Muktabodha E-Text

Muktabodha E-Text

More ▾
Title Śi­va­saṃ­hi­tā
Physical description
Language/Script [Sanskrit in Latin script.]
Format e-text
Material digital
Extent 1 chapter. For the time being. Chapters 2-5 will be added in due course.
History
Date of production 2007 CE.
Place of origin India
(From 1v1)
pra­tha­maḥ pa­ṭa­laḥ
ekaṃ jñā­naṃ ni­tyam ādya­nta­śū­nyaṃ nā­nyat ki­ñcid va­tte te va­stu sa­tyam |
yad bhe­do smi­nn indri­yo­pā­dhi­nā vai jñā­na­syā­yaṃ bhā­sa­te nā­nya­thai­va || 1-1 ||
atha bha­ktā­nu­ra­kto 'haṃ va­kti yo­gā­nu­śā­sa­nam |
īśva­raḥ sa­rva­bhū­tā­nām ātma­mu­kti­pra­dā­ya­kaḥ || 1-2 ||
tya­ktvā vi­vā­da­śī­lā­nāṃ ma­taṃ du­rjñā­na­he­tu­kam |
ātma­jñā­nā­ya bhū­tā­nām ana­nya­ga­ti­ce­ta­sām || 1-3 ||
sa­tyaṃ ke cit pra­śaṃ­sa­nti ta­paḥ śau­caṃ ta­thā­pa­re |
kṣa­māṃ ke cit pra­śaṃ­saṃ­ti ta­thai­va sa­mam ārjja­vam || 1-4 ||
ke cid dā­naṃ pra­śaṃ­sa­nti pi­tṛ­ka­rma ta­thā­pa­re |
ke cit ka­rma pra­śaṃ­sa­nti ke cid vai­rā­gyam utta­mam || 1-5 ||
ke cid gṛ­ha­stha­ka­rmā­ṇi pra­śaṃ­sa­nti vi­ca­kṣa­ṇāḥ |
agni­ho­trā­di­kaṃ ka­rma ta­thā ke cit pa­raṃ vi­duḥ || 1-6 ||
ma­ntra­yo­gaṃ pra­śaṃ­sa­nti ki­cit ti­rthā­nu­se­va­nam |
evaṃ ba­hūn upā­yāṃs tu pra­va­da­nti hi mu­kta­ye || 1-7 ||
evaṃ vya­va­si­tā loke kṛ­tyā­kṛ­tya­vi­do ja­nāḥ |
vyā­mo­ham eva ga­cchaṃ­ti vi­mu­ktāḥ pā­pa­ka­rma­bhiḥ || 1-8 ||
eta­nma­tā­va­la­mbī yo la­bdhvā du­ri­ta­pu­ṇya­ke |
bhra­ma­tī­ty ava­śaḥ so'tra ja­nma­mṛ­tyu­pa­ra­mpa­rām || 1-9 ||
anyai­rma­ti­ma­tā. śre­ṣṭhair gu­ptā­lo­ka­na­ta­tpa­raiḥ |
ātmā­no ba­ha­vaḥ pro­ktā ni­tyāḥ sa­rva­ga­tās ta­thā || 1-10 ||
yad yat pra­tya­kṣa­vi­ṣa­yaṃ ta­da­nyan nā­sti ca­kṣa­te |
ku­taḥ sva­rgā­da­yaḥ sa­ntī­ty anye ni­ści­ta­mā­na­sāḥ || 1-11 ||
jñā­na­pra­vā­ha ity anye śū­nyaṃ ke cit pa­raṃ vi­duḥ |
dvāv eva ta­ttvaṃ ma­nya­nte 'pare pra­kṛ­ti­pū­ru­ṣau || 1-12 ||
