Kāvyamālā 22, E Text Acharya

, ,
Known as: , (NCC).
Siglum: K

[description of manuscript]

More ▾

Title	Haravijaya
Commentary	[title of commentary]
Author	[author]
Commentator	[commentator]

Physical description
Language/Script	[Sanskrit in Latin script.]
Format	e-text
Material	digital

History
Date of production	unclear
Place of origin
Provenance	[record of ownership]
Acquisition	[how it was acquired]

pañcamaḥ sargaḥ|

taṃ prītivistāritalocano 'tha śaileśvaraṃ sādaramīkṣamāṇaḥ|

śailādinā vismitamānasena śaśāṅkacūḍāmaṇiritthamūce||1||

eṣa sasārasasārastulitaśrīḥ pītavāsasārasa sāraḥ|

analasasārasāraḥ prakarṣamadriḥ paraṃ sasāra sasāraḥ||2||

ābaddhatāṇḍavaśikhaṇḍiśikhaṇḍaśāra-

cāmīkaravratatimaṇḍapamaṇḍano 'driḥ|

paśyaiṣa bhāti kṛtamegharavānukāra-

jhāṃkāratāraravanirjharajhallarīkaḥ||3||

asya kṣitirnūtanakānanā sā na kānanāsāditabhaṅguraśrīḥ|

haratyaho bandhuratālatālīratā latālībhṛti yatra bhṛṅgāḥ||4||

sphuṭam īśa parair alaṅghyamno dadhato dustaravāritām ajasram|

harisainyasahasramardabhājaḥ subhaṭasyeva na dṛśyate 'sya pṛṣṭam||5||

ābhāty asau gajatayā samaraiṣvavāpya

sāraṃ bhayānakatameṣu sadānayāgaḥ |

ścyotanmadārdrakaṭayā kaṭakāntareṣu

sārambhayā na katameṣu sadānayāgaḥ || 6 ||

sphuradanimeṣamaṇḍalarucā śanakai

rasikatilottamāvanitayaiṣa giriḥ |

kaṭakasaraḥ śriyā rucirayā sumata-

stridivabhuveva nākṣipati kasya manaḥ || 7 ||

bhavati nāsya marutpralayāgame 'sakalabhaṅguravegatayāsakṛt|

kim iva na pramadāya vanaśriyā sakalabhaṃ gurave 'gatayāsakṛt|| 8 ||

preyāṃsam arkam upakaṇṭhagataṃ vikāsi-

padmānanāḥ kaṭakavartmani paṅkajinyaḥ |

rāgādivālivirutaiḥ smarakeligarbha-

m atrāniśaṃ kimapi komalam ālapanti || 9 ||

atra snigdhaṃ naladavidalanaprāptābhikhye 'tibalaphalavati|

akṣṇāṃ cakre navanalinavanacchāyāṃ dhatte vibhuramarabhuvi||10||

(samapratilomānulomārdhapādaḥ)

