atha mlānacamūvallīsamudāyavanodayaḥ |
āsede rājacakreṇa samudā yavano 'dayaḥ || 18.1 ||
Battistini
- Siglum: AB
Kapphiṇābhyudaya, typewritten by Yuko Yokochi in 2009, based on Hahn 2007. Revision by Alessandro Battistini in 2018, (readings @Kyoto Univ. with A. Klebanov, M. Parameshwaran, P.M. Pasedach, G. Pintucci, S. Vasudeva, S. Zhao) based on Hahn’s devanāgarī edition (2013) confronted with reproductions of mss N and N2.
More ▾
| Title | Kapphiṇābhyudaya |
| Author | Śivasvāmin |
| Physical description | |
|---|---|
| Language/Script | Sanskrit in Latin script. |
| Format | digital |
| Material | digital |
| Extent | 1 canto. |
| History | |
|---|---|
| Date of production | 2018 |
| Place of origin | Kyoto |
Published in 2018 by in Kyoto.
- AB
XVIII. Citrayuddhavarṇanam
yugmayamakam ||
vikaṭāyāṃ raṇāṭavyāṃ tatra sā trasadasyunā |
yāvanī śauryavittaśrīr mumuṣe miṣayodhinā || 18.2 ||
yayau yāyāyayā yāyā vāv eva vivavāv iva |
sā sā 'sāsiḥ sāsusaṃsad udaid ādadadādidoḥ || 18.3 ||
caturakṣaraḥ ||
svarājyabhagnaṃ kruddhākṣaṃ kalinā kapaṭacchidam |
surandhrasenānuyayau damayantī dṛḍhaṃ nalam || 18.4a ||
svarājyabhagnaṃ kruddhākṣaṃ kalinā kapaṭa cchidam |
surandhrasenānuyayau damayantī dṛḍhaṃ nalam || 18.4b ||
tathāśvīyakhurakṣuṇṇā dūram āreṇur ājayaḥ |
yathodamajjann abhrābhā dūramā reṇurājayaḥ || 18.5 ||
yugmayamakam ||
pūṣevāmbumucā yāvad ājaghre jiṣṇunā raghuḥ |
laghu tāvat tam uddeśaṃ rurur marud ivāpatat || 18.6 ||
rarāghe 'raṃ raghor arghī ghoraghorair aghair aghūḥ |
rurur oghair aghorārgharāghī ghargharaghurghuruḥ || 18.7 ||
dvyakṣaraḥ ||
dhairyaikabaddhakakṣyeṇa dhṛtadhūli vivalgatā |
subāhunājimallena nijaghne niṣadho yudhi || 18.8 ||
prāstāvi līlā prothena sahasā kandukandharām |
nirlūnāṃ nayamānena sahasā kandukan dharām || 18.9 ||
cikitsātītayā gatyā sādadāyī dhṛtiṃ haran |
śanakair anaraṇyāṅge dadṛśe saṅgalan gadaḥ || 18.10a ||
niroṣṭhyaḥ ||
cikitsātītayā 'gatyā sādadāyī dhṛtiṃ haran |
śanakair anaraṇyāṅge dadṛśe saṃgalan gadaḥ || 18.10b ||
niroṣṭhyaḥ ||
dhaninā dhīnidhānena dhunānenādhunā dhanuḥ |
nādhūni nidhanādhānaṃ nānadhīnadhanādhane || 18.11 ||
maṇḍalaṃ mādyatā kṛtyā paramānanamānayā |
āninye mucukundendor māndyam āhvṛcirāhuṇā || 18.12a ||
maṇḍalaṃ mādyatākṛtyā paramānana mānayā |
āninye mucukundendor māndyam āhvṛcirāhuṇā || 18.12b ||
grasamānam anīkābhām atarāśaṃsayāta |
yāmāyatananīkāśaṃ samarāgram abhāsata || 18.13 ||
gūḍhārdhaḥ ||
darśakāśmakabhūpālau viṣvagārambharoṣitau |
yoddhuṃ niviviśāte tāv iṣvagāraṃ bharoṣitau || 18.14 ||
