Kāvyamālā 22, OCR

Kāvyamālā from OCR-Here only canto 3

More ▾
Title Ha­ra­vi­ja­ya
Commentary Vi­ṣa­ma­pa­do­ddyo­ta
Author Ra­tnā­ka­ra
Commentator Ala­ka
Physical description
Language/Script [Sanskrit in Latin script.]
Format e-text
Material digital
History
Date of production unclear
Place of origin
Provenance [record of ownership]
Acquisition [how it was acquired]

⸤pa­ñca­maḥ sa­rgaḥ |

taṃ prī­ti­vi­stā­ri­ta­lo­ca­no 'tha śai­le­śva­raṃ sā­da­ram īkṣa­mā­ṇaḥ |
śai­lā­di­nā vi­smi­ta­mā­na­se­na śa­śā­ṅka­cū­ḍā­ma­ṇir ittham ūce || 1 ||
⸤śai­lā­dir na­ndī || 1 ||
eṣa sa­sā­ra­sa­sā­ras tu­li­ta­śrīḥ pī­ta­vā­sa­sā­ra­sa sā­raḥ |
ana­la­sa­sā­ra­sa­sā­raḥ pra­ka­rṣam adriḥ pa­raṃ sa­sā­ra sa­sā­raḥ || 2 ||
eṣa gi­riḥ pra­ka­rṣaṃ sa­sā­ra ya­yau | saha sā­ra­se­na sa­raḥ­sa­mū­he­na ⸤va­rta­te sa­sā­ra­saḥ | saha ārā­bhir dhā­rā­bhir va­rta­te sā­raḥ | sa­sā­ra­saś cā­sau sā­raś ceti vi­śe­ṣa­ṇa⸤sa­mā­saḥ | yadi vā sa iti lo­ka­pra­si­ddhaḥ pū­rvā­nu­bhū­to vā­bhi­hi­taḥ sā­ra­saḥ sa­raḥ­saṃ­ba­ndhī ⸤sāra utka­rṣo ya­smi­nn iti yo­jyam_ | pī­ta­vā­sā ha­ris tena tu­li­tā pra­ka­rṣa­ga­tyā sa­dṛ­śī­kṛ­tā ⸤pī­yū­ṣā­ha­ra­ṇa­sa­ma­ye vā pa­ri­cchi­nnā śrīr ya­sya | he ara­sa vī­ta­rā­ga, saha araiḥ śṛ­ṅgair va­rta­ta iti ⸤sā­raḥ | ra­se­na vā amṛ­te­na sāra utkṛ­ṣṭaḥ | ana­la­sas tv arā­vān_ sā­ra­sā­nāṃ la­kṣma­ṇā­nāṃ sāro ga⸤tir ya­tra | saha sā­re­ṇa dā­rḍhye­na ayo­bhe­de­na vā va­rta­mā­naḥ sa­sā­raḥ || 2 ||
āba­ddha­tā­ṇḍa­va­śi­kha­ṇḍi­śi­kha­ṇḍa­śā­ra-
cā­mī­ka­ra­vra­ta­ti­ma­ṇḍa­pa­ma­ṇḍa­no 'driḥ |
pa­śyai­ṣa bhā­ti kṛ­ta­me­gha­ra­vā­nu­kā­ra-
jhāṃ­kā­ra­tā­ra­ra­va­ni­rjha­ra­jha­lla­rī­kaḥ || 3 ||
jha­lla­rī ⸤vā­di­tra­me­daḥ || 3 ||
asya kṣi­tir nū­ta­na­kā­na­nā sā na kā­na­nā­sā­di­ta­bha­ṅgu­ra­śrīḥ |
ha­ra­ty aho ba­ndhu­ra­tā­la­tā­lī­ra­tā la­tā­lī­bhṛ­ti ya­tra bhṛ­ṅgāḥ || 4 ||
ba­ndhu­ra­tāṃ ra­ma­ṇī­ya­tāṃ lā­nti gṛ­hṇa­nti yās tā­lyas ta­ru­bhe­dā⸤s ta­tra ratā bha­va­nti ya­tra bhra­ma­rāḥ sā kṣi­tiḥ kān na ha­ra­ti sa­rvān evā­va­rja­ya­ti | anā­sā⸤ditā aprā­ptā | la­tā­lī­bhṛ­ti vra­ta­ti­pa­ṅkti­dhā­ri­ṇyām_ | tā­lāś ca, tā­lyaś ceti tu na yu­ktam_ | L⸤sa­rū­pa­tvād eka­śe­ṣa­pra­sa­ṅgāt_ || 4 ||
Lsphu­ṭam īśa pa­rair ala­ṅghya­dhā­mno da­dha­to du­sta­ra­vā­ri­tām aja­sram |
ha­ri­sai­nya­sa­ha­sra­ma­rda­bhā­jaḥ su­bha­ṭa­sye­va na dṛ­śya­te 'sya pṛ­ṣṭham || 5 ||
pa­rair anyair vi­pa­kṣaiś ca | dhā­ma sthā­naṃ te­jaś ca | du­sta­raṃ vāri ⸤ya­sya | du­ṣṭaś ca ri­pu­ghā­tī ta­ra­vā­rir āyu­dha­bhe­do ya­sya ta­dbhā­vam_ | aja­sraṃ sadā | ha­ra­yo vā⸤na­rāḥ siṃ­hā vā tu­ra­gāś ca | pṛ­ṣṭham upa­ri­bhūḥ pa­ścā­dbhā­gaś ca || 5 ||
ābhā­ty asau ga­ja­ta­yā sa­ma­re­ṣv avā­pya
sā­raṃ bha­yā­na­ka­tam eṣu sa­dā­na­yā­gaḥ |
ścyo­ta­nma­dā­rdra­ka­ṭa­yā ka­ṭa­kā­nta­re­ṣu
sā­ra­mbha­yā na ka­ta­me­ṣu sa­dā­na­yā­gaḥ || 6 ||
ka­ṭa­kā­nta­re­ṣu sa­dā­na⸤yāgo da­kṣi­ṇā­ḍhya­kra­tuḥ asau ago 'nayā ga­ja­ta­yā ha­sti­saṃ­ha­tyā sadā bhrā­ja­te | ga­jā­nāṃ ⸤sa­mū­ho ga­ja­tā | ‘ga­jāc ceti va­kta­vyam_’ iti tal_ | bha­yā­na­ka­ta­me­ṣv ati­bhī­ṣa­ṇe­ṣu ka­ta­me­ṣu ⸤sā­raṃ ba­laṃ prā­pya na sā­ra­mbha­yā sa­rve­ṣv eva so­dyo­ga­yā || 6 ||
sphu­ra­da­ni­me­ṣa­ma­ṇḍa­la­ru­cā śa­na­kai-
r asi­ka­ti­lo­tta­mā­va­ni­ta­yai­ṣa gi­riḥ |
ka­ṭa­ka­sa­raḥ śri­yā ru­ci­ra­yā su­ma­ta-
s tri­di­va­bhu­ve­va nā­kṣi­pa­ti ka­sya ma­naḥ || 7 ||
ani­me­ṣā ma­tsyāḥ su­rāś ca | ru­kkā⸤ntir abhi­lā­ṣaś ca | asi­ka­ti­lā si­ka­tā­ra­hi­tā utta­mā cā­va­nir ya­tra ta­dbhā­ve­na | ‘deśe lubi⸤la­jau ca’ iti si­ka­tā­śa­bdā­di­la­jma­tva­rthī­yaḥ | ra­si­kā ca sa­śṛ­ṅgā­rā ti­lo­tta­mā­khyā ⸤va­ni­tā ya­syām_ | su­ma­taḥ śra­ddhe­yaḥ | asu­ma­to vā prā­ṇi­naḥ || 7 ||
bha­va­ti nā­sya ma­ru­tpra­la­yā­ga­me 'sa­ka­la­bha­ṅgu­ra­ve­ga­ta­yā­sa­kṛt |
kim iva na pra­ma­dā­ya va­na­śri­yā sa­ka­la­bhaṃ gu­ra­ve 'ga­ta­yā­sa­kṛt || 8 ||
asa­ka­laṃ kṛ­tvā bha⸤ṅgu­raḥ pra­ca­la­na­śī­lo vego ya­sya ta­dbhā­ve­na ka­lpā­nta­vā­to 'py asya asa­kṛn na bha­va­ti | nā­muṃ ⸤ni­ra­sya­tī­tya­rthaḥ | asya ca va­na­śri­yā kim iva na pra­ma­dā­ya sa­ka­lam eva pra­mo­da­ya­ti | sa­ka­la­bhaṃ ⸤ga­ja­po­ta­ka­sa­hi­tam_ | gu­ra­ve ma­ha­te | aga­ta­yā ni­tya­saṃ­ni­hi­ta­yā | asa­kṛd ba­hu­śaḥ || 8 ||
pre­yāṃ­sam arkam upa­ka­ṇṭha­ga­taṃ vi­kā­si-
pa­dmā­na­nāḥ ka­ṭa­ka­va­rtma­ni pa­ṅka­ji­nyaḥ |
rā­gād ivā­li­vi­ru­taiḥ sma­ra­ke­li­ga­rbha-
m atrā­ni­śaṃ ki­ma­pi ko­ma­lam āla­pa­nti || 9 ||
preL⸤yān kā­mu­ko 'pi | upa­ka­ṇṭhaṃ sa­mī­paṃ ka­ṇṭha­sya ca sa­mī­pam_ || 9 ||
Latra sni­gdhaṃ na­la­da­vi­da­la­na­prā­ptā­bhi­khye 'ti­ba­la­pha­la­va­ti |
akṣṇāṃ ca­kre na­va­na­li­na­va­na­cchā­yāṃ dha­tte vi­bhur ama­ra­bhu­vi || 10 ||
na­la­da­sya ga­ndha­māṃ­syā ⸤vi­da­la­nam udbhe­daḥ | ‘ati­ba­la­pha­la­va­ti’ iti ni*rdo­ṣa eṣa pā­ṭhaḥ | ati­ba­lā­ni ma­hā­pra­bhā⸤vāṇi pha­lā­ni sa­nti ya­smin_ | ama­ra­bhu­vi sva­rge vi­bhur indraḥ || 10 ||
    • ⸤1. ādarśapustake 'pi sadoṣapāṭho nopalabdhaḥ.
⸤(sa­ma­pra­ti­lo­mā­nu­lo­mā­rdha­pā­daḥ)
iha vi­bu­dha­ga­ja­sya ka­rṇa­tā­la­skha­la­na­sa­mī­ra­vi­dhū­ta­ku­mbha­dhā­toḥ |
va­ha­ti ma­da­na­dī pa­rā­ga­ra­ktā ra­ta­gṛ­ha­bhi­ttir iva śri­yaṃ pa­rā­rdhyām || 11 ||
ka­rṇāv eva tā­lau ⸤vya­ja­ne | pra­śaṃ­sā­rtho vā­tra tā­la­śa­bdaḥ | dhā­tur atra si­ndū­ram_ | ma­da­na­dī dā­na­ja­la­ku­lyā | ⸤pa­rā­go ra­jaḥ sai­ndū­ram_ | ma­da­na­dī­paś ca su­ra­ta­pra­dī­pas ta­sya rā­gaḥ pra­bhā || 11 ||
abhye­tya kā­na­nam idaṃ ha­ra­ti dvi­re­phaḥ
sa­jjā­ta­pa­kṣa­ti­ta­yā­na­ta­māṃ­si ce­taḥ |
śa­kto ni­ku­ñja­ga­ha­ne­ṣv ami­ha­rtum arkaḥ
sa­jjā­ta­pa­kṣa­ti­ta­yā na ta­māṃ­si ce­taḥ || 12 ||
satī jātā ⸤pa­kṣa­tir ya­sya ta­dbhā­ve­na bhra­ma­ro va­nam idaṃ ana­ta­māṃ­si dī­rgha­sa­lla­kī­kaṃ prā­pya ce­taḥ sa­mā­va­rja⸤yati | itaś ca la­tā­ma­ṇḍa­pā­bhya­nta­re­ṣu ra­viḥ sa­jjā saṃ­ni­hi­tā āta­pa­kṣa­tir ya­sya ta­dbhā­ve­na ⸤ta­māṃ­si ni­ra­si­tuṃ na sa­ma­rthaḥ | pa­kṣā­ṇāṃ mū­laṃ pa­kṣa­tiḥ | māṃ­si­śa­bdaḥ kṛ­ta­hra­sve­kā­rā⸤nto 'tra || 12 ||
sphu­ri­tā­hi­rā­ja­ka­ṭa­kaṃ vi­ka­ṭa­sphu­ṭa­ku­ñja­rā­ji­nam amuṃ ra­bha­sāt |
abhi­vī­kṣya ko na ra­ma­te 'bhi­ma­taṃ ja­ga­tāṃ bha­va­ntam iva śai­la­pa­tim || 13 ||
sphu­ri­tā­hi­rā­jaḥ ka­ṭa­ko ni­ta­mbaṃ ya­sya | ahi­rā­jā eva ka­ṭa­kā va⸤la­yā­ni | ku­ñja­rā­ji­naṃ ku­ñjair bhrā­ja­na­śī­lam_ | ku­ñja­ra­sya ca ga­ja­syā­ji­naṃ kṛ­ttiḥ || 13 ||
tā­lī­la­tā­lī­la­li­tā­va­taṃ­saḥ sā­rā­va­sā­rā­va­hi­tā­ṇḍa­jo 'sau |
ma­ttā­li­ma­ttā­li ta­ṭaṃ bi­bha­rti sā­nū­pa­sā­nū­pa­hi­to­pa­śo­bhaḥ || 14 ||
⸤tā­lī­la­tā­nāṃ pa­ṅkta­ya evā­va­taṃ­so ya­sya | sā­rā­vā mu­kha­rāḥ sāre ca ga­tau svā­du­ni bi­sā­dau ⸤vā ava­hi­tāḥ pa­kṣi­ṇo ya­tra | ma­ttā ali­naḥ sa­nti ya­tra | tā­lāś ca ta­ra­vaḥ sa­nti ya⸤smin_ | sā­nū­paiḥ kṣe­tra­bhū­mi­sa­hi­taiḥ sā­nu­bhir utpā­di­ta­śo­bhaḥ || 14 ||
ga­ṇḍo­pa­la­skha­la­na­ja­rja­ri­tā­ccha­vī­ci-
ca­krā­ṇi tā­ra­ra­va­pū­ri­ta­diṃ­śi dū­rāt |
Lasyai­ṣa ni­rjha­ra­ja­lā­ni pi­ba­ty ama­nda-
m adhva­śra­mā­rta iva ti­gma­ka­raḥ ka­rā­graiḥ || 15 ||
ka­rāḥ pā­ṇa­yo 'pi L⸤|| 15 ||
vi­ṭa­pi­ta­tir amu­ṣya nā­nā­pha­lair ati­śa­ya­na­mi­tā­sa­kṛ­cchrī­ma­taḥ |
iha ra­ma­ya­ti yaṃ na sī­ma­nti­nī ra­ti­śa­ya­na­mi­tā sa kṛ­cchrī ma­taḥ || 16 ||
śrī­ma­to 'sya gi­rer vi­ṭa­pi­nāṃ pa­ṅktiḥ pha­lair ati­śa­ye­na na­mi­tā | asa­kṛd ba­hu­śaḥ | ⸤iha ca ra­ti­śa­ya­naṃ su­ra­ta­śa­yyā­mi­tā prā­ptā yu­va­tir yaṃ ja­naṃ na ra­ma­ya­ti sa kṛ­cchrī duḥ­kha­vā⸤n ma­taḥ || 16 ||
sa­vi­śe­ṣa­kā­ntam ali­kā­la­sa­ccha­vi sphu­ṭa­pā­ṭa­lā­dha­ram udā­ra­da­rśa­nam |
ta­ṭa­va­rtma cā­ru­ci­bu­ko­pa­śo­bhi­taṃ śri­yam ety amu­tra va­da­naṃ ca su­bhru­vaḥ || 17 ||
sa­vi­śe­ṣaṃ kā­ntam ati­ru­ci­ram_ | ali­bhiḥ kālī satī cha­vir ya­sya | ⸤pā­ṭa­lā pu­ṣpa­bhe­das taṃ dhā­ra­ya­ti yat_ | udā­ra­da­rśa­nam utta­mair ava­lo­ka­nī­yam_ | āru­ci­bhiḥ sa⸤rva­to bhā­su­rair bu­kaiḥ pu­ṣpa­bhe­dair upa­śo­bhi­tam_ | va­da­naṃ tu—sa­vi­śe­ṣa­kaḥ sa­ti­la­ko 'nta eka­de­śo ⸤ya­sya tat_ | pra­śa­sto vā vi­śe­ṣa­ko vi­śe­ṣa­kā­ntaḥ | anta­śa­bdo 'tra pra­śaṃ­sā­va­ca­naḥ | ⸤ya­thā—‘dhū­pe­na saṃ­tyā­ji­tam ārdra­bhā­vaṃ ke­śā­ntam antaḥ­ku­su­maṃ ta­dī­yam_ |’ iti | ali­ke la­lā­ṭe ⸤ā sa­ma­ntāl la­sa­ntī cha­vir ya­sya | sphu­ṭa­pā­ṭa­lo 'ti­lo­hi­to 'dha­ro ya­sya | udā­re da­rśa­ne na­ya­ne ⸤ya­sya | cā­ru­ṇā ca ci­bu­ke­nā­dha­ra­syā­dho­bhā­ge­no­pa­śo­bhi­tam_ || 17 ||
prī­tiṃ na ka­sya ku­ru­te ka­ṭa­ke vi­ni­dra-
tā­pi­ñcha­me­ca­ka­ta­mā­na­gha­nā­ga­tā­rāt |
dhyā­nā­va­nir da­yi­ta­tāṃ śu­ci­tām arā­ti-
tā­pi­ñccha­me ca ka­ta­mā na gha­nā ga­tā­rāt || 18 ||
tā­pi­ñchaṃ ta­mā­laṃ ⸤ta­dva­nme­ca­ka­ta­mā ati­śyā­mā ana­ghāś cā­kha­ṇḍi­tā nā­gāḥ ka­ri­ṇo ya­sya ta­dbhā­vo 'sya ka­sya ⸤na prī­tim utpā­da­ya­ti | ārād dū­rāt_ | sa­mā­dhi­bhū­miś ca gha­nā śu­ddhiṃ ca gatā ka­ta­mā na śama⸤ni­mi­ttaṃ da­yi­ta­tā­ma­rāt_ | sa­rvai­va pri­ya­tāṃ da­dau | arā­ti­tā­pi­nn iti bha­ga­va­ntaṃ saṃ­bo­dha­ya­ti | ⸤atra na­kā­ra­sya śa­kā­re pa­ra­taḥ ‘śi­tuk_’ iti tuk_ | ‘śa­ścho 'ṭi’ iti śa­kā­ra­sya cha⸤kā­raḥ | ‘sto­ścu­nā ścuḥ’ iti ta­kā­ra­sya ca­kā­raḥ | na­kā­ra­syā­nu­svā­ra­pa­ra­sa­va­rṇau | yady eva⸤m iha ca­kā­ra­syā­bhya­dhi­ka­sya śra­va­ṇāt tu­lya­śru­ti­tvam upa­ru­ddham iti ya­ma­ka­tā na prā­pno­ti | saṃ⸤yo­gā­nta­lo­pāś cā­tra na saṃ­bha­va­ti | ta­dvi­dhau ca­kā­ra­syā­si­ddha­tvāt_ | sa­tyam etat_ | kiṃ tu ⸤vya­ñja­nāt pa­raś ca­kā­raś cha­kā­ra­saṃ­ni­dhau ta­cchā­yā­chu­ri­ta evo­pa­la­bhya­mā­naḥ pa­ra­bhā­gaṃ nā­yā­tī­ti ⸤tu­lyā­yām akṣa­ra­śru­tau ya­ma­ka­vya­va­hṛ­tir atrā­py uci­tai­ve­ti nā­sti do­ṣaḥ || 18 ||
abhi­ma­ta­ja­na­saṃ­ga­me 'ṅga­nā­nām anu­kṛ­ta­ko­ma­la­sī­ri­pā­ṇi­pa­dmāḥ |
iha ma­na­si­ja­vi­bhra­mā vi­bhā­nti sphu­ṭa­ta­ra­lā­ṅga­la­tā­bhi­rā­ma­rū­pāḥ || 19 ||
sīrī halaL⸤dha­raḥ | sphu­ṭā ta­ra­lā cā­ṅga­la­tā gā­tra­ya­ṣṭis ta­tra | sphu­ṭa­ta­raṃ lā­ṅga­laṃ ha­laṃ ya­sya ta­dbhā­ve­na ⸤ca su­nda­raḥ || 19 ||
Lpa­śya nā­tha su­ra­sa­dma­saṃ­pa­dāṃ kuṃ ja­rā­ji­tam amuṃ ja­pā­va­naiḥ |
