|| ittham ityādi kalāpakam_ paribhogas saurato mardaḥ pari⸤puṃjitā rāśībhūtāś

caraṇavadbandhurā manojñāḥ caraṇāyamānā ityarthaḥ nidā⸤ghadhāmā raviḥ

vallitair aṅgair vimukto yaḫ parimalo ṅgarāgaḥ tasminn iva dhūli⸤puṃje pakṣmaprāntebhyas salilāśayeṣu patita iti yojyam_

bhāvāḫ padārthās te⸤ṣāṃ vyaktiḥ mukham ārambho vadanaṃ ca rāgo ruṇimā kāntiś ca dhruvasya jyotiṣo dhāma ⸤padam_

aṇḍaṃ pannagādīnāṃ garbhaśayyā

anyonyasaṃvalanaṃ veṣṭanaṃ yatra tathā kṛtvā ⸤calitānām aṃcalāgrāṇāṃ viśleṣo vighaṭanaṃ tena nirdalitā jīvatvam upanītā ⸤dhvajāgreṣu paṭaughā yeṣām_

viśaśaruḥ viprakīrṇā tāyamānā vistāryamāṇāḥ ⸤| tanos ter yakīty ātvam_

kaṃsasyātatāyī ripur viṣṇuḥ tasya keśeṣu meghās sannidhīyanta ⸤ity āmnāyavida uktaṃ ca yasya keśeṣu jīmūtā nadyas sarvāṅgasandhiṣu | kukṣau samudrā⸤ś catvāras tasmai toyātmane namaḥ |

avyavasthā calā stanayitnur meghas tato lagnā vidyud e⸤va svarṇamaṃjarī yasya

taḍitvate śikhitvate bahutvād bhūmni matup_

anambudaṃ nirabhraca⸤ndrabimbam evānanāmburuhaṃ mukhapadmam_

kīcakā veṇubhedāḥ kūvarī rathaḥ

kalpaL⸤vallya eva pakṣmāṇi kesarā yeṣām_ śikharāṇy eva cchadāḫ pattrāṇi sthitam aca⸤lam_

phena aśvalālāpi vāhāḫ pravāhā aśvāś ca ekapiṅgalo dhanadaḥ

skhatā ⸤vahamānena khalakhalety evaṃrūpeṇa dhvaninā mukharā saśabdā kaiṭabhanisūda⸤no hariḥ tasya pādāj jāhnavī saṃbhūteti tatra tadīyanakhaprabhāyās saṃkramaṇaṃ saṃ⸤bhāvitam_

ūrmibhaṃgaiḥ kṣiptāḥ kaṇā yena suvarṇasikatāsahitaṃ cāmbho ya⸤sya

ambhodākhyaṃ saraḥ

kāsāradaityo mahiṣāsuraḥ tatsantānasya candrikārādhana⸤paratvaṃ pitṛvadhakṛtāt trāsāt_ vilabhyamānā dīyamānāḥ caṇḍī vindhyavāsinī

⸤mekalo vindhyaḥ

revā rambhā saralā devadāravaḥ vaṃjulā vetasāḥ jāmbūnāmānāś ca ⸤kecana taravaḥ

kaṇṭhaḥ śikharasannikṛṣṭo grahas tasyopasevanam_ kaṇṭhagrahaś cā⸤liṅganam_ śikhā raśmayaḥ mekhalā upatyakā kāṃcī ca nitambaṃ madhyabhāgaḥ śro⸤ṇī ca pādāḫ paryantaśailāḥ parisaro vā caraṇaś ca

tamālaṣaṇḍaṃ lolayati ⸤yo nilaḥ tadākulitaṃ nīlajalam evāṃśukaṃ tasya śrīḫ parihitā yathā varu⸤ṇālayas samudras sa eva vallabhas tadagram ivābhisartum_ abhisāraṇam abhi⸤saraṇam eva sarates sarāditvāt svārthe ṇic_ yathā rāmo rājyam akārayad ity atra ⸤karoteḥ na vais saratiś ca curādiṣu paṭhyate iti cet_ na curādīnāṃ pāṭhasyodāhara⸤ṇārthatvāt_ yad uktaṃ bahulam etan nidarśanam iti