tuṅgeṣumālāsainyotaṃ garjator anyamardanam |
dvandvayuddhaṃ tayor iddhaṃ tulām anyonyam āgatam || 18.15 ||
gūḍhacaturthaḥ ||
binduḥ kukuram āpyoccair asamarjunayānataḥ |
anūnam ūhe saṃgrāme rasam arjunayānataḥ || 18.16 ||
sainyanyāsāya senānyaṃ niḥsāmānyaṃ sa mānayan |
mahīṃ mahāmahīpālo dūrād aikṣiṣṭa sāmyugīm || 18.17 ||
kelau kākolakālālakakalakalikālālako 'alīkakālo
lokālokaikalokī kila kukalikalākālikākālako 'lam |
kākīkākākulolkākulakalalalalallolakīlālakīlaṃ
kālīkallolikūlaṃ kalakalakalilaṃ kalkilokaṃ luloke || 18.18 ||
reje rājādhirājo 'sau rājake tatra visphuran |
vāḍavāgnir ivonmagnaḥ sindhukallolamaṇḍale || 18.19 ||
amuṃ muktvā dviṣāṃ mallo me kalavyaṃsanāya kaḥ |
matveti cakre senānyam ekalavyaṃ sa nāyakaḥ || 18.20 ||
niṣeduṣīr niṣādāṅge nikhanann akhilā mukhe |
mṛtyos tṛptyai camūś cakre subandhur nāma sārthakam || 18.21 ||
asidhārotthite nyasyann avadhīd ambhasīmakam |
balo manum anutkrāntanavadhīdambhasīmakam || 18.22 ||
prorṇunāva śarair varma śaravarmā suśarmaṇaḥ |
prāvṛṣeṇya ivāmbhodo dhārāsārais taṭaṃ gireḥ || 18.23 ||
tasmin so 'py atha nārācān āsa jyatodyatoraṇe |
ajñātamokṣasaṃdhānān āsajyāto dyato raṇe || 18.24 ||
samuddhartuṃ kṣamām ādrīm avipannakule hitā |
sahadevacamūgarjā jajṛmbhe kurutāpinī || 18.25a ||
samud dhartuṃ kṣamā mādrīm avipan nakule hitā |
sahadevacamūgarjā jajṛmbhe kurutāpinī || 18.25b ||
sā senā sahadevasya pātaṅ gantuṃ gajālayā |
ninye 'ndhrāgnirucā vṛttaṃ pātaṅgaṃ tuṅgajālayā || 18.26 ||
krutkaṇḍūcaṇḍapāṇḍityaḥ pāṇḍyo dordaṇḍapiṇḍitaḥ |
kāṇḍaiḥ pāṇḍuyaśaḥśauṇḍo dyām akāṇḍe 'py akhaṇḍayat || 18.27 ||
dharadhīro dharādhāro dhīdhārur adhidhūrdharaḥ |
dhārādharair edharudhāṃ rurodha rudhirair dharām || 18.28 ||
sāndrā saviśikhāsārā suskandhā patrapoṣitā |
ucchrāyiṇī drumacchāyā tasyoṣmāṇam aśīśamat || 18.29 ||
purā nṛpair ekalavya evam āhābhiṣecitaḥ |
mattaḥ ko 'nyo bale sadya eva māhābhiṣe citaḥ || 18.30 ||
pṛthur utkalikālābhā tasya saṅgarasāgare |
layaṃ prāpa mahāvartā sā mahābhiṣavāhinī || 18.31a ||
pṛthurutkalikālābhā tasya saṅgarasāgare |
layaṃ prāpa mahāvartā sā mahābhiṣavāhinī || 18.31b ||
tejasā 'tiśayānena yugandharajasādinam |
vimardād ambunā cakre yug andharajasā dinam || 18.32 ||
bhṛgusūnuhatānekanṛpocitadharātulam |
tadīhite sarudhiraṃ dadṛśe samarājinam || 18.33 ||
asaṃyuktaḥ ||
jambho bibhrad bhujau stambhāv iva svānadhare taraḥ |
śrutarvaṇy ādadhe vaṃśavivasvān adharetaraḥ || 18.34 ||
babhre babhruḥ krudhā babhru bhrāntabhru bhrukuṭībharāt |
mukham antakavad raudraṃ madrakopadrave drutam || 18.35 ||