śai­la­rā­jam abhi­to na saṃ­ku­laṃ ku­ñja­rā­ji­ta­ma­mu­ñja­pā­va­naiḥ || 20 ||
sva­rga­saṃ­pa­dāṃ kuṃ ava­niṃ, ja­ra­yā aji­taṃ sa­ta­tai­ka­rū­paṃ amuṃ śai­le⸤ndram āka­la­ya | mu­ñjā­khyais tṛ­ṇaiḥ pā­va­nā­ni na bha­va­nti yāni ja­pā­va­nā­ni tair na saṃ­ku­lam_ | ⸤api tu mu­ñja­pā­va­nair eva tair vyā­ptam_ | ata eva ku­ñje­ṣu rā­ji­tam_ | japā ku­su­ma­bhe­daḥ || 20 ||
kṣi­ptaḥ pri­yā­pa­hṛ­ta­pī­na­ni­ta­mba­bi­mba-
vā­so­ṅga­nā­ka­ra­ta­le­na vi­ru­gṇa­nā­laḥ |
ra­tna­pra­dī­pa iva nī­la­sa­ro­ja­ka­rṇa-
pūro 'tra bhā­ti ma­dhu­kṛ­nna­va­ca­mpa­kā­gre || 21 ||
⸤ma­dhu ka­ro­ti pi­ba­tī­ti ma­dhu­kṛ­dbhra­ma­raḥ || 21 ||
utka­ya­ntī śri­yā mā­na­sā­raṃ ja­naṃ ku­rva­tī rā­gi­ṇāṃ mā­na­sā­ra­ñja­nam |
atra rau­ty unmu­khī he matā lī­la­yā saṃ­ha­tiḥ pa­ttri­ṇāṃ he­ma­tā­lī­la­yā || 22 ||
māna eva sā­raḥ sa­rva­svaṃ ya­sya taṃ mana⸤svi­nī­nāṃ ja­nam utka­ṇṭha­ya­ntī vi­ha­ga­pa­ṅktir atra kva­ṇa­ti | āra­ñja­nam āva­rja­nam_ | he ity abhi­mu⸤khī­kā­re | lī­la­yā he­tu­nā matā abhi­pre­tā | he­ma­ma­yī­ṣu ca tā­lī­ṣu la­yaḥ saṃ­śle­ṣo ya­syāḥ | ⸤|| 22 ||
sta­na­nā­bhi­mu­kha­śri­yaṃ da­dha­tyaḥ sa­ta­taṃ sa­jja­gha­nā­va­la­mbi­śa­mpāḥ |
ava­dhū­ta­ni­śā­ka­ra­pra­kā­śā iha va­rṣā iva yo­ṣi­to vi­bhā­nti || 23 ||
sta­na­yor nā­bher mu­kha­sya ca, sta­na­ne ca ga­rja­ne abhi­mu­khī śrīḥ śo­bhā | sati ⸤ja­gha­ne, sa­jje­ṣu ca saṃ­na­ddhe­ṣu gha­ne­ṣv ava­la­mbi­nī śa­mpā yā­sām_ | śa­mpā ra­śa­nā vi­dyuc ca || 23 ||
bi­bhra­ty amūs ta­ṭa­bhu­vo ma­ṇi­ca­kram uccai-
r atra­snu tās tava ka­re­ṇu­ka­rā­li­tā­bhyaḥ |
va­llī­bhya eva pu­ra­to ma­ka­ra­nvṛ­ṣṭi-
r atra snu­tā sta­ba­ka­re­ṇu­ka­rā­li­tā­bhyaḥ || 24 ||
⸤atra­snu bhe­da­ra­hi­taṃ ma­ṇī­nāṃ ca­kram etā va­na­bhu­vo dhā­ra­ya­nti | tā iti pū­rvā­nu­bhū­tāḥ | ta­vai­va ⸤ca pu­ra­to 'tra la­tā­bhyo ma­dhu­vṛ­ṣṭiḥ snu­tā pra­sru­tā | ka­re­ṇū­nām ibhā­nāṃ ka­rair āli­tā­bhya upa­dru⸤tā­bhya ākṛ­ṣṭā­bhyo vā | sta­ba­kā­nāṃ ca re­ṇu­nā ka­rā­li­tā­bhyo bhrā­ji­tā­bhyaḥ || 24 ||
mā bhūt sa­trā­sa­tvam amī­ṣām iti śa­ṅkām aṅka­sthā­nāṃ va­tsa­la­tā­yā da­dhad adriḥ |
nā­nā­ra­tnā­bhī­ṣu­vi­tā­na­vya­pa­de­śād ra­kṣā­sū­trā­ṇī­va di­śa­ty eṣa ma­ṇī­nām || 25 ||
⸤trā­so bha­ṅgaḥ bhū­tā­di­bhyo bha­yaṃ ca | aṅka­sthāḥ sa­mī­pa­va­rti­no bā­lāś ca ye no­tsa­ṅgam ujjha­nti | L⸤va­tsa­la­tā­yā iti he­tau ‘vi­bhā­ṣā guṇe—’ iti yo­ga­vi­bhā­gāt pa­ñca­mī | abhī­ṣu­vi­tā­no ra⸤śmi­pu­ñjaḥ | vya­pa­de­śo vyā­jaḥ || 25 ||
Lvṛ­ttiḥ sa­ro­jair na vi­no­da­kā­nāṃ śi­lī­mu­khau­gha­sya vi­no­da­kā­nām |
atrā­śri­tān alpa­ku­ra­ṅga­nā­bhir di­vau­ka­sāṃ bhā­ti ku­ra­ṅga­nā­bhiḥ || 26 ||
uda­kā­nām atra ka­ma­lair vinā na va­rta­nam_ | ata ⸤evā­li­vṛ­nda­sya vi­no­da­kā­nām āva­rja­na­pa­rā­ṇām_ | di­vau­ka­sām aṅga­nā­bhir apsa­ro­bhiḥ śri­tā ca ⸤kuḥ pṛ­thi­vī bhrā­ja­te | ku­ra­ṅga­nā­bhiḥ ka­stū­ri­kā || 26 ||
asyā­ni­śaṃ ka­ṭa­ka­bhū­mir ana­rga­la­rkṣa-
ca­krā­ku­la­sthi­tir adhaḥ­kṛ­ta­ti­gma­ra­śmiḥ |
āba­ddha­ke­li­ki­la­ki­ñci­ta­kā­mi­nī­kā
dha­tte 'kṣa­pā­ka­ra­ci­tāṃ ra­ja­nī­va la­kṣmīm || 27 ||
ṛkṣāḥ prā­ṇi­bhe­dā na­kṣa­trā­ṇi ⸤ca | ki­la­ki­ñci­taṃ ce­ṣṭā­vi­śe­ṣaḥ | uktaṃ ca—‘śu­ṣkaṃ kṣa­ṇaṃ pra­ru­di­taṃ kṣa­ṇam aśru­pā­taḥ kro­dho ⸤mu­hur ha­si­tam āśu pu­naś ca gī­tam_ | vyā­mi­śra­rū­pam iha ha­rṣa­va­śa­pra­yu­ktam uktaṃ ja­naiḥ śru­ta­dha­naiḥ ⸤ki­la­ki­ñci­tā­khyam_ ||’ iti | akṣā bi­bhī­ta­kās ta­tpā­ke­na ra­ci­tām_ | kṣa­pā­ka­re­ṇa ca ci­tāṃ ⸤vyā­ptāṃ vi­hi­tāṃ vā || 27 ||
vyā­dha­śre­ṇī nā­ga­ku­mbhā­gra­bha­ṅga­sthām āsa­ktā mu­gdha­mu­ktā­sa­mā­sthā |
ābhā­ty atra strī­ṣu cā­ṭu­pra­pa­ñce kālī vya­ktā­ra­mbha­ra­ktā­vya­lī­kā || 28 ||
nā­gā­nāṃ ku­mbha­da­la­ne sthā­ma ba­laṃ ta­dā­sa­ktā śa­ba­ra­pa­ṅktir atra ⸤rā­ja­ti | mu­gdhā­su sva­bhā­va­ru­ci­rā­su mu­ktā­su asa­mā āsthā ya­syāḥ | kālī kṛ­ṣṇā | ⸤strī­vi­ṣa­ye cā­ṭu­pra­pa­ñce vya­ktā­ra­mbhaṃ kṛ­tvā ra­ktā pra­sa­ktā | avya­lī­kā go­tra­skha­li­tā­dya­pa­rā⸤dha­śū­nyā || 28 ||
⸤(pra­ti­lo­ma­vi­lo­ma­pā­daḥ)
iha ca­ṭu­la­ta­yā vi­lo­ca­nau­ghaiḥ sphu­ṭa­śi­ti­tā­ra­ka­vi­bhra­mais ta­ru­ṇyaḥ |
da­dha­ti ma­dhu­ka­raiś ca­ko­ra­kā­nta­sthi­ti­ra­ma­ṇī­ya­ta­raiḥ śri­yaṃ na­li­nyaḥ || 29 ||
sphu­ṭā śi­tiś ca śyā­mā tā­ra­kā ka­nī­ni­kā yeṣu tā­dṛ­śā vi­lā­sā ⸤ye­ṣām_ | ma­dhu­ka­rāś ca sphu­ṭa­śi­ta­yaḥ | tāra eva tā­ra­kaś co­dbha­ṭo vi­bhra­mo ye­ṣāṃ te ta­tho­ktāḥ | ⸤ca­ko­rāḥ kra­ka­rās ta­dva­tkā­ntā | pa­kṣā­nta­re caḥ sa­mu­cca­ye | ko­ra­kā­nto mu­ku­lai­ka­de­śaḥ ⸤|| 29 ||
dha­tte vi­ṣā­ṇa­ga­ṇam eṇa­ku­laṃ kṛ­tā­stha-
m atrā­sa­mā­na­sa­ma­da­bhra­ma­rā­la­tā­bhiḥ |
prā­ptā sthi­tiś ca ma­ka­ra­nda­bha­ra­sya nūna-
m atrā­sa­mā­na sa­ma­da­bhra­ma­rā la­tā­bhiḥ || 30 ||
arā­la­tā­bhiḥ kau­ṭi­lyaiḥ kṛ­ta­sthi­tim atra śṛ­ṅga­ni­ka­raṃ ku­ra­ṅga­yū­thaṃ dha­tte | atrā­saL⸤mā­na­saṃ ni­rbha­ya­ci­ttam_ | ada­bhraṃ pra­bhū­tam_ | he asa­mā­na lo­ko­tta­ra | sa­ma­dā bhra­ma­rā ya­tra ⸤tā­dṛ­śī ma­dhu­bha­ra­sthi­tir atra la­tā­bhiś ca prā­ptā || 30 ||
Liha dṛ­ṣṭi­pa­thād ivā­kṣa­mās ta­ra­vas tya­ktum adho­ga­tān ni­dhīn |
vi­da­dha­ty upa­ri sthi­tāḥ kṣa­mā­ta­la­vi­sphā­ri­ta­ne­tra­ca­kra­tām || 31 ||
ne­trā­ṇi mū­lā­ni na­ya­nā­ni ca | ⸤ye ca ta­ra­vaḥ kṣi­ti­ta­la­vi­stā­ri­ma­hā­jā­lās te­ṣām adho ni­dhi­bhir ava­śyaṃ bha­vi­ta­vyam ity utpre⸤kṣi­taṃ dṛ­ṣṭi­pa­thāt tya­ktuṃ ni­dhīn ivā­kṣa­mā iti || 31 ||
rā­ja­ty urvī ma­ṇi­ni­ka­raiḥ śu­bhrā­ntā bhrā­ntān eka­tri­da­śa­ga­ṇā vā­pī­nām |
pī­nāṃ la­kṣmīm iha da­dha­tī­sā­dhyā­nāṃ dhyā­nā­mbho­bhiḥ kṣa­ta­ra­ja­sāṃ se­vyā­sau ||32||
vā­pī­nāṃ śri­yaṃ bi­bhra­tī bhū­mir atra ⸤bhrā­ja­te | sā­dhyā de­va­vi­śe­ṣāḥ | ra­jaḥ pāṃ­sur api || 32 ||
asyo­lla­sa­tku­su­ma­vā­sa­na­bhṛ­ṅga­pa­ṅkti-
ve­ṇī­la­taṃ ma­ṇi­ta­ṭe­ṣu ra­tiṃ vi­ta­nvan |
va­llī­pu­raṃ­dhri­pa­ṭa­laṃ gha­ṭi­tā­bhi­rā­ma-
vṛ­kṣā­dhi­rū­ḍha­kam upai­ti pa­rām abhi­khyām || 33 ||
ku­su­me­ṣu vā­sa­nā pra­sa­ktiḥ | ⸤te­ṣāṃ ca vā­sa­nā­dhi­vā­saḥ | ma­ṇi­ta­ṭā ra­tna­sā­nū­ni sva­lpā­ni ma­ṇi­tā­ni ca | ra­tiś ci­tta­ra⸤ñja­naṃ ni­dhu­va­naṃ ca | vṛ­kṣā­dhi­rū­ḍha­kaṃ vṛ­kṣā­dhi­ro­ha­ṇam āli­ṅga­na­bhe­daś ca | uktaṃ ca—‘ākra­mya ⸤pā­daṃ ca­ra­ṇe­na pa­tyur ūruṃ dvi­tī­ye­na sa­mā­śra­ya­ntī | ta­tpṛ­ṣṭha­sa­ktai­ka­bhu­jā­pa­re­ṇa do­ṣṇāṃ­sam asya ⸤sphu­ṭam añca­ya­ntī || kiṃ­cic ca khi­nna­śva­si­taṃ ru­tā­ni vi­ta­nva­tī cu­mba­na­lā­la­sai­va | īhe­ta ⸤yad vṛ­kṣam ivā­dhi­ro­ḍhuṃ vṛ­kṣā­dhi­rū­ḍhaṃ tam ihā­ma­na­nti ||’ iti || 33 ||
ra­jo­bhir asmiñ ja­na­tā ha­ra­ntī va­dhū­sa­rā­gā na­va­dhū­sa­rā­gā|
bi­bha­rti no pu­ṣpa­ta­tīr dvi­re­phair asāv anā­lī­ḍha­ra­sā va­nā­lī || 34 ||
asau va­nā­lī va­dhū­ṣu ⸤vi­ṣa­ye sa­rā­gā ja­na­tā ha­ra­ntī ku­su­ma­pa­ṅktīr dhā­ra­ya­ti | ra­jo­bhir navā dhū­sa­rāś cā­gās ta­ra­vo ⸤ya­syām_ | bhra­ma­raiś ca no anā­lī­ḍha­ra­sā api tv āsvā­di­ta­ra­sā eva || 34 ||
kuṃ­tā­lī­bhir yu­dham iva ga­ha­nām etām āsā­dyo­ccaiḥ śi­ta­śa­ra­śa­ta­saṃ­kī­rṇām |
asmin nā­nā­pha­la­ka­va­la­na­saṃ­sa­ktā va­lga­nty ete diśi diśi ha­ri­sai­nyau­ghāḥ || 35 ||
ha­ra­yo vā­na­rā ⸤atra va­lga­nti | tā­lī­bhis ta­ru­bhe­dair ga­ha­nāṃ kum urvīm āsā­dya | yu­dham iva | tām api ku­ntā⸤lī­bhiḥ prā­sa­pa­ṅkti­bhir ga­ha­nāṃ saṃ­ka­ṭām_ | śi­tāḥ pa­ri­pā­ka­śū­nya­ta­yā śyā­mās tī­kṣṇāś ca | ⸤pha­lā­nāṃ ka­va­la­naṃ grā­saḥ | pha­la­kā­nāṃ ca khe­ṭa­kā­nāṃ va­la­naṃ cā­la­nam_ | nā­nā­pha­la­kā vā⸤di­tra­sva­ro­pe­tā yo­dhās te­ṣāṃ va­la­naṃ ce­ṣṭa­nam_ | ha­ra­yo 'śvā api || 35 ||
dha­tte 'bji­nī­ma­yam aleḥ śi­kha­rair vi­bhi­nda-
nn āka­rṣa­yo­ga­ma­dhu­ra­bhra­ma­ṇā­va­niṃ dyām |
Labhye­tya cā­mum iha pā­ṭa­la­ca­nda­nā­rcāṃ
nā­ka­rṣa­yo 'gam adhur abhra­ma­ṇāv ani­ndyām || 36 ||
aleḥ śi­lī­muL⸤kha­sya āka­rṣa­yo­gaḥ sau­ra­bha­va­śād āha­ra­ṇa­yu­ktis tena ma­dhu­ra­sya bhra­ma­ṇa­syā­va­nim āspa­daṃ na­li­nī⸤m eṣa dha­tte | dyāṃ di­vam_ | amuṃ cā­ga­mā­ga­tya nā­ka­rṣa­yo nā­ra­dā­dyāḥ su­ra­rṣa­yo ra­kta­ca­nda­na­ca⸤rcām abhra­ma­ṇau sū­rye 'ṃ'dhur dhā­ra­yan_ da­tta­va­nto vā | ani­ndyām utta­mām_ || 36 ||
sphu­ṭa­ka­na­kā­va­dā­ta­ru­ca­yaḥ sa­he­ma­tā­lī-
vya­ti­ka­ra­ga­ṇḍa­kāḥ pra­ti­di­śaṃ ha­ra­nti nā­smin |
na kha­lu ma­naḥ sta­na­dva­ya­si­tā na­ta­bhrū­vo 'mūḥ
śu­ci­ma­ṇi­ma­ṇḍa­līs ta­ṭa­bhu­vaś ca saṃ­da­dhā­nāḥ || 37 ||
tāḍī ka­rṇā⸤bha­ra­ṇa­bhe­das tā­lī­ta­ruś ca | ga­ṇḍau ka­po­lau ga­ṇḍāś ca ma­hā­nto mu­kta­pā­ṣā­ṇāḥ | sta­na­yor dva­ye­na ⸤sitā ba­ddhās ta­tra vā ca­nda­ne­na dha­va­lāḥ | pa­kṣā­nta­re sta­na­dva­ya­si kū­ja­tpa­kṣi­ṇi iti giri⸤vi­śe­ṣa­ṇam_ | tā iti pra­kṛ­ṣṭāḥ || 37 ||
sthi­tiṃ la­bha­nte 'sya na dū­ram ujjhi­tā ni­ru­ddha­tā­pā­ya­ta­yo­pa­ri gra­hāḥ |
bha­ja­nti di­vyāś ca ni­ta­mba­kā­na­naṃ ni­ru­ddha­tā­pā ya­ta­yo 'pa­ri­gra­hāḥ || 38 ||
asyo­pa­ri gra­hā nā­va­ti­ṣṭha­nte | yato ni­rga­ta ⸤uddha­te­na gi­rer ucchrā­ye­ṇā­pā­yo vi­śle­ṣo ye­ṣāṃ ta­dbhā­ve­no­jjhi­tāḥ | unna­ti­va­śād upa­ri­bhā­gād a⸤petā itya­rthaḥ | uddha­tam iti bhā­ve ktaḥ | ni­ru­ddhas tā­paḥ sāṃ­sā­ri­kaṃ duḥ­khaṃ yaiḥ | apa⸤ri­gra­hā mu­kta­sa­ṅgāḥ || 38 ||
asyo­da­bhā­ra­bha­ra­ma­ntha­ra­me­gha­ca­kra-
ga­mbhī­ra­tā­ra­ra­va­na­rti­ta­ba­rhi­ṇā­yām |
sā­myaṃ kalā ka­ṭa­ka­va­rtma­vi­dū­ra­bhū­mā-
v udbhi­nna­yā vra­ja­ti ra­tna­śa­lā­ka­ye­ndoḥ || 39 ||
uda­bhā­ra iti ‘ma­nthau­da­na—’ ityā­di­nā uda­ka­śa­bda­syo­da⸤bhā­vaḥ | ba­rhi­ṇo ma­yū­raḥ | ‘pha­la­ba­rhā­bhyām inac_’ | vi­dū­ro vā­la­vā­ya­gi­riḥ || 39 ||
iha kā­ntir unmi­ṣa­ti kā­ma­lī lā­sa­kṛ-
nmṛ­ga­ca­kṣu­ṣāṃ ra­ci­ta­kā­ma­lī­lā­sa­kṛt |
kri­ya­te­ta­rāṃ ra­tir anu­tta­rā gā­ya­tā
ma­dhu­pe­na cā­ni­śam anu­tta­rā­gā­ya­tā || 40 ||
⸤kā­ma­lī pa­dma­jā kā­ntir atro­lla­sa­ti | ma­dhu­pe­na ca gā­ya­tā strī­ṇāṃ lā­sa­kṛ­du­llā­sa­ja­na­nī ⸤ra­tiḥ sau­khyam asa­kṛd vi­dhī­ya­te | kā­ma­lī­lā ra­ti­krī­ḍā | anu­tta­rā lo­ko­tta­rā | anu­tte­na L⸤cā­kṣu­ṇṇe­na rā­ge­ṇa cā­ya­tā dī­rghā || 40 ||
Lvi­ka­ṭa­ka­ṭa­ka­bhi­tti­bhā­ga­nu­nnāḥ kṣi­ti­bhṛd asāv ava­kā­śa­lā­bha­śū­nyāḥ |