iha vibudhagajasya karṇatālaskhalanasamīravidhūtakumbhadhātoḥ|

vahati madanadī parāgaraktā ratagṛhabhittiriva śriyaṃ parārghyām||11||

abhyetya kānanamidaṃ harati dvirephaḥ

sajjātapakṣatitayānatamāṃsi cetaḥ|

śakto nikuñjagahaneṣvamihartumarkaḥ

sajjātapakṣatitayā na tamāṃsi cetaḥ||12||

sphuritāhirājakaṭakaṃ vikaṭasphuṭakuñjarājinamamuṃ rabhasāt|

abhivīkṣya ko na ramate 'bhimataṃ jagatāṃ bhavantamiva śailapatim||13||

tālīlatālīlalitāvataṃsaḥ sārāvasārāvahitāṇḍajo 'sau|

mattālimattāli taṭaṃ bibharti sānūpasānūpahitopaśobhaḥ||14||

gaṇḍopalaskhanajarjaritācchavīci-

cakrāṇi tāraravapūritadiṃśi dūrāt|

asyaiva nirjharajalāni pibatyamanda-

madhvaśramārta iva tigmakaraḥ karāgraiḥ||15||

viṭapitatiramuṣya nānāphalairatiśayanamitāsakṛcchrī mataḥ|

iha ramayati yaṃ na sāmantinī ratiśayanamitā sa kṛcchrī mataḥ||16||

saviśeṣakāntamalikālasacchavi sphuṭapāṭalādharamudāradarśanam|

taṭavartma cārucibukopaśobhitaṃ śriyametyaputra vadanaṃ ca subhruvaḥ||17||

prītiṃ na kasya kurute kaṭake vinidra-

tāpiñchamecakatamānaghanāgatārāt|

dhyānāvanirdayitatāṃ śucitāmarāti-

tāpiñcchame ca katamā na dhanā gatārāt||18||

abhimatajanasaṃgame 'ṅganānāmanukṛtakomalasīripāṇipadmāḥ|

iha manasijavibhramā vibhānti sphuṭataralāṅgalatābhirāmarūpāḥ||19||

paśya nātha surasadmasaṃpadāṃ kuṃ jarājitamamuṃ japāvanaiḥ|

śailarājamabhito na saṃkulaṃ kuñjarājitamamuñjapāvanaiḥ||20||

kṣiptaḥ priyāpahṛtapīnanitambabimba-

vāsoṅganākaratalena virugṇanālaḥ|

ratnapradīpa iva nīlasarojakarṇa-

pūro 'tra bhāti madhukṛnnavacampakāgre||21||

utkayantī śriyā mānasāraṃ janaṃ kurvatī rāgiṇāṃ mānasārañjanam|

atra rautyunmukhī he matā līlayā saṃhatiḥ pattriṇāṃ hematālīlayā||22||

stananābhimukhaśriyaṃ dadhatyaḥ satataṃ sajjaghanāvalimbiśampāḥ|

avadhūtaniśākaraprakāśā iha varṣā iva yoṣito vibhānti||23||

bibhratyamūstaṭabhuvo maṇicakramuccai-

ratrastu tāstava kareṇukarālitābhyaḥ|

valībhya eva purato makarandavṛṣṭi-

ratra snutā stabakareṇukarālitābhyaḥ||24||

mā bhūtsatrāsatvamamīṣāmiti śaṅkāmaṅkasthānāṃ vatsalatāyā dadhadadriḥ|

nanāratnābhīṣuvitānavyapadeśādrakṣāsūtrāṇīva diśatyeṣa maṇīnām||25||

vṛttiḥ sarojairna vinodakānāṃ śilīmukhaudhasya vinodakānām|

atrāśritānalpakuraṅganābhirdivaukasāṃ bhāti kuraṅganābhiḥ||26||

asyāniśaṃ kaṭakabhūmiranargalarkṣa-

cakrākulasthitiradhaḥkṛtatigmaraśmiḥ|

ābaddhakelikilakiñcitakāminikā

dhatte 'kṣapākaracitāṃ rajanīva lakṣmīm||27||

vyādhaśreṇī nāgakumbhāgrabhaṅgasthāmāsaktā mugdhamuktāsamāsthā|

ābhātyatra strīṣu cāṭuprapañce kālī vyaktārambharaktāvyalīkā||28||

(pratilomavilomapādaḥ)