mahendrādayo giriviśeṣāḥ

⸤phenaiḫ pāṇḍubhir ūrmiṣaṇḍair avirataṃ saṃgataḫ payaḫplavaḥ salilapūro yayoḥ tā⸤dṛśī rodhasī yasyāḥ phenavac ca sitair navaiḥ | taraṅgabhaṅgais saṅgataṃ payaḥ kṣīraṃ ⸤tena pravaram ūdho yasyāḥ | atra pakṣe bahuvrīheḥ ūdhaso ṅīp_ ūdhaso naṅ iti ca ⸤ṅīṣanaṅau prāpnutaḥ tatra pratividhīyate anaṅ atra pravartate samāsāntavidher a⸤nityatvāt_ yathā dhṛtadhanuṣi bāhuśālini śailā na namanti yat tad āścaryam iti ⸤tadabhāvān ṅīṣu bhavaty abhidhānābhāvāt_ nahi kevale ṅīṣi kuṇḍodhasītyādyabhidh⸤nam asti uktaṃ ca . ṅīṣvidhāv ūdhaso naṅ iti samāsānte kṛte ano bahuvrīher iti tvā⸤m pratiṣedhayoḫ prāptayor idam ucyate lāṅgalinī praśastapucchāpi tasya mahendrasyāpi ⸤pādaḫ parisaraḥ sa eva gocaraḥ viṣayaḥ gavāṃ saṃcārabhedaś ca saurabheyī gauḥ

bhīma⸤rathyādayo nadībhedāḥ

kuntalā janapadabhedāḥ caraṇacuṃcavas saṃcāreṇa vidi⸤tāḥ tena vittaḥ cuṃcupcaṇapau

śīkarā eva phaṇāḥ kallolā eva nāgāḥ veṇṇā kṛL⸤ṣṇaveṇīti prasiddhā sphurantyas timiṣu ratāḥ krīḍitā ātaya āṭikā yatra tādṛśaṃ ⸤gabhīraṃ tālupṛṣṭhaṃ mūlaṃ ca yasyāḥ sphurattimiraṃ yasya tadbhāvenātiśayena gabhīre ⸤ca tālumūle yasyā

upayuktaṃ pītaṃ anvāyinaḥ anucarāḥ

kuravī vihagayoṣidbhe⸤daḥ raṃkur mṛgaviśeṣaḥ

hārītāḫ pakṣibhedas tasya kathārutaṃ

suratasītkārānukārī⸤ti tatra kautukān karṇārpaṇam_

niveśaḥ saṃsthānam_ ṛkṣavān nāma parvataḥ kānanaṃ ⸤ca ṛkṣavat_ bhallūkayuktam_ tamasā nadībhedaḥ tamasā cāndhakāreṇa hṛtā pra⸤lobhitā hatā ca dṛṣṭir mano netraṃ ca

pākojjvalatvāt kapolatalākṣatibhir lavalī⸤phalaiẖ kandalaiś ca latāviśeṣair āḍhyā samṛddhā lakṣmīḥ śobhā ramā ca

sarvebhyas sakā⸤śād unnatir ucchrāyaḥ puṇyā manojñā pavitrā ca pādaḫ prasaro ṅghriś ca

yat prasannaṃ tad apra⸤sannaṃ katham iti virodhaḥ

atikāmām atīva kāmākrāntam_

rabhasā vāṃchā

śukti⸤ḫ pānapātram api | ambaraṃ kṛttir api |

akhaṇḍaṃ paripūrṇam api ratnāni candraprabhṛtī⸤n api lakṣmīḥ śobhāpi nāsti dagdhā daśā yasya dagdhā upahatā api |