diśa iva śa­ra­ṇā­ga­tā bi­bha­rti tri­da­śa­va­dhūr ma­ṇi­kaṃ­da­ro­da­ra­sthāḥ || 41 |
nu­nnāḥ pre­ri­tāḥ | ‘nu­da­vi­da—’ ityā­di­nā­tra ⸤vai­ka­lpi­ko na­kā­raḥ || 41 ||
ma­ndā­ki­nī­ja­la­ra­yair ha­ri­tā­bhi­rā­ma-
ra­mbho 'ja­rā­ga­ma sa kṛ­tsna­pi­taḥ sahe 'lam |
pa­śyai­ṣa sā­nu­va­na­va­rtma­ni bi­bhrad adri-
r ambho­ja­rā­gam asa­kṛt sna­pi­taḥ sa­he­lam || 42 ||
he aja­rā­ga­ma ni­tya­ta­ru­ṇa, ta­thā kṛ­tsna­pi­taḥ vi­śva­ja­na­ka, ⸤eṣa gi­rir ambho­jā­nāṃ rā­gam asa­kṛd bi­bhra­jjā­hna­vī­sa­li­la­ve­gaiḥ sna­pi­ta iti sa­he­lam ava­he­la­yā ⸤vi­lo­ka­ya | vā­kyā­rtha­syā­tra ka­rma­tvam_ | ra­mbhāḥ ka­da­lyaḥ | alam atya­rtham_ | sahe bha­ra­kṣa­me ⸤|| 42 ||
gha­ṭi­tā­rju­na­bā­ṇa­ca­kra­vā­lāṃ ja­na­tā­śca­rya­ka­rīṃ ta­ve­va mā­yām |
ka­ṭa­ka­kṣi­tim eṣa nā­tha dha­tte dha­na­sa­cchā­ya­ki­rā­ta­tā­bhi­rā­mām || 43 ||
gha­ṭi­tam utpa­nnam arpi­taṃ ca | arju­nā bā­ṇāś ca ta­ru­vi­śe­ṣāḥ | arju­ne ca pā­rthe ⸤bā­ṇāḥ śa­rāḥ | gha­nair mu­stair bha­kṣi­taiḥ sa­cchā­yāḥ ki­rāḥ sū­ka­rās tair āta­tām abhi­rā­māṃ ca | ⸤gha­na­sa­cchā­yo me­gha­va­rṇo yaḥ ki­rā­taḥ śa­ba­ras ta­dbhā­ve­na ra­myāṃ ca || 43 ||
ra­ma­ṇī­ya­ta­yā vi­yo­gi­nāṃ pra­tha­mā­na­ṅga­vi­kā­ra­tā­pa­dam |
amum āpya na kā­mi­nī śri­yāṃ pra­tha­mā­naṃ gavi kā ratā pa­dam || 44 ||
śri­yāṃ pa­daṃ gavi ⸤ca bhū­mau pra­tha­mā­naṃ amuṃ prā­pya kā kā­mi­nī na ratā | sa­rvai­va krī­ḍi­tā | pra­tha­mo 'bhi­na­vaḥ ⸤pra­dhā­naṃ vā ana­ṅga­vi­kā­re­ṇa sma­ra­kṣo­bhe­ṇa yas tā­pas taṃ da­dā­ti yaḥ || 44 ||
utta­sthu­ṣaḥ pra­vi­ga­la­nma­ka­ra­nda­dā­na-
bi­ndor ma­no­bha­va­ja­ya­dvi­ra­da­sya pa­ṅkāt |
pa­dmā­ka­ra­sya na­va­ku­ṅma­la­da­nta­ko­ṣa-
la­gnaṃ dvi­re­pha­va­la­yaṃ ta­nu­te 'tra la­kṣmīm || 45 ||
pa­dmā­ka­ra eva ⸤kā­ma­sya ja­ya­ga­jas ta­sya ku­ṅma­lam eva da­ntās ta­tko­ṣa­la­gnam ali­va­la­yaṃ śo­bhāṃ ta­no­ti | ko⸤ṣo 'bhya­nta­raṃ pra­ti­mā ca | va­la­yaṃ sa­mū­haḥ ka­ṭa­kaś ca | ka­ri­ṇo hi da­nta­pra­ti­mā­yāṃ ka­ṭa­ke⸤no­pa­ri kā­nti­he­tu­nā bha­vi­ta­vyam_ | pa­dmā­ka­ra­sya ca pa­ṅkād utthā­nam_ | pa­dmā­nām utthi­ta­tvāt ta⸤dvā­ra­kam_ (?) | utta­sthu­ṣa iti kva­soś cha­nda­si vi­dhā­nād bhā­ṣā­yām ayaṃ pra­yo­gaḥ pra­mā­da­ja ⸤ity āhuḥ | anye pu­naś cha­nda­si li­ṭaḥ ‘cha­nda­sy ubha­ya­thā’ iti sā­rva­dhā­tu­ka­tvāt kva­cid ati­de⸤śi­ke­na kva­cic ca ta­thā­vi­dhe­na ki­ttve­nā­bhi­ma­ta­la­kṣya­si­ddheḥ kā­na­caḥ ki­tka­ra­ṇam apā­rtha­kam iti L⸤ta­tsā­ma­rthye­nā­sya bhā­ṣā­yām api pra­yo­gā­bhyu­pa­ga­mād etaj jā­tī­ya­ka­sya kva­sor apy evam ādau ta­dvi­ṣa⸤ya­tāṃ pra­ti­pe­di­re | uktaṃ ca—‘kā­nac_kva­su ki­ki­nau yaṅ_lug iti bhā­ṣā­yāṃ pra­yo­ga­da­rśa⸤nāt_’ iti || 45 ||
Lihā­ṅga­nā kā pra­ma­daṃ pri­ya­sya nā­dhād asaṃ­ra­mbha­ra­saṃ da­dhā­nā |
ce­taḥ sthi­tā ka­lpa­la­tā­ni­ku­ñje he­lā­ma­tā­ra­bdha­ra­tā­ma­lā­he || 46 ||
he ama­lā­he ni­rma­lā­laṃ­kā­ra­bhu­ja­ga, nā­sti saṃ­ra­mbhe kro­dhe raso ya­sya ⸤tā­dṛ­śaṃ ci­ttam udva­ha­ntī kā yu­va­tir va­lla­bha­sya ha­rṣam iha nā­dhāt_ | sa­rvai­vā­ka­rot_ | he­la­yā ⸤ma­taṃ sa­dā­ra­bdhaṃ ra­taṃ yayā || 46 ||
⸤(pra­ti­lo­mā­nu­lo­ma­pā­daḥ)
iha ni­ta­mba­bhu­vo bhu­va­nā­ti­gāṃ sthi­tim upe­yu­ṣi tā­ra­gha­na­tvi­ṣaḥ |
ku­mu­di­nī­hṛ­da­yaṃ­ga­ma­vi­bhra­mā da­dha­ti ca­ndra­ma­sā­ra­ci­tāṃ śri­yam || 47 ||
tā­raṃ rū­pyaṃ tā­rāś ca mu­ktām aṇa­yaḥ | tais ta­dvac ca gha­na­śo⸤bhāḥ | ku­mu­di­nī­bhiḥ ku­mu­di­nī­vac ca hṛ­da­yaṃ­ga­mo ma­no­ha­raḥ | atra ‘ga­meḥ supi’ ity au­pa­saṃ⸤khyā­ni­kaḥ khac_ | ca­ndre­ṇa su­va­rṇe­na ma­sā­raiś ca ma­ṇi­bhe­daiś ci­tāṃ vyā­ptām_ | ca­ndra­ma­sā ca ⸤ra­ci­tāṃ kṛ­tām_ || 47 ||
gī­taiḥ pra­nṛ­tya­ti pu­ras tava pa­śya mi­śra-
keśī ka­rā­la­va­la­yā ba­li­tā­la­sa­dbhiḥ |
da­ntī­ndra­dā­na­pa­ya­saḥ pa­va­nais taṭe 'sya
ke śī­ka­rā la­va­la­yā­va­li­tā la­sa­dbhiḥ || 48 ||
ba­li­no ma­hā­ntaḥ | tā­lāś ca­ñcu­pu­ṭā­da­yas taiḥ sa­dbhir ati­ma­no­ha­rai⸤r gī­taiḥ saha mi­śra­ke­śī nāma su­ra­yo­ṣin nṛ­tya­ti | ka­rā­la­va­la­yā bhā­sva­ra­ka­ṭa­kā | ka­rā­lā ⸤bhā­sva­tī va­la­yā­nām ālir ya­tra tā­dṛ­śais tā­laiḥ ka­ra­yor anyo­nyam abhi­ghā­taiḥ sa­dbhir iti vā yo⸤janā | la­sa­dbhiḥ pa­va­naiś ca dā­na­pa­ya­saḥ śī­ka­rāḥ ke la­va­la­yā­va­li­tāḥ | sa­rve pra­bhū­ta­śo­bhā ⸤eva || 48 ||
vyā­pta­va­to 'sya dī­rgha­vi­ka­ṭair ma­ṇi­śi­kha­ra­śa­tai-
r ūrdhvam aśe­ṣam aṇḍa­śa­ka­laṃ sa­ra­si­ru­ha­bhu­vaḥ |
asta­mi­tā­va­kā­śa­gha­ṭa­nā ka­ṭa­ka­bhu­vam asā-
v amba­ra­de­va­te­va śa­ba­rī bha­ja­ti śi­kha­ri­ṇaḥ || 49 ||
......ve­ṣṭi­tā ma­ṇa­yo ya­sya tā­dṛ­śaṃ śi­kha­raṃ......||49||
eti si­ddha­mi­thu­naṃ ra­sa­va­ttām atra sa­nma­ṇi­ta­mo­ha­nam ārāt |
śṛ­ṅgam asya ni­ka­raṃ ca ka­rā­ṇām atra­sa­nma­ṇi ta­mo­ha­nam ārāt || 50 ||
cā­sya ka­rā­ṇāṃ ⸤ni­ka­raṃ ārāt_ āda­dau | ata eva ārāt_ dū­rād eva ta­mo­ha­naṃ ti­mi­ra­ghā­ta­kam_ | tamo L⸤ha­ntī­ti kā­la­sā­mā­nye ‘kvip_ ca’ iti kvip_ | atra ca bhū­ta­kā­lo vā­kyā­rtho na pa­dā­rtha ⸤iti pa­da­saṃ­skā­ra­sa­ma­ye ta­syā­bhā­vāt_ ha­nter bhū­te kvip_ iti ‘bra­hmā—’ ādi­sū­tre­ṇa ni­ya­mo ⸤na pra­va­rta­te || 50 ||
Lni­rdhū­ta­dī­rgha­ta­ra­vā­la­dhi­cā­ma­rau­gha-
la­kṣmī­bhṛ­to 'nu­kṛ­ta­rā­ja­gṛ­hāḥ sa­lī­lam |
krī­ḍa­nti ni­rjha­ra­ja­laiḥ sa­ka­re­ṇa­vo 'tra
nāgā nage sa­ka­la­dhau­ta­ka­rā­la­ku­mbhāḥ || 51 ||
vā­la­dhiḥ pu­ccham_ | la­kṣmīḥ śo­bhā vi­bhū­tiś ca | ka­re­ṇuḥ ka­ri­ṇī | ⸤sa­ka­laṃ kṛ­tvā dhau­tāḥ ku­mbhāḥ ka­vā­ṭā ye­ṣām_ | saha ca ka­la­dhau­ta­ku­mbhaiḥ ka­na­ka­gha­ṭair va⸤rta­nte || 51 ||
bhra­ma­ṇā­ku­lāḥ sphu­ra­da­da­bhra­ma­ṇāv iha tā na­bho­yu­va­ta­yo 'vi­ha­tāḥ |
na la­sa­nti saṃ­pra­ti ma­hā­na­la­saṃ sa­ka­lāḥ pri­yair la­li­ta­hā­sa­ka­lāḥ || 52 ||
sphu­ra­ntaḥ sthū­lā ma­ṇa­yo ya­tra ta­smin_ | iha avi­ha­tā vī­ta­bhī­ta­yas tāḥ ⸤su­ra­yo­ṣi­taḥ pri­yaiḥ sa­mam ana­la­saṃ na la­sa­nti | api tu ma­ntha­ram eva krī­ḍa­nti | kalā ma⸤dhu­rāḥ || 52 ||
gha­ṭi­ta­vi­ka­ṭa­sa­pta­pa­ttra­ca­kre gha­na­pa­da­vī­ru­dhi nā­tha si­ddha­sā­dhyāḥ |
sthi­tim iha vi­da­dhur yu­yu­kṣa­mā­ṇā ma­ṇi­śi­kha­re ka­ṭa­ke ca si­ddha­sā­dhyāḥ || 53 ||
sa­pta­pa­ttraḥ sa­pta­sa­ptiḥ | sa­pta­pa­ttrāś ca sa­pta­pa­rṇa­vṛ­kṣāḥ | ca­kraṃ ra­thā­ṅgaṃ sa­mū­haś ca | ⸤gha­na­pa­da­vī me­gha­mā­rgas tāṃ ru­ṇa­ddhi yat_ | gha­na­pa­dāś ca ni­bi­ḍa­sthi­ta­yo vī­ru­dho latā ya­tra | ⸤si­ddhaṃ sā­dhyam abhī­ṣṭaṃ pha­laṃ ye­ṣām_ | yu­yu­kṣa­vo mu­mu­kṣa­vaḥ | strī­bhiś ca saha ri­raṃ­sa­vaḥ | si­ddhāḥ ⸤sā­dhyāś ca de­va­vi­śe­ṣāḥ || 53 ||
nṛ­tyan girā su­ra­va­dhū­ja­na eti tṛ­ptiṃ
na grā­ma­rā­ga­ma­ta­yā sa­vi­kā­ra­ha­staḥ |
ślā­ghye ca­la­nti na ja­nāś ca sa­jā­na­yo 'smi-
nn agrā­ma­rā­ga­ma­ta­yā­sa­vi­kā ra­ha­staḥ || 54 ||
grā­ma­rā­ge­ṇa ṣaḍ_ja­kai­śi­ke­na kai­śi­ka­ma­dhya­me­na vā ma­ta­yā ⸤girā sa­vi­kā­rau ka­rau ya­sya saḥ | gī­tā­nu­sā­re­ṇa ka­rā­bhi­na­yaṃ ku­rva­nn itya­rthaḥ | agre­sa­rā­ṇā⸤[ma­ma­rā­ṇā]m āga­ma upa­sa­rpa­ṇaṃ ya­sya ta­dbhā­ve­na he­tu­nā ślā­ghye 'tra janā ra­ha­sta ekā­ntān na ⸤ca­la­nti | ta­trai­va saṃ­ni­dhī­ya­nta itya­rthaḥ | āsa­vi­kā āsa­va­pā­nam eva ye­ṣāṃ pra­yo­ja­nam ity ā⸤rhī­ya­ṣṭhak_ || 54 ||
etat pa­śyā­my adri­pa­teḥ śṛ­ṅgam udū­ḍha­pre­mo­dre­kaiḥ kiṃ­pu­ru­ṣaiḥ se­vi­tam ārāt |
śo­bho­tka­rṣaṃ dhā­tu­bhir avyā­ha­ta­rū­pair dha­tte vī­ṇā­vā­dyam ivā­ne­ka­vi­dhair yat || 55 ||
kiṃ­pu­ru­ṣair iti ‘pu­mān stri­yā’ ity eka­śe­ṣaḥ | dhā­ta­vo gai­ri­kā­da­yo vi⸤stā­rā­da­yaś ca vā­dya­pra­kā­rāḥ | ‘vi­stā­raḥ ka­ra­ṇaś ca syād āvi­dyo vya­ñja­nas ta­thā | ca­tvā­ro L⸤dhā­ta­vo jñe­yā vā­di­tra­ka­ra­ṇā­śra­yāḥ ||’ rū­paṃ la­kṣa­ṇam api || 55 ||
Lsa­rā­ga­ma­yu­tā­yu­tā­pra­ti­sa­mā­sa­mā­pta­ma­da­pā­da­pā­śri­ta­kha­gā |
sphu­ra­nma­ṇi­vi­bhā vi­bhā­ti sa­ka­lā­ka­lā­pi­ra­hi­tā hi­tā­sya ca taṭī || 56 ||
sa­rā­gā ma­ya­vaḥ kiṃ­na­rā ⸤ya­tra ta­dbhā­ve­na yu­ktā | apra­ti­sa­mā lo­ko­tta­rā | asa­mā­pta­ma­dāś ca pā­da­pā­śri­tāḥ kha­gāḥ ⸤pa­kṣi­ṇo ya­syāḥ | vi­bhā kā­ntiḥ | aka­lā­pī­ty akā­ra­pra­śle­ṣaḥ || 56 ||
bi­bhrā­ṇam ardha­vi­ni­mī­li­ta­tā­ra­ka­tva-
m utsā­ri­tā­ta­nu­ta­maḥ sphu­ṭa­dṛ­ṣṭa­ta­ttvam |
asya pra­bhā­tam iva saṃ­ya­ma­śā­li pa­śya
sā­nū­ru­dhā­ma mu­ni­ma­ṇḍa­lam etad adreḥ || 57 ||
tā­ra­kāḥ kanī⸤nikā na­kṣa­trā­ṇi ca | tamo moho 'ndha­kā­raś ca | ta­ttvaṃ pā­ra­mā­rthi­kaṃ rū­paṃ ta­ttvā­ni gha­ṭā­da­yaḥ ⸤pa­dā­rthāḥ | saṃ­ya­māḥ tra­yam_ (?) eka­tra dhyā­na­dhā­ra­ṇā­sa­mā­dhi­la­kṣa­ṇaṃ saṃ­dhyā­va­nda­nā­di­kam_ | ⸤adreḥ sā­na­va eva ta­tra vā uru dhā­ma sthā­naṃ ya­sya | saha cā­nū­ror aru­ṇa­sya dhā­mnā te­ja­sā ⸤va­rta­te || 57 ||
vā­rdha­ka­kṣī­ṇa­śa­ktir ga­tau tā­pa­sas tā­pa­sī­da­ttam āla­mba­naṃ yā­ca­te |
atra pa­śya kṣi­tiṃ saṃ­ta­tā­nā­gra­ta­stā­pa­sī­da­tta­mā­laṃ va­naṃ yā ca te || 58 ||
tā­pa­syā da­ttam āla­mba­naṃ ka­rā­śra­ya­ṇaṃ tā­pa­so yā­ca­te | ga­ma­naṃ pra­tya­śa­kta­tvāt_ | ⸤tā­pe­na sī­da­ntas ta­mā­lā ya­tra tā­dṛ­śaṃ va­naṃ yā ta­vā­gra­taḥ sa­ma­ta­not_ tāṃ ca kṣi­ti­mā­lo⸤kaya || 58 ||
sthā­yi­tvaṃ kva­ca­na bha­ja­ty asau nage 'smin saṃ­cā­rī bha­va­ti pu­naḥ kva­cit sa­rā­gaḥ |
āro­hī kva­cid ava­ro­hy api kva­cic ca śra­ddhe­yo mṛga iva ci­tra­va­rṇa­śo­bhaḥ || 59 ||
iha sthā­yi­tvā­di­nā rū­pe­ṇa mṛ­gaḥ śra­ddhe­yo ma­no­ha­raḥ ci­tra­va­rṇa­śo­bhaḥ śaba⸤la­śrīḥ | kṛ­ṣṇa­sā­ra­tvāt | ci­trā­khye ca gī­ta­mā­rge va­rṇaḥ ka­ścit sva­ra­dha­rmaḥ ta­dvac cho­bhā ⸤ya­sya saḥ | ta­sya rā­ge­ṇa ḍha­kka­rā­gā­di­nā va­rta­mā­na­sya sthā­yyā­di­bhe­de­na ca­tū­rū­pa­tvam eva | ⸤uktaṃ ca—‘āro­hī cā­va­ro­hī ca sthā­yi­saṃ­cā­ri­ṇau ta­thā | va­rṇāś ca­tvā­ra evai­te hy alaṃ⸤kā­ras ta­dā­śra­yaḥ || sthi­rāḥ sva­rāḥ samā ya­tra sa tv āro­hī­ti saṃ­jñi­taḥ | ya­tra cai­vā­va­ro­ha­nti ⸤so 'va­ro­hī­ti kī­rti­taḥ ||’ iti || 59 ||
siṃ­haḥ ka­rā­ha­ti­bhir atra na da­nti­nāṃ sma
he­lā­la­sā­bhir api­naḍ ba­la­to 'dhi­paṃ kam |
L
no­ttī­rya­te ma­hi­ṣa­saṃ­ha­ti­bhir di­vā­pi
he lā­la­sā­bhir api na­ḍva­la­to 'dhi­pa­ṅkam || 60 ||