iha caṭulatayā vilocanaughaiḥ sphuṭaśititārakavibhramaistaruṇyaḥ|

dadhati madhukaraiścakorakāntasthitiramaṇīyataraiḥ śriyaṃ nalinyaḥ||29||

dhatte viṣāṇagaṇameṇakulaṃ kṛtāstha-

matrāsamānasamadabhramarālatābhiḥ|

prāptā sthitiśca makarandabharasya nūna-

matrāsamāna samadabhramarā latābhiḥ||30||

iha dṛṣṭipathādivākṣamāstaravastyaktumadhogatānnidhīn|

vidadhatyupari sthitāḥ kṣamātalavisphāritanetracakratām||31||

rājatyurvī maṇinikaraiḥ śubhrāntā bhrāntānekatridaśagaṇā vāpīnām|

pīnāṃ lakṣmīmiha dadhatī sādhyānāṃ dhyānāmbhobhiḥ kṣatarajasāṃ sevyāsau||32||

asyollasatkusumavāsanabhṛṅgapaṅkti-

veṇīlataṃ maṇitaṭeṣu ratiṃ vitanvan|

valīpuraṃdhripaṭalaṃ ghaṭitābhirāma-

vṛkṣādhirūḍhakamupaiti parāmabhikhyām||33||

rajobhirasmiñjanatā harantī vadhūsarāgā navadhūsarāgā|

bibharti no puṣpatatirdvirephairasāvanālīḍharasā vanālī||34||

kuṃtālibhiryudhamiva gahanāmetāmāsādyoccaiḥ śitaśaraśatasaṃkīrṇām|

asminnānāphalakavalanasaṃsaktā valgantyete diśi diśi harisainyaughāḥ||35||

dhatte 'bjinīmayamaleḥ śikharairvibhinda-

nnākarṣayogamadhurabhramaṇāvaniṃ dyām|

abhyetya cāmumiha pāṭalacandanārcāṃ

nākarṣayo 'gamadhurabhramaṇāvanindyam||36||

sphuṭakanakāvadātarucayaḥ sahematālī-

vyatikaragaṇḍakāḥ pratidiśaṃ haranti nāsmin|

na khalu manaḥ stanadvayasitā natabhruvo 'mūḥ

śucimaṇimaṇḍalīstaṭabhuvaśca saṃdadhānāḥ||37||

sthitiṃ labhante 'sya na dūramujjhitā niruddhatāpayatayopari grahāḥ|

bhajanti divyāśca nitambakānanaṃ niruddhatāpā yatayo 'parigrahāḥ||38||

asyodabhārabharamantharameghacakra-

gambhīratāraravanartitabarhiṇāyām|

sāmyaṃ kalā kaṭakavartmavidūrabhūmā-

buddhinnayā vrajati ratnaśalākayendoḥ||39||

iha kāntirunmiṣati kāmalī lāsakṛ-

nmṛgacakṣuṣāṃ racitakāmalīlāsakṛt|

kriyatetarāṃ ratiranuttarā gāyatā

madhupena cāni'samanuttarāgāyatā||40||

vikaṭakaṭakabhittibhāganunnāḥ

kṣitibhṛdasāvavakāśalābhaśūnyāḥ|

diśa iva śaraṇāgatā bibharti

tridaśavadhūrmaṇikaṃdarodarasthāḥ||41||

mandākinījalarayairharitābhirāma-

rambho 'jarāgama sa kṛtsnapitaḥ sahe 'lam|

paśyaiṣa sānuvanavartmani bibhradadri-

rambhojarāgamasakṛtsnapitaḥ sahelam||42||

ghaṭitārjunabāṇacakravālāṃ janatāścaryakarīṃ taveva māyām|

kaṭakakṣitimeṣa nātha dhatte dhanasacchāyakirātatābhirāmām||43||

ramaṇīyatayā viyogināṃ prathamānaṅgavikāratāpadam|

amumāpya na kāminī śriyāṃ prathamānaṃ gavi kā ratā padam||44||

uttasthuṣaḥ pravigalanmakarandadāna-

bindormanobhavajayādviradasya paṅkāt|

padmākarasya navakuṅmaladantakoṣa-

lagnaṃ dvirephavalayaṃ tanute 'tra lakṣmīm||45||

ihāṅganā kā pramadaṃ priyasya nādhādasaṃrambharasaṃ dadhānā|

cetaḥ sthitā kalpalatānikuñje helāmatārabdharatāmalāhe||46||

(pratilomānulomapādaḥ)

