śrīdedhy uvāca ||
bruhi me vākyam īśāna paramārthadhiyaṃ prati ||
ye vighnāḥ saṃti lokānāṃ yad ime prema
śaṃkara ||9||
śrī īśvas uvāca |
śṛṇu devi pravakṣyāmi yathā vighnāḥ sthitāḥ sadā ||
muktiṃ prati narāṇāṃ ca
bhogeyaṃ paramabaṃdhakaḥ ||91||
nārī śayyāsanaṃ vastraṃ ghanamāṃsābhicuṃbanaṃ ||
tāṃbuūlaṃ bhaṃkṣa pānāni rājyaiśairyyavi
bhūtayaḥ ||92||
hemaṃ raupyaṃ tathā tāmraṃ ratnāni gurūdhenavaḥ |
pāṃḍityaṃ vedaśāstrāṇi nṛttyaṃ gītaṃ vibhūṣaṇaṃ |||93||
vaṃśīvīṇāmṛdaṃgāś ca rājyaṃ ca varavāhanaṃ |
dārāpattyāni viṣayā vighnā ete prakīrttitāḥ ||94||
bhogarūpā ime vighnā dharmarūpān imān_ śṛṇu |
snānaṃ pūjā vidhir ho^mas tathā śaucamayā sthitiḥ ||95||
vratopavāsa
niyamāḥ maunam iṃdriyanigrahaḥ ||
dhyeyo dhyānaṃ tathā maṃtro dānaṃ khyātir ddiśāsu ca ||96||
vāpī
kūpataḍāgādiprāsādārāmakalpanā ||
yajñāś cāṃdrāyaṇaṃ kṛtsraṃ tīrthāṇaitni vividhāni ca ||
|97||
dṛśyaṃte te ime vighnā dharmarūpeṇa saṃsthitāḥ ||
yena vighnāno bhavaṃti tad_ jñānaṃ kathayāmi
te ||98||
gomukhasvāsanaṃ kṛtvā dhautyā prakṣālanaṃ tataḥ ||
nāḍīsaṃcāravijñānaṃ pratyāhāranirodha
naṃ ||99||
kukṣisaṃcālanaṃ kṣīrapraveśa iṃdriyāṃ dhvanā |
nāḍīkarmaṇi kasyāpi bhojanāṃ śrūyatām ataḥ |400||
na vedhātarasaṃ ce biṃdubrahmaṇaḥ tāḍayet punaḥ |
ekaākāṣṭa1samādiḥ syāt samībhūta
m imaṃ śṛṇu ||1||
saṃgamaṃ gachasādhūnāṃ saṃkocaṃ bhajadurjanāt |
praveśe nirgame vāyor gurulakṣavilo
kayāḥ ||2||
piṃḍārthe ca svarūpaṃ^sthaṃ3 rūpatresthāṃḥ| rūpavarjitaṃ ||
brahmaitasmin mṛtāvasthā hṛdi tasya praśā
myati ||3||
ity aiete kathitaā vighnā jñānarūpeṇa sāṃsthitā ||
maṃtraṃ yogo haṭhaś caiva layayogas tathai
va ca ||4||
caturtho rājayoga syāt_ sa dvidhāmabhāvadhavarjitaḥ |
caturddhā sādhako jñeyo mṛdumadhyā
dhamātrikaḥ |5||
adhimātratamaḥ śreṣṭho bhavābdher laṃghane kṣamaḥ
maṃdohāhī bako mūko sa vyādhiśrair gurudūṣakaḥ ||6||
lobhī pāpamatiś caiva bahvāśi vanitāpriyaḥ ||
capalaḥ kāta kāta kā|taro ^ro1gīṃ
parādhīno 'tiniṣṭhuraḥ |7||
maṃdācāro maṃdavīryo daātavyo mṛdumānavaḥ |
dvāda^bdha2śāde bhayet siddhir etaṃsya ya
tnataḥ paraṃ ||8||
maṃtraṃyogādhi^3kārī sa jñātavyo guruṇā dhruvaṃ |
sāmaḥ śuciḥ kṣamāyuktaḥ gupuṇyakāṃ
kṣī priyaṃcadaḥ |9||
madhyasthaḥ sarvakāryeṣu sāmānyaḥ syān na se |aṃśayaḥ |
etad_ jñātvaiva gurubhiḥ diya
te yuktito layaḥ ||10||
sthirabuddhir layayutaḥ svādhī^no2 vīryavān api ||
mahāśayo dayāyuktaḥ kṣamā