siṃ­ho 'tra ka­ra­pra­ha­ti­bhiḥ ka­ri­ṇām adhi­paṃ kaṃ na ⸤ba­la­taḥ pau­ru­ṣe­ṇa na api­naṭ_ | sa­rvam eva pi­pe­ṣa | helā ava­jñā tayā la­sā­bhir la­sa­ntī­bhir a⸤la­sā­bhir vā ma­ntha­rā­bhiḥ | ādhi­pa­ṅkaṃ ka­rda­me lā­la­sā­bhir abhi­lā­ṣi­ṇī­bhir ma­hi­pā­ṇāṃ saṃ­ha­ti⸤bhir api divā na­ḍva­la­taḥ sa­ra­sto no­ḍḍī­ya­te sma (no­ttī­rya­te sma) no­tthi­tam_ | he ity abhi­mu­khī⸤kāre | yadi vā alā­la­sa vi­tṛ­ṣṇa | adhi­pa­ṅkaṃ sthi­tā­bhir ābhir api ma­hi­ṣa­saṃ­ha­ti­bhir iti L⸤yo­ja­nā | sma­śa­bdo bhi­nna­kra­maḥ || 60 ||
Lga­ja­da­rśam upā­śri­ta­kru­dho 'bhī da­dha­te ha­sta­ta­la­stham eva siṃ­hāḥ |
sphu­ṭam atra ya­śas ta­dī­ya­ku­mbha­kṣi­ti­la­gnā­ma­la­mau­kti­kā­pa­de­śāt || 61 ||
ga­ja­da­rśaṃ sa­rvaṃ ga­jam evā­va­lo­kya | ‘ka­rma­ṇi dṛ⸤śi­vi­doḥ sā­ka­lye’ iti ṇa­mul_ || 61 ||
ma­dhu­li­hām iha pu­ṣpa­ra­sair latā na­va­su­dhā­ma­dhu­rā śu­śu­bhe­ta­rām |
vi­vi­dha­ra­tna­ci­tās ta­ṭa­sā­na­vo na va­su­dhām adhur āśu śu­bhe­ta­rām || 62 ||
pu­ṣpā­ṇāṃ ra­sair ali­nāṃ na­va­su­dhā­va­nma­dhu­rā latā ⸤śu­śu­bhe­ta­rām atī­vā­rā­ja­ta | ta­ṭāḥ sā­na­vaś ca samā bhā­gāḥ | te­ṣāṃ ya­thā­kra­maṃ bu­dhno­pa­ri­ga­ta­tve­na ⸤bhe­daḥ | te śu­bhe­ta­rām aśu­bhāṃ va­su­dhāṃ nā­dhuḥ śu­bhām evā­va­han_ | āśu | ra­tnaiś ci­ta­tvāt_ || 62 ||
ga­ṇḍū­ṣa­śī­dhu­sa­ma­kā­la­ni­pī­ta­nā­rī-
niḥ­śvā­sa­sau­ra­bha­vi­śe­ṣa­kṛ­tā­dhi­vā­sān |
āmo­da­sau­ra­bham ivo­dgi­ra­to 'bhi­bhū­ta-
pu­ṣpā­nta­rān iha vi­lo­ka­ya ke­sa­rau­ghān || 63 ||
⸤śī­dhu ma­dyam_ || 63 ||
ma­da­ccha­ṭā­mo­da­su­ga­ndhi­tā­śa­ma­hā­ni­śā­ntāv iha sa­nti nā­gāḥ |
mi­thaś ca pu­ṣpair na ma­no­jña­la­kṣmī­ma­hā­ni­śā­ntā vi­ha­sa­nti nā­gāḥ || 64 ||
ahā­niḥ ana­śva­rī śā­ntir mu­nī­nām upa­śa­mau ya­tra | ta­smi­nn iha ⸤nā­gāḥ ka­ri­ṇo ma­dā­mo­de­na su­ra­bhī­kṛ­tā­śaṃ kṛ­tvā sa­nti va­rta­nte | la­kṣmyāś ca ma­hā­nto ⸤ni­śā­ntā antaḥ­pu­rā­ṇi agās ta­ra­vaḥ pa­ra­spa­raṃ ku­su­mair na ha­sa­nti na | api tu ha­sa­nty eva ⸤|| 64 ||
ma­dhu­ma­da­vi­va­śā va­dhūr gi­ro­ccair asa­ka­la­śī­bha­ra­tā­nta­tāṃ va­ha­ntyā |
iha ka­pa­ṭa­pu­raṃ­dhri­ve­ṣa­la­kṣmī­pa­ti­ka­ra­pa­dma­bhu­ve­va bhā­ti bha­rtaḥ || 65 ||
asa­ka­lā ma­da­va­śād avya­kta­va­rṇā śī­bha­rā ma­no­hā­ri­ṇī ta­dbhā­vas ta­ttā tām_ | ⸤‘tva­ta­lor gu­ṇa­va­ca­na­sya’ iti puṃ­vat_ | ta­tāṃ vi­stī­rṇām_ | ra­saḥ pī­yū­ṣas ta­tka­la­śyāś ca bha­re­ṇa ⸤tā­nta­tāṃ khe­dam_ || 65 ||
vyā­pya sthi­taḥ ka­na­ka­kū­ṭa­bhu­vā­nta­ri­kṣa-
m ābhā­ti ka­rka­śa­śi­lā­ñchi­ta­yā sa­dṛ­kṣaḥ |
prī­tiṃ bha­vān iva di­śa­ñja­ṭa­yā nago 'ya-
m ābhā­ti ka­rka­śa­śi­lā­ñchi­ta­yā­sa­dṛ­kṣaḥ || 66 ||
kū­ṭaṃ śi­kha­ram_ | ta­dbhu­vā ayam ābhā­ti | bha­vān iva ja­ṭa­yā | ⸤ka­rka­śā­bhiḥ śi­lā­bhiḥ | āñchi­ta­yā ni­ba­ddha­yā | sa­ntaḥ ṛkṣāḥ prā­ṇi­bhe­dā ya­tra saḥ | L⸤ābha­yā ati­ka­rke­ṇa ati­dha­va­le­na śa­śi­nā lā­ñchi­ta­yā la­kṣi­ta­yā | asa­dṛ­kṣo­na­nya­sa⸤dṛ­śaḥ || 66 ||
Lma­da­vi­pā­ṭa­la­kā­ntir asāv itaḥ ka­la­ka­lā­ku­li­tā­khi­la­di­ṅmu­khām |
ali­ta­tiṃ ya­mu­nā­ja­la­ve­ṇi­kām iva ra­sād iha ka­rṣa­ti lā­ṅga­lī || 67 ||
mado vi­kā­saḥ kṣī­ba­tā ca | ve­ṇi­kā pra­vā­haḥ | raso ma­ka­ra­ndam api | ⸤lā­ṅga­lī nā­mau­ṣa­dhir ha­la­dha­raś ca || 67 ||
atra vi­bhā­ti ja­la­gra­ha­he­toḥ kā­ñca­na­va­pra­sa­ro na­ma­da­bhre |
pre­mṇi va­dhūṃ ra­ma­ya­ty api kā­ntaḥ kāṃ ca na­va­pra­sa­ro­na­ma­da­bhre || 68 ||
kā­ñca­na­va­pre sva­rṇa­sā­nu­ni saro 'tra bhrā­ja­te | ⸤ja­laṃ gra­hī­tuṃ na­ma­da­bhre ava­ta­ra­jja­la­de | ada­bhre ca ma­ha­ti pre­mṇi sati da­yi­taḥ kāṃ va­dhūṃ ⸤pra­sa­re­ṇo­naṃ kṛ­tvā ra­ma­ya­ti | na kāṃ­cit_ | pū­rva­va­tpū­rṇām eva sa­rvāṃ ra­ma­ya­tī­tya­rthaḥ || 68 ||
bi­mbā­ga­tā­ma­la­ru­ci­gra­ha­ca­kra­vā­la-
ka­lmā­ṣi­ta­sphu­ri­ta­nī­la­śi­lā­ni­ta­mbaḥ |
āla­kṣya­pā­ṇḍur apṛ­ṣaṭ_ka­ca­mū­ru­ca­rma-
saṃ­vī­ta­ma­dhya iva na­kta­ma­yaṃ vi­bhā­ti || 69 ||
⸤bi­mbā­ga­taṃ pra­ti­bi­mbi­tam_ | nīlā indra­nī­la­ma­ṇa­yaḥ | pṛ­ṣaṭ_kās ti­la­kā­kā­rā bi­nda­vaḥ | ⸤‘pṛ­ṣa­tka’ iti pā­ṭhe pṛ­ṣa­ccha­bdo bi­ndu­va­ca­naḥ | ‘kap_ ca’ sa­mā­sā­ntaḥ | ca­mū­ro mṛ­ga­vi­śe­ṣaḥ ⸤|| 69 ||
asau gha­na­ta­tīr na dī­rgha­na­mi­tā na­dīr gha­na­mi­tā ja­hā­ti na­bha­saḥ |
sthi­tir ja­la­ru­hām ahā­sa­ra­si­kā ma­hā­sa­ra­si kā vi­bhā­vya­ta itaḥ || 70 ||
na­bha­so dī­rghaṃ na­mi­tāḥ kṛ­ṣṭā na­dīś ca gha­naṃ mu­huḥ itāḥ prā­ptāḥ | gha­nā­nāṃ pa­ṅktīr eṣa ⸤no­jjha­ti | ito 'tra ma­hā­sa­ra­si sa­ro­jā­nāṃ sthi­tiḥ ahā­sa­ra­si­kā vi­kā­sān abhi­mu­khī ⸤kā | sa­rvā vi­ka­sva­rai­vā­va­lo­kya­ta itya­rthaḥ || 70 ||
adṛ­ṣṭa­pū­rvā api khe­ca­rau­ghair alaṃ­kṛ­tāḥ kā­ñca­na­me­kha­lā­bhiḥ |
dha­tte 'va­ro­dha­pra­ma­dā ivā­sāv adhi­ṣṭhi­tāḥ ka­ñcu­ki­bhir gu­ho­rvīḥ || 71 ||
me­kha­lā ni­ta­mbo ra­śa­nā ca | ka­ñcu⸤ki­naḥ sa­rpāḥ sau­vi­da­llāś ca || 71 ||
la­kṣmīr amu­ṣya sa­ka­lā­ti­śa­yaṃ su­re­śa
sārā sa­sā­ra sa­ra­sā­su­ra­sau­ra­saṃ­sat |
dha­tte 'bji­nī­ṣu ca vi­rā­ji­tam agra­va­rtma
sā­rā­sa­sā­ra­sa­ra­sā­su ra­sau­ra­saṃ sat || 72 ||
asya sa­ka­lā la­kṣmīr ati­śa­yaṃ sa­sā­ra prā­pta­va­tī | ⸤sārā sthi­rā | ayaṃ cā­bji­nī­ṣu vi­bhiḥ pa­kṣi­bhir vi­śe­ṣe­ṇa vā rā­ji­ta­tvād agra­va­rtma sa­ccā­ru ⸤va­ha­ti | sa­ra­sā śṛ­ṅgā­ri­ṇī asu­rā­ṇāṃ sau­ra­sya ca su­ra­sa­mū­ha­sya saṃ­sat_ sa­bhā ya­tra saḥ | L⸤sā­rā­sāḥ sa­śa­bdāḥ sā­ra­sā la­kṣma­ṇās te­ṣāṃ ra­sā­su bhū­mi­ṣu te­ṣāṃ raso vā yāsu | ra­sau­ra­saṃ ⸤sa­ha­ja­ja­lam_ | au­ra­so 'kṛ­tri­maḥ || 72 ||
Lku­su­maiḥ kṛ­ta­vā­sa­naḥ sa­ma­ntād apa­ni­dra­tvam upe­yi­va­dbhir asmin |
śru­ti­ma­ntra­ga­ṇā­bhi­rā­ma­rū­pair na­va­vau­ṣa­ṭpa­da­śo­bhi­bhiḥ sa­mī­raḥ || 73 ||
śru­tir ve­daḥ | atra sa­mī­ro na va­vau | ava­had e⸤veti kā­ku­pra­yo­gaḥ | yadi vā na va­vau na ja­gā­ma | saṃ­ni­hi­to 'bhūd itya­rthaḥ | ṣaṭ_padā bhra⸤ma­rāḥ | na­vaṃ cāru vau­ṣaṭ_pa­daṃ vau­ṣaḍ iti śa­bdaḥ || 73 ||
ga­ti­kra­mo 'mu­tra bi­bha­rti su­bhru­vām anu­tta­ro ma­ntha­ra­tā­bhi­rā­ma­tām |
śri­yaṃ mṛ­gī­bhiḥ pra­ta­no­ti yaḥ pa­rām anu­tta­ro­ma­ntha­ra­tā­bhi­rā­ma­tām || 74 ||
anu­tto 'pa­ri­tya­kto ro­ma­nthaś ca­rvi­ta⸤ca­rva­ṇaṃ ta­tra ra­tā­bhir mṛ­gī­bhir ā sa­ma­ntān ma­tāṃ śri­yaṃ yo gi­ris ta­nu­te | ta­trā­tra va­dhū­nāṃ ga⸤ti­kra­mo ma­ntha­ra­ta­yā abhi­rā­ma­tāṃ dha­tte | anu­tta­ro 'na­nya­sa­dṛ­śaḥ || 74 ||
kṣmā­bha­rtur asya ka­ṭa­ko vi­ka­ṭaḥ sa­pī­lu-
pā­lyā­ku­laḥ sa­ha­ri­sai­nya­śa­tā­va­ma­rdaḥ |
la­kṣmīṃ vi­kā­sa­gha­ṭa­nāṃ na­ya­ti vyu­da­sta-
nā­nā­dhi­kām aca­ra­mā­ga­dha­rā­ji­ta­śrīḥ || 75 ||
kṣmā­bha­rtā mahī⸤pa­tir api | ka­ṭa­kaḥ ska­ndhā­vā­ro 'pi | pī­lū­nāṃ ta­ru­bhe­dā­nāṃ pā­lyaḥ pa­ṅkta­yaḥ | pī­lu­pā­nāṃ ⸤ga­ja­pa­tī­nāṃ ta­dā­ro­hā­ṇāṃ vā ālyaḥ | tā eva (?) | ha­ra­yaḥ siṃ­hās tu­ra­gāś ca | sai­nyaṃ ⸤vṛ­ndam_ | la­kṣmīḥ śo­bhā vi­bhū­tiś ca | vya­pā­stā nā­nā­vi­dhā ādha­yo dra­ṣṭṝ­ṇāṃ ma­naḥ­pī­ḍā ⸤ya­ye­ti la­kṣmī­vi­śe­ṣa­ṇam_ | kab atra sa­mā­sā­ntaḥ | aca­ra­mā mu­khyā agās ta­ra­vo ya­tra tā⸤dṛśā dha­ra­yā bhu­vā ji­ta­śrīr ākrā­nta­śo­bhaḥ | aca­ra­mā­go vā dha­rair anyaiḥ pa­rva­tair aji­tā śrī⸤r ya­sya | ta­thā vya­pā­sta­nā­nā­dha­yaḥ kā­ma­ca­rāś ca ya­dṛ­cchā­ga­tā mā­ga­dhā ba­ndi­nas tai rā­ji­ta­śrīḥ ⸤śo­bhi­ta­vi­bhū­tiḥ || 75 ||
iha rū­ḍha­ma­do­jjha­ti na bhra­ma­rī na­va­gu­ccha­la­tāṃ sa­ra­sā ma­dhu­nā |
sthi­ti­ba­ndham ivai­ṣa ra­vaiś ca su­rān ava­gu­ccha­la­tāṃ sa­ra­sām adhu­nā || 76 ||
ma­dhu­nā ma­ka­ra­nde­na sa­ra­sā vya­sa­ni­nī bhra­ma­rī na­va­gu­cchāṃ la­tāṃ ⸤na tya­ja­ti | eṣa cā­dhu­nā sāṃ­pra­tam uccha­la­tām udga­ccha­tāṃ sa­ra­sāṃ ra­vaiḥ sthi­ti­ba­ndham iva su­rān_ ⸤avak_ | ba­dhnī­tā­tra sthi­tim itī­vā­vo­cat_ | ava­gi­ti va­cer laṅi || 76 ||
avi­ra­la­va­na­mā­la eṣa bi­bhra­tpra­ka­ṭa­ma­dā­ra­ci­tāṃ su­re­śa la­kṣmīm |
ha­la­dha­ra iva tu­ṅga­tā­la­la­kṣmā ha­ra­ti ma­naḥ sphu­ṭa­lā­ṅga­lī­ya­śo­bhaḥ || 77 ||
va­na­mā­lā sra⸤gvi­śe­ṣo 'pi | ma­dā­rair ma­ra­ka­ta­bhe­daiś ci­tāṃ ma­de­na cā­ra­ci­tām_ | tāla ubha­ya­trā­pi ta­ru­vi⸤śe­ṣaḥ | lā­ṅga­lī nā­mau­ṣa­dhiḥ, lā­ṅga­laṃ ca ha­lam_ || 77 ||
vyā­pya sthi­te 'tra śi­kha­rair na­va­ra­tna­bhā­bhi-
r abhraṃ­śa­rā­sa na sa­hā­ya­ta­yā­gra­ha­staiḥ |
Lghna­dbhir mṛ­gān ga­ja­ta­yā vi­ja­he ki­rā­tai-
r abhraṃ śa­rā­sa­na­sa­hā­ya­ta­yā­gra­has taiḥ || 78 ||
he abhraṃ­śa­rā­sa avi­na­śva­ra­śa­bda L⸤bra­hma­sva­rū­pa, atra śi­kha­rair abhra­mā­kā­śaṃ vyā­pta­va­ti śa­rā­sa­na­sa­hā­ya­ta­yā dha­nu­rmā­tra­sa­hā­ya­tve­na ⸤agra­ha­staiḥ pra­śa­sta­ka­raiḥ ga­ja­sa­mū­he­na saha ha­ri­ṇāṃś ca tā­ḍa­ya­dbhiḥ ki­rā­tair āgra­ho na vi­ja­he ⸤ni­rba­ndho na mu­ktaḥ | āya­ta­yā dī­rgha­yā | tair iti || 78 ||
avi­pa­nna­rā­gam upa­pa­nna­sau­ṣṭha­vaṃ sphu­ṭa­va­rṇa­pā­ṭa­vam ane­ka­mā­rga­gam |
śru­ti­pe­śa­la­sva­ram ihā­li­ma­ṇḍa­laṃ śri­yam eti ge­yam iva jā­ti­saṃ­śra­yam || 79 ||
pra­kṛ­ṣṭo rā­gaḥ kai­śi­kā­di⸤r api | sau­ṣṭha­vaṃ tā­lā­der ani­rga­mo 'pi | va­rṇaḥ kā­li­mā sthā­yyā­diś ca | mā­rgāś ci­tra­vā­rti­ka⸤da­kṣi­ṇā api | śru­tau śro­tre | śru­ti­bhiś ca sva­rā­ra­mbha­kair dhva­ni­vi­śe­ṣaiḥ su­bha­gaḥ sva­raḥ śa­bdaḥ ⸤ṣaḍ_jā­diś ca ya­sya | jā­tir mā­la­tī jā­ta­yaś ca ṣaḍ_ja­ma­dhya­mā­dyāḥ || 79 ||
vyā­pya yaḥ sthi­tim agāt sa­ri­tā­ḍhyaḥ sā­nu­nā­si­ka­ta­yā­bhram arī­ṇām |
śi­ñji­ta­sya sa ha­ra­ty ayam adriḥ sā­nu­nā­si­ka­ta­yā bhra­ma­rī­ṇām || 80 ||
asi­ka­ta­yā ni­rvā⸤lu­ka­yā sa­ri­tā sa­mṛ­ddho yaḥ sā­nu­nā ta­ṭe­na unna­ta­tvād abhra­mā­kā­śaṃ vyā­pya arī­ṇām ana­śva­rīṃ ⸤sthi­tiṃ ya­yau so 'yam adrir bhra­ma­rī­ṇāṃ kva­ṇi­ta­sya sā­nu­nā­si­ka­ta­yā ṅa­ña­ṇā­di­va­rṇa­rū­pa­tve­na ha­ra­ti ⸤|| 80 ||
asyā­ti­tu­ṅga­śi­kha­ro­nna­mi­taṃ vi­dū­ra-
pā­tā­ku­la­tvam iva bi­bhrad adhi­tya­kā­yām|
pre­ṅkha­dvi­dū­ra­ja­ma­ṇi­pra­ka­ra­pra­kā­śa-
vyā­jān ni­ta­mba­ta­ṭam amba­ram āla­la­mbe || 81 ||
amba­raṃ na­bho 'sya ni­ta­mbaṃ sa­ma­bhu­vaṃ pā­ta­bha­yād ivā­gra­hīt_ || 81 ||
sa­ma­daḥ ka­ṭa­kā­ra­vi­ndi­nī­nāṃ na­va­maṃ ke­sa­ra­re­ṇu­nā sa­nā­daḥ |
ra­ci­taṃ da­dhad aṅga­rā­gam eko na­vam aṅke sara re 'ṇu­nā­sa­nā­daḥ || 82 ||