atya­nta­bhi­nna­ma­ta­yaḥ pa­ra­mā­rtha­pa­rā­ṅmu­khāḥ |
evam anye tu saṃ­ci­ntya ya­thā­ma­ti ya­thā­śru­tam || 1-13 ||
ni­rī­śva­ram idaṃ prā­huḥ se­śva­rañ ca ta­thā­pa­re |
va­da­nti vi­vi­dhair bhe­daiḥ su­yu­ktyā sthi­ti­kā­ta­rāḥ || 1-14 ||
ete cā­nye ca mu­na­yaḥ saṃ­jñā­bhe­dā pṛ­tha­gvi­dhāḥ |
śā­stre­ṣu ka­thi­tā hy ete lo­ka­vyā­mo­ha­kā­ra­kāḥ || 1-15 ||
etad vi­vā­da­śī­lā­nāṃ ma­taṃ va­ktuṃ na śa­kya­te |
bhra­ma­nty asmiñ ja­nāḥ sa­rve mu­kti­mā­rga­ba­hi­ṣkṛ­tāḥ || 1-16 ||
ālo­kya sa­rva­śā­strā­ṇi vi­cā­rya ca pu­naḥ pu­naḥ |
idam ekaṃ su­ni­ṣpa­nnaṃ yo­ga­śā­straṃ pa­raṃ ma­tam || 1-17 ||
ya­smin yāte sa­rvam idaṃ yā­taṃ bha­va­ti ni­ści­tam |
ta­smin pa­ri­śra­maḥ kā­ryaḥ kim anyac chā­stra­bhā­ṣi­tam || 1-18 ||
yo­ga­śā­stram idaṃ go­pyam asmā­bhiḥ pa­ri­bhā­ṣi­tam |
su­bha­ktā­ya pra­dā­ta­vyaṃ trai­lo­kye ca ma­hā­tma­ne || 1-19 ||
ka­rma­kā­ṇḍaṃ jñā­na­kā­ṇḍam iti vedo dvi­dhā ma­taḥ |
bha­va­ti dvi­vi­dho bhe­do jñā­na­kā­ṇḍa­sya ka­rma­ṇaḥ || 1-20 ||
dvi­vi­dhaḥ ka­rma­kā­ṇḍaḥ syān ni­ṣe­dha­vi­dhi­pū­rva­kaḥ || 1-21 ||
ni­ṣi­ddha­ka­rma­ka­ra­ṇe pā­paṃ bha­va­ti ni­ści­tam |
vi­dhi­nā ka­rma­ka­ra­ṇe pu­ṇyaṃ bha­va­ti ni­ści­tam || 1-22 ||
tri­vi­dho vi­dhi­kū­ṭaḥ syān ni­tya­nai­mi­tta­kā­mya­taḥ |
ni­tye 'kṛte ki­lvi­ṣaṃ syāt kā­mye nai­mi­tti­ke pha­lam || 1-23 ||
dvi­vi­dha­ntu pha­laṃ jñe­yaṃ sva­rgo na­ra­ka eva ca |
sva­rgo nā­nā­vi­dha­ścai­va na­ra­ko­pi ta­thā bha­vet || 1-24 ||
pu­ṇya­ka­rmā­ṇi vai sva­rgo na­ra­kaḥ pā­pa­ka­rmā­ṇi |
ka­rma­baṃ­dha­ma­yī sṛ­ṣṭir nā­nya­thā bha­va­ti dhru­vam || 1-25 ||
ja­ntu­bhiś cā­nu­bhū­yaṃ­te sva­rge nā­nā­su­khā­ni ca |
nā­nā­vi­dhā­ni duḥ­khā­ni na­ra­ke duḥ­sa­hā­ni vai || 1-25 ||
pā­pa­ka­rma­va­śād du­khaṃ pu­ṇya­ka­rma­va­śāt su­kham |
ta­smāt su­khā­rthī vi­vi­dhaṃ pu­ṇyaṃ pra­ku­ru­te dhru­vam || 1-27 ||