atālavyaḥ ||
śibir dyām iva gotrārir ahitas tam asārajāḥ |
ujjhan bhiyaḥ papau babhro rahitas tamasārajāḥ || 18.36 ||
jyāyoyaśaścayacchāya iyājājau jayecchayā |
yojyāśocyāśayaś śaṃyuś śaucaśayyāśayā jyayā || 18.37 ||
tālavyaprāyaḥ ||
kahvenaitya śarās tasminn amucyanta kalaṅ ghanāḥ |
dikcakre ca yaśassaṅghā namucyantakalaṅghanāḥ || 18.38 ||
senā rurudhire tena rudhire 'rer ute 'rudhi |
rutena sedhinā nāre nādhite 'nādhir edhinā || 18.39 ||
gūḍhapādatrayaḥ ||
tadā nātra savetālarāse dūraṅ gatā raṇāt |
kabandhā naṭatām uccair āsedū raṅgatā raṇāt || 18.40 ||
sāsibhiḥ sādhitāsv ājivasudhāsu yuyutsubhiḥ |
yodhān dyulalanāḥ kāntān āliṅgyāptamudo 'bhavan || 18.41 ||
amūrdhanyaḥ ||
dadṛśur bhūridhāmānaṃ kuñjaroparipūṣaṇam |
girāv ivograpuṃkhāṃśukuñjaroparipūṣaṇam || 18.42 ||
sa sauvīram acakṣuṣyaṃ gajasthaḥ karparoddhṛtam |
pītvā dīpitakopāgniś cakre prāk pāṭavārjanam || 18.43 ||
nadīnadānān ninadān adīnān
ādau ninādena nudann idānīm |
nodan dadānān adunod anindan
nānandano dānadadān adūnaḥ || 18.44 ||
samarodaram āpūrya rasena balaśoṣiṇam |
rukmī tīvrotthitaṃ tarṣam ahārṣīd ūṣmadīpanam || 18.45 ||
athāṣṭakaḥ smaran prītī rājagā mānapāyinīḥ |
saṃkhyaṃ caṇḍaiś camūcakrair ājagāmānapāyinīḥ || 18.46 ||
śrutvā śrutvā mahā śabdaṃ dhyātvā dhyātvā karandhamaḥ |
ābhujyābhujya jagrāha pāṇinīyam ivāṣṭakam || 18.47 ||
pradhane vikṛtā yodhā vidadhur jayasādhanam |
krodhaseviśatābādhāsvādanair jaḍasādanam || 18.48 ||
gomūtrikā ||
dhāvann andhaḥ krudhā dhundhau dhunānaḥ kandharādharām |
bhīmo 'bhyagān mṛdhaṃ tārkṣya iva nāgajighṛkṣayā || 18.49 ||
yānasevanahāsinyā nyāsihā navasenayā |
vān ato 'hitabhīmo 'stas tamobhītahito navā || 18.50 ||
pratilomānulomapādaḥ ||
athāparo 'pi bhūpālapālīpīluparamparām |
āruhya yuyudhe krodhakṣayāvadhi parasparam || 18.51 ||
bhāsanācaraṇā prāyān āyātā yaśasā matā |
rājarājir arodhāsa māyādānasalālasā || 18.52 ||
prātilomyenāparaḥ ślokaḥ ||
sā lalāsa nadāyāmā sadhāror ajirājarā |
tāmasāśayatāyānā yā prāṇāracanā sabhā || 18.53 ||
upasargāḥ kriyāyoge rūpasiddher upāśritāḥ |
rājñāṃ nānekadhātūnāṃ krodhe 'bhūvan nirarthakāḥ || 18.54 ||
sevāvāśiśivāvāse keśakānanakāśake |
sedhyā vācyacyavādhyāse ke sthitāji jitāsthike || 18.55 ||
pratilomānulomapādārdhaḥ ||
athāntardṛptanāgādrau raudrarājanyavīcike |
nāmajjat tatra bhīṣmaujā bhīṣmakaḥ samarārṇave || 18.56 ||
tīvrayādaś caras sādhū rodhāvāsamaho 'yane |
neyahomasavādhāro dhūssāraś ca dayāvratī || 18.57 ||
pratilomānulomārdhaḥ ||
piṣṭāriḥ pāṃśupītāśo dravadbhaṭaghaṭākulaḥ |
raudras tasyājisaṃmardo viśvavidrāvaṇo 'bhavat || 18.58 ||