vāt n satyavān api ||11||
śūro vayaḥsthaḥ śraddhāvān gurupādābjapūjākaḥ ||
yogābhyāsarataraś caiva jñātavyaś cādhimātrakaḥ ||12||
etasya siddhir ṣaḍvarṣair bhaved abhyāsayogataḥ ||
etasmai dīyate dhīre haṭhayogaś ca
sāṃgakaḥ ||13||
mahāvīryonvitotsāsolahī ba^la2vān śauryavān api ||
śāstrajño 'bhyāsaśīlaś ca nirmohaś ca
nirākulaḥ |14|
navayauvanasampanno mitāhāro jitedriyaḥ |
nirmeyaś ca śucir ddakṣo dotā sarvajanā
śrayaḥ |15||
adhikārī sthiro dhīmān yathe^cchāvasthitaḥ kṣamī3mī
suśilo dharmacārī cāa guptaceṣṭaḥ priyaṃvadaḥ |16||
śāstrāviśvāsasaṃpanno devatāgurupūjakaḥ |
janasaṃgavitsaraktaś ca mahāvyādhivivarjitaḥ ||17||
adhimātrataro jñeyaḥ sarvayogaprasādhakaḥ |
tribhiḥ saṃvatsearaiḥ sikiddhi1r etaḥsyāa syān na saṃśayaḥ ||
sarvayogādhikārī syān nātrākāryo vivāraṇā |18||
gāṭāḍhā1tape svapratītibiṃdhitesvaraṃ nirī
kṣya visphāritalocanadvayāaṃ ||
padāṃ maso paśyati svaprītīkaṃ nabhogaṇe takṣanaṇameva
paśyati ||19||
prītīkoposakā kāryā dṛṣṭādṛṣtaphalapradā ||
punāti darśanād deva nātra kā
ryā vivāraṇā ||20||
pratyatyahaṃ prekṣate yo vai svapratikaṃ nabhogaṇe |
āyurvṛddhir bhavet tasya na
mṛttyu syāt kadācanā ||21||
yadā paśyati saṃpūrṇaṃ svapratīkaṃ nabhegaṇe |
tadā jayeaḥ sabhāyāṃ
vā yuddhoe nitittya saṃcaret |22||
yaḥ karoti rucābhyāsam ātmāṃnaṃ vidaṃte paraṃ |
pūrṇānaiadaikapuruṣaṃ svapratīkaprasādataḥ |23|
yātrākāle vivāhe cāśu^bha1 karmaṇi saṃkaṭe ||
pāpakṣaye puṇyarvṛddhau pratīko
pāsanāṃ caret ||24||
niraṃtarakṛtābhyāsād aṃtaraṃ paśyati dhruvaṃ ||
tadā muktim avāpnoti yogi tniyatamā
masaḥ ||25||
aṃguṣṭābhyām ubhaie śrotre narjanībhyāṃ dvilocane ||
nāsāraṃdhre madhyamābhyo manyābhyāṃ vadanaṃ dṛḍhaṃ
||26||
nirudhya mārutaṃ yogī yadaiva kurute bhṛśaṃ ||
tadā tadā tat_kṣaṇam ātmānaṃ jyotirūpaṃ sa paśyati ||27||
tattejo dṛśyate yena kṣaṇamātraṃ nirākulaṃ |
sarvapāpavinirmuktaḥ sa yāni paramā gātiṃ ||28||
sa niraṃtarakṛtā
bhyā^sā1d yogī vigatakilbiṣaḥ |
sarvaṃ dehādi vismṛttya tadbhinnas tu svayaṃ bhavet ||29||
evaṃ kāroti sadābhyāsaṃ guptāvāreṇa mānevaḥ |
sa vai brahmaṇi līnaḥ syāt pāpakarmarato yadi |30|
gopanīyāḥ prayatnena sadā
pratyayakārakaḥ |
nirvāṇadāyako loke yogo 'yaṃ mama vallabhaḥ ||31||
nādaḥ saṃjāyate tasya krameṇābhyā
sataḥ svayaṃḥ ||
mattabhṛṃgāvalīgītasadṛśaḥ prathamo dhyaniḥ ||32||
ghaṃṭāravaḥ tataḥ paścāt_ ghanameghasamaḥ
