' ama­raḥ pra­ti­rū­pa­tā sā­dṛ­śyam_ 31
vi­stā­ra­śāli­ka­na­kā­ca­la­bī­ja­ko­śa-
ca­kra­sya| ha­sta­va­la­nāsu| sa­ha­sra­saṃ­khyaiḥ|
phu­lla­jja­pā­ru­ṇa­ta­lair| bhu­va­nā­raviṃ­da|-
ko­śa­sya| pa­ttra­pa­ṭa­lā­yi­tam| ' asya| ha­staiḥ| 32
adhaḥ sva­rū­pa­yor astrī ta­laṃ syād iti bī­ja­ko­śo va­rā­ṭi­ke­ti cā­ma­raḥ bhuva­nam evā­ra­bi­ndaṃ ta­da­nta­re asya ha­ra­sya pa­tra­pa­ṭa­lāyi­taṃ pa­tra­pa­ṭa­la­tvam āca­ri­tam_ ta­drū­pa­ta­yā'va­sthānāt_ 32
Lpī­nāṃ­sa­kū­ṭa­gha­ṭi­taṃ| ga­la­kā­la­kū­ṭa-
cchā­yā­ni­śā­nu­sara­ṇā­rtham| i ivā| 'bhyu­pe­tam_|
teno| utta­māṃ­ga­vi­dhu­ti­śla­tha­mau|li­baṃ­dhu-
vi­śli­ṣṭam| i indu­śa­ka­laṃ| bhi­bha­rāṃ­ba­bhū­ve| 33
Lgha­ṭi­taṃ mi­li­taṃ vi­dhu­tiḥ ka­mpa­naṃ bi­bha­rāṃ­ba­bhū­ve iti ka­rma­ṇi la­kā­raḥ ca­ndraś ca ni­śā­nu­sā­rī ni­ya­taṃ bhavati 33
ta­syo| ūrdhva­lo­ca­nasmarī­ci­ma­to| vi­śī­rṇa-
piṃ­ga­tvi­ṣaś| ci­ram| ' abhāvi­ta­rāṃ| pu­ra­stāt_|
āba­ddha­va­rta­na­ta­yā| vi­ka­sa­tka­rā­la-
ra­ktāṃ­gu­lī­da­la­ku­laiḥ| ka­ra­pa­dma­ṣa­ṇḍaiḥ| 34
ma­rī­ci­mān_ bhā­nuḥ va­rta­nā­ny' abhi­na­yāḥ 34
sa­nde­hi­tā dha­va­la­bhā­sma­na­dhū­li­di­gdha-
ta^ddo^rdru­mā­ni­la­ra­yo­tthi­ta|vī­ci­bhaṃ­gāḥ|
du­gdho­da­dher| na­bha­si| pa­pra­thi­re| mu­hū­rtam| ''
āliṃ­gi­tā­ta­nu­ta­ro­tka­li­kā­bhra­gaṃ­gāḥ| 35
bhā­sma­na­ca­rcā­ca­rci­ta­tvāt ta­sya bha­ga­va­to do­rdru­mā bhu­jata­ra­vaḥ sa­nde­hi­tāḥ ki­me­te' 'sya do­rdru­māḥ syur iti saṃ­śa­ya­vi­ṣa­ya­tāṃ nītā yais tā­dṛ­śās ta­ra­ṅga­bha­ṅgāḥ kṣīro­da­sya na­bha­si pu­pu­ṣi­re vā­tā­ha­ta­tvād' ava­rtaranta| utkali­kās ta­raṃ­gā utka­ṇṭhāś ca abhra­ga­ṅgā ākā­śa­ga­ṅgā 35
pātāla­ve­śma­ga­ta­baṃ­dhu­di­dṛ­kṣa­ye| iva|
vi­kṣi­pya­māṇama­ṇi­baṃdha­na­ba­ddha­saṃ­sthāḥ|
ta­sya| vya­dhuḥ| pha­ṇabhautaḥ| pha­ṇa­ca­kra­mukta-
phū­tkā­ra­mā­ru­ta­vi­śī­rṇa­ja­lān| pa­yo­dhīn_| 36
ma­ṇi­ba­ndha­naṃ ka­ra­pra­ko­ṣṭa­yoḥ sa­ndhi­de­śas ta­smin_ ba­ddhā saṃ­sthā yaiḥ vya­dhuḥ aku­rva­nta 36
