Hahn 2007

This is a transcription of the Ka­pphi­ṇā­bhyu­da­ya from Michael Hahn's 2007 critical edition. Transcription done by Yuko Yokochi for Cantos 1-17 and 20, and Peter Pasedach for canto 19. Canto 18 has been transcribed by Alessandro Battistini from Hahn 2013, therefore it is not included in this file. TEI encoding for all cantos by Peter Pasedach.

More ▾
Title Ka­pphi­ṇā­bhyu­da­ya
Author Ra­tnā­ka­ra
Physical description
Language/Script Sanskrit in Latin script.
Format book
Material paper
Extent 239 pages.
History
Date of production 2007
Place of origin Kyoto

Published in 2007 by Hōzōkan Publishing Company in Kyoto.


IX. Ku­su­ma­krī­ḍā­nva­ya

athā­tya­ye ga­ga­na­vi­hā­ra­bhu­gbhu­vāṃ
gi­rāṃ gi­rau ṛtu­ga­ṇa­ba­ndha­ba­ndhu­re|
ma­hī­pa­tiḥ ku­su­ma­ci­cī­ṣa­yā ci­raṃ
va­nā­va­niṃ vya­hṛ­ta va­dhū­bhir āvṛ­taḥ|| 1 ||
nṛpe vi­śa­ty upa­va­na­ma­nma­thā­ha­vaṃ
ta­dā­jña­yā pu­la­ka­ka­rā­la­ka­ṅka­ṭāḥ|
da­dhus tadā ta­da­nu­ca­rāḥ sa­mu­dya­tā
ma­no­bha­va­pra­ha­ra­ṇa­mā­li­kāḥ stri­yaḥ|| 2 ||
aho sa­khe kṛ­tam ati­sā­dhu kā­na­naṃ
sva­lā­ñcha­nair na­va­ka­ma­nī­ya­kā­nti­bhiḥ|
sma­raḥ su­khād idam iva mi­tram abhya­dhān
ma­dhuṃ va­dhū­ja­gha­na­vi­bhū­ṣa­ṇā­ra­vaiḥ|| 3 ||
mṛ­gī­dṛ­śāṃ pra­sa­va­ci­cī­ṣa­yo­cca­kair
la­tā­nta­ra­pra­hi­ta­dṛ­śāṃ sa­mu­tsu­kam|
pa­thi skha­la­cca­ra­ṇa­sa­ro­ja­jā rujā
da­dau da­śāṃ su­vi­śa­da­śī­tkṛ­tāṃ mu­khe|| 4 ||
ala­kta­ka­cchu­ri­ta­ta­laiḥ pu­naḥ pu­naḥ
sa­mu­lla­sa­tka­ma­la­pa­lā­śa­ko­ma­laiḥ|
va­dhū­pa­daiḥ śi­ra­si ra­se­na tā­ḍi­taṃ
ta­da­ṅga­ṇaṃ sa­pa­di sa­rā­ga­tām agāt|| 5 ||
sa­mā­ga­tāv abhi­ma­ta­pā­rśva­mī­la­ne
ni­ra­nta­re pa­ri­ṇa­ta­gha­rma­bi­ndu­nā|
vya­yo­jya­ta pra­kha­ra­na­kha­vra­ṇā­rti­nā
kṣa­ṇaṃ pri­yāt ku­ca­ka­la­śe­na kā­mi­nī|| 6 ||
na­tā­na­nā ra­ja­si vi­rā­ji­la­kṣa­ṇāṃ
ni­rī­kṣi­tuṃ pri­ya­ca­ra­ṇā­ṅka­pa­ddha­tim|
da­dhe ga­tiṃ kṛ­ta­kṛ­ta­kā­dhva­vi­kla­vā
su­ma­ntha­rāṃ su­pa­ri­ci­ta­tra­pā­pa­rā|| 7 ||
ja­ḍa­kra­mā ca­tu­ra­vi­hā­ra­kā­mya­yā
sa­mā­śri­tā da­yi­ta­ka­rā­va­la­mba­nam|