ārarāsa dharā sarvā śūrarāddhavarāsavā |
vāsarāvasarād astā dhūsarā sadharā darāt || 18.59 ||
murajabandhaḥ ||
tasyāsann uccaraccāpacakramudgarapaṭṭiśāḥ |
sāyakāsāradīprāsiprāsaprasarabhāsvarāḥ || 18.60 ||
sainikā rājakā ruṣṭā mānikā bhāyakā rucā |
cārukāyaprakārasthā gurukā rājakāravaḥ || 18.61 ||
murajaḥ ||
saṃsāre sasurāsure susarasas sārair asau sūrisūr
asraṃsāsa sarīsarāsir urasā sūrū rasāsārasaḥ |
sāsārāsrasirāsaras sarisaras serū rirāṃsāsuraḥ
sūrī rāsarasair arer asusurārāso rarāsaurasam || 18.62 ||
sa tatra bhīṣmako bhīṣmaṃ cakre tat karma dāruṇam |
grīṣmoṣmavānavanavad yathā mamlau dviṣāṃ balam || 18.63 ||
prasenajidanīkinyās senānyā samudā sitā |
sātha tasya camūr uccaiḥ senā nyāsam udāsitā || 18.64 ||
tasyollasadbahalamelakadivyanānā-
vidyāmadāstrapaṭalī kaluṣāvalokaḥ |
vāyur valāhakakalāpam ivābhilīya
līlāvilolam alunād balam ekalavyaḥ || 18.65 ||
gūḍhacaturthaḥ ||
tena śatrukuraṅgebhadviṣā damayatā yudhe |
spṛhā ripor dade dūrād viṣādam ayatāyudhe || 18.66 ||
so 'tha senā dviṣo vīkṣya dravantīr ity avocata |
mathane 'nāmiṣo lakṣyasravadbhūrijavo bata || 18.67 ||
gomūtrikā ||
yudhāṃ bhavadbhir uddeśā āsām āsevitā na ke |
kva na kīrtimaye sadya āsāmāse vitānake || 18.68 ||
palāyamānapuruṣaṃ raktapaṅkaplute pathi |
atikomalayā gatyā kathaṃ śrīr anuyāsyati || 18.69 ||
nijatā jani hatveha mānaṃ mā vibhutābhuvi |
na ca kācana sārā sā māyā mā riputā puri || 18.70 ||
prātilomyena sa evārthaḥ ||
nākṣamoṣitam ojo na samāptir gūḍhacaryayā |
na śalyoddharaṇe yatnaḥ ko 'yaṃ vo 'dharmasambhavaḥ || 18.71 ||
dhyāmimā kaumudīkāntamānibhā vo na rājitaḥ |
kenāsau sahavṛddho 'pi mānibhāvo narā jitaḥ || 18.72 ||
śauryāsakter viraktās ced uccair ādheyabhīravaḥ |
kunte 'ratītās tad yūyam apārthā eva māṃ prati || 18.73 ||
yā na vārtā satī geyā yāgeatīva nasāvyayā |
yāvyasā kin tayā māyā yāmāyā yanavānayā || 18.74 ||
padmam ||
ātmā kauravamokṣeṇa kalaṅkīca kalāsanāt |
duḥśāsanānurakto vaḥ kathaṃ bhīmo bhaviṣyati || 18.75a ||
ātmā kauravamokṣeṇa kalaṅ kīcakalāsanāt |
duḥśāsanānurakto vaḥ kathaṃ bhīmo bhaviṣyati || 18.75b ||
prakṛtyā vimukhaḥ kāntaḥ kṛtānte saṅgato ravān |
yasyābhidhā tā mām prākṣīd avasānavidhau sa vaḥ || 18.76a ||
prakṛtyā vimukhaḥ kāntaḥ kṛtānte saṅgato ravān |
yasyābhidhā tā mām prākṣīd avasānavidhau sa vaḥ || 18.76b ||
kathitāpalapitakaḥ ||
eṣā hi bhavato yuddhāt palāyanaparāyaṇān |
hasati śrīr daladdantikumbhamuktāsmitodgamaiḥ || 18.77 ||
ko 'gryaḥ śabdo vartā lakṣmyā nāśā kasmin duḥsandheye |