iha nitambabhuvo bhuvanātigāṃ sthitimupeyuṣi tāradhanatviṣaḥ|

kumudinīhṛdayaṃgamavibhramā dadhati candramasāracitāṃ śriyam||47||

gītaiḥ pranṛtyati purastava paśya miśra-

keśī karālavalayā balitālasadbhiḥ|

dantīndradānapayasaḥ pavanaistaṭe 'sya

ke śīkarā lavalayāvalitā lasadbhiḥ||48||

vyāptavato 'sya dīrghavikaṭairmaṇiśikharaśatai-

rūrdhvamaśeṣamaṇḍaśakalaṃ sarasiruhabhuvaḥ|

astamitāvakāśaghaṭanā kaṭakabhuvamasā-

vambaradevateva śabarī bhajati śikhariṇaḥ||49||

eti siddhamithunaṃ rasavattāmatra sanmaṇitamohanamārāt|

śṛṅgamasya nikaraṃ ca karāṇāmatrasanmaṇi tamohanamārāt||50||

nirdhūtadīrghataravāladhicāmaraugha-

lakṣmībhṛto 'nukṛtarājagṛhāḥ salīlam|

krīḍanti nirjharajalaiḥ sakareṇavo 'tra

nāgā nage sakaladhautakarālakumbhāḥ||51||

bhramaṇākulāḥ sphuradadabhramaṇāviha tā nabhoyuvatayo 'vihatāḥ|

na lasanti saṃprati mahānalasaṃ sakalāḥ priyairlalitahāsakalāḥ||52||

ghaṭitavikaṭasaptapattracakre dhanapadavīrudhi nātha siddhasādhyāḥ|

sthitimiha vidadhuryuyukṣamāṇā maṇiśikhare kaṭake ca siddhasādhyāḥ||53||

nṛtyangirā suravadhūjana eti tṛptiṃ

na grāmarāgamatayā savikārahastaḥ|

ślāghye calanti na janāśca sajānayo 'smi-

nnagrāmarāgamatayāsavikā rahastaḥ||54||

etatpaśyāmyadripateḥ śṛṅgamudūḍhapremodrekaiḥ kiṃpuruṣaiḥ sevitamārāt|

śobhotkarṣaṃ dhātubhiravyāhatarūpairdhatte vīṇāvādyamivānekavidhairyat||55||

sarāgamayutāyutāpratisamāsamāptapadapādapāśritakhagā|

sphuranmaṇivibhā vibhāti sakalākalāpirahitā hitāsya ca taṭī||56||

bibhrāṇamardhavinimīlitatārakatva-

mutsāritātanutamaḥ sphuṭadṛṣṭatattvam|

asya prabhātamiva saṃyamaśāli paśya

sānūrudhāma munimaṇḍalametadadreḥ||57||

vārdhakakṣīṇaśaktir gatau tāpasas tāpasīdattam ālambanaṃ yācate||58||

atra paśya kṣitiṃ saṃtatānāgratas tāpasīdattamālam vanaṃ yā ca te||58||

sthāyitvaṃ kvacana bhajatyasau nage 'sminsaṃcārī bhavati punaḥ kvacitsarāgaḥ|

ārohī kvacidavarohyapi kvacicca śraddheyo mṛga iva citravarṇaśobhaḥ||59||

siṃhaḥ karāhatibhiratra na dantināṃ sma

helālasābhirapinaḍ balato 'dhipaṃ kam|

nottīryate mahiṣasaṃhatibhirdivāpi

helālasābhirapi naḍvalato 'dhipaṅkam||60||

gajadarśamupāśritakrudho 'bhī dadhate hastatalasthameva siṃhāḥ|

sphuṭamatra yaśastadīyakumbhakṣitilagnāmalamauktikāpadeśāt||61||

madhulihāmiha puṣparasairlatā navasudhāmadhurā śuśubhetarām|

vividharatnacitāstaṭasānavo na vasudhāmadhurāśu śubhetarām||62||

gaṇḍūṣaśīdhusamakālanipītanārī-

niḥśvāsasaurabhaviśeṣakṛtādhivāsān|

āmodasaurabhamivodgirato 'bhibhūta-

puṣpāntarāniha vilokaya kesaraudhān||63||

madacchaṭāmodasugandhitāśamahāniśāntāviha santi nāgāḥ|

mithaśca puṣpairna manojñalakṣmīmahāniśāntā vihasanti nāgāḥ||64||

madhumadavivaśā vadhūrgiroccairasakalaśībharatāntatāṃ vahantyā|

iha kapaṭapuraṃdhriveṣalakṣmīpatikarapadmabhuveva bhāti bhartaḥ||65||

vyāpya sthitaḥ kanakakūṭabhuvantarikṣa-

mābhāti karkaśaśilāñchitayā sadṛkṣaḥ|

prītiṃ bhavāniva diśañjaṭayā nago 'ya-

mābhāti karkaśaśilāñchitayāsadṛkṣaḥ||66||

madavipātalakāntirasāvitaḥ kalakalākulitākhiladiṅmukhām|

alitatiṃ yamunājalaveṇikāmiva rasādiha karṣati lāṅgalī||67||

atra vibhāti jalagrahahetoḥ kāñcanavaprasaro namadabhre|

premṇi vadhūṃ ramayatyapi kāntaḥ kāṃ ca navaprasaronamadabhre||68||

bimbāgatāmalarucigrahacakravāla-

kalmāṣitasphuritanīlaśilānitambaḥ|

ālakṣyapāṇḍuraṣṭaṣaṭkacamūrucarma-