indranīlaśai⸤lānāṃ prakāśaṃ tama iva galahastitaṃ paribhūtaṃ vamantaṃ

vājino gajāś ca gala⸤gatā api | sādhanaṃ phalam_

velā jalavikṛtayaḥ

kṣoṇībhṛtāḫ parvatāḥ teṣāṃ bha⸤yakāraṇam iva paśyantam_ yato dūram utthāya sthitam iti vākyaśeṣaḥ

utkalikā ⸤utkaṇṭhā api rāgaḫ prabhā vyasanaṃ ca dugdhajalakavanmiśrībhāvāt kṣīranīrayor i⸤va jṛmbhamāṇā sthitir yatra dugdhājalakaṃ ca kṣīranīrākhyam āliṅganam_

bandhuro ⸤nataḥ

aurvāgnir eva kālas tena nipīyamānatvāt satkāsukam asthiram āyur iva ⸤salilam ālokya kṣārajalayogād dhisvādutāṃ bhajantaṃ kānanabhūmim āpannam_ ⸤yaś ca vivekī kālena pīyamānatvād asthiram āyuḫ paśyati sa sarvakarmasu vai⸤rasyam āśrayen na kāntabhūmiṃ bhajate kūrcakesarā nālikelāḥ

hetayo jvālās tā ⸤yatra santi tatra kṛśānor agnes tāpo na bhavatīti virodhaḥ | uttānaṃ prakaṭam udgatavi⸤stāraṃ veti na virodhaḥ santo bhujagā nāgāḥ kinnarā vā yasya anavasannāś ca sukha⸤sthitāḥ | anavaṃ kṛtvā vā sannā girayo yatreti tu na virodhaḥ | atra prakāṇḍaśabdaḥ ⸤praśaṃsāvacano virodhacchāyāṃ pratibadhnātīti svārthe vagantavyaḥ | indoḫ prabhayā tyaktaṃ ⸤candrikayā ca samṛddham iti virodhaḥ tayor ekatvāt_ indos tato nirgatatvāt tatpra⸤bhojjhitaṃ yadā ca candrodayas tadā jyotsnayāḍhyaṃ samucchalitam iti na tu virodhaḥ

prakṛtiḥ L⸤svabhāvaḥ

anantaḥ śeṣaḥ | adhikam adhijalam api

paṃcaphaṇā eva maṇḍalaṃ vala⸤yo yasya tādṛgbhujaga eva hastas sa utkṣipto yena paṃcāṅgulaẖ karasyotkṣepeṇa bhanda⸤nasambhavāt_

kukundare nitambasya pārśvayoḥ kūpakau smṛtau |

sannāgaṃ nimagnapa⸤rvatam_ akṣatair ahatais timibhiś śritam_ utpravālam udgatavidrumam_ udrāẖ ke⸤cana prāṇinas teṣu mudgamenākulaṃ viṣamam_ alaṃghanatām avāptam alaṅghya⸤m śriyaḥ phalaṃ bhogādi tatra spṛhayā saha ye vartante te tarantaḥ sāṃyātrikā ya⸤smin_ ullāsam udbhaṭam_ uccaṃ nabhovyāpi arasatvaṃ visādutāṃ juṣate śrayati | ⸤yaḥ tam evaṃvidhaṃ vanaughaṃ jalapravāhaṃ vahantam_ vanaughaṃ taṭeṣu kānanasamū⸤ham api sannāgaṃ sadibhaṃ śobhanapunnāgataruṃ vā | akṣāṇāṃ vibhītakānāṃ tatibhi⸤r miśritam_ utpravālam udgatapallavam_ ata evodrāgam aruṇam_ ākulaṃ caṭulaṃ ⸤alam atyarthaṃ ghanatvam avāptaṃ ghanam_ saha śrīphaleṣu bilveṣu spṛhayā ye varta⸤nte te tarantaḥ plavagā markaṭā yatra tam_ uttālam udgatālākhyatarum_ uddhatāṃś ca⸤maranāmnaś ca satvān bhajati yas tādṛśaṃ dhārayantam_