su­kho­da­ya­śla­tha­ca­la­nī­vi­ba­ndha­nā
va­dhūr athā­dhi­ka­ta­ra­ma­ntha­raṃ ya­yau|| 8 ||
asa­nna­tiṃ pṛ­thu­la­ni­ta­mba­ma­ṇḍa­lī-
bha­rā­na­ma­dyu­va­ti­bhu­jā­va­la­mba­ne|
upe­yu­ṣī sa­pa­di ba­bhā­ra kā­mi­naḥ
sa­mu­nna­tiṃ sa­pha­la­ta­rāṃ śi­ro­dha­rā|| 9 ||
pa­ra­spa­rā­rpi­ta­bhu­ja­gū­ḍha­pā­rśva­yos
ta­thā­bha­vat sa­ma­ga­ma­naṃ vi­lā­si­noḥ|
agāt pri­yā­gha­ṭi­ta­ta­nur ya­thā­na­yor
umā­pa­tiḥ su­ba­hu­gu­ṇo­pa­mā­spa­dam|| 10 ||
upe­tya no na­va­mṛ­du­pa­lla­vā­va­lī-
vi­lo­pa­nair alam alam eṇa­lo­ca­nāḥ|
itī­va saṃ­vya­da­dha­ta vā­ta­vi­plu­tair
ni­vā­ra­ṇāṃ ki­sa­la­ya­pā­ṇi­bhir dru­māḥ|| 11 ||
sa­mu­nmi­ṣa­nmu­ku­la­ku­lā­rji­tair alīn
sva­sau­ra­bhaiś ci­ram upa­kṛ­tya ni­rvṛ­tān|
ma­rud va­dhū­pa­ri­ma­la­mā­rgaṃ āna­yat
sa­tāṃ ma­naḥ sva­pa­ra­su­kho­pa­kā­ra­kṛt|| 12 ||
śi­khā­gra­hād abhi­mu­khaṃ īyur āna­tiṃ
na­kha­kṣi­tiṃ mṛ­du­ṣu da­le­ṣu se­hi­re|
dru­māḥ pa­raṃ ba­bhur upa­bhu­kta­ma­ṇḍa­nāḥ
kva nā­bha­van na­li­na­dṛ­śāṃ pra­da­kṣi­ṇāḥ|| 13 ||
upā­ga­te­ṣu abhi­ma­ta­tāṃ ra­tā­va­dhau
ni­ra­nta­raṃ vi­ṭa­pi­ṣu vā­ra­yo­ṣi­tām|
sa­ke­sa­raiḥ ku­pi­ta­ka­ṣā­ya­kā­nti­bhir
vi­lo­ca­nair iva ku­su­mair latā ba­bhuḥ|| 14 ||
vi­kā­si­ṣu vra­ta­ti­bhu­je­ṣu saṃ­ga­tāṃ
ra­tā­rthi­nā ra­ma­yi­tum aṅga­nāṃ na­gaḥ|
dhu­tas tayā ku­su­ma­ca­yair ni­pā­ti­bhiḥ
si­tāṃ­śu­kā­va­ra­ṇam ivā­bhi­to vya­dhāt|| 15 ||
tvi­ṣā­na­yā ka­ra­ka­ma­la­sya kha­ṇḍi­te
da­dhā­si kiṃ mayi pu­na­ru­kta­kha­ṇḍa­nām|
sa­mā­la­pa­nma­dhu­ra­ma­dhu­vra­tā­ra­vair
mṛ­ge­kṣa­ṇām idam iva bā­la­pa­lla­vaḥ|| 16 ||
na­khā­va­līm abhi­da­yi­taṃ la­tā­gra­ha-
gra­ho­dya­ta­sthi­ra­bhu­ja­mū­la­la­kṣi­tām|
sa­khī mi­ta­smi­ta­bhṛ­ta­vi­bhra­maṃ bhru­vā
vi­lo­la­yā na­va­yu­va­ter ada­rśa­yat|| 17 ||
sa­me­ta­yā ku­su­ma­ca­yā­rtham ana­ya­yā
sta­nā­ha­tes ta­ru­ṇa­ta­rus ta­ra­ṅgi­taḥ|
dhru­vaṃ mu­huḥ ku­ca­pa­ri­ra­mbha­lo­lu­bho
na lo­la­tām aśi­thi­la­yat sa mā­na­taḥ|| 18 ||
dhṛ­ta­spṛ­haṃ vi­ṭa­pa­va­to vi­ka­sva­ra-
sphu­ṭa­śri­yaṃ na­ma­yi­tum agra­va­lla­rīm|