saṃvītamadhya iva naktamayaṃ vibhāti||69||

asau ghanatatīrna dīrghanamitā nadīrghanamitā jahāti nabhasaḥ|

sthitirjalaruhāmahāsarasikā mahāsarasi kā vibhāvyata itaḥ||70||

adṛṣṭapūrvā api khecaraughairalaṃkṛtāḥ kāñcanamekhalābhiḥ|

dhatte 'varodhapramadā ivāsāvadhiṣṭhitāḥ kañcukibhirguhorvīḥ||71||

lakṣmīramuṣya sakalātiśayaṃ sureśa

sārā sasāra sarasāsurasaurasaṃsat|

dhatte 'bjinīṣu ca virājitamagravartma

sārāsasārasarasāsu rasaurasaṃ sat||72||

kusumaiḥ kṛtavāsanaḥ samantādapanidratvamupeyivadbhirasmin|

śrutimantragaṇābhirāmarūpairnavavauṣaṭpadaśobhibhiḥ samīraḥ|73||

gatikramo 'mutra bibharti subhruvāmanuttaro mantharatābhirāmatām|

śriyaṃ mṛgībhiḥ pratanoti yaḥ parāmanuttaromantharatābhirāmatām||74||

kṣmābharturasya kaṭako vikaṭaḥ sapīlu-

pālyākulaḥ saharisainyaśatāvamardaḥ|

lakṣmīṃ vikāsaghaṭanāṃ nayati vyudasta-

nānādhikāgracaramāgadharājitaśrīḥ||75||

iha rūḍhamadojjhati na bhramarī navagucchalatāṃ sarasā madhunā|

sthitibandhamivaiṣa ravaiśca surānavagucchalatāṃ srasāmadhunā||76||

aviralavanamāla eṣa bibhratprakaṭamadāracitāṃ sureśa lakṣmīm|

haladhara iva tuṅgatālalakṣmā harati manaḥ sphuṭalāṅgalīyaśobhaḥ||77||

vyāpya sthite 'tra śikharairnavaratnabhābhi-

rabhraṃśarāsa na sahāyatayāgrahastaiḥ|

ghnadbhirmṛgāngajatayā vijahe kirātai-

rabhraṃ śarāsanasahāyatayāgrahastaiḥ||78||

avipannarāgamupapanasauṣṭhataṃ sphuṭavarṇapāṭavamanekamārgayam|

śrutipeśalasvaramihālmaṇḍalaṃ śriyameti geyamiva jātisaṃśsrayam||79||

vyāpya yaḥ sthitimagātsaritāḍhyaḥ sānunāsikatayābhramarīṇām|

śiñjitasya sa haratyayamadriḥ sānunāsikatayā bhramarīṇām||80||

asyātituṅgaśikharonnamitaṃ vidūra-

pātākulatvamiva bibhradadhityakāyām|

preṅkhadvidūrajamaṇiprakaraprakāśa-

vyājānnitambataṭamambaramālalambe||81||

samadaḥ kaṭakāravindinīnāṃ navamaṃ kesarareṇunā sanādaḥ|

racitaṃ dadhadaṅgarāgameko navamaṅke sara re 'ṇunāsanādaḥ||82||

kathayatītthamivātra madhuvrataṃ śrutimanoramamañjulaśiñjitā|

madhukarī makarandarasāsavapramuditānuvanaṃ racitasthitiḥ||83||

(yugalakam)

nākṣipyate kusumitābhiradhityakābhiḥ

ko 'śātakīrasahitāmalakīcakābhiḥ|

muktā girāviha śilīmukhamaṇḍalībhiḥ

kośātakī rasahitāmalakī ca kābhiḥ||84||

bhramataḥ kamalākareṣu lagno madhupaṅkārdratayā hṛdi pragāḍham|

śriyameti śilīmukhasya sūkṣmaḥ smaranārāca ivaiṣa pakṣmakhaṇḍaḥ||85||

taṭa iha nicite rajobhiradriḥ kapiśakuni stabakena hantarītim|

na harati dayito dadhatsucetaḥ kapiśakunistava kena harata rītim||86||

asyādhisānu parabhāgamavāpnuvanti

śyāmatviṣor 'karathamudgabhujaḥ saṭābhiḥ|

vātāvadhūtasurapādapalambamāna-

lambīparāganikurumbapiśaṅgitābhiḥ||87||

siddhadvandvaṃ bhātitarāṃ mohanalīlāsavyāpāraṃ cārutamagrāvadarīṣu|

paśyāsyoccaiḥ pattritatirnātha vidhatte savyāpāraṃ cārutamagrā badarīṣu||88||

harati kaṭakakānaneṣu ceto ghanarucicitraśikhaṇḍimaṇḍalāṅkām|

madhukarakulanīladṛṣṭihārivratatimirāṃ rajanīmivaiṣa bibhrat||89||

prāpte 'tra kānanabhuvā kṣitibhṛtyabhikhyāṃ

kāsāratāmarasabhāsitayā na dadhre|

lakṣmyā sureśa racitāspadayā vaneṣu

kā sāratāmarasabhāsitayā nadadhre||90||

lakṣyeṣvantarbāhyarūpeṣvabhīkṣṇaṃ kurvāṇānāṃ saṃyamaṃ teṣu teṣu|

vyaktaṃ te te yogināmaṅkabhājāmutpadyante 'muṣya siddherviśeṣāḥ||91||

ye 'dhyavātsurapi kāñcanācalaṃ te 'hitīvrakaṭaka vratīhite|

prema babhruriha subhruvāṃ sthitā he matārya caṭucaryatāmahe||92||

(pratilomānulomapādaḥ)