bālatvena śaśinā pāṭalatva⸤m uktam_ āyānam aśvālaṅkāraḥ |

aśvān iva vīcīn dahatā vāḍavenāśvavaidyenāa ⸤vā tyaktam_ bindavo ṅgo dāhakarmaniṣpādyās tilakā api śuktayo matsyāś cāvarta⸤viśeṣā api makarāṇāṃ prāṇino dantā eva dantakāḥ makaradantāś ca kuṇḍalā⸤kṛtayas svastikāḥ kramo śvaśāstraprasiddho pi paripāṭī dahatā svedayatāpi

raso ⸤nurāgo pi

vicchāṭakās saṃhatībhavantaḥ prasaranto vāṃśavo yeṣām_

udbhinnāḫ padma⸤rāgakiraṇā evāruṇadhātumayī vartis tūlikā yatra valantīḥ parāvartamānāḥ ⸤ūrmiphalakeṣu nadīlekhanāt sotkaṇṭham iva ivaśabdo trāpy upajīvyaḥ yo hy utkaṇṭhi⸤tas sa vinodāya phalake vartikām ādāya priyāṃ likhati

kuḍyaṃ bhittiḥ

āvarta⸤cakkram āvartarūpaṃ sudarśanam api | maṇīnāṃ prakarasyāṃśubhiḥ maṇeś ca kaustubha⸤sya prakarapradhānair aṃśubhiś śāraṃ śabalam_ śaṃkhaḥ pāṃcajanyo pi

hetaya eva varta⸤yo dīpadaśāḥ tāś ca sarṣapavan nidhibhūmiṣu patitā nidhānāni sūcayantīti ⸤nidhiśāstreṣu prasiddham_

abhrakaṃ dhātubhedaḥ

timīnāṃ pṛṣṭheṣu pakṣāḥ śailaśikha⸤rabhrāntim utpādayantaḥ janena niracāyiṣata | niścitās samīpaṃ prāpyeti bhāvā ci⸤noteḥ karmaṇi luṅi syasicsīyuṅktāsiṣv itīṭ ciṇvadbhāvaś ca |

abhiyogo rataṃ L⸤pravālamaṇayo bindumālāś ca dantauṣṭhakṣataviśeṣāḥ | yad uktaṃ dantauṣṭhayogāti⸤śayāt pravālamaṇiẖ kapole nipuṇena sādhyāḥ sarvāgradantair maṇibindupāle iti

⸤turagādhipater uccaiś śravaso mānam ivotthāya sthitatvād īkṣamāṇaṃ yatra vaḍavāmu⸤kham | aurvāgnir ācakāsti | vaḍavāyāś ca | mukhaṃ rāgavaśād bhartur adhvānam īkṣyate

⸤gavām ambhasāṃ raśmīnāṃ ca timīnāṃ rakṣayā pālanena timirasya ca kṣayeṇa ca ⸤nāśena candrikā alpaś candro jyotsnā ca hariṇā viṣṇunā hariṇena cādhyuṣitam ā⸤krāntam_

grāvasu lagnā ūrmayo yasyāḥ śeṣād vibhāṣeti kap_ agre ca karasyāvala⸤gnā ūrmikā vālikā yasyāḥ rucirāṇi saikatāni yasyās tayā vyavasthā vī⸤ṇāṃ pakṣiṇāṃ sthitiḥ rucirasābhyāṃ cābhilāṣaśṛṅgārābhyām ekatā harasyātmanaś ca ⸤śarīrayoḥ | aikyaṃ tena vyavasthā niyamaḥ bhogināṃ valayās samūhāḥ bhogina eva ⸤ca valayāẖ kaṭakāḥ