pā­pa­bho­gā­va­sā­ne tu pu­nar ja­nma bha­vet kha­lu |
pu­ṇya­bho­gā­va­sā­ne tu nā­nya­thā bha­va­ti dhru­vam || 1-28 ||
sva­rge 'pi duḥ­kha­saṃ­bho­gaḥ pa­ra­śrī­da­rśa­nā­di­ṣu |
tato duḥ­kham idaṃ sa­rvaṃ bha­ven nā­sty atra saṃ­śa­yaḥ || 1-29 ||
tat ka­rma ka­lpa­kaiḥ pro­ktaṃ pu­ṇyaṃ pā­pam iti dvi­dhā |
pu­ṇya­pā­pa­ma­yo ba­ndho de­hi­nāṃ bha­va­ti kra­māt || 1-30 ||
ihā­mu­tra pha­la­dve­ṣī sa­pha­laṃ ka­rma saṃ­tya­jet |
ni­tya­nai­mi­tti­kaṃ saṃ­jñaṃ tya­ktvā yoge pra­va­rta­te || 1-31 ||
ka­rma­kā­ṇḍa­sya mā­hā­tmyaṃ jñā­tvā yogī tya­jet su­dhīḥ |
pu­ṇya­pā­pa­dva­yaṃ tya­ktvā jñā­na­kā­ṇḍe pra­va­rta­te || 1-32 ||
ātmā vā're tu dra­ṣṭa­vyaḥ śro­ta­vye­tyā­di yac chru­tiḥ |
sā se­vyā ta­tpra­ya­tne­na mu­kti­dā he­tu­dā­yi­nī || 1-33 ||
du­ri­te­ṣu ca pu­ṇye­ṣu yo dhīr vṛ­ttiṃ pra­co­da­yāt |
so 'haṃ pra­va­rta­te ma­tto ja­gat sa­rvaṃ ca­rā­ca­ram ||
sa­rvaṃ ca dṛ­śya­te ma­ttaḥ sa­rvaṃ ca mayi lī­ya­te |
na ta­dbhi­nno'ha­ma­smī­ha ma­dbhi­nno na tu kiṃ­ca­na || 1-34 ||
ja­la­pū­rṇe­ṣva­saṃ­khye­ṣu śa­rā­ve­ṣu ya­thā bha­vet |
eka­sya bhā­tya­saṃ­khya­tvaṃ ta­dve­do'tra na dṛ­śya­te ||
upā­dhi­ṣu śa­rā­ve­ṣu yā saṃ­khyā va­rta­te parā |
sā saṃ­khyā bha­va­ti ya­thā ra­vau cā­tma­ni tat ta­thā || 1-35 ||
ya­thai­kaḥ ka­lpa­kaḥ sva­pne nā­nā­vi­dhi­ta­ye­ṣya­te |
jā­ga­re­pi ta­thā­py ekas ta­thai­va ba­hu­dhā ja­gat || 1-36 ||
sa­rpa­bu­ddhir ya­thā ra­jjau śu­ktau vā ra­ja­ta­bhra­maḥ |
ta­dvad evam idaṃ vi­śvaṃ vi­vṛ­taṃ pa­ra­mā­tma­ni || 1-37 ||
ra­jju­jñā­nād ya­thā sa­rpo mi­thyā­rū­po ni­va­rta­te |
ātma­jñā­nāt ta­thā yāti mi­thyā­bhū­tam idaṃ ja­gat || 1-38 ||
rau­pya­bhrā­ntir iyaṃ yāti śu­kti­jñā­nād ya­thā kha­lu |
ja­ga­dbhrā­ntir iyaṃ yāti cā­tma­jñā­nāt sadā ta­thā || 1-39 ||
ya­thā vaṃ­śo ra­ga­bhrā­ntir bha­ved bhe­ka­va­sā­ñja­nāt |
ta­thā ja­ga­di­daṃ bhrāṃ­ti­ra­bhyā­sa­ka­lpa­nā­ñja­nāt || 1-40 ||