sa­ma­da i⸤tyā­di­yu­ga­la­kam_ | re ma­dhu­vra­ta, aṇu­nā sva­lpe­na ke­sa­ra­re­ṇu­nā kiṃ­ja­lka­ra­ja­sā ra­ci­taṃ ana­va­maṃ ⸤śre­ṣṭham aṅga­rā­gaṃ ca bi­bhrat_ abji­nī­nām aṅke ni­ka­ṭe na­vaṃ kṛ­tvā sara pa­ri­bhra­ma | asa­nā­daḥ ⸤asa­nā­khyā­ni ku­su­mā­ny atti yaḥ | eko niḥ­sa­hā­yo ma­yai­va sa­hi­taḥ | sa­nā­daḥ sa­śi­ñji­taḥ ⸤|| 82 ||
ka­tha­ya­tī­ttham ivā­tra ma­dhu­vra­taṃ śru­ti­ma­no­ra­ma­ma­ñju­la­śi­ñji­tā |
ma­dhu­ka­rī ma­ka­ra­nda­ra­sā­sa­va­pra­mu­di­tā­nu­va­naṃ ra­ci­ta­sthi­tiḥ || 83 ||
ma­ñju­laṃ ma­dhu­ram_ || 83 ||
(yu­ga­la­kam_)
nā­kṣi­pya­te ku­su­mi­tā­bhir adhi­tya­kā­bhiḥ
ko 'śā­ta­kī­ra­sa­hi­tā­ma­la­kī­ca­kā­bhiḥ |
Lmu­ktā gi­rāv iha śi­lī­mu­kha­ma­ṇḍa­lī­bhiḥ
ko­śā­ta­kī ra­sa­hi­tā­ma­la­kī ca kā­bhiḥ || 84 ||
aśā­tair atī­kṣṇaiḥ su­ku­mā­ra­vā­gbhiḥ kī­raiḥ śu­kaiḥ sa­hi­tā L⸤ama­lāś ca kī­ca­kā ve­ṇa­vo yāsu tā­bhir adhi­tya­kā­bhir gi­rer upa­ri­bhā­gaiḥ ko nāma nā­va­rjya­te | ⸤ko­śā­ta­kī ha­rī­ta­kī āma­la­kī ca latā kā­bhiś ca bhra­ma­rā­ṇāṃ saṃ­ha­ti­bhir mu­ktā | na ⸤kā­bhiś cit_ | yato ra­se­na ma­dhu­nā hitā prī­ti­ja­na­nī || 84 ||
bhra­ma­taḥ ka­ma­lā­ka­re­ṣu la­gno ma­dhu­pa­ṅkā­rdra­ta­yā hṛdi pra­gā­ḍham |
śri­yam eti śi­lī­mu­kha­sya sū­kṣmaḥ sma­ra­nā­rā­ca ivai­ṣa pa­kṣma­kha­ṇḍaḥ || 85 ||
pa­kṣma ka­ma­la­ke­sa­ras ta­tkha­ṇḍo ⸤bhra­ma­ra­sya va­kṣa­si la­gnaḥ śo­bha­te || 85 ||
taṭa iha ni­ci­te ra­jo­bhir adriḥ ka­pi­śa­ku­ni sta­ba­ke­na ha­nta­rī­tim |
na ha­ra­ti da­yi­to da­dhat su­ce­taḥ­ka­pi­śa­ku­nis tava kena ha­nta rī­tim || 86 ||
he īti­ha­ntaḥ upa­dra­vo­nmū­la­ka, adri­ra­yaṃ tava da⸤yi­tas taṭe 'tra kena va­stu­nā na ha­ra­ti | sta­ba­ke­na ka­rtrā ra­jo­bhiḥ ka­ra­ṇair ni­ci­te vyā­pte | ⸤ata eva ka­pi­śa­ku­ni pi­śa­ṅga­bhū­mau | rī­tiṃ da­dhac cho­bhāṃ bi­bhrā­ṇaḥ | su­ce­ta­saḥ pra­mu­di­tāḥ ⸤ka­pa­yo vā­na­rāḥ śa­ku­na­yaś ca ya­tra saḥ | ha­nte­ti vi­sma­ye || 86 ||
asyā­dhi­sā­nu pa­ra­bhā­gam avā­pnu­va­nti
śyā­ma­tvi­ṣo 'rka­ra­tha­mu­dga­bhu­jaḥ sa­ṭā­bhiḥ |
vā­tā­va­dhū­ta­su­ra­pā­da­pa­la­mba­mā­na-
la­mbī­pa­rā­ga­ni­ku­ru­mba­pi­śa­ṅgi­tā­bhiḥ || 87 ||
mu­dga­bhu­jo vā­ji­naḥ | la­mbī ⸤ku­su­ma­ma­yā śā­khā || 87 ||
si­ddha­dva­ndvaṃ bhā­ti­ta­rāṃ mo­ha­na­lī­lā­sa­vyā­pā­raṃ cā­ru­ta­ma­grā­va­da­rī­ṣu |
pa­śyā­syo­ccaiḥ pa­ttri­ta­tir nā­tha vi­dha­tte sa­vyā­pā­raṃ cā­ru­tam agrā va­da­rī­ṣu || 88 ||
cā­ru­ta­mā grā­vā­ṇa upa­lā yā­sāṃ tāsu da­rī­ṣu ra­ta­lī­lā­yāṃ ⸤sa­vyā­pā­raṃ vyā­pṛ­taṃ si­ddha­mi­thu­naṃ vi­rā­ja­te | ba­da­rī­ṣu ca ta­ru­ṣu pa­kṣi­ṇāṃ pa­ṅktir atra āru­taṃ ⸤kva­ṇi­tam ucca­kaiḥ ka­ro­ti | sa­vyā­nu­kū­lā | apā­ram ana­ntam_ | agrā pra­dhā­na­bhū­tā || 88 ||
ha­ra­ti ka­ṭa­ka­kā­na­ne­ṣu ceto gha­na­ru­ci­ci­tra­śi­kha­ṇḍi­ma­ṇḍa­lā­ṅkām |
ma­dhu­ka­ra­ku­la­nī­la­dṛ­ṣṭi­hā­ri­vra­ta­ti­mi­rāṃ ra­ja­nīm ivai­ṣa bi­bhrat || 89 ||
⸤gha­na­ru­ca­yaś ci­tra­śi­kha­ṇḍi­no me­ghā­bhi­lā­ṣu­kā nā­nā­va­rṇā ma­yū­rāḥ, ni­bi­ḍa­pra­bhāḥ sa­pta­rṣa­yo 'pi | ⸤ma­dhu­ka­rair nīlā dṛ­ṣṭi­hā­ri­ṇyaś ca la­li­tā vra­ta­ta­yo latā ya­syām_ | irāṃ bha­mim_ | bhra­ma­ra­vac ca ⸤nī­laṃ dṛ­ṣṭi­hā­ri­vra­taṃ ni­ya­me­na da­rśa­no­pa­ghā­ta­kaṃ ti­mi­raṃ ya­syām_ || 89 ||
prā­pte 'tra kā­na­na­bhu­vā kṣi­ti­bhṛ­ty abhi­khyāṃ
kā­sā­ra­tā­ma­ra­sa­bhā­si­ta­yā na da­dhre |
Lla­kṣmyā su­re­śa ra­ci­tā­spa­da­yā va­ne­ṣu
kā sā­ra­tā­ma­ra­sa­bhā­si­ta­yā na­da­dhre || 90 ||
kā­sā­re­ṣu sa­raḥ­su ⸤tā­ma­ra­sair bhā­si­ta­yā va­na­bhu­vā śo­bhāṃ gate 'tra gi­rau la­kṣmyā sā­ra­tā na da­dhre | na­dān_ dhri­ya­te L⸤dhā­ra­ya­tī­ti na­da­dhro na­dī­bhṛt ta­smin_ | mū­la­vi­bhu­jā­di­tvāt kaḥ | ama­rā­ṇāṃ sa­bhā­sv āsi­ta­yā ⸤sthi­ta­yā || 90 ||
la­kṣye­ṣv anta­rbā­hya­rū­pe­ṣv abhī­kṣṇaṃ ku­rvā­ṇā­nāṃ saṃ­ya­maṃ teṣu teṣu |
vya­ktaṃ te te yo­gi­nām aṅka­bhā­jām utpa­dya­nte 'mu­ṣya si­ddher vi­śe­ṣāḥ || 91 ||
antā­rū­pe­ṣu hṛ­dā­di­ṣu, bā­hya­rū­pe­ṣu ca sū­ryā­di­ṣu dhye­ye­ṣu saṃ­ya­mam ekā­tma­ta­yā ⸤dhyā­naṃ ku­rva­tāṃ yo­gi­nām iha si­ddher vi­śe­ṣā bhu­va­na­jñā­nā­da­yaḥ sa­mu­lla­sa­nti | uktaṃ ca—‘bhu­va­na­jñā­naṃ ⸤saha saṃ­ya­māc ca­ndre tā­rā­vyū­ha­jñā­nam_’ ityā­di || 91 ||
ye 'dhya­vā­tsur api kā­ñca­nā­ca­laṃ te 'hi­tī­vra­ka­ṭa­ka vra­tī­hi­te |
pre­ma ba­bhrur iha su­bhru­vāṃ sthi­tā he ma­tā­rya ca­ṭu­ca­rya­tā­ma­he || 92 ||
kā­ñca­nā­ca­lo me­rus tam adhya­vā­tsur abha­ja­nta ⸤te 'pi vra­ti­nām īhi­te 'bhi­pre­te 'tra vi­ṣa­ye pre­ma ba­bhruḥ prī­tā jā­tāḥ | su­bhru­vāṃ ca­ṭu­ca­rya­tā ⸤cā­ṭu­ka­ra­ṇaṃ sai­va maha utsa­vas ta­tra sthi­tāḥ kṛ­tā­bhi­ni­ve­śāḥ | aha­ya eva tī­vrā vi­ṣa­māḥ ⸤ka­ṭa­kā ya­sya | matā āryāḥ su­ma­ta­yo ya­sye­ti saṃ­bo­dha­na­dva­yam_ | ta­da­bhi­dyo­ta­nā­ya he⸤śa­bdaḥ || 92 ||
⸤(pra­ti­lo­mā­nu­lo­ma­pā­daḥ)
nyā­sāṃ śa­tā­vi­ra­ci­tā­ñci­ta­ma­dhya­mā­lpa-
gā­ndhā­ra­ba­ndhu­ra­ta­ra­sthi­tim aśva­va­ktraḥ |
vai­kā­ra­ma­dhya­mam adū­ra­ga­tas ta­vai­ṣa
no śu­ddha­śā­ḍa­vam iha kla­mam eti gā­yan || 93 ||
vi­kā­ra­ma­dhya­mā­khyā gī­ta­jā­tis tata āga­taṃ śu­ddha­śā­ḍa­vaṃ nāma gī­taṃ gā­ya­nn eṣa ⸤kiṃ­na­raḥ klā­ntiṃ na bha­ja­te | aṃśo 'nu­vṛ­tti­dha­rma­ta­yā ba­la­vā­na­ti­tā­ra­sva­ro­pa­ra­ñja­kaḥ sva­raḥ | ⸤nyā­sas ta­syai­va jā­ti­vya­ñja­na­sva­bhā­vo bhe­daḥ | ta­tra nyā­sāṃ­śa­ta­yā nyā­sā­bhi­dhāṃ­śa­rū­pa­tve­na ⸤ra­ci­to yo 'ñci­taḥ pra­ṇā­śā­bhā­vān ma­no­ha­ro ma­dhya­ma­sva­ras tena ta­thā­lpe­na du­rba­la­ta­yā du­ru­pa­la⸤kṣye­ṇa gā­ndhā­re­ṇa ra­mya­ta­ra­sthi­tim iti ta­tsva­rū­pā­bhi­dhā­nam_ | uktaṃ ca—‘ma­dhya­ma­vi­kā­ra⸤jā­ti­saṃ­bhū­taḥ śu­ddha­śā­ḍa­vaḥ | nyā­so 'sya ma­dhya­mo 'ṃśaś ca gā­ndhā­re­ṇa tu du­rla­bhaḥ || ya­smin bha⸤vati rā­gaś ca ya­smāc cai­va pra­va­rta­te | ma­ndraś ca tā­ra­ma­ndraś ca yo 'tya­rthaṃ no­pa­la­bhya­te || gra­ho­pa­nyā⸤sa­vi­nyā­sa­nyā­sa­saṃ­nyā­sa­go­ca­raḥ | anu­vṛ­ttas tu yac ceha so 'ṃśaḥ syād da­śa­la­kṣa­ṇaḥ || nyā­saś cā⸤tu­ra­mā­rgaś ca jā­tī­nāṃ vya­kti­kā­ra­kaḥ | sa­rva­sva­rā­ṇāṃ nā­śaś ca vi­hi­tas tv atha jā­ti­ṣu | na ⸤ma­dhya­ma­sya nā­śas tu ka­rta­vyo hi ka­dā­ca­na ||’ iti || 93 ||
ape­ta­saṃ­bhā­va­na­yā­ci­tā­nāṃ ra­ti­kri­yā­bhā­va­na­yā ci­tā­nām |
ihe­ṣṭa­kā­ntā­sa­ma­yo­ja­nā­nāṃ sa­rva­rtu­rū­paḥ sa­ma­yo ja­nā­nām || 94 ||
sa­rva­rtu yu­ga­pat saṃ­ni­hi­ta­rtu­ṣa­ṭkaṃ L⸤rū­paṃ ya­sya tā­dṛ­śo 'tra ja­nā­nāṃ sa­ma­yaḥ ape­ta­saṃ­bhā­va­naṃ yā­ci­taṃ ye­ṣām_ | yā­cñā ye­ṣāṃ na ⸤saṃ­bhā­vya­ta itya­rthaḥ | bhā­va­nā ta­tpa­ra­tvam_ | citā vyā­ptāḥ | kā­ntā­bhiś cā­sa­maṃ sā­ti­śa­yaṃ ⸤yo­ja­naṃ yogo ye­ṣām_ || 94 ||
L⸤atha va­sa­ntaḥ |
ma­dhu pi­ba­ty asi­ta­ccha­vi­śā­ri­ta­sta­ba­ka­ro­cir asau ra­bha­saṃ ga­taḥ |
ka­la­ra­vair bhra­ma­raḥ su­ra­bher iva sta­va­ka­ro 'ci­ra­sau­ra­bha­saṃ­ga­taḥ || 95 ||
asi­ta­yā rucā śa­ba­li­tā sta­ba­kā­nāṃ ro­ciḥ pra­bhā yena ⸤tā­dṛ­śo 'sau bhra­ma­ro 'ci­re­ṇa sau­ra­bha­sya sa­ṅgān ma­ka­ra­ndam āsvā­da­ya­ti | ra­bha­saṃ ga­tas tv arā­vān_ | ⸤ka­laiś ca ra­vair va­sa­nta­sya sta­va­ka­raḥ stu­ti­kṛd iva || 95 ||
sī­ma­nti­nī vi­ka­ca­ca­mpa­ka­bhā­bhir atra
he 'māya mā­na­pa­ra­śu­bhra­ma­rā­va­lī­kam |
nā­pe­kṣa­te pri­ya­ta­ma­sya saro 'va­lo­kya
he­mā­ya­mā­na­pa­ra­śu­bhra­ma­rāv alī­kam || 96 ||
he amā­ya ni­ṣpra­pa­ñca, mā­na­sya ⸤pa­ra­śuś che­da­ka­tvāt ku­ṭhā­ra­rū­pā bhra­ma­rā­ṇām āva­lī ya­tra tā­dṛ­śaṃ saro dṛ­ṣṭvā­tra yo­ṣid da­yi­ta­syā­lī⸤kam apa­rā­dhaṃ nā­pe­kṣa­te na gṛ­hṇā­ti | ca­mpa­kā­nāṃ pra­bhā­bhir he­mā­ya­mā­naḥ su­va­rṇa­va­rṇo bha­van_ para⸤m atī­va śu­ddhaḥ si­ka­tā­su sū­rya­ma­rī­ci­pā­tān ma­rur ūṣa­ra­pra­de­śo ya­smin_ | ra­ja­ta­bhū­mir ma­rur iti ⸤ke­cit_ || 96 ||
na śrīr ane­na ka­tham api da­li­tā­pā­yā­sa­hā sa­mu­drā­gā­rāt ||
udi­tā­bjaṃ da­dha­tī ga­la­da­li­tā­pā­yā­sa­hā­sam udrā­gā­rāt || 97 ||
sa­mu­dra evā­gā­raṃ tata udi­tā śrīḥ ete­na ka­tham api dai­vān na da­li­tā | ⸤apā­yā­sa­hā sau­ku­mā­ryān ma­rdā­sa­hi­ṣṇuḥ | ga­la­nn alī­nāṃ tā­pe­nā­yā­saḥ pa­ri­śra­mo ya­smāt_ tā⸤dṛśo hāso vi­ka­sva­ra­tvaṃ ya­sya ta­da­bjaṃ dhā­ra­ya­ntī | ārād dū­rād eva udrā­gā ha­riṃ pra­tyu­di­tā⸤bhi­lā­ṣā || 97 ||
khe­dam eti ku­su­mān ma­dhu­vra­taḥ svā­du­no 'ti­ra­ma­ṇī­ya­to na vā |
dū­ra­gā ca pa­thi­ka­sya mā­na­saṃ svā du­no­ti ra­ma­ṇī yato navā || 98 ||
svā­du­no ma­dhu­rād ati­ra­ma­ṇī­ya­taś ca śre­ṣṭhāt ku­su­mād dhe­tor aliḥ khe­daṃ na ⸤la­bha­te | vā­śa­bdo 'va­dhā­ra­ṇe | nai­ve­tya­rthaḥ | pa­thi­ka­sya ca yato ga­ccha­taḥ svā ra­ma­ṇī nava⸤tvāc ci­ttaṃ du­no­ti || 98 ||
kā­mi­nā ti­la­kam atra na­tā­ṅgyā nā­li­ke ra­ca­ya­tā­sa­ka­lā­pe |
prī­tir utsu­ka­ya­tī­ha ca phu­lla­nnā­li­ke­ra­ca­ya­tā sa­ka­lā­pe || 99 ||
atra kṛ­śā­ṅgyās ti­la­kam ali­ke la­lā­ṭe ra­ca­ya­tā kā­mu­ke­na ⸤prī­tir asa­ka­lā nāpe | sa­ka­lai­va prā­ptā | phu­lla­nnā­li­ke­rā­ṇāṃ ta­ru­bhe­dā­nāṃ ca­yaḥ sa­mū­ho ⸤ya­sya ta­dbhā­vaś cā­tro­tka­ṇṭha­ya­ti | sa­ka­lā­pe sā­ḍa­mba­re ma­yū­ra­pi­ccha­ci­te vā || 99 ||
Liha me­rāv iva su­kha­dā mahī na kā­mā­na­vā­sa nā­kī­śā­nām |
ca­la­ti ca ra­saiḥ pha­lā­nām ahī­na­kā­mā na vā­sa­nā kī­śā­nām || 100 ||
L⸤iha mahī nā­kī­śā­nām ama­rā­dhi­pā­nāṃ kā­mān_ upa­dhye­gān_ (?) nā­vā­sa na ci­kṣe­pa | yadi vā ⸤he mā­na­vā­sa ma­na­svin_, iha mahī kā na su­rā­ṇāṃ su­kha­dā | sa­rvai­va su­kha­ya­tī­tya­rthaḥ | pha­lā­nāṃ ⸤ra­sair ahī­na­kā­mā pa­ri­pū­rṇa­ma­no­ra­thā | vā­sa­nā ca pha­le­ṣv eva pra­sa­ktiḥ kī­śā­nāṃ ma­rka­ṭā­nāṃ neha ⸤ca­la­ti || 100 ||
sau­hi­tyam atra ku­ru­te ma­ka­ra­nda­va­rṣai-
r uccā pa­lā­śa­ka­li­kā ra­ṇa­tā­ma­lī­nām |
krī­ḍa­ty asau ha­ri­ca­mūś ca ja­lair da­dha­dbhi-
r uccā­pa­lā śa­ka­li­kā­ra­ṇa­tām alī­nām || 101 ||
ala­yo bhra­ma­rās te­ṣām iha ra­ṇa­tāṃ kva­ṇa­tāṃ tṛ­ptiṃ pa­lā­śā­khya­sya kusu⸤ma­sya ka­li­kā ka­ro­ti | uccā sa­mu­nna­tā | śa­ka­li­no ma­tsya­bhe­dās ta­tkā­ra­ṇa­tvaṃ ca vaha⸤dbhir uda­kair atra ka­pi­se­nā krī­ḍa­ti | uccā­pa­lā ca­pa­la­tva­yu­ktā | alī­nāṃ pra­ka­ṭām_ ⸤|| 101 ||
pu­ṣpā­mo­dais ta­ru­ta­tir atra ghrā­ṇaṃ nā­nā­kā­ntair ali­pa­ta na­vyā­pā­raiḥ |
ābhā­ty ārād vi­na­mi­ta­śā­khā śrī­ma­nn ā nā­kā­ntair ali­pa­ta­na­vyā­pā­raiḥ|| 102 ||