ko 'sau vāso rāśiḥ śloko veṣāyālaṃ tātotī te || 18.78 ||
kathāvastvaparityāgena praśnottaram ||
sa jīvati ruṣā yasya dviṣan dagdho na jīvati |
palāyate yas tadbhīto lakṣmīs tasmāt palāyate || 18.79 ||
cetas ced vīryavimukhaṃ vrīḍā vā svīkṛtā tataḥ |
dustarām ātmakarmāṇi gatiṃ mā vo yaśaḥsakhīm || 18.80 ||
kriyāgopitakaḥ ||
digantān nayamānena senām asmad bhiyā raṇāt |
sādhu sādho yathārthatvaṃ senānītve tvayārpitam || 18.81 ||
bhayena yasyāvasaro 'ntare ruṣām
arau samāyātaraso na dīyate |
yaśaḥpravāho 'sya śuciḥ samīkabhū-
marau samāyātaraso nadīyate || 18.82 ||
sa prāṇiti satejā yaḥ sa vāgmī yudhi vakti yaḥ |
asyā iti giraṃ garjan mā naikāṅkakrudhaḥ sakhīn || 18.83 ||
kriyāgopitakaḥ ||
he he rājasabhe kasmād akasmād asi kātarā |
eṣā hi velā yuddhe 'tra puṇyapaṇyāpaṇāvaniḥ || 18.84 ||
yā me matā tām ameyām ehi dānanādāhime |
madāvāhāvadāmatānahāsasahānatā || 18.85 ||
sarvatobhadraḥ ||
senāpate patat patyuḥ kṣmācakraṃ vipad ambudhau |
ojasā kṣamam uddhartuṃ varāhavapuṣas tava || 18.86 ||
gajarājakarāveśe jaya jyāvardhitārave |
rājyāśā mahatān tārā javamadhye mahardhika || 18.87 ||
ardhabhramaḥ ||
senānyām evam uccair abhidadhuṣi giraṃ dhīratārājamānair
ākūtaiḥ śauryayogai rajanikarakarābhāsi tatrāsamokṣaṃ |
mānārāme 'vimugdhair asadaruṣi ciraṃ krūradhīrājyamānair
āyātair varyavegair ajani karakarā bhāsitatrāsamokṣam || 18.88 ||
gomūtrikāyukpādayamakam ||
atha rundhan dviṣām āśāḥ svaṃ kaidāryam ivāmbudaḥ |
puṣṇan balaṃ muktagarjo vijajṛmbhe prasenajit || 18.89 ||
tvattve tattvavatāṃ tattvī tāvattātītavittavit |
vettā vittatatā vitto vivavāv iti vātavat || 18.90 ||
so 'nujagme 'tha śivinā jāgratā tatphalodaye |
vyavasāya ivāryasya daivenārāt praseduṣā || 18.91 ||
veviśāśaiśavāśvāśīḥ śivāvāśaśavāśivam |
viśveśāṃśo viśāṃ vaṃśaṃ śāśāvāśu vaśī śiviḥ || 18.92 ||
sa tena sārdhaṃ krodheddhakauśalaḥ kośaleśvaraḥ |
dadāha dviḍbalaṃ vahniḥ savāyur iva kānanaṃ || 18.93 ||
niśeśa śaniśīnāśo nāśanān aniśaṃ śanaiḥ |
niśānino 'śnann īśānaḥ śūnaśūnān anīnaśat ||18.94 ||
vaimānikānāṃ tad yuddhaṃ paśyatāṃ navatām agāt |
garjate sindhurājājāv arjanāyorjitaṃ spṛhā || 18.95 ||
mīmāṃsāsūḥ samāṃsāṃsasīmā somasamaḥ samam |
samāsa masmasas sāma māsi māsi sa somasut || 18.96 ||
itaḥ sakeśo lokeśa itaś canaṅkuśaḥ kuśaḥ |
kṣiptakṣapitaśastrāstrau kaśāśeṣau babhūvatuḥ || 18.97 ||
śaṃśīkakaḥ śiśukakiṃśukakośakīśā-
śokāṃśuke kuśikakauśikakāśikośaḥ |
kāśīśa ke śukikaśākikakāśikāśe
keśī kasākaśi śaśāka kuśe śakeśaḥ || 18.98 ||
sa rājā saṃjahārājau dviṣāṃ tejaḥ svatejasā |
rasāntaram ivāptānāṃ śrotasāṃ lavaṇodadhiḥ || 18.99 ||