ṛkṣapatiḥ śaśī vidhānaṃ hastyannam_ sphurito vidrumāṇāṃ tāmra⸤rāgo yeṣāṃs tais tālūrair āvartais satī sthitir yasya vidrumavattāmratālaḥ rasantī ca sthi⸤tir yasya

gāḍhāruṇair ūrmibhiḥ lāṃchitam_ gāḍhānurāgayā ca ūrmilayā lakṣmaṇava⸤dhvā āñchitam ākṛṣṭam_

kulīraiẖ karkaṭākhyaiḫ prāṇibhiś citayā lakṣmyā yāś śrito ⸤māhātmyam āpa satvaiś ca sthitim eti | rājeva yodhais so dhikulī mahākulo lakṣmyā ca ra⸤citayā tatra tatra dantayā śritaḥ dhāma sthānaṃ tejaś ca amandaṃ kṛtvā pātāle vasanti ⸤tacchīlāḥ | amandaś ca pāto yeṣāṃ te alavās sthūlāḥ asayo yeṣāṃ tais

sāreṇotkarṣe⸤ṇādhikaḥ prakṛṣṭe yas timibhis tatāsarasāṃ ca sārādhikāni cātyutkṛṣṭāni sti⸤mitāni tāmarasāni yasyāṃ tādṛśīṃ ca jalasthitim adhāt_ pulinam aṃcati prasarpa⸤ti pulināṃcī tadbhāvena śriyā śobhayā śritena vīcinicayena | hariṇā | puline⸤ṣv aṃcitayā śriyā sevitena sphuritam_

varṣeṣu bhāratādiṣu bhūmibhāgeṣu girayo hi⸤mavadādyāḥ vīcimatī nadī ilāvṛtaṃ nāma varṣam_ ilayā ca bhūmyā vṛtaṃ dhāraṇā⸤ya prārthitam_ avipannā meroś chāyā ātapābhāvo yatra ||

dhatta ityādi navabhiḥ kula⸤kam_ ya iti sāmarthyān meroḥ parāmarṣaḥ karpūraṃ mahāsthi rukmaṃ suvarṇam_

kuruvindaṃ ⸤padmarāgabhedaḥ vilānaḫ pravṛttaḥ kesarā ūrdhvamukhāni skandhalomāni adhomukhā⸤ni tu saṭāḥ

yena maṃḍitam ilāvṛtaṃ brahmaṇā ca paṅkajaṃ cakāstīty antargatopamaṃ dī⸤pakam_ palāśāẖ kiṃśukataravaḥ pallavāś ca karṇikāyā aṅko lakṣaṇaṃ tad atyaL⸤rthaṃ yena ilāvṛtasya karṇikāvṛtyā kṣiter madhye vasthānāt_ karṇikaiva cāntaḥ

pu⸤ṣkaram antarikṣaṃ karikarāgraṃ ca | arvāk_ paścime bhāge cchayaiva kareṇur hastinī

⸤vitardikā vedikā

vajrā herakamaṇayaḥ maṃjurā hṛdyāḥ khaṃjanā gativikalāḥ ⸤khaṃjarīṭākhyāḫ pakṣiṇaḥ śiṃjā kvaṇitam_

śātakuṃbhaṃ suvarṇaṃ kumbhī ghaṭikā śe⸤vadhir nidhiḥ |

anuvelaṃ muhurmuhuḥ | kalikā vyāptā

gacchann ityādiviśeṣakam_

⸤tārakamṛgo mṛgaśirāḥ tena vicittrena nabhasi saṃśayitaṃ candraśakalaṃ yena ⸤so rdhacandras toraṇālaṅkāra āśliṣṭo yena taṃ

nākamaṇer arkasya puradvāratoraṇaṃ prāpa⸤t_

tasya gaṇasya nabhonibhadehacchāyayā pītā taṭeṣu diktateṣu kṣiptanayanā yoṣi⸤taḥ pradoṣaśaṃkayā maṇḍanāvidhiṃ prati tvarām agaman_ ||

|| iti haravijaye vi⸤ṣamapadoddyote triṃśas sargaḥ ||