punaḥ ||
evam abhyāsyataḥ paścāt saṃsārasāradhvāṃtanāśanāṃ ||33||
dhvanau tasmin mano dattvā yadā tiṣṭhati
nirbhāa^raḥ2
tadā saṃjāyate siddhir layasya mama cvallabhā ||34||
tadā nāde yadā cittaṃ ramamto yogino bhṛśaṃ ||
vismṛtya sakalaṃ bāhyaṃ nādena saha śāmyatiti ||35||
etad abhyāsayogena jitvā tatvaguṇān bahūn |
sarvāraṃbhaparittyāgī cidākāśe viliyate ||
nāsanaṃ siddhasadṛśaṃ na kuṃbhasadṛśaṃ balaṃ |
na khecarīsamā mu
draā na nādasadṛśo layaḥ ||37|
idānīṃ kathayiṣyāmi muktasyānubhavaṃ paraṃ ||
yat jñātvā labhate muktiṃ
pāpayukto 'pi sādhakaḥ ||38||
samabhyarcyesvaraṃ samyak tatpāśvai yogam uttamaṃ ||
gṛhṇīyāt chut susthiro
bhutvā guruṃ saṃtoṣya buddhimān ||39||
jīvādi sakaṃlaṃ vastuṃ dattvā yogāvidaṃ guruṃ ||
saṃtoṣyāti|
prayatnena yogo 'yaṃ gṛhyate budhaiḥ ||40||
viprān saṃtoṣya medhāvī nānāmaṃgalasaṃyutaḥ ||
^mamā2laye śu
cir bhūtvā gṛhṇīyāt chubham ātmanaḥ ||41||
samyak_^jñā1nena vidhitnā prāk_tanaṃ vigrahādikaṃ |
bhūtvā divyāvapur yogī gṛhṇīyod vakṣyamāṇakaṃ ||42||
dmāsanasthito yogi janasaṃjavicarjitaḥ |
cijñāyanāḍīdvitayaṃm aṃgulībhyāṃ nirodha|taḥ ||43||
siddhis tadāvirbhacati sukharūpī niraṃjanaḥ |
ta
smin pariśramaḥ kāryo yena siddho bhavet khalu ||44||
yaḥ karoti sadābhyāsaṃ tasya siddhir na dūrataḥ ||
vāyu
siddhir bhavet tasya kramāt pūṃso na saṃśaya |ḥ ||45||
sakṛd yaḥ kurute yogī pāpaughaṃ nāśaye dhruvaṃ ||
tasya syān ma
dhyāme vāyoḥ praveśo nātra saṃśayaḥ ||46||
etad ābhyāsaśīlo yaḥ yogī deva^pra2pūjitaḥ ||
āṇīmā
diguṇān labdhvā vicared bhudhruvevanatrayo ||47||
yasyā syān niścalo 'bhāvas tad bhaves tasya vi^gra1heḥ |
tiṣṭhed ātmani medhāvī sa punaḥ krīḍate bhṛśāṃ ||48||
eṣa yogaḥ paraṃ gopyo na deyo yasyu koasyacit |
svapramāṇa sa
mo yas tu tam eva kathaye bhṛṃśaṃ ||49||
yogī padmāsane tiṣṭha kṛaṃṭhakūpaṃ yadā smaran |
jihvāṃ kṛtvā tālumūle kṣu
tpisā nivarttate ||50||
kaṃṭhakūpād adhaḥ sthāne kūrmanāḍy asti śobhanā ||
tatra yogī mano dattvā vapuḥsthairyaṃ
labhed bhṛśāṃ ||51||
śiraḥkapāle rudrākṣaṃ vivaraṃ ciṃtayed yadyāā |
tadā jyotiprakāśaḥ syād vidyutpuṃjasamaprabhaḥ
||52||
etacciṃtaṃnamātreṇa pāpānāṃ saṃkṣayo bhavet ||
durācāro 'pi puruṣo līpate parame pade ||53||
aharniśaṃ
yadā ciṃtāsmaḥ kāroti vicakṣaṇaḥ ||
siddhānāṃ darśanaṃ tasya bhāṣaṇaṃ ca bhave dhruvaṃ ||54||
tiṣṭhāan mbhuṃjan svapan gachan dhyāyec chiunyam arhaniśaṃ ||