nyāsāṃ śatāviracitāñcitamadhyamālpa-

gāndhārabandhuratarasthitimaśvavaktraḥ|+

vaikāramadhyamamadūragatastavaiṣa

no śuddhaśāḍavamiha klamameti gāyan||93||

apetasaṃbhāvanayācitānāṃ ratikriyābhavanayā citānām|

iheṣṭakāntāsamayojanānāṃ sarvarturūpaḥ samayo janānām||94||

madhu pibatyasitacchaviśāritastabakarocirasau rabhasaṃ gataḥ|

kalaravairbhramaraḥ surabheriva stavakaro 'cirasaurabhasaṃgataḥ||95||

sīmantinī vikacacampakabhābhiratra

he 'māya mānaparaśubhramarāvalīkam|

nāpekṣate priyatamasya saro 'valokya

hemāyamānaparaśubhramarāvalīkam||96||

na śrīranena kathamapi dalitāpāyāsahā samudrāgārāt|

uditābjaṃ dadhatī galadalitāpāyāsahāsamudrāgārāt||97||

khedameti kusumānmadhuvrataḥ svāduno 'tiramaṇīyato na vā|

dūragā ca pathikasya mānasaṃ svā dunoti ramaṇī yato navā||98||

kāminā tilakamatra natāṅgyā nālike racayatāsakalāpe|

prītirutsukayatīha ca phullannālikeracayatā sakalāpe||99||

iha merāviva sukhadā mahī na kāmānavāsa nākīśānām|

calati ca rasaiḥ phalānāmahīnakāmā na vāsanā kīśānām||100||

sauhityamatra kurute makarandavarṣai-

ruccā palāśakalikā raṇatāmalīnām|

krīḍatyasau haricamūśca jalairdadhadbhi-

ruccāpalā śakalikāraṇatāmalīnām||101||

puṣpāmodaistarutatiratra ghrāṇaṃ nānākāntairalipata navyāpāraiḥ|

ābhātyārādvinamitaśākhā śrīmannānākāntairalipatanavyāpāraiḥ||102||

adhyāsate 'muṃ kusumāgralagnidvirephasālaṃ viṣahetayo 'gam|

kā viprayuktātra madhuśriyārādvirephasālaṃ viṣaheta yogam||103||

vallībhirasya kusumairna dadhe vasanta-

māse vitānatalatāsusamānatābhiḥ|

strībhistaṭāvaniṣu nātha jahe ca nūna-

māsevitā natalatāsu samānatābhiḥ||104||

śriyamiha kānanameti ca ruddhataraṇitāpayogatāmasamekām|

tyajati kamalālimalitatiruddhataraṇitā payogatāmasame kām||105||

kṛtāspadā na śakunasaṃhatirgirāvihāravānvitaratiraṅkureṣavaḥ|

sphurantyamī smaraṇabhuvo manaḥpriyaṃ vihāravānvitarati raṅkureṣa vaḥ||106||

premṇālibhirdrumalatāgahanebhya ittha-

madhyāsitena navasaṃtamasāvanibhyaḥ|

puṣpotkareṇa patatā dadhadācakāsti

madhyāsitena na vasantamasāvanibhyaḥ||107||

(iti vasantaḥ)

vipineṣu pītakamalodarastravanmadhurāśirīpadalasaṃ gatoṣitā|

bhramarāvalī kamiha nāma nākṣipenmadhurā śirīṣadalasaṅgatoṣitā||108||

diśati nātra ratiṃ prati mallikā viśadamānasadā madanāya kam|

ratigṛhaṃ ca vibhāti sacandanaṃ viśadamānasadāmadanāyakam||109||

iha ramaṇī kalakomalarāsā madanāturā tu nādamasārā|

kā rativibhramamavirati yātā rasahāvabhāvahāsaratā yā||110||

(pratilomānulomapadaḥ)

mandārakānanataleṣviha kā na māna-

hīnā matā ramaṇayogamitā mahelāḥ|

lakṣmyā taṭāśca kamivātiśayaṃ na dārḍhyaṃ

hīnāma tāramaṇayo gamitā mahelāḥ||111||

taraṅgiṇī grāvaśateṣu yāntī rasajjalā bhaṅgamitā cakāsti|

vayasyayeṣṭaṃ bhavane natabhrūrasajjalābhaṃ gamitā ca kāsti||112||

sthitametya nitambabhuvaḥ sasnehaṃ sairibhairnavārasadṛśye|

iha sarasīṣu na muditaiḥ sasnes haṃsairibhairna vā rasadṛśye||113||

(iti grīṣmaḥ)

stabakānna jahātyalirvinidrānabhitastānasamāṃsa lāṅgalīnām|

taḍitāṃ dadhdambudo 'pyamuṣminnabhitastāna sa māṃsalāṅgalīnām||114||

ratnāṃśubhiḥ sakalayanvapuṣor 'dhamindo-

rabhyarṇavarti samayū ratayā śrito 'yam|

nākāṅganājanatayā dadhadāhitaśrī-

rabhyarṇavarti samayūratayāśritoyam||115||

amunā hṛtamanasādbhutamadhikailāsaṃ ca yena surasahitena|

devena na kṛtamāspadamadhikailāsaṃcayena surasahitena||116||

manmathaṃ virahibhūruhāṃ diśanprāvṛṣīṣṭamakaraṃ davānalam|

lāṅgalīnavarajombaraṃ bhavānprāvṛṣīṣṭa makarandavānalam||117||

iti dadhadiva nālimāha ghoṣairasakṛdanuttaratāṃ viśaṅkaṭaṃ kaḥ|

striyamiha suhayandhano 'viyoge rasakṛdanuttaratāṃ viśaṅkaṭaṅkaḥ||118||

(yugalakam)