vyaktā­ṅga­hā­ra­ka­ra­ṇa­kra­ma­kī­rya­mā­ṇa-
do­rda­ṇḍa­ma­ṇḍa­la­taL| bi­bha­rāṃ­ca­kā­ra|
saṃ­hā­ra­mā­ru­ta­vi­ka­mpi­ta­ka­lpavṛ­kṣa-
kai­lā­sa­śai­la­sa­dṛ­śīṃ| śri­yam| ' indu­mau­liḥ| 37
Laṅga­hā­ra­ka­ra­ṇā­ni pū­rvo­ktā­ni vi­ka­mpi­tāḥ ka­lpavṛ­kṣā ya­sye tā­dṛ­śaś cā­sau kai­lā­sa­śai­laḥ 37
tena| vya­dhī­ya­ta­ta­rām| i iva| ve­lli­tā­gra-
do­rda­ṇḍa­bha­sma­ka­ṇarā­ji­bhir| u ujjva­lā­bhiḥ|
ni­rmi­tsya­mā­na­ni­ja­nṛ­tta­bharā­bhi­yo­ga-
yo­gyā­nta­rā­la­bhu­va­nā­nta­ra­sū­tra­pā­taḥ| 38
ni­rmi­tsya­mā­naṃ ka­ri­ṣya­mā­ṇam_ yo­gā­ya pra­bha­va­ti yo­gya iti ya­pra­tya­yaḥ 38
āra­bdha­va­rtta­na­ka­rāṃ­gu­li­ko­ṭi­bhā­ga-
niḥ­vyūta­dī­dhiti­śi­khā­li­khi­tā­ccha­le­kham_|
ta­syā| 'bha­vat| sphu­ra­dane­ka­sa­ha­sra­saṃ­khya-
jihmaāmṛ­tāṃ­śu­ka­li­kāṃ­kam| i i| 'nta­ri­kṣaṃ| 39
ji­hmāḥ ku­ṭi­lāḥ aṅkaṃ ci­hnam_ 39
uddā­ma­re­ca­ka­ra­ya­bhra­ma­ṇā­nu­baṃ­dha-
samba­ddha­bu­dbu­dha­ka­ṇā­ku­la­si­ddha­siṃ­dhuḥ|
la­kṣmīm anu|jjhi­ta­ki­rā­ta­da­śā­va­na­ddha-
nā­geṃ­dra­ka­ñcu­ka| ivā'sya| ba­bhā­ra| jū­ṭaḥ| 40
ha­sta­pā­da­ka­ṭi­grī­vā­re­ca­ka­ta­yā ca­tu­ṣpra­kā­ra­ka­re­ca­ka­ma­dhye grī­vā­re­ca­ko 'tra gṛ­hya­te 40
udbā­hu­ghū­rṇa­na­va­la­nmṛ­ga­rā­jaLkṛ­tti-
va­jrā­śri­śā­ta­na­kha­ko­ṭi­ni­pā­ta­bhī­taiḥ|
di­gdanti­bhis| tva­ri­ta­ku­ñci­ta­jā­nu­pa­rva-
kha­rvī­bha­va­dvi­kaāakuṃ­bha­ta­ṭair| vi­ṣe­de| 41
Lkṛ­ttiś ca­rma aśrir agraṃ śā­tās tī­kṣa­ṇāḥ na­kha­ni­pāta­bhī­ta­tvād di­kku­ñja­rair vi­ṣe­de vi­ṣa­ṇṇam_ kha­rvī­bhava­nti hra­svī­bha­va­nti 41
ta­syā| 'ṅga­hā­ra­ka­ruṇā­ku­la­bāhu­daṃ­ḍa-
ṣa­ṇḍā­spa­dā| sa­pa­ri| ke­sa­ri­rā­ja­kṛ­ttiḥ|
rāś| ca­ka­rṣa| ka­ra­jaiś| cuḍu­lī­ka­ḍā­ra-
cū­ḍā­ju­ṣaḥ| priyam| i ivo| uḍu­pa­teś| ci­kī­rṣuḥ| 42
ka­ri­rā­ja­kṛ­ttiḥ siṃ­ha­carma cu­ḍu­lī­ka­ḍā­ra ulkā­va­tka­pi­śaḥ 42
do­rdaḍamā­ru­ta­vi­ghaṭṭi­ta­śai­la­kū­ṭa-