sārā saprāṇarakṣā vadhasarasadhavakṣāraṇaprāsarāsā
devāsavyā samagrā puri kaṭakaripugrāmasavyāsavāde |
dānāsaktebhamakṣā varanamanaravakṣāmabhakte 'sanādā
nāsedhavyālamadhyā nijaratir ajani dhyāmalavyādhasenā || 18.100 ||
mahāpratilomānulomaḥ ||
dhṛtvā dhṛtvā dhanur dhīro bahudhā vasudhādhipaḥ |
avyādhir vividhair bāṇair vivyādha vyādhavāhinī || 18.101 ||
bhātā tatrāpaṇiprā yamasamasamadasthāmagatyāpakārā
hāvārambhāsanajñā jagati raṇarasavyāsavattākṛtāśā |
bhāvānalpākalaṅkāśanir ati gaganasthāvarakṣmāpasenā
sodāntadhvānasatrāsaravir iha ratakṣemapathyārayojyā || 18.102 ||
mahān prātilomyenāparaḥ ślokaḥ ||
jyāyorathyāpamakṣetaraharivirasatrāsanadhvāntadāso
nāse 'pakṣmā ravasthā nagagatir aniśaṃ kālakalpā navābhā |
śātā kṛttāvasavyā saraṇaratigajajñānasambhāravāhā
rākāpatyāgamasthādamasamasamayaprāṇipatrātatābhā || 18.103 ||
tato vīkṣya vipakṣeṇa svapakṣaṃ kṣapitaṃ kṣaṇāt |
cukṣubhe 'kṣobhyadākṣiṇyo dākṣiṇātyaḥ kṣitīśvaraḥ || 18.104 ||
tāpe 'pi patitā pattā pātā pūtatapattapāḥ |
pattau pattau tatopete papāta patatāṃ pitā || 18.105 ||
dāruṇair drogdhṛdārūṇāṃ dāruṇaiḥ samadāruṇaiḥ |
dveṣoṣmadūṣitair dṛṣṭair dadāheva diśo daśa || 18.106 ||
ṭiṭīke kaṭake koṭakuṭau kaukkuṭikākaṭuḥ |
kaṭakī kaṭikoṭṭaikakuṭṭāke 'kūṭakaṭṭakaḥ || 18.107 ||
yatra yatra sa nārācān nirāse rasato ripau |
nunnātmā tair ivānūnaṃ mṛtyor vaktre 'viśat sa saḥ || 18.108 ||
mātā matiṃ matimatām amitām amattām
āttaitimā tamitum ītitamītamomāḥ |
mītottatām atitamāṃ mamatām atīto
muttematotam amimīta tam uttamātmā || 18.109 ||
udgarjann arjunaḥ kīrtyā harirakṣājvaladrathaḥ |
bhīṣmābhān iṣuśayyāyāṃ dviṣo viṣvag asuṣvapat || 18.110 ||
salālaso 'ses salile salīlaṃ
lolālasaḥ sāsusilaṃ lilāsuḥ |
sa sīsasalāṃsalasūllasāṃsa-
sālo lalāsollalasailasaṃsat || 18.111 ||
apunarvṛddhaye kruddhas tutodārīn sa tāvataḥ |
sarvaṅkaṣo 'pi śaśrāma samasyan yāvato yamaḥ || 18.112 ||
pāpināpi punānena pīnapīnān anūpinā |
pāninānnanipānena pannaṃ pannaṃ pape punaḥ || 18.113 ||
stambhakais tasya vistāraprastāve stimitais tadā |
astam īye samastais tair agastyagrastasindhuvat || 18.114 ||
dūre darādarād adrer udāro rudraraudraruk |
daridrārdro rudaddārā darado 'dadarad radan || 18.115 ||
vicchāyā cchinnasañcārā śrāntalokā dviṣaś camūḥ |
tatpratāpaikataptābhūn madhyāhna iva medinī || 18.116 ||
puṃpippalo 'lpālpapalāpalepa-
palpūlapālo lipilolupo 'lam |
pālālapūlopalalāṃ lulopa
lolollapāṃ pallipapīlupālīm || 18.117 ||
uparyupari tadbhagnās tathā jagṛhire pare |
diśaḥ pṛthvyo 'pi yenaitaiḥ sambādhā iva menire || 18.118 ||