ātma­jñā­nād ya­thā nā­sti ra­jju­jñā­nād bhu­ja­ṅga­maḥ |
ya­thā do­ṣa­va­śāc chu­klaḥ pīto bha­va­ti nā­nya­thā |
ajñā­na­do­ṣād ātmā­pi ja­gad bha­va­ti du­stya­jam || 1-41 ||
do­ṣa­nā­śe ya­thā śu­klo gṛ­hya­te ro­gi­ṇā sva­yam |
śu­kla­jñā­nāt ta­thā 'jñā­na­nā­śād ātmā ta­thā kṛ­taḥ || 1-42 ||
kā­la­tra­ye­pi na ya­thā ra­jjuḥ sa­rpo bha­ve­di­ti |
ta­thā­tmā na bha­ve­dvi­śvaṃ gu­ṇā­tī­to ni­ra­ñja­naḥ || 1-43 ||
āga­mā'pā­yi­no 'ni­tyā­nā­śya­tve­ne­śva­rā­da­yaḥ |
ātma­bo­dhe­na ke­nā­pi śā­strād etad vi­ni­ści­tam || 1-44 ||
ya­thā vā­ta­va­śāt si­ndhāv utpa­nnāḥ phe­na­bu­dbu­dāḥ |
ta­thā­tma­ni sa­mu­dbhū­taṃ saṃ­sā­raṃ kṣa­ṇa­bhaṃ­gu­ram || 1-45 ||
abhe­do bhā­sa­te ni­tyaṃ va­stu­bhe­do na bhā­sa­te |
dvi­dhā­tri­dhā­di­bhe­do'yaṃ bhra­ma­tve pa­rya­va­sya­ti || 1-46 ||
yad bhū­taṃ yac ca bhā­vyaṃ vai mū­rtā­mū­rtaṃ ta­thai­va ca |
sa­rvam eva ja­gad idaṃ vi­vṛ­taṃ pa­ra­mā­tma­ni || 1-47 ||
ka­lpa­kaiḥ ka­lpi­tā vi­dyā mi­thyā jātā mṛ­ṣā­tmi­kā |
eta­nmū­laṃ ja­gad idaṃ ka­thaṃ sa­tyaṃ bha­vi­ṣya­ti || 1-48 ||
cai­ta­nyāt sa­rvam utpa­nnaṃ ja­gad etac ca­rā­ca­ram |
ta­smāt sa­rvaṃ pa­ri­tya­jya cai­te­nyaṃ taṃ sa­mā­śra­yet || 1-49 ||
gha­ṭa­syā­bhya tare bā­hye ya­thā­kā­śaṃ pra­va­rta­te |
ta­thā­tmā­bhyaṃ­ta­re bā­hye kā­rya­va­rge­ṣu ni­tya­śaḥ || 1-50 ||
asaṃ­la­gnaṃ ya­thā­kā­śaṃ mi­thyā­bhū­te­ṣu paṃ­ca­su |
asaṃ­la­gnas ta­thā­tmā tu kā­rya­va­rge­ṣu nā­nya­thā || 1-51 ||
īśva­rā­di ja­gat sa­rvam ātma­vyā­pyaṃ sa­ma­nta­taḥ |
eko 'sti sa­cci­dā­naṃ­daḥ pū­rṇo dvai­ta­vi­va­rji­taḥ || 1-52 ||
ya­smāt pra­kā­śa­ko nā­sti sva­pra­kā­śo bha­vet ta­taḥ |
sva­pra­kā­śo ya­tas ta­smād ātmā jyo­tiḥ sva­rū­pa­kaḥ || 1-53 ||
ava­chi­nno yato nā­sti da­śa­kā­la­sva­rū­pa­taḥ |
ātma­naḥ sa­rva­thā ta­smād ātmā pū­rṇo bha­ve­tkha­lu || 1-54 ||
ya­smān na vi­dya­te nā­śaḥ paṃ­ca­bhū­tair vṛ­thā­tma­kaiḥ |