dhū­li­ccha­ṭā­pa­ṭa­la­dhū­sa­ram| u uṣṇa­dhāmnaḥ| ||
uddhū­la­no­nmṛ­di­ta­bha­sma­ra­jo­bhir| ai ai­cchad| ī
īśaḥ| pra­mā­rṣṭum| i iva| bi­mba­ta­lā­tma­da­rśam_| 43
uṣṇa­dhāmnaḥ sū­rya­sya ātma­da­rśo da­rpa­ṇaḥ 43
la­kṣmī­pa­ter| i iva| ni­ra­rga­la­daṃ­ḍa­pā­da-
śā­khā­gra­ko­ṭi­gha^ṭi­tāḥ|^ kṣa­ṇam| u uṣṇa­ra­śmiḥ|
ta­syā| ''ba­bhāv| ' adhi­na­bho 'rgha­ja­lā­va­sa­kta-
pa­dmā­sa­nā­na­mita­ra­tna­ka­maṃ­ḍa­lu­śrīḥ|| 44
ta­tsaṃba­ndhi­no da­ṇḍa­pā­da­sya aṅgu­lī­prā­ntaiḥ saṃ­yu­kto raviḥ ma­ṇi­ma­yaḥ ka­ma­ṇḍa­lur iva śu­śu­bhe so 'pi trailo­kya­laṃ­gha­na­sa­ma­ye vi­ṣṇoḥ da­ṇḍa­pā­dā­ṅgu­lī­koṭi­bhir upa­śli­ṣṭaḥ 45
ta­syā| ''sta­rī­ṣa­ta| na­vā­bhi­na­ya­kri­yāLsu|
dik_ca­kra­vā­lam| ' abhi­tas| stha­gi­tā­nta­ri­kṣāḥ|
ambho­dhi­mārga­ga­ma­nā­bhi­mu­khā| śi­raḥ­stha-
siṃ­dhu­pra­vā­ha­ni­vahaā| iva|hu­daṃaā| 45
Lta­sya bhu­ja­da­ṇḍāḥ di­kca­kram āsta­rī­ṣa­ta stha­ga­yā­mā­suḥ atra li­ṅsi­co­rā­tma­ne­ṣv iti iṭ_ ta­sya vṝto veti dī­rghaḥ 45
tena| vya­lo­kya­ta| va­la­dbhu­ja­daṃ­ḍa­ṣaṃ­ḍa-
caṃ­ḍā­ni­lāha­ti­vi­ghaṭṭāana­vi­pra­kī­rṇam_|
pra­bhra­ṣṭam| ' amba­ra­ta­lād| vi­dhu­to­ttamāṃ­ga-
vi­sra­sta­śe­kha­ra­ka­pā­la­dhi­ye| indu­bi­mbam_| 46
vi­pra­kī­rṇaṃ bā­dhi­taṃ_ ka­pā­la­dhi­yā ka­pā­la­bhrā­ntyā 46
bra­hmā|sa­nā­mbu­ru­ham| '' āhi­ta­sa­rva­lo­ka-
ka­mpe| vi­bhoḥ| śi­śi­ra­kā­la| ivā| 'nu­kā­re|
pa­rya­sta­bā­hu­va­na­dhū­la­na­bha­sma­dhū­li-
nī­hā­ra­pāta­da­li­ta­ccha­da­śo­bham| '' āsīt_| 47
lokā bhu­va­nā­ni ja­nāś ca anukāre nṛ­tte dhū­lir eva nī­hā­ro hi­mam_ 47
grai­ve­ya­ko­ra­ga­pha­ṇā­ma|ṇi­ca­kkra­vā­la-
saṃ­dhyā­ru­ṇo­ḍu­śa­ba­laṃ| stha­ga­yāṃ­ca­kā­ra|
diṅmaṃ­ḍa­laṃ| pra­la­ya­kā­la­ni­śe| iva| ta­sya|
kaṃṭhāapra­bhā| ti­mi­ra­nīla­ru­ciḥ| sphu­ra­ntī| 48
grī­vā­yāṃ bha­vo' 'la­ṅkā­ro grai­ve­ya­kam_ ku­la­ku­kṣi­grī­vā­bhyaḥ śvāsya­laṃ­kā­re­ṣv iti ḍhak_ sphu­ra­ntī di­ṅmu­khā­ni dī­ptyā vyā­pnu­vā­nā ma­ṇa­ya uḍū­ni na­kṣa­ttrā­ṇi 48