yatātatāyī yattāyāṃ yute toyāyitāyatiḥ |
yatau yātutayātīye tāyī yāto yayātitām || 18.119 ||
sa dhīnidher agādhogragarimāpi dharāguroḥ |
dhāmnārān nidhanaṃ prāpa parasaṅgarasāgaraḥ || 18.120 ||
saptavyañjanabandhaḥ ||
vivyavāyavayā veyo vāyavīye 'vyaye yuvan |
yayāv ayāvyāvayavo yayāv iva yuvā viyat || 18.121 ||
bhāsurāsis sarābhasyo yamāsye gamayann arīn |
jāyamānajayām ājau līlām alabhatābhayaḥ || 18.122 ||
daśavyañjanabandhaḥ ||
rairīr arur arorārir urūro 'rarir ūr arut |
ruror arer arer īraṃ rairo rorur araṃ rarau || 18.123 ||
ekākṣaraḥ ||
sāragīḥ sagarānūnadhanasargo manoramaḥ |
sarāgarogāgārārigaro 'gremārgam āgamat || 18.124 ||
saptavyañjanabandhaḥ ||
māyātaś cyutim āyātaḥ śobhitaḥ śataśo 'bhitaḥ |
sa vyāsaṃ dhāmni savyāsaṃ mānaśevadhim ānaśe || 18.125 ||
ādyantayamakam ||
mīlitāmeyagajataṃ galatturagaṃ āturam |
saṃyugaṃ nirjanābhaṃ sa bhinnārātir ajījanat || 18.126 ||
daśavyañjanabandhaḥ ||
āyo dhanāni vibhavas svarasādarīṇā
mānodayād iha rayo gamitā vināśam |
āyodhanāni vibhavas svarasād arīṇām
āno dayādiharayo gamitā vināśam || 18.127 ||
samudgayamakam ||
caṇḍapaṭṭisakuntāsipharatomarabhāsure |
turaṅgakuñjarāviddhe saṃbaddho bhīmasaṅgare || 18.128 ||
bhāṣāṣaṭkasamāveśaḥ ||
vāsaro vīrasūryasya saro dhairyotpalaśriyām |
vāsaroddhā raṇaśrāme saroṣād vidviṣām abhūt || 18.129 ||
mahārathavarair ūḍhe sa gajāvalimadyute |
uccair atha jaye rūḍhe tatrājāv abhididyute || 18.130 ||
kāñcībandhaḥ ||
samāsito mānayataḥ kalohitaḥ
samāsito mānayataḥ kalo hitaḥ |
samāsito mā nayataḥ kalohitaḥ
sa māsito 'mān ayataḥ kalohitaḥ || 18.131 ||
pādābhyāsaḥ ||
chāyī mṛdhe haṭhājīśa iṣucāpaghaṭākiṇī |
atha gāḍhaṃ tadā vīraḥ phalanīḍaṃ babhau sukhī || 18.132 ||
apunaruktākṣaraḥ ||
rā jitas tena śauryākhyo hṛtvārer balarājitaḥ |
rājitas tejasā so 'bhūt saṃprāptonnatir ājitaḥ || 18.133 ||
ādyantayamakam ||
sattāpasītānanaśuddhidakṣiṇo
vṛttaḥ samānarjanayāpa na śriyā |
suvarṇabhūto 'tha surāsavāsano
babhāra sarveṇa padena rāmatām || 18.134a ||
sattāpasītā nanaśuddhidakṣiṇo
vṛttaḥ samānarjanayāpa na śriyā |
suvarṇabhūto 'tha surāsavāsano
babhāra sarveṇa padena rāmatām || 18.134b ||
sattāpasītā nanaśuddhidakṣiṇo
vṛttaḥ samānarjanayāpanaśriyā |
suvarṇabhūtotha surāsavāsano
babhāra sarveṇa padena rāmatām || 18.134c ||
arthatrayavācī ||
aśramālasyamālasya bhairavāsinivāsini |
nāsyāvairasyavairasya dhūḥ purājani rājani || 18.135 ||
trātarājyakṣamānītimāni tirayad āpadaḥ |
aunnatyam āsasādāsau sādā saukhyārtivarjitam || 18.136 ||
āsīd adakṣamāneṣṭam asya nārikṣaye manaḥ |