ta­smād ātmā bha­ven ni­tyas ta­nnā­śo na bha­vet kha­lu || 1-55 ||
ya­smāt ta­da­nyo nā­stī­ha ta­smād eko 'sti sa­rva­dā |
ya­smāt ta­da­nyo mi­thyā syād ātmā sa­tyo bha­vet kha­lu || 1-56 ||
avi­dyā­bhu­ta­saṃ­sā­re duḥ­kha­nā­śe su­khaṃ ya­taḥ |
jñā­nād ādyaṃ­ta­śū­nyaṃ syāt ta­smād ātmā bha­vet su­kham || 1-57 ||
ya­smān nā­śi­tam ajñā­naṃ jñā­ne­na vi­śva­kā­ra­ṇam |
ta­smād ātmā bha­vej jñā­naṃ jñā­naṃ ta­smāt sa­nā­ta­nam || 1-58 ||
kā­la­to vi­vi­dhaṃ vi­śvaṃ yadā cai­va bha­ved idam |
ta­de­ko 'sti sa evā­tmā ka­lpa­nā­pa­tha­va­rji­taḥ || 1-59 ||
bā­hyā­ni sa­rva­bhū­tā­ni vi­nā­śaṃ yā­nti kā­la­taḥ |
yato vāco ni­va­rtaṃ­te ātmā dvai­ta­vi­va­rji­taḥ || 1-60 ||
na khaṃ vā­yur na cā­gniś ca na ja­laṃ pṛ­thi­vī na ca |
nai­tat kā­ryaṃ ne­śva­rā­di pū­rṇai­kā­tmā bha­vet kha­lu || 1-61 ||
ātmā­nam ātma­no yogī pa­śya­ty ātma­ni ni­ści­tam |
sa­rva­saṃ­ka­lpa­saṃ­nyā­sī tya­kta­mi­thyā­bha­va­gra­haḥ || 1-62 ||
ātmā­nā­tma­ni cā­tmā­na dṛ­ṣṭvā­na­nta su­khā­tma­kam |
vi­smṛ­tya vi­śvaṃ ra­ma­te sa­mā­dhes tī­vra­tas ta­thā || 1-63 ||
mā­yai­va vi­śva­ja­na­nī nā­nyā ta­ttva­dhi­yā parā |
yadā nā­śaṃ sa­mā­yā­ti vi­śvaṃ nā­sti tadā kha­lu || 1-64 ||
he­yaṃ sa­rvam idaṃ ya­sya mā­yā­vi­la­si­taṃ ya­taḥ |
tato na prī­ti­vi­ṣa­yas ta­nu­vi­tta­su­khā­tma­kaḥ || 1-65 ||
arir mi­tram udā­sī­nas tri­vi­dhaṃ syād idaṃ ja­gat |
vya­va­hā­re­ṣu ni­ya­taṃ dṛ­śya­te nā­nya­thā pu­naḥ ||
pri­yā­pri­yā­di­bhe­das tu va­stu­ṣu ni­ya­taḥ sphu­ṭam || 1-66 ||
ātmo­pā­dhi­va­śād evaṃ bha­vet pu­trā­di nā­nya­thā |
mā­yā­vi­la­si­taṃ vi­śvaṃ jñā­tvai­vaṃ śru­ti­yu­kti­taḥ ||
adhyā­ro­pā­pa­vā­dā­bhyāṃ la­yaṃ ku­rva­nti yo­gi­naḥ || 1-67 ||
ni­khi­lo­pā­dhi­hī­no vai yadā bha­va­ti pu­ru­ṣaḥ |
tadā vi­va­kṣa­te 'khaṃ­ḍa­jñā­na­rū­pī ni­raṃ­ja­naḥ || 1-68 ||
so kā­ma­ya­taḥ pu­ru­ṣaḥ sṛ­ja­te ca pra­jāḥ sva­yam |