he śrī­man_, nā­nā­kā­ntair vi­ci­tra­ra­ma­ṇī­yair apā­raiś ca ku­su­ma­sau­ra­bhais ta­rū­ṇāṃ pa­ṅktir atra ⸤nā­si­kām ali­pa­ta chu­ri­ta­va­tī | na­vyā nū­ta­nā | ā nā­kā­ntair āśri­ta­na­bho­bhā­gair ali­nāṃ ⸤pa­ta­na­la­kṣa­ṇair vyā­pā­raiś ca na­mi­ta­śā­khā satā bhrā­ja­mā­nā || 102 ||
adhyā­sa­te 'muṃ ku­su­mā­gra­la­gna­dvi­re­pha­sā­laṃ vi­ṣa­he­ta­yo 'gam |
kā vi­pra­yu­ktā­tra ma­dhu­śri­yā­rād vi­re­pha­sā­laṃ vi­ṣa­he­ta yo­gam || 103 ||
pu­ṣpā­gre­ṣu la­gna­dvi­re­phāḥ ⸤sā­lās ta­ra­vas ta­ru­vi­śe­ṣā vā ya­tra tā­dṛ­śam amum agaṃ gi­riṃ vi­ṣa­he­ta­yo bhu­ja­gā adhyā­sa­te bha⸤ja­nti | ma­dhu­śri­yā ca yo­gaṃ kā vi­ra­hi­ṇī atra vi­ṣa­he­ta | na kā­cit_ | vi­re­pha­sā nira⸤va­dya­yā | alam atya­rtham_ || 103 ||
va­llī­bhir asya ku­su­mair na da­dhe va­sa­nta-
m āse vi­tā­na­ta­la­tā­su­sa­mā­na­tā­bhiḥ |
strī­bhis ta­ṭā­va­ni­ṣu nā­tha jahe ca nūna-
m āse­vi­tā na­ta­la­tā­su sa­mā­na­tā­bhiḥ || 104 ||
ku­su­mair vi­tā­naṃ śū­nyaṃ ta­laṃ ya­sya ta­dbhā­vo 'tra ma­dhum āse ⸤la­tā­bhir na dhṛ­taḥ | ābhiś ca kā­mi­nī­bhir na­ta­la­tā­su ta­ṭa­bhū­mi­ṣu ni­ści­tam āse­vi­tā satī sa⸤mā­na­tā mā­na­va­ttvaṃ vi­ja­he vya­mo­ci | ya­smād asu­sa­maiḥ prā­ṇa­va­lla­bhaiḥ pri­yair āna­tā­bhiḥ kṛ­ta­pra­ṇāL⸤mā­bhiḥ || 104 ||
Lśri­yam iha kā­na­nam eti ca ru­ddha­ta­ra­ṇi­tā­pa­yo­ga­tā­ma­sam ekām |
tya­ja­ti ka­ma­lā­lim ali­ta­tir uddha­ta­ra­ṇi­tā pa­yo­ga­tām asa­me kām || 105 ||
ru­ddhas ta­ru­saṃ­bā­dha­ta­yā stha­gi­to yas ta­ra­ṇeḥ sū­rya­sya tā­pa­yo­gas tena tā­ma­saṃ ⸤gha­na­cchā­ya­ta­yā ma­li­naṃ va­nam ekām asā­dhā­ra­ṇīṃ śri­yam ihā­yā­ti | atra cā­sa­me ni­ra­ti­śa­ye ⸤pa­yo­ga­tāṃ ka­ma­la­pa­ṅktiṃ kā­ma­li­saṃ­ha­tir vi­mu­ñca­ti | na kāṃ­cit_ | uddha­ta­ra­ṇi­tā pa­ṭu­kva­ṇi­tā ⸤|| 105 ||
kṛ­tā­spa­dā na śa­ku­na­saṃ­ha­tir gi­rāv ihā­ra­vā­nvi­ta­ra­tir aṅku­re­ṣa­vaḥ |
sphu­ra­nty amī sma­ra­ṇa­bhu­vo ma­naḥ­pri­yaṃ vi­hā­ra­vān vi­ta­ra­ti ra­ṅkur eṣa vaḥ || 106 ||
nā­sti ra­ve­ṇā­nvi­tā ra­tir ya­syās tā­dṛ­śī vi­haṃ­ga­saṃ­ha­tir atra na kṛ­tā­spa­dā | api ⸤tu sa­ru­tam eva ra­ma­mā­ṇā­va­ti­ṣṭha­te | amī ca kā­ma­sya aṅku­re­ṣa­vaḥ aṅku­ra­rū­pāḥ śa­rāḥ pa­ri­sphu­ra⸤nti | eṣa ca ra­ṅkur mṛgo yu­ṣmā­kaṃ ma­naḥ­pri­yaṃ vi­ta­ra­ti da­dā­ti | yato vi­hā­ra­vān_ vi­ha­ra­ṇa⸤ra­taḥ || 106 ||
pre­mṇā­li­bhir dru­ma­la­tā­ga­ha­ne­bhya ittha-
m adhyā­si­te­na na­va­saṃ­ta­ma­sā­va­ni­bhyaḥ |
pu­ṣpo­tka­re­ṇa pa­ta­tā da­dhad āca­kā­sti
ma­dhyā­si­te­na na va­sa­ntam asāv ani­bhyaḥ || 107 ||
ali­bhir adhyā­si­ta­tvān ma­dhyā­si­te­na antaḥ­kṛ­ṣṇe­na na­va­sya saṃ­ta­ma­sa­syā⸤va­ni­bhya āspa­de­bhyas ta­rū­ṇāṃ la­tā­nāṃ ca gu­lme­bhyaḥ pa­ta­tā ca pu­ṣpo­tka­re­ṇa va­sa­ntaṃ bi­bhra⸤d asāv itthaṃ vi­rā­ja­te | nā­ni­bhyaḥ ibhya eva | ibhāḥ sa­nti ya­smi­nn iti vi­gṛ­hya ya­tpra­ka­ra­ṇe ⸤‘anye­bhyo 'pi—’ iti duḥ | saṃ­ta­taṃ ta­maḥ saṃ­ta­ma­sam_ | ‘ava­sa­ma­dhe­bhyas ta­ma­saḥ’ ity ac_ ⸤|| 107 ||
⸤(iti va­sa­ntaḥ)
vi­pi­ne­ṣu pī­ta­ka­ma­lo­da­ra­sra­va­nma­dhu­rā­śir īṣad ala­saṃ ga­to­ṣi­tā |
bhra­ma­rā­va­lī kam iha nāma nā­kṣi­pen ma­dhu­rā śi­rī­ṣa­da­la­sa­ṅga­to­ṣi­tā || 108 ||
iha vi­pi­ne­ṣū­ṣi­tā bhra­ma­ra­pa­ṅktiḥ kaṃ nā­kṣi­pet_ | sa­rvam evā­va­rja­yet_ | pī­taḥ kama⸤lo­da­rād ga­lan ma­dhu­rā­śir ma­ka­ra­nda­sa­mū­ho yayā | ata evā­la­sam īṣad gatā | ma­dhu­rā ka­la­kva­ṇi­tā | ⸤śi­rī­ṣa­da­lā­nāṃ sa­ṅge­na ca to­ṣi­tā pra­mo­di­tā || 108 ||
di­śa­ti nā­tra ra­tiṃ pra­ti ma­lli­kā vi­śa­da­mā­na­sa­dā ma­da­nā­ya kam |
ra­ti­gṛ­haṃ ca vi­bhā­ti sa­ca­nda­naṃ vi­śa­da­mā­na­sa­dā­ma­da­nā­ya­kam || 109 ||
iha ma­lli­kā kaṃ na ma­da­nā­ya di⸤śati sa­ma­rpa­ya­ti | sa­rvam eva tad āya­ttaṃ ka­ro­tī­tya­rthaḥ | yato ra­tiṃ pra­ti vi­śa­daṃ pra­sa­nnaṃ mā­na­saṃ ⸤da­dā­ti yā | vi­śa­ntau amā­nau sa­dā­ma­dau ca sa­ta­ta­kṣī­bau nā­ya­kau daṃ­pa­tī ya­tra tā­dṛ­śaṃ L⸤ra­ti­gṛ­ham atra rā­ja­te || 109 ||
Liha ra­ma­ṇī ka­la­ko­ma­la­rā­sā ma­da­nā­tu­rā tu nā­da­ma­sā­rā |
kā ra­ti­vi­bhra­mam avi­ra­ti yātā ra­sa­hā­va­bhā­va­hā­sa­ra­tā yā || 110 ||
yā ra­ma­ṇī ra­sā­di­ṣu pra­sa­ktā sā­tra avi­ra­ti ni­ra­nta­raṃ ⸤kṛ­tvā kā na ra­ti­vi­la­si­taṃ yātā | rā­saḥ sī­tkṛ­tam_ | tur ava­dhā­ra­ṇe | ada­mo da­ma­vi­ru­ddho ⸤rā­gaḥ sa sā­raḥ sthi­ro ya­syāḥ | bhā­vaḥ pri­yaṃ pra­ti sne­haḥ || 110 ||
⸤(pra­ti­lo­mā­nu­lo­ma­pā­daḥ)
ma­ndā­ra­kā­na­na­ta­le­ṣv iha kā na māna-
hīnā matā ra­ma­ṇa­yo­gam itā ma­he­lāḥ |
la­kṣmyā ta­ṭāś ca kam ivā­ti­śa­yaṃ na dā­rḍhyaṃ
hī­nā­ma tā­ra­ma­ṇa­yo ga­mi­tā ma­he­lāḥ || 111 ||
iha ma­he­lāḥ stri­yaḥ ⸤kā na mā­na­hī­nāḥ sa­tyo ra­ma­ṇe­na saṃ­ba­ndha­mi­tāḥ prā­ptāḥ | ma­ndā­rā­khyāḥ su­ra­ta­ra­vaḥ | matā ⸤ma­no­ha­rāḥ | tā­ra­ma­ṇa­yaś ca taṭā dā­rḍhyaṃ śi­lā­di­mi­rga­mi­tāḥ sa­ntaḥ kam ivā­ti­śa­yaṃ śo­bha­yā ⸤na ga­tāḥ | atre­tā iti pra­kṛ­tam anu­ṣa­jya­te | ati­śa­yaṃ ca dā­rḍhyaṃ ca la­kṣmyā taṭā ga­mi­tā ⸤iti vā yo­jyam_ | hī­nā­me­ty āśca­rya­saṃ­bhā­va­na­yoḥ | ma­ha­tī ilā bhū­mir ye­ṣām_ || 111 ||
ta­ra­ṅgi­ṇī grā­va­śa­te­ṣu yā­ntī ra­sa­jja­lā bha­ṅgam itā ca­kā­sti |
va­ya­sya­ye­ṣṭaṃ bha­va­ne na­ta­bhrūr asa­jja­lā­bhaṃ ga­mi­tā ca kā­sti || 112 ||
⸤ra­sa­jja­laṃ ya­syāḥ sā nadī grā­va­su bha­ṅgaṃ gatā satī bhrā­ja­te | kā ca yu­va­tir ve­śma­ni asa⸤jja­lā­bhaṃ asaṃ­mu­kho­pa­ga­ma­naṃ da­yi­taṃ va­ya­sya­yā ga­mi­tā­smi­nn asti | na kā­cit_ | sa­rvā­sāṃ ⸤sa­da­ne sa­ta­tam eva da­yi­taḥ saṃ­ni­hi­ta itya­rthaḥ || 112 ||
sthi­tam etya ni­ta­mba­bhu­vaḥ sa­sne­haṃ sai­ri­bhair na­vā­ra­sa­dṛ­śye |
iha sa­ra­sī­ṣu na mu­di­taiḥ sa­sne haṃ­sair ibhair na vā ra­sa­dṛ­śye || 113 ||
na­vaṃ ra­myam āra­sa­nto na­da­ntaḥ ṛśyā ⸤mṛgā ya­tra ta­smi­nn iha ra­se­na dṛ­śye ca ni­ta­mba­bhū­mer āga­tya sai­ri­bhair ma­hi­ṣaiḥ sa­ra­sīsuṣu ma­hā­sa­raḥ­su ⸤sa­sne­haṃ kṛ­tvā sthi­tam_ | ta­tra ca saṃ­tā­pa­vi­ga­māt_ | ta­trai­va haṃ­sair ibhair ga­jair vā na na sa­sne | ⸤snā­tam eva || 113 ||
⸤(iti grī­ṣmaḥ)
sta­ba­kān na ja­hā­ty alir vi­ni­drā­na­bhi­tas tān asa­māṃ­sa lā­ṅga­lī­nām |
ta­ḍi­taṃ da­dhad ambu­do 'py amu­ṣmi­nn abhi­ta­stā­na sa māṃ­sa­lā­ṅga­lī­nām || 114 ||
he asa­māṃ­sa pī­va­ra­ska­ndha, alir atra lā­ṅga­lī­nāṃ ku­su­ma­gu­cchān abhi­taḥ ⸤sa­ma­ntān na mu­ñca­ti | te­ṣāṃ vi­ni­dra­tvāt_ | māṃ­sa­le gha­ne aṅge lī­nāṃ ta­ḍi­taṃ bi­bhrad ambu­daś ca ⸤abhi­ta­stā­na ga­rji­ta­vān_ | tān iti sa iti ca sa­rva­nā­ma­pra­ka­rṣam atra bra­vī­ti || 114 ||
Lra­tnāṃ­śu­bhiḥ sa­ka­la­yan va­pu­ṣo 'rdham indo-
r abhya­rṇa­va­rti sa­ma­yū ra­ta­yā śri­to 'yam |
nā­kā­ṅga­nā­ja­na­ta­yā da­dhad āhi­ta­śrī-
r abhya­rṇa­va­rti sa­ma­yū­ra­ta­yā­śri­to­yam || 115 ||
L⸤abhya­rṇa­va­rti ni­ka­ṭa­stham indu­bi­mbā­rdhaṃ ma­ṇi­bhā­bhir āpū­ra­ya­nn ayaṃ apsa­ro­ja­na­ta­yā śri­taḥ sevi⸤taḥ | sa­ma­yuḥ sa­kiṃ­na­raḥ | ra­ta­yā krī­ḍi­ta­yā | abhya­rṇa­vaṃ sa­mu­drā­bhi­mu­khaṃ ṛtir ga­ma­naṃ ya­sya ⸤tā­dṛ­śaṃ aśri­to­yaṃ dhā­rā­ja­laṃ bi­bhrat_ | sa­ma­yū­ra­ta­yā ma­yū­ra­yo­ge­ṇā­hi­ta­śrīr utpā­di­ta­śo­bhaḥ ⸤|| 115 ||
amu­nā hṛ­ta­ma­na­sā­dbhu­tam adhi­kai­lā­saṃ ca yena su­ra­sa­hi­te­na |
de­ve­na na kṛ­tam āspa­dam adhi­kai­lā­saṃ­ca­ye­na su­ra­sa­hi­te­na || 116 ||
adbhu­taṃ ce­dam_—ya­tsu­raiḥ sa­hi­te­na de­ve­na tva­yā kai­lā­se nā­spa­daṃ kṛ­tam_ | amu⸤nā hṛ­ta­ci­tta­tvāt_ | adhi­ka elā­saṃ­ca­yo ni­ṣku­ṭī­nāṃ saṃ­ha­tir ya­tra gi­rau | su­ṣṭhu­ra­se­nā­mbha­sā ⸤prī­ti­he­tu­nā ye­ne­ti ni­pā­to vā­kyā­rthaṃ pa­rā­mṛ­śa­ti || 116 ||
ma­nma­thaṃ vi­ra­hi­bhū­ru­hāṃ di­śan prā­vṛ­ṣī­ṣṭam aka­raṃ da­vā­na­lam |
lā­ṅga­lī­na­va­ra­jo­mba­raṃ bha­vān prā­vṛ­ṣī­ṣṭa ma­ka­ra­nda­vān alam || 117 ||
iti da­dhad iva nā­lim āha gho­ṣair asa­kṛd anu­tta­ra­tāṃ vi­śa­ṅka­ṭaṃ kaḥ |
stri­yam iha su­kha­yan gha­no 'vi­yo­ge ra­sa­kṛ­da­nu­tta­ra­tāṃ vi­śa­ṅka­ṭa­ṅkaḥ|| 118 ||
atra gha­naḥ ko na vi­śa­ṅka­ṭaṃ ⸤kṛ­tvā anu­tta­ra­tāṃ lo­ko­tta­ra­tvaṃ bi­bhrat_ bhra­ma­ram ittham iva āha gho­ṣair he­tu­bhir abhi­dha­tte | ya­thā ⸤lā­ṅga­lyā na­va­ra­ja evā­mba­raṃ va­sa­naṃ ta­dbha­vān_ alam atya­rthaṃ ma­ka­ra­nda­vān_ sa­ma­dhuḥ prā­vṛ­ṣi prā⸤vṛ­ṣī­ṣṭa pa­ri­da­dhā­tu | vi­ra­hi­ṇa eva bhū­ru­ho vṛ­kṣās te­ṣāṃ dā­ha­ka­tvād da­vā­na­laṃ jha­ṣa­ke­ta­na­tvād i⸤ṣṭam aka­raṃ ca kā­maṃ di­śan sa­mu­ddī­pa­yan_ | anu­ttam ana­pā­kṛ­taṃ ra­taṃ yayā tā­dṛ­śīṃ stri­yaṃ avi⸤yoge da­yi­ta­saṃ­ni­dhau su­kha­yan_ | yato ra­sa­kṛ­da­nu­rā­ga­he­tuḥ vi­śa­ṅko niḥ­saṃ­de­haṣ ṭa­ṅkaḥ śo­bhā ⸤ya­sya || 117 || 118 ||
⸤(yu­ga­la­kam_)
bi­bhra­tta­ṭīḥ śri­yam asāv upa­yā­ti pu­ṣpai-
r āmo­da­śā­li­bhir apāṃ su­la­bhā­va­tā­rāḥ |
ra­tna­tvi­ṣaś ca ka­ku­bhaḥ stha­ga­yan sa­rā­ga-
rāmo da­śā­li­bhir apāṃ­su­la­bhā­va­tā­rāḥ || 119 ||
apāṃ su­la­bho 'va­tā­ro 'va­ta­ra­ṇa­mā­rgaḥ so­pā­na­mā­lā yā­sāṃ tā⸤dṛ­śos ta­ṭīḥ, apāṃ­su­la­bhā­ve­na adhū­sa­ra­ta­yā tā­rāḥ ka­ca­ntī ra­tna­ru­caś ca bi­bhrad asau sau­ra­bha⸤śā­li­bhiḥ ku­su­mair ali­bhiś ca daśa di­śaḥ stha­ga­ya­nn upa­śo­bha­te | sa­rā­ga­rā­mo 'nu­ra­kta­ra­ma­ṇī­kaḥ L⸤|| 119 ||
Lsu­bhrūr atra pri­ya­ta­ma­lā­bhe nū­naṃ sthā­nā­dā­nā­na­gha­gha­na­nā­dān āsthā |
asyo­rvī me ja­na­ya­ti to­ṣaṃ nā­nā­sā­dhyā­pā­tā pi­ka­ka­pi­tā­pā­dhyā­sā || 120 ||
sthā­naṃ sa­mu­ci­to de­śas ta­dgra­he­ṇa ana­gha­syā­kha­ṇḍi­ta­sya gha­na­sya nāde vi­ṣa­ye ⸤nā­sti āsthā ga­ṇya­tā ya­syās tā­dṛg atra su­bhrūḥ pri­ya­ta­ma­lā­bhe sati | ga­rja­to 'py asmān na ⸤bi­bhe­tī­tya­rthaḥ | strī­ṇām iti tā­sāṃ gha­na­ga­rji­te sthā­na­ga­ṇya­tā ta­syāḥ kiṃ­cit ka­ra­tvād itya­rthaḥ ⸤(?) | nā­nā­vi­dhāḥ sā­dhyāḥ su­ra­vi­śe­ṣās te­ṣām āpā­ta āga­ma­naṃ ya­tra | pi­kāḥ ko­ki­lāḥ ⸤ka­pa­yaś ca vā­na­rās te­ṣāṃ tā­paḥ śa­rī­ra­ruk_ ādhir mā­na­sī pīḍā ta­yoś cāso ni­ra­sa­naṃ ya­syā⸤s ta­thā­vi­dhā va­su­dhā asya māṃ saṃ­to­ṣa­ya­ti || 120 ||
⸤(pra­ti­lo­mā­nu­lo­ma­pā­daḥ)
vi­yo­ga­to 'nu­kri­ya­te 'śru­śī­ka­rair anu­tta­mā­na­sta­ni­ta­mba­bhā­ra­yā |
stri­yā­tra sā me­gha­gha­ṭā natā ja­lair anu­tta­mā­na sta­ni­taṃ ba­bhā­ra yā || 121 ||