cū­ḍā­ja­ḍāṃ­śur| ' api| jū­ṭa­ja­ṭā­ni­kuṃja-
ba­ddhā­spa­daḥ| pra­ti­di­śaṃ| su­ci­rād| ' avā­part_|
āra­bdha­va­rttaLna­ka­rāṃ­gu­li­ghaṭyāamāna-
tā­rā­pu­ra­ndhri­pa­ri­raṃ­bha­su­khānai| śaṃ­bhoḥ| 49
lī­lā­va­dhū­ta­śi­ra­so| ' 'sya| va­la­jja­ṭā­gra-
viṣpaṃ­di­sā­ndra­sa­li­lo­kṣi­ta­ko­ṭi­bhāgaāt_|
uścāccaṃḍa­tāṃ­ḍava­ra­sa­sya| vi­ni­rja­gā­ma|
maṃ­dā­ki­nī| ma­dhu­ri­por| i iva| daṃ­ḍapā­dāt_| 50
ta­syā| ''śu| śo­ṇi­tam| i ivo| ujja­ga­dur| ga­ri­ṣṭa|-
dordaṃḍa­ghā­ta­vi­dhu­rā| gi­ra­yas| ta­dā­nīm_|
udva­rtta­nā­ni|la­ra­yo­tthi­ta­dhā­ta­vī­ya-
dhū­li­cha^ṭāru­ṇi­ta­ni­rjha­raravī­ci­bha­ṅgāḥ|| 51
Lta­sya bhu­ja­ta­ru­ghā­te­na ni­pī­ḍi­tā gi­ra­yo ra­ktam ivo­dava­man_ dhā­ta­vī­yā gai­ri­kā­di­dhā­tu­sa­mba­ndhi­nī 51
tena vya­dhā­yi­ṣa­ta bā­hu­va­na­pra­ko|ṣṭa-
ba­ddhā­si­to­ra­ga­pha­ṇā­ma­ṇi­rā­ga­piṃ­gāḥ|
saṃ­hā­ra­kāla­ra­bha­sortthi­ta­dhū­ma­daṃ­ḍa-
ka­lmā­ṣi­tā­na­la­śi­khā| iva|| di­gvi­bhā­gāḥ| 52
vya­dhā­yi^ṣata vi­hi­tāḥ sya sic sī­yuḍ ity ādi­nā ijvadbhā­vaḥ pra­ko­ṣṭam anta­raṃ vi­dyā­da­ra­ttri­ma­ṇi­ba­ndha­yoḥ 52
ta­syā| 'dhi­nṛ­ttam| ' ana­lo­lba­ṇa­dṛ­ṣṭipāta-
la­kṣyī­kṛ­te­ṣu| pha­ṇi­no| ma­ṇi­baṃ­dha­ne­ṣu|
ta­ttā­pakhe­da­pa­ri­va­rttalnala­kṣya­mā­ṇa-
pī­to­da­rāḥ| ka­na­ka­kaLmbu­vi­lā­sam| '' āpaḥ 53
tnaṃda­naṃ­di­ka­ra­tā­ḍi­ta­pu­ṣka­rā­gra-
ce­to­ha­rāṃ­ki­ta­pa­yo­dha­ra­nā­dahyṣṭaḥ|
āra­bdha­re­ca­ka­rayaḥ| ka­la­yāṃ­ca­kā­ra|
lī­lāṃ| sa| me­ca­ka­ga­laḥ| sphu­ṭa­caṃ­dra­kaśrīḥ| 54
Lme­ca­ka­ga­lo nī­la­ka­ṇṭhaḥ śivo ma­yū­raś ca ca­ndra­kaś ca­ndro ma­yū­rapi­ñcha­kaś ca 54
|va­rtta­nā­bhir| ' abhi­to| la­li­tāṃ­ga­hā­ra-
śo­bhā|ma­no­ra­ma­pa­ri­kra­ma­tāṃ| va­ha­ntī|
ceto| ja­hā­ra| da­yi­tā| ra|sa­bhā­va­hṛ­dya-
rūpā| kri­yā| pu­ra­ri­poḥ| śu­bha­ha­sta­dṛ­ṣṭiḥ| 55