sa­mu­lla­sa­tsa­la­li­ta­bā­hu­ka­nda­lī-
ta­ra­ṅgi­tāṃ­śu­ka­su­kha­la­kṣya­vi­gra­hā|| 19 ||
ki­lā­ku­lā­li­ku­la­vi­lo­la­ma­ñja­rī-
ra­jaḥ­ka­ṇa­vya­ti­ka­ra­kū­ṇi­te­kṣa­ṇā|
pri­yaṃ pu­raḥ­sthi­tam api vī­kṣa­ṇo­tsu­kaṃ
vya­lo­ka­ya­nna kha­lu vi­da­gdha­nā­yi­kā|| 20 ||
upe­yu­ṣaḥ su­hṛ­di vi­lā­sa­le­kha­tāṃ
ka­ra­sthi­ter vi­ṭa­pa­da­la­sya su­bhru­vaḥ|
da­dhe 'dhi­kaṃ pra­sṛ­ta­ta­re­ṇa sa­ṅgi­nā
na­khāṃ­śu­nā ni­ya­ma­na­ta­ntu­vi­bhra­maḥ|| 21 ||
ni­ba­dhna­tī śi­ra­si na­ta­sya kā­mi­naḥ
sra­jaṃ va­dhūḥ sta­na­ta­ṭa­lī­na­ta­nmu­khā|
tru­ṭa­dgu­ṇa­gra­nthi­ta­vi­la­mba­kai­ta­vāt
sa­ma­nva­bhūt ku­ca­yu­ga­cu­mba­naṃ ci­ram|| 22 ||
pra­ti­stri­yaṃ sra­ja­ya­ti va­lla­bhe va­dhūr
anī­kṣa­ṇaṃ ku­su­ma­ca­yā­ku­lā kila|
vya­dha­tta yac cyu­ta­ku­su­maḥ sa­ve­pa­thuḥ
pha­lo­jjhi­taṃ tad akṛ­ta pā­ṇi­pa­lla­vaḥ|| 23 ||
ta­thā la­tā­lu­li­ta­ma­dhu­vra­tā­ku­lā
vi­lā­si­nī vi­va­li­taṃ āna­naṃ vya­dhāt|
upā­nta­gā­bhi­ma­ta­ka­po­la­ma­ṇḍa­le
ya­tho­cca­kair avi­ka­laṃ āpa cu­mba­nam|| 24 ||
na­ta­bhru­vaḥ ku­su­ma­ra­jo­vi­rū­ṣi­taṃ
tvaṃ īkṣa­ṇaṃ su­kha­ya mu­khā­ni­lair iti|
cu­cu­mbi­ṣau na­va­yu­va­teḥ pri­ye mu­khaṃ
ta­da­nti­kaṃ ni­pu­ṇa­sa­khī ni­nā­ya tām|| 25 ||
na­vo­ḍha­yā dṛ­ḍha­da­yi­ta­kṣa­to­ṣṭha­yā
yat ārji­taṃ vi­ru­tam atā­ni mau­gdhya­taḥ|
pra­bo­dhi­ta­vra­ta­ti­ga­tā­li­ni­sva­naḥ
sa­khī­ja­nas tad alam ala­kṣi­taṃ vya­dhāt|| 26 ||
vi­lā­si­nā sa­pa­di vi­pa­kṣa­saṃ­ni­dhau
sa­sa­mma­daṃ śra­va­ṇa­va­taṃ­sa­go­ca­re|
tad adbhu­taṃ ku­su­mam api pra­ka­lpi­taṃ
ma­hat pha­laṃ yad abha­vat āna­ta­bhru­vaḥ|| 27 ||
sa­mī­yu­ṣoḥ kam api ra­saṃ vi­lā­si­noḥ
sa­khī­ja­no na­va­va­na­rā­ji­pa­ñja­re|
anī­na­mat ku­su­ma­ca­yā­pa­de­śa­to
latā la­tā­gṛ­ha­ga­ha­na­tva­kā­mya­yā|| 28 ||
sa­ma­tsa­raṃ ni­hi­ta­dṛ­śaṃ pra­ti­stri­yā
na­khā­va­lī­va­la­yi­ni mū­la­ma­ṇḍa­le|
adu­rgra­he ta­ru­ku­su­me 'py udī­ri­tāṃ
su­ma­dhya­mā na na­ma­ya­si sma do­rla­tām|| 29 ||
sa­mā­ha­taḥ ku­su­ma­da­lair ava­dya­vān
ni­ya­ntri­to na­va­bi­sa­nā­la­ta­ntu­bhiḥ|
iya­ty api sphu­ṭam abhi­vi­śya ni­gra­he