ana­staḥ svī­kṛ­to ni­ta­mba­sya ⸤bhā­ro gau­ra­vaṃ yayā ta­yā­tra yo­ṣi­tā vi­yo­ge bā­ṣpa­śī­ka­rair ambu­dā­nāṃ pa­ṅktir anu­kri­ya­te | yā ⸤ja­lair natā satī sta­ni­taṃ ba­bhā­ra | ta­thā­vi­dhā­yāḥ sa­rva­ṣa­tvāt_ | anu­tta­mā śre­ṣṭhā | anu­tto ⸤mā­naḥ pūjā ye­ne­ti bha­ga­va­tsaṃ­bo­dha­nam_ | atha­vā he anu­tta­ma sa­rvā­ti­śā­yin_, yā gha­na­pa­ṅkti⸤r anu­tta­mā gṛ­hī­ta­la­kṣmīḥ sta­ni­taṃ na ba­bhā­ra sā stri­yā­nu­kri­ya­te | ta­syā vi­ra­he vāṅ_ni­ro­dhāt_ ⸤|| 121 ||
saṃ­da­rśa­naṃ vya­tha­ya­tī­ha ja­naṃ vi­mu­kta-
m abhrā­nta­rā­gam ali­pa­nna­ga­ma­ṇḍa­lī­nām |
ra­tnāṃ­śu­saṃ­ha­tir amuṃ da­dha­taṃ ca mū­rti-
m abhrā­nta­rā­ga ma­li­pa­nna­gam aṇḍa­lī­nām || 122 ||
ali­na eva pa­nna­gāḥ sa­rpās ta­nma­ṇḍa­lī­nām iha da­rśa­naṃ vi­ra­hi­ja­naṃ khe­da­ya­ti | ⸤abhrā­nto ni­ści­taḥ | aṇḍa­lī­nāṃ bra­hmā­ṇḍa­vyā­pi­nīṃ mū­rtiṃ bi­bhra­taṃ, sa­mu­nna­ta­tvād abhra­sya ⸤na­bha­so 'nta­re agās ta­ra­vo ya­sya tā­dṛ­śaṃ cā­muṃ na­gaṃ ra­tna­ki­ra­ṇa­saṃ­ha­tir ali­pat_ chu­ri­ta­va­tī ⸤|| 122 ||
prā­vṛ­ṣā ka iha bṛṃ­hi­tam ūrmi­ma­tī­pa­yaḥ
saṃ­ta­tā­ra si­ka­to­pa­la­sa­jja­na­tā­pa­dam |
ke­ta­kī­vi­pi­nam utka­li­kās ta­nu­te­ta­rāṃ
saṃ­ta­tā ra­si­ka­to­pa­la­sa­jja­na­tā­pa­dam || 123 ||
ūrmi­ma­tyo na­dyas tā­sām iha sa­li­laṃ va­rṣā­bhir abhi­va­rdhi­taṃ kaḥ saṃ­ta­tā­ra | na ka⸤ścit_ | si­ka­tā­sū­pa­le­ṣu ca sa­jja­naṃ bru­ḍa­naṃ tena tā­pa­daṃ khe­da­ka­ram_ | ra­si­ka­ta­yā ra­se­no­pa⸤la­sa­ntyā ja­na­tā­yāḥ pa­daṃ vi­ha­ra­ṇa­sthā­nam iha ke­ta­kī­va­naṃ co­tka­li­kā ru­ha­ru­hi­kā unmu­khāL⸤ś ca ka­li­kāḥ pra­ta­no­ti | saṃ­ta­tāḥ sthi­rāḥ || 123 ||
Lkṣmā­bhṛd asau bi­bha­rti ka­ṭa­ka­śri­yam amṛ­ta­mu­cā
he­ma­ma­sā­ra­sā­ra­va­su­dhām adhi­ka­ma­li­ni­tām |
śro­tra­pa­thaṃ na­ya­nti ma­dhu­rāṃ mu­dam iha da­dha­to
he 'mama sā­ra­sā ra­va­su­dhām adhi­ka­ma­li­ni tām || 124 ||
he­mnā su­va­rṇe­na ma­sā­raiś ca ma­ṇi­bhe­daiḥ ⸤sārā pra­ka­rṣa­va­tī va­su­dhā ya­tra tā­dṛ­śīṃ ka­ṭa­ka­la­kṣmīm amṛ­ta­mu­cā ja­la­de­nā­dhi­kaṃ ma­li­ni­tāṃ ⸤eṣa bhū­bhṛd bi­bha­rti | rā­jā­pi śi­vi­ra­śo­bhām īdṛ­śīm eva bi­bha­rti | he ama­ma ni­ra­haṃ­kā­ra, ⸤iha cā­dhi­ka­ma­li­ni pa­dmi­nyāṃ sā­ra­sāḥ śro­tṝ­ṇāṃ ka­rṇa­go­ca­raṃ ra­va­su­dhāṃ vi­ru­tā­mṛ­taṃ prā­pa­ya⸤nti | tām iti pra­kṛ­ṣṭām_ || 124 ||
⸤(iti prā­vṛṭ_)
vī­kṣya pra­sī­da­ti va­dhūr da­yi­te 'pi mānā-
n nā­nā­vi­lā sa­ra­si kau­mu­dam atra sa­ntau |
kā­ntau ku­laṃ ka­la­ya­taś ca ra­tāv ama­ndaṃ
nā­nā­vi­lā­sa­ra­si­kau mu­dam atra­sa­ntau || 125 ||
mā­nāt_ na anā­vi­lā api tv āvi­lai­va ta­thā­vi⸤dhā­pi va­dhūr atra sa­ra­si kau­mu­daṃ ku­laṃ ku­mu­da­va­naṃ vī­kṣya da­yi­te pra­sī­da­ti kā­lu­ṣyaṃ ja­hā­ti | ⸤anu ca atra­sa­ntau eva sa­ntau va­rta­mā­nau nā­nā­vi­lā­se­ṣu ra­si­kau ca kā­ntau su­ra­te ama⸤ndaṃ saṃ­ma­daṃ bha­ja­taḥ | kā­ntaś ca kā­ntā ca kā­ntāv ity eka­śe­ṣaḥ || 125 ||
yad api ra­ha­yi­tuṃ ma­yū­ra­ke­kā­ra­va­śa­ma­nī ya­ta­te na ba­ndhu­rā­gam |
śa­rad iha ku­su­mair va­naṃ na­ta­bhrūr ava­śam anī­ya­ta tena ba­ndhu­rā­gam || 126 ||
ba­ndhu­rā­gaṃ ⸤su­nda­ra­ta­ru va­naṃ yad iha ku­su­mair va­rja­yi­tuṃ ma­yū­rā­ṇāṃ ke­kā­ra­va­sya śa­ma­nī śa­rat_ na ya­ta­te | ⸤te­nā­pi ra­ma­ṇī­ba­ndhau pri­ye rā­gam ava­śaṃ ba­lād anī­ya­ta prā­pi­tā || 126 ||
sthi­tam ali­yo­ṣi­tā sma­ra­ra­saṃ ja­na­sya vi­da­dhā­na­yā ma­dhu­li­hā
na­va­ta­ta­mā­la­tī­ra­si­ka­tām ada­bhram ita­yā sa­hā­ra­va­pu­ṣā |
sa­śi­śi­ra­mā­ru­tā­tra ca sa­rin ni­ṣe­vya­ta iyaṃ ra­tau na su­dṛ­śā
na bata ta­mā­la­tī­ra­si­ka­tā­ma­da­bhra­mi­ta­yā sa­hā­ra­va­pu­ṣā || 127 ||
navā tatā ca ⸤mā­la­tī jā­tis ta­tra ra­si­ka­tāṃ ra­saṃ ada­bhraṃ ba­hu­laṃ ita­yā bhra­ma­ryā asmin_ āra­va­pu­ṣā bhra­ma⸤reṇa saha sthi­tam_ | eṣā ca ra­tau su­ra­ta­kā­le śī­ta­la­ma­ru­tsa­hi­tā nadī su­dṛ­śā na na niṣe⸤vya­te | ni­ṣe­vya­ta eva | ta­mā­la­tī­ra­si­ka­tā­su ma­de­na kṣī­ba­ta­yā saṃ­cā­ri­ta­yā sa­hā­raṃ ca vapuL⸤r ya­syās tayā | ba­te­ti vi­sma­ye || 127 ||
Lkhyā­tīr amu­ṣya sa­ra­sī ta­ṭa­va­rtma pīna-
mīnā ti­taṃ­sa­ti sa­tīr ava­nāv ṛta­sya |
nyū­naṃ na ka­ścid adhi­ko mu­ni­kā­na­ne ca
mī­nā­ti taṃ sati sa tī­ra­va­nā­vṛ­ta­sya || 128 ||
asyā­va­nau sa­tīḥ khyā­tīḥ ṛta­sya prā­pta­va­taḥ ⸤tī­ra­va­naiś cā­vṛ­ta­sya pī­na­mī­nā sthū­la­ta­ra­ti­miḥ sa­ra­sī ta­ṭa­mā­rgaṃ ti­taṃ­sa­ti vi­kā­sa­yi­tum ī⸤hate | śa­ra­di sva­lpa­ja­la­tvāt_ | sati śo­bha­ne mu­ni­va­ne ca ka­ścid api so 'dhi­kaḥ siṃ­hā­di⸤s tam alpa­ba­laṃ ga­jā­dim atra na mī­nā­ti na bā­dha­te | ma­hā­pu­ru­ṣa­saṃ­ni­dhau vi­ro­dhi­nām api viro⸤dhā­bhā­vāt_ | uktaṃ ca ‘ta­tsaṃ­ni­dhau vai­ra­tyā­gaḥ’ iti || 128 ||
⸤(iti śa­rat_)
ka iha na ra­ti­ke­li­saṃ­pa­dām aram ata­nu­ta­rā­ga­mo­hi­taḥ |
sthi­tim adhi­kam avā­pya hai­ma­nīm ara­ma­ta nuta rā­ga­mo­hi­taḥ || 129 ||
he nuta sa­rva­pū­ji­ta, iha ⸤he­ma­nte rā­ge­ṇa mo­hi­ta­tvāt_ aram atya­rthaṃ ko nā­ra­ma­ta | sa­rva eva ci­krī­ḍa | ra­ti­ke­li­saṃ­pa⸤dām ata­nu­ta­ra āga­maḥ pa­ri­jñā­nam āga­ma­naṃ vā te­no­hi­to rā­ga­mo­hi­ta iti jñā­taḥ | hai­ma­nī­ti ⸤he­ma­nta­śa­bdād idam arthe ‘sa­rva­trāṇ_ ta­lo­paś ca’ ity aṇta­lo­pau || 129 ||
śri­yam eti kā­na­na­ta­laṃ vi­da­lat ka­li­kā­nta­rā­ga­ma­la­va­ṅga­ta­yā |
iha se­vi­taṃ mṛ­ga­dṛ­śā vi­da­la­tka­li kā­nta­rā­gam ala­vaṃ ga­ta­yā || 130 ||
vi­da­la­tka­li na­śya⸤tka­la­haṃ kṛ­tvā kā­nta­vi­ṣa­yaṃ rā­gaṃ ala­vam asto­kaṃ ga­ta­yā ra­ma­ṇyā se­vi­tam iha kā­na­na­ta­laṃ ⸤śo­bhāṃ bi­bha­rti | vi­da­la­nti vi­ka­sa­mā­nā­ni ka­li­kā­nta­rā­ṇi na­va­na­vā mu­ku­lās te­ṣām āga⸤mo yeṣu tā­dṛ­śā la­va­ṅgā ya­tra ta­dbhā­ve­na he­tu­nā || 130 ||
la­kṣmīḥ su­re­śa ka­la­dhau­ta­gi­res ta­ṭā­ni
sā­nū­ni­tā­ni ha­sa­ti sma ra­sād ava­dbhiḥ |
pre­mā­ma­rair yu­va­ti­ṣu śri­ta­dhā­mni vī­kṣya
sā­nūn itān iha sati sma­ra­sā­da­va­dbhiḥ ||131 ||
iha sā śrīḥ anū­ni­tā­ni kena⸤cid apa­ri­bhū­tā­ni me­ros ta­ṭā­ni ha­sa­ti sma śre­ṣṭha­ta­yā ja­hā­sa | ra­sāt_ sā­nūn ave­kṣya ta­ru­ṇī­ṣu ⸤sne­ham ava­dbhiḥ pa­ri­ra­kṣa­dbhir ama­raiḥ śri­ta­dhā­mni se­vi­ta­sthā­ne sma­ra­sā­daḥ kā­ma­ja­ni­tā glā­nis ta⸤dva­dbhir itān_ ava­la­mbi­tān_ | sati śo­bha­ne || 131 ||
⸤(iti he­ma­ntaḥ)
ghrā­ṇā­le­paṃ vi­da­dha­ti ku­nda­syā­smi­nn āmo­dās te dha­va­la­ya­taḥ kā­ntā­ram |
ba­ddhau­tsu­kyā na­va­su­ra­te hṛ­ṣṭā kā nā­mo­dā­ste dha­va­la­ya­taḥ kā­ntā­ram || 132 ||
atra kā­ntā­raṃ dha­va­la­ya­taḥ sitīL⸤ku­rvā­ṇa­sya ku­nda­ku­su­ma­syā­mo­dās tava ghrā­ṇam āli­mpa­nti | gha­na­tvāt_ | ta iti vā te­ṣāṃ ⸤pra­kṛ­ṣṭa­to­ktā | dha­va­la­ya­taḥ pri­ya­ta­mā­śle­ṣāt_ aram atya­rthaṃ hṛ­ṣṭā ca kā­ntā su­ra­taṃ pra­ti kā ⸤nāma udā­ste tā­ṭa­sthyam ava­la­mba­te || 132 ||
Lku­ndaṃ da­dha­ty ava­nir asya ha­ra­ty apī­śa
ru­ddhā­ma­rā śi­śi­ra­sā­ram aṇī­ya­sī­taḥ |
bi­bhrad vi­bhā­ti ma­ṇi­ma­ṇḍa­lam eṣa cā­dri-
r uddhā­ma­rā­śi śi­ra­sā ra­ma­ṇī­ya­sī­taḥ || 133 ||
asyā­va­niḥ aṇī­ya­sy api sva­lpa­ta­rā­ṇi ⸤ku­ndaṃ da­dha­tī ha­ra­ty āva­rja­ya­ti | ru­ddhā­ma­rā ra­mya­ta­yā va­śī­kṛ­ta­su­rā | śi­śi­ra­sya sā­raṃ sa­rva⸤sva­bhū­tam_ | ku­nda­sya śai­śi­ra­tvāt_ | itaś co­ddhā­ma­rā­śi pro­dga­ta­te­jaḥ­pu­ñjaṃ ma­ṇi­ni­ka­raṃ śi­ra­sā ⸤bi­bhrad asāv adrir vi­rā­ja­te | ra­ma­ṇī­yā sītā kṣi­tir ya­sya saḥ || 133 ||
avi­sra­sā­re sa­ma­da­kṣa­ya­jña nā­śi­ñja­pā­dā­na­gha­nā­ka­rā­me |
avi­sra­sā­re 'sa­ma­da­kṣa­ya­jña­nā­śi­ñja­pā­dā­na­gha­nā­ka­rā me || 134 ||
avi­sra­se­tyā­di viśe⸤ṣa­kam_ | he īśa, iha va­na­bhū­mir evaṃ­vi­dhā satī ātmā­naṃ sphu­ra­drū­pa­tāṃ bi­bhra­tī me pri­ya­tvam āyā⸤ti prī­tiṃ ta­nu­te | nā­sti vi­sra­sā ja­rai­va arir ya­sya, sa­ma­dā­nāṃ kṣa­yaṃ jā­nā­ti yaḥ, asa⸤mam utkṛ­ṣṭaṃ da­kṣa­sya ya­jñaṃ nā­śa­ya­ti yaḥ, iti cā­ma­ntra­ṇaṃ vi­śe­ṣi­tam_ | iha kī­dṛ­śe | nā­śi­ñjau ⸤ma­ñjī­ra­śi­ñji­ta­sa­hi­tāv eva | ni­ra­nu­ba­ndha­ke­na śa­bde­nā­tra ‘su­psu­pā’ iti sa­mā­saḥ | ta­thā­vi⸤dhā­bhyāṃ pā­dā­bhyām ana­ghā ma­no­hā­ri­ṇyo nā­ka­rā­māḥ sva­rga­yo­ṣi­to ya­tra tā­dṛ­śe | nā­sti ⸤vi­sra āma­ga­ndho ye­ṣāṃ taiś ca va­stu­bhiḥ sāre sa­mu­tkṛ­ṣṭe | va­na­bhūs tu ja­pā­yā ādā­nam ucca­yo ⸤ye­bhyas ta­thā­vi­dhā gha­nā āka­rās ta­du­tpa­tti­de­śā ya­syāṃ sā || 134 ||
(sa­mu­dga­kam_)
śi­śi­ra­ra­sa­sa­rā rā­vi­vir ma­rma­rā­rād ada­ma­ma­ta­ta­rā rā­ji­ji­tsa­tsa­rā­rā |
sa­sa­va­va­su­su­rā­rā­ma­ma­dhva­dhva­rā­rā ta­ta­la­la­da­da­rā­rā­sa­sa­tva­tva­rā­rā || 135 ||
śi­śi­ra­ra­sā­ni śī⸤ta­ja­lā­ni sa­rāṃ­si ya­tra | rā­vi­ṇaḥ sa­śa­bdā va­yaḥ pa­kṣi­ṇo ya­tra | ma­rma­raḥ śu­ṣka­pa­rṇa­dhva­niḥ ⸤sa vi­dya­te ya­syāḥ | akā­ro 'tra ma­tva­rthī­yaḥ | ārād dū­ra­ta eva ada­mā­nāṃ ava­śi­nāṃ mata⸤tarā atya­nta­ru­ci­tā | rā­ji­bhir ja­ya­ti utka­rṣe­ṇa va­rta­te rā­ji­jit_ | pa­ṅkti­bhir la­li­taṃ saṃ­ni⸤vi­ṣṭe­tya­rthaḥ | sa­tāṃ sa­raḥ sa­mū­has ta­sya āraḥ āga­ma­naṃ ya­syām_ | saha sa­ve­na ya­jñe­na snā­ne­na ⸤vā, va­su­nā dha­ne­na te­ja­sā vā, va­rta­nte ye su­rās te­ṣām ārā­mo vi­ha­ra­ṇaṃ ta­tra ma­dhur va­sa­ntā­ya⸤māno 'dhva­raḥ kra­tus tam ārā­ti gṛ­hṇā­ti yā | atha­vā su­rā­ṇām ārā­mā upa­va­na­bhū­tā ma­dhva­dhva⸤rāḥ so­ma­yā­gās tān ārā­ti­yā | mūla vi­bhu­jā­di­tvāt kaḥ | ta­taṃ la­la­ntaḥ krī­ḍa­ntaḥ ada­rā⸤rāsā ni­rbha­ya­dhva­na­yo ye sa­ttvāḥ prā­ṇi­nas te­ṣāṃ tva­rāṃ krī­ḍā­su cā­tu­ryaṃ rāti da­dā­ti yā | L⸤te­ṣāṃ vā tva­ra­yā āro ga­tir ya­syām_ || 135 ||
⸤(āva­liḥ)
Lātmā­nam īśa da­dha­tī va­na­bhūḥ pri­ya­tva-
m āyā­ti ku­nda­ma­ka­ra­nda­va­tī vra­tā­pe |
prā­ptaṃ ca sau­ṣṭha­vam ihā­tma­va­tāṃ vi­dhū­ta-
mā­yā­ti­kuṃ da­ma­ka­raṃ da­va­tī­vra­tā­pe || 136 ||
ku­ndā­nāṃ ca ma­ka­ra­ndo vi­dya­te ya­syām_ | ⸤he vi­dhū­ta­mā­ya, ātma­va­tāṃ kṛ­ti­nām iha da­ma­ka­raṃ sau­ṣṭha­vaṃ ati­kuṃ pa­rāṃ bhū­miṃ āpa­nnam_ | ⸤vra­tā­pe ta­po­bhiḥ su­la­bhe | da­va­tī­vra­tā­pe dā­vā­gni­nā­ti­śa­ye­na saṃ­ta­pte || 136 ||
(ti­la­kam_)
rā*jati ta­ṭī­yam abhi­ha­ta­dā­na­va­rā­sā­ti­pā­ti­sā­rā­va­na­dā |
ga­ja­tā ca yū­tham avi­ra­ta­dā­na­va­rā sā­ti­pā­ti sārā va­na­dā || 137 ||
    • ⸤1. udāhṛto 'yaṃ ślokaḥ kāvyaprakāśasya daśamollāse śabdālaṃkārasaṃkaranirūpaṇe.