bibhrattaṭīḥ śriyamasāvupayāti puṣpai-

rāmodaśālibhirapāṃ sulabhāvatārāḥ|

ratnatviṣaśca kakubhaḥ sthagayansarāga-

rāmo daśālibhirapāṃsulabhāvatārāḥ||119||

subhrūratra priyatamalābhe nūnaṃ

sthānādānānaghaghananādānāsthā|

asyorvī me janayati toṣaṃ nānāsādhyāpātā

pikakapitāprādhyāsā||120||

(pratilomānulomapādaḥ)

viyogato 'nukriyate 'śruśīkarairanuttamānastanitambabhārayā|

striyātra sā meghaghaṭā natā jalairanuttamāna stanitaṃ babhāra yā||121||

saṃdarśanaṃ vyathayatīha janaṃ vimukta-

mabhrāntarāgamalipannagamaṇḍalīnām|

ratnāṃ'susaṃhatiramuṃ dadhataṃ ca mūrti-

mabhrāntarāga malipannagamaṇḍalīnām||122||

prāvṛṣā ka iha bṛṃhitamūrmimatīpayaḥ

saṃtatāra sikatopalasajjanatāpadam|

ketakīvipinamutkalikāstanutetarāṃ

saṃtatā rasikatopalasajjanatāpadam||123||

kṣmābhṛdasau bibharti kaṭakaśriyamamṛtamucā

hemamasārasāravasudhāmadhikamalinitām|

śrotrapathaṃ nayanti madhurāṃ mudamiha dadhato

he 'mama sārasā ravasudhāmadhikamalini tām||124||

(iti prāvṛṭ)

vīkṣya prasīdati vadhūrdayite 'pi mānā-

nnānāvilā sarasi kaumudamatra santau|

kāntau kulaṃ kalayataśca ratāvamandaṃ

nānāvilāsarasikau mudamatrasantau||125||

yadapi rahayituṃ mayūrakekāravaśamanī yatate na bandhurāgam|

śaradiha kusumairvanaṃ natabhrūravaśamanīyata tena bandhurāgam||126||

sthitamaliyoṣitā smararasaṃ janasya vidadhānayā madhulihā

navatatamālatīrasikatāmadabhramitayā sahāravapuṣā|

saśiśiramārutātra ca sarinniṣevyata iyaṃ ratau na sudṛśā

na bata tamālatīrasikatāmadabhramitayā sahāravapuṣā||127||

khyātīramuṣya sarasī taṭavartma pīna-

mīnā titaṃsati satīravanāvṛtasya|

nyūnaṃ na kaścidadhiko munikānane ca

mīnāti taṃ sati sa tīravanāvṛtasya||128||

(iti śarat)

ka iha na ratikelisaṃpadāmaramatanutarāgamohitaḥ|

sthitimadhikamavāpya haimanīmaramata nuta rāgamohitaḥ||129||

śriyameti kānanatalaṃ vidalatkalikāntarāgamalavaṅgatayā|

iha sevitaṃ mṛgadṛśā vidalatkali kāntarāgamalavaṃ gatayā||130||

lakṣmīḥ sureśa kaladhautagirestaṭāni

sānunitāni hasati sma rasādavadbhiḥ|

premāmarairyuvatiṣu śritadhāmni vīkṣya

sānūnitāniha sati smarasādavadbhiḥ||131||

(iti hemantaḥ)

ghrāṇālepaṃ vidadhati kundasyāsminnāmodāste dhavalayataḥ kāntāram|

baddhautsukyā navasurate hṛṣṭā kā nāmodāste dhavalayataḥ kāntāram||132||

kundaṃ dadhatyavanirasya haratyapīśa

ruddhāmarā śiśirasāramaṇīyasītaḥ|

bibhradvibhāti maṇimaṇḍalameṣa cādri-

ruddhāmarāśi śirasā ramaṇīyasītaḥ||133||

avistrasāre samadakṣayajña nāśiñjapādānaghanākarāme|

avistrasāre 'samadakṣayajñanāśiñjapādānaghanākārā me||134||

(samudrakam)