tadākāśamayo yogī cidākāśe vilīyate 5.65 ||55||
etaddhyānaṃ sadā kāryaṃ
yoginā siddhim ichataā ||
niraṃtarakṛtābhyāsān mama turvyolyo2 bhaved dhruvaṃ ||56||
etaddhyāna^ba2lād yogī sarveṣāṃ va
llabho bhavet |
sarvabhūtajayaṃ kṛtvā nirāśīraparigrahaḥ |57||
nāsāgraṃ dṛśyate yena padmāsanagatena vai ||
ma
naso maraṇaṃ tasya khecarī ca prasiddhyati ||58||
jyotiḥ paśyati yogīdraḥ śuddhaṃ śuddhācalopamaṃ ||
tatrābhyāsabalenaiva svayaṃ tadrakṣako bhavet ||59||
uttāna^śa2yano bhūmau suptā dhyāyenran ni2raṃtaraṃ ||
sadyaḥ
śramavināśāya svāsaṃ yogī vicakṣaṇa ||60|
śiraḥpāścājyabhāgasya dhyārne mṛtyuṃ|jayo bhavet ||
bhrūmadhyadṛṣṭimātreṇa cāparaḥ parikīrttitaḥ |61||
caturvidhasya cānnasya rasas tredhā vibhajyatoe ||
tatra sā
ratamo bhāgo liṃgadahasya gopakaḥ |62||
saptadhātumayaṃ piṃḍam ekaḥ puṣṇāti madhyagaṃḥ |
yāti viṇmū
trarūpeṇa tṛtīyo 'ṃśaṃs tanobīr bahiḥ |63||
ādyamāgadvayaṃ nāḍyaḥ proktās tāḥ sakalāpi
piṣapoṣayaṃti
vapurvāyuḥsarvamāpādatalamastakaṃ |64||
nāḍībhir ābhiḥ sarvābhir vāyuḥ saṃcarate yadā |
tadaivānnara
so dehe sāmyeneha ^pra2vattate ||65||
caturdaśānāṃ tatreha vyāpāre mukhyatā matā ||
nāmagrāhaṃ gṛhītā
s tā dhyprāṇasaṃcāranāḍikāḥ ||66||
gudād aṃgulataś cordhvaṃ meḍhrīkāṃgulatas tale |
ekaṃ cāsti samaṃ kaṃdaṃ samaṃtāc caturaṃgulaṃ ||67||
paścimābhimukhī yonir gudamedrāṃtarālagā ||
tatra kaṃdaṃ samākhyā
taṃ tatrāste kuṃḍali sadā ||68||
saṃveṣṭya vasakalāṃ nāḍīḥ sāṣṭadhākuṃṭilākṛtiḥ ||
mukhe niveśya
tat puchaṃ suṣumnāvivare sthitā ||69||
suptanāgopamā hy eṣā phuraṃtī prabhayā svayā ||
hasareṃsaṃdhi
saṃsthāna vāgdevī bījasaṃjñitā |70||
jñeyā śaktir iyaṃ viṣṇeor nimalā svarṇabhāsvarā ||
satvaṃ rajas tama
ś ceti tripureti guṇatrayā |71|
tatra baṃdhūkapuṣpābhaṃ | kāmabījaṃ prakīrttitaṃ
haṃsakala hrīṃ ca yo
ge prayuktākṣararūpiṇi ||72||
hasaroṃkārasaśliṣṭaṃ bījaṃ tatrāvaraṃ sthitaṃ ||
śaracaṃdranibhaṃ tejastrayam etat karasthitaṃ ||73||
sūryakoṭipratīkāśaṃ cadrakoṭisuśītaḥlaṃ |
etaś t trayaṃ militvaiva devī tripurabhai
ra|vī |74||
bījasaṃjñaṃ paraṃ tejas tad eva pari^kīrttitaṃ ||
kriyāvijñānaśaktibhyāṃ yūtaṃ tat parito bhramat |75||
uttiṣṭhaddhiśataṃtvābhaṃ sūkṣmaṃ śoṇaśikhāyutaṃ |
yonisthāaṃ taṃtparaṃ tejaḥ svayaṃbhūliṃgasaṃjñitaṃ |76||
ā
dhārapadmam etad dhi yonir yasyāsti kaṃdataḥ |
parisphuradvādaśāṃtaṃ caturvarṇaṃ caturdalaṃ |77||
kulābhi