avi­dyā bhā­sa­te ya­smāt ta­smān mi­thyā sva­bhā­va­taḥ || 1-69 ||
śu­ddha bra­hma­tva saṃ­ba­ddho vi­dya­yā sa­hi­to bha­vet |
bra­hma te­na­sa­tī yāti yata ābhā­sa­te na­bhaḥ || 1-70 ||
ta­smāt pra­kā­śa­te vā­yur vā­yor agnis tato ja­lam |
pra­kā­śa­te ta­taḥ pṛ­thvī ka­lpa­ne­yaṃ sthi­tā sati || 1-71 ||
ākā­śād vā­yur ākā­śa­pa­va­nād agni­saṃ­bha­vaḥ |
kha­vā­tā­gner ja­laṃ vyo­ma­vā­tā­gni­vā­ri­to mahī || 1-72 ||
khaṃ śa­bda­la­kṣa­ṇaṃ vā­yu­ścaṃ ca­laḥ spa­rśa­la­kṣa­ṇaḥ |
syād rū­pa­la­kṣa­ṇaṃ te­jaḥ sa­li­laṃ ra­sa­la­kṣa­ṇam ||
ga­ndha­la­kṣa­ṇi­kā pṛ­thvī nā­nya­thā bha­va­ti dhru­vam || 1-73 ||
syād eka­gu­ṇam ākā­śaṃ dvi­gu­ṇo vā­yur ucya­te |
ta­thai­va tri­gu­ṇaṃ tejo bha­va­nty āpaś ca­tu­rgu­ṇāḥ ||
śa­bdaḥ spa­rśa­śca rū­paṃ ca raso ga­ndhas ta­thai­va ca |
etat paṃ­ca­gu­ṇā pṛ­thvī ka­lpa­kaiḥ ka­lpya­te 'dhu­nā || 1-74 ||
ca­kṣu­ṣā gṛ­hya­te rū­paṃ ga­ndho ghrā­ṇe­na gṛ­hya­te |
raso ra­sa­na­yā spa­rśas tva­cā saṃ­gṛ­hya­te pa­ram || 1-75 ||
śro­tre­ṇa gṛ­hya­te śa­bdo ni­ya­taṃ bhā­ti nā­nya­thā || 1-76 ||
cai­ta­nyāt sa­rvam utpa­nnaṃ ja­gad etac ca­rā­ca­ram |
asti cet ka­lpa­ne­ya syān nā­sti ced asti ci­nma­yam || 1-77 ||
pṛ­thvī śī­rṇā ja­laṃ ma­gnā ja­laṃ ma­gnañ ca te­ja­si |
lī­naṃ vā­yau ta­thā tejo vyo­mni vāto la­yaṃ ya­yau ||
avi­dyā­yāṃ ma­hā­kā­śo lī­ya­te pa­ra­me pade || 1-78 ||
vi­kṣe­pā­va­ra­ṇā śa­ktir du­ra­ntā­su­kha­rū­pi­ṇī |
ja­ḍa­rū­pā ma­hā­mā­yā ra­jaḥ­sa­ttva­ta­mo­gu­ṇā || 1-79 ||
sā mā­yā­va­ra­ṇā­śa­ktyā­vṛ­tā vi­jñā­na­rū­pi­ṇī |
da­rśa­yej ja­gad ākā­raṃ taṃ vi­kṣe­pa­sva­bhā­va­taḥ || 1-80 ||
tamo gu­ṇā­dhi­kā vi­dyā yā sā dū­rgā bha­vet sva­yam |
īśva­ras ta­du­pa­hi­taṃ cai­ta­nyaṃ tad abhūd dhru­vam ||
sa­ttā­dhi­kā ca yā vi­dyā la­kṣmīḥ syād di­vya­rū­pi­ṇī |
cai­ta­nyaṃ ta­du­pa­hi­taṃ vi­ṣṇur bha­va­ti nā­nya­thā || 1-81 ||
ra­jo­gu­ṇā­dhi­kā vi­dyā jñe­yā sā vai sa­ra­sva­tī |