śiśirarasasarā rāvivirmarmarārādadamamatatarā rājijitsatsarārā|

sasavavasusurārāmamadhvadhvarārā tatalaladadarārāsasatvatvarārā||135||

(āvaliḥ)

ātmānamīśa dadhatī vanabhūḥ priyatva-

māyāti kundamakarandavatī vratāpe|

prāptaṃ ca sauṣṭhavamihātmavatāṃ vidhūta-

māyātikuṃ damakaraṃ davatīvratāpe||136||

(tilakam)

rājati taṭīyamabhihatadānavarāsātipātisārāvanadā

gajatā ca yūthamaviratadānavarā sātipāti sārā vanadā||137||

(pratilomānulomapādaḥ pādayamakaṃ ca)

na tarutatiravatyasāvamuṣminna vaśaphalāghavataḥ sadānanāge|

bhramati ca puliteṣu haṃsapālī navaśaphalāghavataḥ sadānanāge||138||

bharturvisāri śikharaṃ tridivānna kiṃci-

dūnā parāgakapiśākhilatāpi kālīḥ|

cūtadrumairmadayati kṣitasya bhaṅga-

dūnāparāgakapiśākhilatā pikālīḥ||139||

vāriśālināsavātivāsanāliśārivā

sārabhāvinīlimābhramālinī vibhā rasā|

sālatālakānanāmunā na kā latālasā

rājitā śriyā parā durāpayā śritājirā||140||

(pratilomānulomacatuṣpādaḥ)

savapuṣamutkarahāṭakamakṣatatiniśāsanāgatālisavanam|

samadanavaśakalitātanurasadhavanāgotkaraṃ jarājitasattvam||141||

savapuṣamutkarahāṭakamakṣatatiniśāsanāgatālīsavanam|

samadanavaśakalitātanurasadhavanāgotkarañjarājitasattvam||142||

(mahāyamakam)

ātmānamīśa sa bibharti vivardhamāna-

dāmodarājitamayantritayānavadyam|

gīrvāṇacakramadhitiṣṭhati sādaraṃ sa-

dāmodarājitamayaṃ tritayānavadyam||143||

(viśeṣakam)

madhukaraśabalānāṃ dūramutkaṇṭhamānā

stabakitabakulebhyaḥ sādhunā kānanānām|

spṛhayati hatacetā viprayoge natabhrū-

stava kitava kulebhyaḥ sādhu nākānanānām||144||

iti vadati sakhī nataitya kāntaṃ sakalabharāśirasākṣatālasālam|

girimamumavalokya pīvarorvāḥ sakalabharā śirasā kṣatālasālam||145||

(yugalakam)

ete nimajjya salile kariṇaḥ karāgrā-

nuttambhayanti rayato hara hastaveṣṭān|

vīkṣya prasīdati mano 'tra samādhibhājo-

'nuttaṃ bhayaṃ tirayato 'harahastaveṣṭān||146||

taṭabhuvi sakṛdiyamapajarajanatā

viharati madaviśadanavaratarasā|

kimiva hi na hṛdayamatiruciramaṇā-

viha ratimadaviśadanavara tarasā||147||

sthitimiha bibhratīśa janatā durantaduritāpahāriṇi girau

vigatajarāmayātanurasātisāranuta yāmarājata gavi|

tridivatale 'pi sā na sulabhā manorathaśataiścirādadhigate

ripuvanadāhisāhasa mayātriyāma sahasāhidānavapuri||148||

(pratilomānulomapādaḥ)

lakṣmīrihāmaragireḥ kaladhautaharmyeḥ

sā dhūnitānavara tāramaṇīṣṭakāntaiḥ|

līlā rahasyadhigatā ca guṇānakhedaiḥ

sādhūnitā navaratā ramaṇīṣṭakāntaiḥ||149||

sarati malayavātyā mānadahiryaṃ vadhūnāṃ

vidhutapanasamālaṃ sādaraṃ sajjyantī|

iha munijanatāsa utejasā bhāti muktiṃ

vidhutapansamālaṃ sādaraṃ sajjyantī||150||

svedāmbhaḥśīkarārdraṃ sphuradamalataracchāyaratnopale 'smi-

nnustraiḥ kartā lalāṭaṃ raviralakalatālāñchitaṃ kiṃnarīṇām|

gītaṃ cāsāṃ vidhatte virahitavanitāmaṇḍalīdehayaṣṭiṃ

cetohārīdamuccairaviralakalatālāñchitaṃ kiṃ na rīṇām||151||

iti śrībālabṛhaspatyanujīvino vāgīśvarāṅkasya vidyādhipatyaparanāmno mahākave rājānakaśrīratnākarasya kṛtau ratnāṅke haravijaye mahākāvye parvatartuvarṇano nāma pañcamaḥ sargaḥ|