dhaṃ suvarṇābhaṃ svayaṃbhūliṃgaveṣṭhitaṃ |
dviraṃḍo yatra siddho 'sti ḍākinī yatra devatā |78||
tatpadmamadhya
gād_ yonis tatra kuṃḍaninī sthitāḥ ||
tasyā kuūrddhvaṃ sphurattejaḥ kaāmabijaṃ bhramaṃ mataṃ |79|
yaḥ karoti sadā dhyānaṃ mūlādhāre vicakṣaṇaḥ |
tasya syād utplutivṛbhekī bhūmityāgaḥ krameṇa vai |80|
vapuṣaḥ
kāṃtir utkṛṣṭā jaṭharāgnivivarddhanaṃ ||
ārogyaṃ ca laghutvaṃ ca karaṇānāṃ jayo bhavet ||81||
bhūtā
rthaṃ ca bhaviṣyaṃ ca syavesti sarvasya bhāṣaṇaṃ ||
aśrutātny api śāstrāṇi sarahasyaṃ vade dhruvaṃ ||82||
vaktre
sarasvatī devī sadā niryāti nirbharaṃ ||
maṃtrasiddhir bhavet tasya japād eva na śaṃśaya ||83||
jāarāmaraṇa
duḥkhaughoāḥ nāśaṃyaṃti guṇaiḥ saha ||
idaṃ dhyānaṃ sadā kāryaṃ pavanābhyāsinaḥ paraṃ ||84||
dhyānamā
treṇa yogīṃdro mucyate nātra saṃśayaḥ |
mūleapadmaṃ yadā dhyāyet svayaṃbhūliṃgasaṃjñitaṃ ||85||
tadā tat_kṣaṇamātreṇa pāpaughaṃ nāśaye dhruvaṃ ||
yaṃ yaṃ kāmaryate cite tat tat phalam acvāpnuyāt |86||
niraṃtarakṛtābhyā
sāt taṃ paśyati vimuktidaṃ |
bāhyād aṃbhyāṃtaṃra śreṣṭha pūjanīyaṃ prayaṃtnataḥ ||87||
taṃtre śreṣṭhatamaṃ hy etan nā
nyad asti mataṃ mama ||
ātmasaṃt_sthaṃ śivaṃ ttyakttvā bahisthaṃ yaḥ samarccayet ||88||
hastasthaṃ piṃḍam utsṛ
jya bhramate jīvitāśayā ||
ātmaliṃgārccanaṃ kuryāvit_ ni^rā3laṃsyeo dine dine ||89||
ta^sya3 syāt sakalā
siddhir nātra kāryā vicāraṇā |
niraṃtarakṛtābhyāt_ ṣaṇmāse siddhim āpuyāt ||90||
tasya vā
yupraveśo 'pi suṣumṇāyāṃ bhevet_ dhruvaṃ ||
manomayaṃ ca labhate vāyurbiṃduvidhāraṇāaṃ ||91||
aihikāmuṣmikī siddhir bhaven naivātra saṃśayaḥ |
dvitīyaṃ tat sarojaṃ ca liṃgamūle vyavasthitaṃ ||92||
bādilāṃtaiṣaḍvarṇai paribhāsti ca ṣaḍadalaṃ |
svādhiṣṭhānābhidhaṃ tatra paṃkajaṃ śoṇarūpakaṃ ||93||
balākṣakhyoo yatra siddho 'sti devi yatrāsthi rākinī ||
yo dhyāyati sadā kṣdivyaṃ svādhiṣṭhānā
rarviṃdakaṃ ||94||
tasya kāmāṃganāḥ sarvāḥ bhajaṃte kāmamohitāḥ ||
vividhaṃ cāśrutaṃ| śāstraṃ niḥ
śaṃko vai vade dhruvaṃ ||95||
sarvarogavirmukto loke carati nirbhayaḥ ||
maraṇaṃ khādyate tena sa ke
nāpi na khādyate ||96||
tasya syāt paramā siddhir aṇimādiguṇapradā ||
vāyuḥ saṃcarate dohe rasavṛddhir bhaved bhṛśaṃ ||97||
ākāśapaṃkaṃjagaloe piyūṣam api varddhate |
tṛtīyaṃ paṃkaṃjaṃ nābhau ma
ṇipūrakasaṃjñikaṃ || ||98||
^2daśāraṃ ḍādiphāṃtāraiḥ svarṇavarṇaṃ suśobhitaṃ ||
tatra hālākinī nāma devī paramadharmmikā ||98||