āti­pā⸤tino ja­ve­na vra­ja­ntaḥ sā­rā­vā nadā ya­tra yā­dṛ­śī­yaṃ taṭī bhrā­ja­te | abhi­ha­to dā­na­vā­nāṃ ⸤rā­saḥ siṃ­ha­nā­do ye­ne­ti bha­ga­va­tsaṃ­bo­dha­nam_ | iyaṃ ca ga­ja­saṃ­ha­tiḥ sā yū­tham ati­pā­ti su­ta­rāṃ ⸤pa­ri­ra­kṣa­ti | avi­ra­te­na saṃ­ta­te­na dā­ne­na varā śre­ṣṭhā | sārā sthi­rā | va­naṃ da­ya­te ra­kṣa­ti ⸤vā | ‘deṅ_ ra­kṣa­ṇe’ | ava­naṃ ra­kṣa­ṇaṃ vā da­dā­ti | va­nā­ni vā dya­ti kha­ṇḍa­ya­ti yā || 137 ||
⸤(pra­ti­lo­mā­nu­lo­ma­pā­daḥ pā­da­ya­ma­kaṃ ca)
na ta­ru­ta­tir ava­ty asāv amu­ṣmin na va­śa­pha­lā­gha­va­taḥ sa­dā­na­nā­ge |
bhra­ma­ti ca pu­li­ne­ṣu haṃ­sa­pā­lī na­va­śa­pha­lā­gha­va­taḥ sa­dā­na­nā­ge || 138 ||
⸤aghaṃ pā­pam iha dā­ri­dryaṃ ta­dva­to ja­nān asmi­nn age ta­rū­ṇāṃ pa­ṅktir ava­ti na na | api tu trā­ya­te | ⸤va­śa­pha­lā | sa­dā­na­nā­ge sa­ma­da­da­nti­ni | sa­dā­na­nā su­mu­khī haṃ­sā­nāṃ pa­ṅktiś ca na­ve­na śa­phā­nāṃ ⸤pā­dai­ka­de­śā­nāṃ lā­gha­ve­na pu­li­ne­ṣu ca­ra­ti || 138 ||
bha­rtur vi­sā­ri śi­kha­raṃ tri­di­vān na kiṃ­ci-
d ūnā pa­rā­ga­ka­pi­śā­khi­la­tā­pi kā­līḥ |
cū­ta­dru­mair ma­da­ya­ti kṣi­tir asya bha­ṅga-
dū­nā­pa­rā­ga­ka­pi­śā­khi­la­tā pi­kā­līḥ || 139 ||
vi­sā­ri vi­stī­rṇaṃ akhi­la­tā­pi ca ⸤sa­rva­ga­tā­ta­paṃ śi­kha­raṃ bha­rtur udvo­ḍhur eta­sya sva­rgān na kiṃ­cid apy ūnā pa­rā­ge­ṇa ca pu­ṣpa­ra­ja­sā kapi⸤śā kṣi­tiś cū­ta­ta­ru­bhiḥ pi­kā­nām ālīḥ pa­ṅktīr unma­da­ya­ti | kā­līḥ śyā­ma­lāḥ | bha­ṅge­na ⸤kha­ṇḍa­na­yā dū­nā­pa­rā­gā upa­dru­tā­ny ata­ra­vaḥ ka­pa­yo yāsu ta­thā­vi­dhāḥ śā­khi­nāṃ la­tāś ca ⸤ya­syām_ || 139 ||
Lvā­ri­śā­li­nā­sa­vā­ti­vā­sa­nā­li­śā­ri­vā
sā­ra­bhā­vi­nī­li­mā­bhra­mā­li­nī vi­bhā rasā |
sā­la­tā­la­kā­na­nā­mu­nā na kā la­tā­la­sā
rā­ji­tā śri­yā parā du­rā­pa­yā śri­tā­ji­rā || 140 ||
vāri sa­li­laṃ ta­cchā­li­nā ane­na kā rasā bhū­mir na rā­ji­tā | ā⸤save ma­dhu­pā­ne ati­vā­sa­nā pra­sa­ktir ye­ṣāṃ tā­dṛ­śā ali­no ya­tra ta­thā­vi­dhāḥ śā­ri­vā oṣaL⸤dhi­vi­śe­ṣā ya­syām_ | sā­ra­bhā­vaḥ sā­ra­tvaṃ ta­dvān nī­li­mā ye­ṣāṃ tā­dṛ­śā­ny abhrā­ṇi ma­la­te dhā⸤ra­ya­ti yā | vi­bhā vi­vi­dha­kā­ntiḥ | sā­lās tā­lāś ca ta­ru­vi­śe­ṣās ta­nma­yā­ni kā­na­nā­ni ⸤ya­syām_ | la­tā­su ala­sa āla­syaṃ kiṃ­cid vā­ta­ve­pi­ta­tvaṃ ya­syām_ | ala­sa­śa­bdo 'tra ⸤vṛ­ttau gu­ṇa­mā­tra­va­ca­naḥ | ya­thā—‘dvye­ka­yor dvi­va­ca­nai­ka­va­ca­ne’ ity atra dvye­ka­śa­bdau | latā⸤bhir vā lasā la­sa­ntī | parā pra­kṛ­ṣṭā | du­rā­pa­yā ca śri­yā śri­tā­ny aji­rā­ṇi aṅga­nā­ni ⸤ya­syām_ || 140 ||
⸤(pra­ti­lo­mā­nu­lo­ma­ca­tu­ṣpā­daḥ)
sa­va­pu­ṣam utka­ra­hā­ṭa­kam akṣa­ta­ti­ni­śā­sa­nā­ga­tā­lī­sa­va­nam |
sa­ma­da­na­va­śa­ka­li­tā­ta­nu­ra­sa­dha­va­nā­go­tka­raṃ ja­rā­ji­ta­sa­ttvam || 141 ||
sa­va­pu­ṣa­mu­tka­ra­hā­ṭa­ka­ma­kṣa­ta­ti­ni­śā­sa­nā­ga­tā­lī­sa­va­nam |
sa­ma­da­na­va­śa­ka­li­tā­ta­nu­ra­sa­dha­va­nā­go­tka­ra­ñja­rā­ji­ta­sa­ttvam || 142 ||
⸤(ma­hā­ya­ma­kam_)
ātmā­nam īśa sa bi­bha­rti vi­va­rdha­mā­na-
dā­mo­da­rā­ji­tam aya­ntri­ta­yā­na­vad yam |
Lgī­rvā­ṇa­ca­kram adhi­ti­ṣṭha­ti sā­da­raṃ sa-
dā­mo­da­rā­ji­ta­ma­yaṃ tri­ta­yā­na­va­dyam || 143 ||
sa­va­pu­ṣam ityā­di vi­śe­ṣa­kam_ | aya­ntri­tā­ni apra­ti­ha­tā­ni yā­nā­ni ⸤vi­mā­nā­ni sa­nti ya­sya ta­thā­vi­dham ama­ra­ca­kraṃ ka­rtṛ sa­dbhir āmo­dai rā­ji­taṃ yaṃ adhi­va­sa­ti ⸤so 'yaṃ gi­rir ātmā­naṃ dhā­ra­ya­ti | kī­dṛ­śam_ | sa­vāḥ kra­ta­vas tān_ pa­lā­śā­di­ta­da­ṅga­ja­na­ka­tve­na ⸤pu­ṣṇā­ti yas tā­dṛ­śam_ | utka­ram unma­yū­khaṃ hā­ṭa­kaṃ su­va­rṇaṃ ya­tra | akṣa­ta­tir vi­bhī­ta­ka­pra­ca­yaḥ, ⸤niśā ha­ri­drā, asa­nā­bhi­dhā agās ta­ra­vaḥ, tā­lyas ta­ru­vi­śe­ṣāḥ, asya sa­rva­sya sa­va­nam utpā⸤da­kam_ | śa­ka­li­tā bha­gnā ata­nu­ra­sāḥ pra­bhū­ta­ni­ṣya­ndā dha­vās ta­ru­bhe­dā yena tā­dṛ­śaḥ sa­ma­do ⸤na­vaś ca nā­go­tka­ro ya­tra | ja­ra­yā cā­ji­tāḥ sa­ttvāḥ prā­ṇi­no ya­tra | ta­thā saha va­pu­ṣā de­va­rū­pa⸤tvāj ja­ṅga­me­nā­kā­re­ṇā­pi va­rta­mā­nam_ | udga­tāḥ ka­ra­hā­ṭā­khyāḥ ku­su­ma­vi­śe­ṣā ya­tra | kab atra sa⸤mā­sā­ntaḥ | akṣa­tā­ny akha­ṇḍi­tā­ni ti­ni­śā­nām oṣa­dhi­vi­śe­ṣā­ṇāṃ sa­nā­gā­nāṃ puṃ­nā­ga­ta­ru­sa­hi­tā⸤nāṃ tā­lī­sā­nāṃ ca ta­ru­bhe­dā­nāṃ va­nā­ni ya­tra | ma­da­na­va­śāḥ sma­ra­pa­ra­ta­ntrāḥ ata eva kali⸤tā­ta­nu­ra­sā gṛ­hī­ta­ba­ha­la­śṛ­ṅgā­rā ye dha­va­nā­gāḥ pu­ru­ṣa­śre­ṣṭhās taiḥ saha va­rta­mā­nam_ | dha­va­nā­ge⸤ti ‘vṛ­ndā­ra­ka­nā­ga­ku­ñja­raiḥ pū­jya­mā­nam_’ iti sa­mā­saḥ | unna­tāḥ ka­ra­ñjā­khyās ta­ra­vo ya­tra | ⸤rā­ji­taṃ sa­ttvam au­dā­ryaṃ ta­dva­tāṃ ya­tra | atha tra­yā­ṇāṃ vi­śe­ṣa­ṇa­sa­mā­saḥ | vi­va­rdha­mā­ne­na dāmoL⸤da­re­ṇa ha­ri­ṇā atyu­nna­ta­tvād aji­tam_ | tri­ta­ye ca dha­rmā­rtha­kā­ma­la­kṣa­ṇe tri­va­rge ta­dva­tām upa­kā­ra⸤ka­tvād ana­va­dyaṃ do­ṣa­ra­hi­tam_ || 141 || 142 || 143 ||
(vi­śe­ṣa­kam_)
ma­dhu­ka­ra­śa­ba­lā­nāṃ dū­ram utka­ṇṭha­mā­nā
sta­ba­ki­ta­ba­ku­le­bhyaḥ sā­dhu­nā kā­na­nā­nām |
spṛ­ha­ya­ti ha­ta­ce­tā vi­pra­yo­ge na­ta­bhrū-
s tava ki­ta­va ku­le­bhyaḥ sā­dhu nā­kā­na­nā­nām || 144 ||
iti va­da­ti sa­khī na­tai­tya kā­ntaṃ sa­ka­la­bha­rā­śi­ra­sā­kṣa­tā­la­sā­lam |
gi­rim amum ava­lo­kya pī­va­ro­rvāḥ sa­ka­la­bha­rā śi­ra­sā kṣa­tā­la­sā­lam || 145 ||
ma­dhu­ka­re­tyā­di yu­ga­la­kam_ | ka⸤la­bhā­nāṃ rā­śeḥ sa­mū­ha­sya rasā bhū­mis tayā akṣais tā­laiḥ sā­laiś ca saha va­rta­mā­naṃ gi­rim amuṃ vi⸤lo­kya ka­syā­ścid aṅga­nā­yāḥ sa­khī kā­ntaṃ ta­dī­yam eva da­yi­tam abhyu­pe­tya śi­ra­sā natā satī ⸤evam abhi­da­dhā­ti | sa­ka­laḥ sa­ma­gro bha­ras ta­dī­ya­sya kā­rya­syo­dva­ha­naṃ ya­syāḥ ata evā­lam atya­rthaṃ ⸤kṣa­tā­la­sā vi­ha­tā­la­syā | kiṃ va­da­tī­ty āha—he ki­ta­va va­ñca­ka, tava sā na­ta­bhrūḥ utka­ṇṭha⸤mā­na­tvād adhu­nā vi­ra­he kā­na­nā­nāṃ ku­le­bhyaḥ sa­mū­he­bhyaḥ spṛ­ha­ya­ti spṛ­hāṃ ka­ro­ti | ku­le­bhya ⸤iti ‘spṛ­her īpsi­taḥ’ iti saṃ­pra­dā­na­saṃ­jñā | sā­dhu su­bha­gaṃ kṛ­tvā sta­ba­ki­tā ba­ku­lā yeṣu | ⸤nā­kā­na­nā­nāṃ ra­ma­ṇī­ya­ta­yā sva­rga­sya mu­kha­bhū­tā­nām_ | ata eva ta­trā­sa­kṛd anu­bhū­ta­tvāt samā⸤na­su­kha­tvāt ta­syās ta­dvi­ṣa­yā spṛ­hā | yadi vā du­rla­bhaṃ tam ava­dhā­rya tat tat su­nda­ra­pa­dā­rtha­da­rśa­ne­nā⸤tma­no 'pa­mṛ­tyum abhi­ma­nya­mā­nā kā­na­nā­ni ta­thā­vi­dhā­ni abhi­la­ṣa­tī­ty abhi­prā­yaḥ | ya*tho­kta⸤m_—‘dha­tte ca­kṣur mu­ku­li­ni ra­ṇa­tko­ki­le bā­la­cū­te mā­rge gā­traṃ kṣi­pa­ti ba­ku­lā­mo­da­ga­rbha­sya ⸤vā­yoḥ | dā­va­pre­mṇā sa­ra­sa­bi­si­nī­pa­ttra­mā­trā­nta­rā­yas tām ya­nmū­rtiḥ śra­ya­ti ba­hu­śo mṛ­tya­ve ⸤ca­ndra­pā­dān_ ||’ iti || 144 || 145 ||
    • ⸤1. mālatīmādhave tṛtīye 'ṅke.
(yu­ga­la­kam_)
ete ni­ma­jjya sa­li­le ka­ri­ṇaḥ ka­rā­grā-
n utta­mbha­ya­nti ra­ya­to hara ha­sta­ve­ṣṭān |
vī­kṣya pra­sī­da­ti mano 'tra sa­mā­dhi­bhā­jo
'nu­ttaṃ bha­yaṃ ti­ra­ya­to 'ha­ra­has ta­ve­ṣṭān || 146 ||
he hara, amī gajā jale ni­ma­jjya ha­sta⸤ve­ṣṭān_ ka­rā­ṇāṃ ku­ṇḍa­lī­ka­ra­ṇā­ni ra­yād utta­mbha­ya­nti utthā­pa­ya­nti | anu­ttaṃ ⸤ani­rā­kṛ­taṃ bha­yaṃ ja­nma­ma­ra­ṇā­di­ja­ni­taṃ trā­sam aha­ra­haḥ pra­tya­haṃ ti­ra­ya­to 'bhi­bha­va­taḥ ta­ve­ṣṭāṃś ca ⸤sa­mā­dhi­bhā­jo ni­rī­kṣyā­tra ma­naḥ pra­sī­da­ti prī­tim āpa­dya­te vai­ma­lyaṃ vā vra­ja­ti || 146 ||
Lta­ṭa­bhu­vi sa­kṛd iyam apa­ja­ra­ja­na­tā
vi­ha­ra­ti ma­da­vi­śa­da­na­va­ra­ta­ra­sā |
kim iva hi na hṛ­da­yam ati­ru­ci­ra­ma­ṇā-
v iha ra­ti­ma­da­vi­śa­da­na­va­ra ta­ra­sā || 147 ||
L⸤ma­de­na kṣī­ba­ta­yā vi­śa­daḥ spa­ṣṭo nave rate raso ya­syāḥ sā apa­ja­ra­ja­na­tā su­ra­sa­mū­haḥ sakṛ⸤d eka­vā­ram avya­va­dhā­ne­na vi­ha­ra­ti | he ana­va­ra sa­rvo­tta­ma, iha ca ta­ra­sā ve­ge­na ra­ti­man ni­rvṛ­taṃ ⸤ce­taḥ ka­rma­bhū­taṃ kim iva va­stu nā­vi­śat_ | sa­rvam eva ra­mya­ta­yā vi­ve­śa || 147 ||
sthi­tim iha bi­bhrat īśa ja­na­tā du­ra­nta­du­ri­tā­pa­hā­ri­ṇi gi­rau
vi­ga­ta­ja­rā­ma­yā­ta­nu­ra­sā­ti­sā­ra­nu­ta yām arā­ja­ta gavi |
tri­di­va­ta­le 'pi sā na su­la­bhā ma­no­ra­tha­śa­taiś ci­rād adhi­ga­te
ri­pu­va­na­dā­hi­sā­ha­sa ma­yā­tri­yā­ma sa­ha­sā­hi­dā­na­va­pu­ri || 148 ||
vi­ga­tā ⸤jarā āma­yāś ca vyā­dha­yo ye­ṣāṃ taiḥ su­raiḥ | he ata­nu­nā gha­ne­na ra­se­na ati­sā­raṃ sa­rvo­tkṛ­ṣṭaṃ ⸤kṛ­tvā nuta pra­ṇa­ta, ri­pa­va eva va­naṃ ta­ddā­hi ca sā­ha­saṃ pra­kṛ­taṃ ya­sya | nā­sti ca sa­ta­ta­pra­bu⸤ddha­ta­yā tri­yā­mā rā­trir avi­dyā vā ya­sya tā­dṛ­śa he īśa, iha gavi bhū­mau yāṃ sthi­tiṃ bi⸤bhra­tī ja­na­saṃ­ha­tir arā­ja­ta sā sthi­tiḥ sva­rge 'pi, ahī­nāṃ dā­na­vā­nāṃ ca puri na­ga­ryāṃ sa­ha­sā ⸤na su­la­bhā ma­no­rā­jyair api || 148 ||
⸤(pra­ti­lo­mā­nu­lo­ma­pā­daḥ)
la­kṣmīr ihā­ma­ra­gi­reḥ ka­la­dhau­ta­ha­rmyaiḥ
sā dhū­ni­tā­na­va­ra tā­ra­ma­ṇī­ṣṭa­kān taiḥ |
līlā ra­ha­sy adhi­ga­tā ca gu­ṇān akhe­daiḥ
sā­dhūn itā na­va­ra­tā ra­ma­ṇī­ṣṭa­kā­ntaiḥ || 149 ||
he ana­va­ra, tārā dī­ptim anto ma­ṇi­ma­yī­nām iṣṭa⸤kā­nām antā yeṣu tā­dṛ­śaiḥ su­va­rṇa­ha­rmyair iha me­ror api sā śrīr dhū­ni­tā | pa­ri­bhū­te­tya­rthaḥ | atra ⸤ca ra­ha­si ra­ma­ṇī­bhir iṣṭair ma­no­hā­ri­bhiḥ kā­ntaiś ca ra­ma­ṇair akhe­dais ta­tpa­rair eva līlā prā­ptā | sā­dhū⸤n utta­mān_ gu­ṇān_ itā prā­ptā na­va­ra­tā cā­pū­rva­su­ra­tā || 149 ||
sa­ra­ti ma­la­ya­vā­tyā mā­na­dhai­ryaṃ va­dhū­nāṃ
vi­dhu­ta­pa­na­sa­mā­laṃ sā­da­raṃ sa­jja­ya­ntī |
iha mu­ni­ja­na­tā­sau te­ja­sā bhā­ti mu­ktiṃ
vi­dhu­ta­pa­na­sa­mā­laṃ sā­da­raṃ sa­jja­ya­ntī || 150 ||
vi­dhu­tā pa­na­sa­nā­mnāṃ ta­rū­ṇāṃ ⸤mālā ya­tra ta­thā kṛ­tvā­tra ma­la­ya­vā­ta­saṃ­ha­tir va­ha­ti | sā­da­raṃ kā­mi­nām ātma­naś cā­va­sāL⸤da­pra­daṃ va­dhū­nāṃ sad api mā­na­vi­ṣa­yaṃ dhai­ryaṃ ja­ya­ntī nya­kku­rvā­ṇā | vā­tā­nāṃ sa­mū­ho vā­tyā | ⸤‘pā­śā­di­bhyo yaḥ’ | atra te­ja­sā vi­dhu­ta­pa­na­sa­mā ca­ndrā­rka­sa­dṛ­śī mo­kṣaṃ ca sā­da­raṃ sa­pra­ya­tnaṃ ⸤sa­jja­ya­ntī anu­saṃ­da­dhā­nā alam atya­rthaṃ mu­ni­saṃ­ha­tir asau bhrā­ja­te || 150 ||
Lsve­dā­mbhaḥ­śī­ka­rā­rdraṃ sphu­ra­da­ma­la­ta­ra­cchā­ya­ra­tno­pa­le 'smi-
nn usraiḥ ka­rtā la­lā­ṭaṃ ra­vir ala­ka­la­tā­lā­ñchi­taṃ kiṃ­na­rī­ṇām |
gī­taṃ cā­sāṃ vi­dha­tte vi­ra­hi­ta­va­ni­tā­ma­ṇḍa­lī­de­ha­ya­ṣṭiṃ
ce­to­hā­rī­dam uccair avi­ra­la­ka­la­tā­lā­ñchi­taṃ kiṃ na rī­ṇām || 151 ||
ala­kā eva ⸤arā­la­ta­yā la­tās tā­bhir lā­ñchi­tam iha kiṃ­na­rī­ṇāṃ la­lā­ṭaṃ sve­da­ka­ṇā­rdraṃ ra­vir usraiḥ ki­ra­ṇaiḥ ⸤ka­rtā sā­dhu ka­ro­ti | sā­dhu­kā­ri­ṇi tṛn_ | āsāṃ cā­śva­mu­khī­nām avi­ra­lair gha­naiḥ ka­laiś ca ⸤ma­dhu­rais tā­laiḥ ka­ra­yor anyo­nyam abhi­ghā­tair āñchi­taṃ kṛ­tā­yā­mam idaṃ gī­taṃ vi­ra­hi­ṇī­ja­na­sya gā⸤tra­ya­ṣṭiṃ rī­ṇāṃ du­rba­lāṃ kiṃ na vi­dha­tte | ka­ro­ty eva | atra—‘kalā dvā­da­śa ca pro­ktāś catu⸤rviṃ­śa­tir eva ca | ca­tvā­riṃ­śat ta­thā­ṣṭau ca ta­thā ṣa­ṇṇa­va­tiḥ ka­lāḥ ||’ itye­vaṃ pa­ri­ga­ṇi­ta­rū­pā ⸤gī­ta­śā­stre ni­me­ṣa­pa­ñca­ka­pa­ri­mā­ṇa­ta­yā pra­si­ddhāḥ kā­lā­va­ya­vāḥ ka­lāḥ tā avi­ra­lā ya­tra ⸤ta­thā kṛ­tvā tā­laiś ca ca­ñcu­pu­ṭa­cā­ca­pu­ṭā­di­bhir āñchi­taṃ ni­ba­ddhaṃ gī­tam ity api yo­jyam_ | a⸤munā ca ślo­ke­na bha­ga­va­to vi­śrā­nti­ni­mi­ttaṃ ma­dhyā­hna­sa­ma­yaṃ sū­ci­tam āhuḥ || 151 ||
⸤iti śrī­bā­la­bṛ­ha­spa­tya­nu­jī­vi­no vā­gī­śva­rā­ṅka­sya vi­dyā­dhi­pa­tya­pa­ra­nā­mno ma­hā­ka­ve rā­jā­na­ka⸤śrī­ra­tnā­ka­ra­sya kṛ­tau ra­tnā­ṅke ha­ra­vi­ja­ye ma­hā­kā­vye pa­rva­ta­rtu­va­rṇa­no nāma ⸤pa­ñca­maḥ sa­rgaḥ |
iti ⸤rā­jā­na­ka­ja­yā­na­ka­sū­nor ala­ka­sya kṛ­tau ha­ra­vi­ja­ya­vi­ṣa­ma­pa­do­ddyo­te pa­ñca­maḥ sa­rgaḥ ||