āsīdadakṣamā neṣṭa icchādvyagrasya sāmani || 18.137 ||
ayugmayamakam ||
raṇāsthāsuviśālāsye kṣiptvārīn antake 'tanau |
tenāstau suviśā lāsye bāhū bhānantaketanau || 18.138 ||
pādāntayamakam ||
lāñchitaḥ sāhasārāme sārameyakṣamohanaḥ |
mohanaḥ sa babhāv eva bhāve varyakalāñchitaḥ || 18.139 ||
sandaṣṭayamakam ||
hatākhilabalas tena dhvastamuktaiḥ sa saṃyuge |
yodhaiḥ katipayais tasthau cintāvān kośalādhipaḥ ||18.140 ||
amūrdhanyaḥ ||
saṃkalpair āhvayan bhaktyā tuṣṭāvāram bhavāhitam |
buddham itthaṃ sa rakṣāyai tuṣṭāv ārambhavāhitam || 18.141 ||
bhavato 'bhavatodaya sūdayasūr
avatāravatām anasā manasā |
vihatāv iha tāraya māraya mā
sura mā suramānavane navane || 18.142 ||
āvaliḥ ||
svāmisya gātram etat me paśyase hā hatāḥ prajāḥ |
dīyatāṃ dhīr ayuktārthe na rajena tamena vā || 18.143a ||
svāmi sya gātram etat me paśya sehā hatāḥ prajāḥ |
dīyatāṃ dhīr ayuktā 'rthe naraje 'nata me navā || 18.143b ||
apaśabdābhāsaḥ ||
mandhānam antaṃ sadamandayānam
andhānamantaṃ sa daman dayā na |
mām eti dhītārimahānayā te
mā meti dhītārim ahānayāte || 18.144 ||
saṃpuṭayamakam ||
bhavatas tava he nātha kathitā gaditā mayā |
bhindhi dārayatāpāya tāṃ me rājayaśobhayā || 18.145 ||
punaruktyābhāsaḥ ||
trātum tam atha śānto 'pi samjagme yudbhuvā jinaḥ |
anugrahe 'nugrāhyasya yānty amārgam apīśvarāḥ || 18.146 ||
lakṣmīkalpanakāśitaḥ kaliniśāmitre sthito 'bhyudyame
puṇyāp phiṭṭitasūtir añjalirasāsvādaprasādavratī |
nirvāṇānuguṇākṛtir jvalitayā vaktraśriyā yaḥ pare
reme śīlapathe pupoṣa niyame medhām atīte smare || 18.147 ||
kavikāvyanāmagarbhañ cakram ||
jvaladbhir vyāpakair dhāmnāṃ pūr ayan nītimā raṇe |
sa tasthau prātihāyair dyāṃ pūrayann ītimāraṇe || 18.148 ||
damyānāṃ dṛḍhaduḥkhadāyidahanaṃ dattvā dviṣāṃ dāhanaiḥ
kṣipraṃ kṣepadaśāṃ ca tūla tulayā dhīpāvanaḥ pāvanaiḥ |
bhogyair bhogibhujaṃ prasenajitam apy āhlādya vaidyotanais
tatsenāsu ca jīvavarṣaṇakaraiḥ sa prātihāyair babhau || 18.149 ||
kalayan namitaṃ vicāpalāsyaṃ
saraṇāśaṃ vipadāti rohitāntam |
natatāmarasena vātyayālaṃ
sarasānīkam arātitas samānam || 18.150a ||
kalayan na mitaṃ vicāpalāsyaṃ
saraṇāśaṃ vipadātirohitāntam |
na tatāma rase navātyayālaṃ
sarasānīkam arātitas samānam || 18.150b ||
mahāyamakam ||
srastastamberamāsthe mathitarathapathe suptasaptau samāpte
sve sainye dainyadoṣād iti jinajanitaiḥ prātihāryair ahāryaiḥ |
mantrāmbhaḥstambhitoṣmasphuraṇa iva phaṇī kapphiṇo 'thābhyupāyaṃ
janyasyājanyamukteḥ śivam avabubudhe nāparaṃ buddhabhakteḥ ||151 ||
kapphiṇābhyudaye mahākāvye citrayuddhavarṇano nāmāṣṭadaśaḥ sargaḥ ||