tasmin dhyā^naṃ2 sadā yogī karoti maṇipūrake |
tasya pātālasiddhiḥ
syān niraṃtaraṃsukhāvahā ||99||
īpsitaṃ ca bhavel loke duḥkharogavināśanaṃ |
kālasya vaṃcanaṃ
cāpi paradehe praveśanaṃ ||500||
jāṃbūnadādikaraṇaṃ siddhānāṃ darśanaṃ bhavet ||
oṣadhīdarśanaṃ cā
pi nidhīnavarśanaṃ taṃthā ||1||
hṛddeśe 'nāhataṃ cānāma caturthaṃ paṃkajaṃ bhavet ||
kādiṭhāṃtārṇasaṃ
khyānaṃ dvādaśārasamanvitaṃ ||2||
atiśoṇe kāmarāṃjaṃ prasādasthāṃnam īhitaṃ ||
padmasthaṃ tatparaṃ tejo bāṇaligaṃ prakīrttitaṃ ||3||
yasya smaraṇamātreṇa dṛṣṭādṛṣṭaphalaṃ labhet ||
siddhaḥ=ddhiḥ1 pinākī yatrā
ste kākinī yatre devatā ||4||
etasmi^n sa2tataṃ dhyāgaṃ hṛtpārśveje karoti yaḥ |
kṣubhyaṃti tasya kāṃtyā kvai
kāmārttā divyayoṣitaḥ |5||
jñānaṃ cāpratimaṃ tasya trikālaviṣuyaṃ bhavet |
dūrasrutidūradṛṣṭiḥ sve
chayā jaṃtutāṃ vrajet |6|
siddhāṃnāṃ darśanaṃ cāpi yogināṃ darśanaṃ tathā |
bhavet khecarasiddhiḥś ca khe
carāṇāṃ jaye kṣama ḥ||7||
yo dhyāyati cakraṃ paraṃ nityaṃ bāṇaliṃgaṃ dvitīyakaṃ ||
khecarībhūcarīsiddhi
r bhaven nāsty atra saṃśayaḥ ||8||
etad dhyāṃ na māhātmyaṃ kaṃthituṃ naiva śakyate ||
brahmādyāḥ sakalā devā gopayaṃti paraṃ tv idaṃ ||9||
kaṃṭhasthānasthitaṃ cakraṃ viśuddhaṃ nāma paṃkajaṃ ||
suhemāṃbhaṃ suropetaṃ ṣoḍaśasvaraśobhi
taṃ ||10||
chagalaṃḍo 'sti ri^si2ddho 'tra śākinī cātra devatā ||
dhyānaṃ karoti yo nityaṃ sa yogīsurapūjitaḥ ||11||
kiṃ teṣāṃ yogināṃ tatra viśuddhākhye saroruhe |
caturvedān vibhāṣaṃte rasasyāna vadher ivā ||12||
iha
sthānoe sthito yogī yadā krodhavaśo bhavet |
tadā samastaṃ trai^lo3kyaṃ kaṃpate nātra saṃśayaḥ ||13||
iha sthāne ma
no yasya deheve yāti laṃyaṃ yadā |
tadā bāṃhyaṃ parityajya svāṃtmani ramate ciraṃ ||14||
tasya na kṣati^m ā2yāti svaśa
rī^ra1sya śaktitaḥ ||
saṃvatsarasahasreṇa vajrāvtikaṭhinasya vai ||15||
yadā tyajati tad dhyānaṃ yogīṃdro 'vanimaṃḍale ||
tadā varṣasahastreṇa tat_kṣaṇaṃ manyate kṛ||tī ||16||
ājñāpadmaṃ bhrucor madhyo haṃkṣopetaṃ
dvipatrakaṃ ||
śuklābhaṃ tanmahākālaḥ siddho devy atra lākini ||17||
śaraccaṃdranimaṃ natra haṃkṣaṃbījaṃ
vibhṛṃdhate ||
dhyeyaḥ paramahaṃso 'yaṃ paṃdra jñātvā nāvasīdati ||18||
etad eva paraṃ tejaḥ sarvamaṃtreṣu maṃtri
ṇāṃ ||
ciṃtayitvā parāṃ siddhi laṃmbhaṃtau vīta saṃśayāaḥ ||19||
turīyeaṃ tritayaṃ liṃgaṃ tad ahaṃ muktidāyakaṃ |
dhyānamātreṇa yogiṃdro matsamo bhavati dhruvaṃ |20||