sā kri­yā nṛ­tta­la­kṣa­ṇā­va­rta­nā­bhiḥ pū­rvo­ktā­bhiḥ ci­ttam' aha­rat_ da­yi­tā ma­no­jñā atha ca pri­ya­ta­mā­yāś ca ra­tyā­da­yo rasā bhā­vāś ca ra­sa­sya ca śṛ­ṅgā­ra­sya bhā­vāḥ ha­stāḥ pa­tā­kā­da­yaḥ ha­stau ca ka­rau dṛ­ṣṭa­yaḥ kā­ntā­dyāḥ dṛ­ṣṭī ca na­ya­ne 55
do­rdaṃ­ḍa­muṃ­ḍa­va­la­nā­ny| ' ati­saṃ­ka­ṭa­tvam| u
utpre­kṣya| no| vi­da­dhire| ka­ku­bhāṃ| pu­ra­stāt_|
vi­nya­sta­maṃ­da­ca­ra­ṇaṃ| pa­ri­ca­kra­me| ca|
bhū­maṃ­ḍa­laṃ| vi­da­la­tī| iti| da­yā­nu­baṃ­dhāt_| 56
brahmaāṃḍa­ka­rpa­rapa­ri­sphu­ṭa­nā­bhi­saṃ­dheḥ|
ūrdhvaṃ| vya­racyata| ta­thā| ca| na| daṃ­ḍa­pā­daḥ|
itthaṃ| na| śī­ta­ki­ra­ṇā­bha­ra­ṇa­sya| nṛ­ttam| ''
ādhā­ra­du­rba­la­ta­yā| sa­vi­kā^sa^m| '' āsīt_| 57
ka­rpa­raḥ ka­ṭā­haḥ abhi­sa­ndheḥ ka­la­nāt_ 567
^ku­kṣi­pra^vi­ṣṭa­su­ra­ni­rjha­ri­ṇī­ta­raga-
ra+jhā­ṅkā+ra­tā­ra­nina­dair| nṛ­ka­pā­la­paṃ­ktiḥ|
nṛ­tta­kri­yā­su| vi­da­dhāv| i iva| sakhu |ādhuvā­daṃ| '
asyo| utta­māṃ­ga­bhu­vi| sā­ti­śa­yā­sv| ' amardam_| 58
āloki­tas| tu­hi­na­śai­la­bhu­vā| sa­hā­sam| ''
ākṛ­ṣya| śe­kha­ra­śa­śāLṅka­ka­lāṃ| sma­rā­reḥ|
nṛ­tyan| vi­dū­ṣa­ka­bhu­vaṃ| bhu­ja­gā­ri­ke­tu|r| '
agre| ca­kā­ra| ku­ṭi­lo­nna­ta­da­ṇḍa­kā­ṣṭam_| 59
Lbhu­ja­gā­rir ma­yū­ras ta­ddhva­jaḥ ku­mā­raḥ vi­dū­ṣa­kā­khya­sya na­rma­su­hṛ­do bhū­mi­kām' abhi­na­yan_ indu­ka­lām eva da­ṇḍā­kṛ­ti­kā­ṣṭham' aka­rot_ ta­sya da­ṇḍa­kā­ṣṭhaha­sta­tvāt_ 59
etā­ni| tāni| tala|pu­ṣpa­pu­ṭā­di­kā­ni|
ce­to­ha­rā­ṇi| ka­ra­ṇā^ni| ga^ṇādhi­nā­thāḥ|
ity| ' aṅga­hā­ra­vi­dha­ya| sphu­ṭa­ta­tpra­paṃ­ca-
yo­gā­ñci­tā sthi­tibhṛ­taḥ| sthi­ra­ha­sta­mu­khyāḥ| 60
vāme pu­ṣpa­pu­ṭaḥ pā­rśve pādo 'gra­ta­la­saṃ­ca­raḥ ta­thā ca sa­nna­taṃ pā­rśvaṃ ta­la­pu­ṣpapuṭo bha­vet_ sthi­ra­ha­sto mu­khyaḥ pra­tha­mo ye­ṣāṃ te' 'ṅga­hā­ra­vi­dha­yo vidhī­ya­mā­nā aṅga­hā­rāḥ 60 pra­sā­ryo­tkṣi­pya ca ka­rau sa­ma­pā­daṃ pra­yo­jayet_ vya­si­tā­pa­sṛ­taṃ sa­vyaṃ ha­stam ūrdhvaṃ pra­sā­ra­yet_ pra­tyā­lī­ḍhaṃ ta­taḥ kuryāt ta­thai­va ca ni­ku­ṭṭa­kam_ ūrū­ddhṛ­taṃ ta­taḥ ku­ryāt sva­sti­ko­tkṣi­ptam eva ca nita­mbaṃ ha­ri­ha­staṃ ka­ṭī­cchi­nnaṃ ca yo­ga­taḥ sthi­ra­ha­sto bha­ved eṣu hy aṅga­hā­ro ha­ra­pri­yaḥ 60