yaś ci­tsva­rū­po bha­va­ti bra­hmā ta­du­pa­dhā­ra­kaḥ || 1-82 ||
īśā­dyāḥ sa­ka­lā devā dṛ­śya­nte pa­ra­mā­tma­ni |
śa­rī­rā­di­ja­ḍaṃ sa­rvaṃ sā vi­dyā tat ta­thā ta­thā || 1-83 ||
evaṃ­rū­pe­ṇa ka­lpa­nte ka­lpa­kā vi­śva­sa­mbha­vam |
ta­ttvā­ta­ttvaṃ bha­vaṃ­tī­ha ka­lpa­nā­nye­na co­di­tā || 1-84 ||
pra­me­ya­tvā­di­rū­pe­ṇa sa­rvaṃ va­stu pra­kā­śya­te |
vi­śe­ṣa­śa­bdo­pā­dā­ne bhe­do bha­va­ti nā­nya­thā || 1-85 ||
ta­thai­va va­stu­nā­stye­va bhā­sa­ko va­rta­kaḥ pa­raḥ |
sva­rū­pa­tve­na rū­pe­ṇa sva­rū­paṃ va­stu bhā­ṣya­te || 1-86 ||
ekaḥ sa­ttā­pū­ri­tā­na­nda­rū­paḥ pū­rṇo vyā­pī va­rta­te nā­sti ki­ñcit |
etaj jñā­naṃ yaḥ ka­ro­ty eva ni­tyaṃ mu­ktaḥ sa syān mṛ­tyu­saṃ­sā­ra­duḥ­khāt || 1-87 ||
ya­syā­ro­pā­pa­vā­dā­bhyāṃ ya­tra sa­rve la­yaṃ ga­tāḥ |
sa eko va­rta­te nā­nyat tac ci­tte­nā­va­dhā­rya­te || 1-88 ||
pi­tur anna­ma­yāt ko­śāj jā­ya­te pū­rva­ka­rma­ṇaḥ |
ta­ccha­rī­raṃ vi­rdu­duḥ­khaṃ sva­prā­gbho­gā­ya su­nda­ram || 1-89 ||
māṃ­sā­sthi­snā­yu­ma­jjā­di­ni­rmi­taṃ bho­ga­ma­ndi­ram |
ke­va­laṃ duḥ­kha­bho­gā­ya nāḍī saṃ­ta­ti­gu­lphi­tam || 1-90 ||
pā­ra­me­ṣṭhyam idaṃ gā­traṃ paṃ­ca­bhū­ta­vi­ni­rmi­tam |
bra­hmā­ṇḍa­saṃ­jña­kaṃ duḥ­kha­su­kha­bho­gā­ya ka­lpi­tam || 1-91 ||
bi­nduḥ śivo ra­jaḥ śa­ktir ubha­yor mi­la­nāt sva­yam |
sva­pna­bhū­tā­ni jā­ya­nte sva­śa­ktyā ja­ḍa­rū­pa­yā || 1-92 ||
tat pa­ñcī­ka­ra­ṇāt sthū­lā­ny asaṃ­khyā­ni sa­mā­sa­taḥ |
bra­hmāṃ­ḍa­sthā­ni va­stū­ni ya­tra jīvo 'sti ka­rma­bhiḥ ||
ta­dbhū­ta­pa­ñca­kāt sa­rvaṃ bho­gā­ya jī­va­saṃ­jñi­tā || 1-93 ||
pū­rva­ka­rmā­nu­ro­dhe­na ka­ro­mi gha­ṭa­nām aham |
aja­ḍaḥ sa­rva­bhū­ta­sthā ja­ḍa­sthi­tyā bhu­na­kti tān || 1-94 ||
ja­ḍāt sva­ka­rma­bhir ba­ddho jī­vā­khyo vi­vi­dho bha­vet |
bho­gā­yo­tpa­dya­te ka­rma bra­hmāṃ­ḍā­khye pu­naḥ pu­naḥ || 1-95 ||
jī­vaś ca lī­ya­te bho­gā­va­sā­ne ca sva­ka­rma­ṇaḥ || 1-96 ||