iḍā hi varuṇākhyātā piṃgalāsīti kocya
te |
vārāṇāsī tayor madhyo viśvanātho 'tra bhāti naḥ |21||
etat_kṣetrasya māhāt=tmyaṃ1tma ruṣibhis tattvadarśibhiḥ ||
śāstreṣu bahudhā proktaṃ paraṃ tattvaṃ subhāṣitaṃ ||22||
suṣumṇā meṃru^vi1khyātā brahmaraṃdhraṃ gato 'sti
vai ||
tataś caiṣā parāvṛttis tadājñāpadmadakṣiṇe ||23||
vāsanāsāpuṭe yātī gaṃgeti parigīyate ||
bra
hmaraṃdhre hi yat padmaṃ saṃhasrāraṃ vyavachitaṃ ||24||
tatra kaṃde hi yā yonis tasyam aāṃ ^caṃ3dro vyavasthitaḥ ||
triko
ṇākāratas tasyāḥ sudhā kṣarati saṃtataṃ ||25||
iḍāyām amṛtaṃ tatra samarppayati caṃdramāḥ |
amṛtaṃ tad vaha
ti so dhārārūpi niraṃtaṃraṃbhā ||26||
vāmanāsāpuṭe yāṃtī gāaṃgety uktā hi yogibhiḥ |
ājñāpaṃkajadakṣāṃ
śād vāmanāsāpuṭe gatā ||27||
udagvahaiva tatraikoā gaṃgeti samudāhṛtā |
tato dhārā iha sthāne vārāṇāsyāṃ
ni sarvāṇi sutarām etaddhyānād bhavaṃti hi |
yaḥ karoti sadābhyāsam ājñāpadme vicakṣaṇaḥ |41|
vāsanābhiḥ
mahāvidhā tiraskṛtya pramodate |
prāṇapraāyoāṇasarvāmaye tatpadmaṃ yaḥ smaran sudhiḥ ||42||
tya
jet prāṇaṃ sa dharmātmā pa|ramātmani līyate ||
tiṣṭhan gachan svapan bhuṃjanyo dhyānaṃ kurute naṃra ||43||
pāpa
karmavikurvārṇo na hi majati kilbiṣe ||
rājāyogādhikārī syād etacciṃtanato dhruvaṃ ||44||
yogī
dvaṃdvavinirmuktaḥ svakīyā prabhayā svayaṃ ||
dvidalasya tu māhātmyaṃ kathituṃ naica śakyate ||45||
brahmādi
devatāś caiva kiṃcin matto vidaṃti te ||
ata urddhvaṃ tālumūle sahasrāraṃ bhanaṃ ||46||
^a1sti yatra suṣumṇāyā mūlasya vivaraṃ mataṃ |
tālumūlāt suṣumṇā sā hy adhovaktrā pravarttate ||47||
mūlādhāreṇa yonyagrāt sa
rvā nāḍyaḥ samāśritā |
taābījabhūtātīvatanvī brahmamārgapradābhidā ||48||
tālumūle ca yat padmaṃ sahasrāraṃ pu
roditaṃ |
tatkaṃde yonir ekāsti paścimābhimukhi matā ||49||
tasyā madhyoe suṣumṇāyāḥ mū
laṃ savivaraṃ sthitaṃ ||
brahmaraṃdhraṃ tadevoktam āmūlādhārapaṃkajāt ||50||
tatraṃtaraṃdhre cit_śaktiḥ prasuṃ^ptā3 kuṃḍalī
sthitā ||
suṣumṇāyāṃ sthitā nāḍī citrā syān mama vallabhā ||51||
tasyāṃ mama mate kāryā brahmaraṃdhrasya kalpa
nā ||
praveśitasvalāṃgūlamukhaṃ svasya niveśayat ||52||
yasyāḥ smaraṇamātreṇa sarvajñatvaṃ prajāyete ||
pāpakṣa
ret ||65||
manasā ciṃtayitvā tu so 'kṣayaṃ phalam āpnuyāt ||
sakṛd yaḥ kurute snānaṃ svarga sau
khyān bhunāakti saḥ ||66||
dagdhvā pāpāny aśeṣāni yogī śuddhamatiḥ svayāaṃ |
^pavitra2 apavitro vā sarvāvasthāṃ