itthaṃ| tri­dhā|tma­ka­ra­ṇaṃ| gaṇa­maṃ­ḍa­lī­ṣu|
saṃ­krā­ntim| ' asya| na­ya­to| ra­bha­se­na| sa­myak_|
pa­ryā­pta­da­rśa­na­su­khaṃ| vi­ni­me­ṣa­pa­kṣma|
ca­kṣuḥ­sa­ha­sram| ' abha­vat spṛ­ha­ṇī­yam| ai aiṃ­dram_| 61
tri­dhā lā­sya­tā­ṇḍa­va­mi­śra­bhe­dāt tri­vi­dham ātma­naḥ ka­ra­ṇaṃ nṛ­ttaṃ saṃ­krā­ntiṃ na­ya­taḥ atra ka­ra­ṇa­śa­bdaḥ arśa ādya­ja­ntaḥ 61
āvi­ṣkṛ­tā­nu­kṛ­ti­vi­bhrama­nā­ga­va­ktra-
lī­lā­vyu­da­sta­ka­ra­ko­ṭi­vi­pā­ṭya­mā­nāḥ|
ambho­bhṛ­taḥ| śi­śi­ra­śī­ka­ra­biṃ­du­vṛ­nda-
vi­ṣya­ndi­no| ' 'bhi­na­ya­jaṃ| kla­mam| ' asya| ja­hruḥ| 62
itthaṃ| sa­lī­lam| ' abhi­neye |avi­jṛ­mbha­mā­ṇa-
vi­spa­ṣṭa­bhā­varasa­vṛ­tti| ni­ṣe­vya| vntta|m_|
sā­kaṃ| nya­va­rtta­ta| ga­ṇair| vi­bhur| utta­māṃ­ga-
gaṃ­gā­ta­raṃ­ga­ka­ṇasaṃ­ha­ti­bhi­nna­khe­daḥ| 63
abhi­ne­yam nā­ṭyam ity ana­rthā­nta­ram_ vṛ­tta­yo bhā­ra­tī­pra­bhṛ­ta­yo' 'va­sthā­viśe­ṣāḥ uktaṃ ca bhā­ra­tī sā­ttva­tī cai­va kai­śi­kyā­ra­bha­ṭī ta­thā ca­ta­sro vṛtta­yo hy etās tāsu hy eta­tpra­ti­ṣṭhi­tam iti 63
śai­lā­tma­jā­vi­ji­ta­ta­dga­ṇa­kṛṣya­mā­ṇa-
vṛ­ddho­kṣa­ni­ṣṭu­ra­khu­rā­ha­ta­ma­nda­rā­driḥ|
ta­sya glaLhī­kṛ­ta­vi­mu­gdha­ki­rī­ṭa­caṃ­dra-
khaṃ­ḍaḥ| ka­dā­ca­na| du­ro­da­ravi­bhra­mo| ' 'bhūt_| 64
gla­haḥ pa­ṇaḥ du­ro­da­raṃ dyū­tam_ 64
iti| sa­ma­yam| ' anai­ṣīt| ta­tra| tās| tāḥ| sa| ce­ṣṭā|
vi­da­dhad| ' aca­la­ka­nyā­vi­pra­yo­gā­na­bhi­jñaḥ|
su­ra­pati­bhir| ' abhī­kṣṇaṃ| ra­tna­pa­ṭṭāṃ­ghri­pī­ṭhī-
lu­ṭhi­ta­ma­ṇi­kirī­ṭā­ṣṭā­pa­daiḥ| se­vya­mā­naḥ| 65
Laṣṭā­pa­daṃ su­va­rṇam_ atha­vā ma­ṇi­mau­lir eva vi­pu­la­tvād' aṣṭā­pa­daṃ ca­tu­ra­ṅgapha­la­kam_ 65

iti śrī­ra­tnā­ka­ra­vi­racite ha­ra­vi­ja­ye ma­hā­kā­vye nā­ṭya­va­la­no nāma dvi|tī­yas sa­rgaḥ 2||

iti ha­ra­vi­ja­ya­vi­ṣa­ma­pa­do­ddyo­te dvi­tī­yaḥ sa­rgaḥ 2