pri­yaḥ ka­thaṃ na va­śam iyā­ya su­bhru­vaḥ|| 30 ||
ni­ve­śa­ya­ty ura­si vi­lā­sa­śe­kha­raṃ
ra­te­śva­re ga­di­ta­vi­pa­kṣa­nā­ma­ni|
ma­na­svi­nī na pa­ru­ṣaṃ āmṛ­śad va­caḥ
sa­khī­ṣu tu nya­dhi­ta dṛ­śaṃ pa­yaḥ­plu­tām|| 31 ||
va­dhūr gu­roḥ pra­ti­la­la­nā­vi­lo­ka­ne
va­taṃ­sa­kaṃ vi­hi­ta­va­taḥ sta­nā­va­dhau|
ta­dā­dhi­kaṃ yad abhṛ­ta ta­nma­yaṃ mano
ba­bhū­va tat pha­la­gu­ru pā­ri­to­ṣi­kam|| 32 ||
sa­ve­pa­thu sva­pa­da­yu­gā­sa­nī­kṛ­ta-
sthi­ra­sthi­ti­pri­ya­ta­ma­pā­da­pa­dma­yā|
la­tā­nya­yā ni­bi­ḍa­ni­ta­mba­ma­ṇḍa­la-
sta­ne­ri­ta­pra­ṇa­yi ta­roḥ sa­mā­da­de|| 33 ||
śru­teḥ pa­daṃ vra­ja­ti na­vo­tpa­le ru­ciṃ
ta­dā­śra­yāṃ ta­ra­la­dṛ­śo vi­lo­ca­nam|
sva­śo­ci­ṣā­ha­ra­ta sa­ma­tva­mā­ni­nāṃ
sa­mu­nna­tiṃ na da­da­ti dī­rgha­da­rśi­naḥ|| 34 ||
ta­nu­tvi­ṣo gu­ṇa­ga­ṇa­śā­li­naḥ pu­raḥ
kṣa­mā sthi­tir na su­ta­nu­lo­ca­na­sya te|
śru­ti­spṛ­śaḥ śi­ti­na­li­na­sya ṣa­ṭpa­daḥ
kva­ṇa­nn iti vya­dhi­ta vi­ga­rha­ṇām iva|| 35 ||
pu­ra­ndhri­bhir vi­ṭa­pi­ṣu lu­pta­ma­ñja­rī-
sa­ke­sa­ra­pra­ti­na­va­pu­ṣpa­pa­ṅkti­ṣu|
pa­rā­ṅmu­khair na puno 'sa­jji ṣa­ṭpa­daiḥ
spṛ­śa­nti vā kṛ­śa­vi­bha­vaṃ kam arthi­naḥ|| 36 ||
ra­tiṃ da­dhat ti­la­ka­pa­de kṛ­tā­spa­daḥ
ka­po­la­yoś ci­ram atha cu­mbi­ta­sta­naḥ|
dhṛ­tā­ya­tir va­pur abhi­to 'bhi­ṣa­sva­je
na­ta­bhru­vāṃ sa­li­la­bha­ro ni­dā­gha­jaḥ|| 37 ||
mṛ­gī­dṛ­śaṃ ru­ci­ta­ka­cā­ci­tair api
smi­to­da­yād ati­vi­ka­ca­tvaṃ āga­taiḥ|
su­ga­ndhi­bhiḥ sa­da­li­ta­tām api śri­tair
da­dhe mu­khair asa­da­li­ka­tvam agra­taḥ|| 38 ||
ni­ta­mbi­nī­mu­kha­ka­ma­le­ṣu sā­la­sāṃ
dṛ­śoḥ sthi­tiṃ pa­ram upa­di­śya va­lla­bhaiḥ|
athā­da­dhe pu­la­ka­pa­yo­bhir anva­yas
ta­dī­kṣa­ṇa­vya­sa­ni­ṣu nā­ya­ke­ṣv api|| 39 ||
vi­pu­la­pu­la­ka­pū­ra­vyā­ja­taḥ snā­na­dū­tya-
pra­hi­ta­ni­ja­ja­lā­rtāḥ su­bhru­vo va­lla­bhā­ḍhyāḥ|
śra­ma­sa­mu­da­ya­ma­ndāḥ sya­ndi­nīṃ ma­ṅktuṃ īṣuḥ
śu­ci­śi­va­śi­śi­rā­mbhaḥ­śī­ka­rā­lī­ka­rā­lām|| 40 ||

ka­pphi­ṇā­bhyu­da­ye ma­hā­kā­vye ku­su­ma­krī­ḍā­nva­yo nāma na­va­maḥ sa­rgaḥ||