gato 'pi vā ||67||
snānācaraṇaḥmātreṇa pūto bhavati nānyathā |
mṛttyukāle plutaṃ dehī triveṇyā sa
lile sadā |68||
viciṃtpraya yas tyajet prāṇaṃ sa ta^3dā mokṣam āpnuyāt |
nātaḥ parataraṃ guhyaṃ triṣu lokeṣu vi
dyate ||69||
gopaniyaṃ tat prayatnena na vyākhyo yaṃ kadācana ||
brahmaraṃdhre mano dattvā kṣaṇārdhaṃ yadi
tiṣṭhati ||70||
sarvapāpavinirmuktaḥ sa yāti paramāṃ gatiḥṃ ||
tasmin llīṃnaṃ mano yasya sa yogī maryi līyate ||71||
aṇimādiguṇān bhuktvā svoechayā puruṣottamaḥ ||
MISSING PAGE 44
etadraṃdhrajñānamātreṇa yo
giḥ saṃsāre ऽ'smin vallabho mebhavet saḥ ||
pāpaṃ jitvā muktimārge 'dhikārī jñānaṃ dakṛ2ttvā tārayāa^ty ā2śu taṃ vai
||73||
caturmukhāditridaśair agamyaṃ yogivallabhaṃ |
prayatnena sugopyaṃ taddhrahmaraṃdhraṃ mayodeitaṃ
||74||
purā mayoktā yā yoniḥ sahasraāre saroruhe |
tasyaādho varttate caṃdrataddhyānaṃ kriyate budhaiḥ
|75||
yasya smaraṇamātreṇa yogīṃdro 'vanimaṃḍaloe
pūjyo mavati devānāṃ siddhānāṃ saṃmato bhave
t ||76|
śiraḥkapālavīvare dhyaāye dugdhamahodadhiṃ ||
tatra sthitvā sa^ha1srāre padme caṃdraṃ viciṃteayoet ||77||
śiraḥkapālavivare dviraṣtakalayā yutaḥ ||
pīyuṣabhānuhaṃsākhyaṃs tāraye^t taṃ1 niraṃjanaḥ ||78||
niraṃtarakṛtābhyāsāt tridinaiḥ paśyati dhruṃva ||
dṛṣṭamātreṇa pāpaughaṃ dahatyeva sa sādhakaṃ ||79||
anāgataṃ ca sphurati cittaśuddhir bhavet khalu ||
sadyaḥ kṛtvāpi dahati mahāpātakapaṃcakaṃ |80|
ānukūlyaṃ grahā yāṃti sarve naśyaṃty upadravāḥ |
upasargārḥ kṣayaṃ yāṃti yurddhe jayam avāpnuyāt |81|
khecarībhūcarīsiddhir bhavet_ kṣīreṃdu^da2rśanāt |
dhyānād eva bhavet siddhir nātra kāryā vicāraṇā^ 82||
satatābhyāsayogena siddho bhavati mānavaḥ |
sve sattyaṃ sattyaṃ punaḥ sattyaṃ mama tulyo bhavaie dhruvaṃ |83|
yogaśāstreṣv abhimato yogināṃ yogadāya|kaṃ ||
ata ūrddhvaṃ divyarūpaṃ sahasrāraṃ saroruhaṃ ||84||
bra|
hmāṃḍaākhyasya dehasya bāhye tiṣṭhad vimuktidāaṃ |
kailāsaṃ nāma tasyaiva maheśo yatra vidyate ||85||
aku
lākhyo 'vināśī ca kṣayavṛddhivivarjitaḥ ||
sthānasyāsya jñānamātreṇan dṛṇaāṃ saṃsāre ऽ'smin saṃbhavo
naiva bhūyaḥ ||86|
bhūtagrāmaṃ saṃtatābhyāsayogāt karttu harttu syāc ca śaktiḥ samagrā ||
sthāne pare haṃsanivāsabhūmau
kailāsatāmnīha niviṣṭacetāḥ |87||
yogī hared vyādhi ca yaṃ kṛtādhībodhaś ciraṃ jīvati mṛ^tyamu2ktaḥ
cittavṛttir yadā līnāऽkulākhye parameśvare ||88||
sa saṃpanno yogī niścalatāṃ vrajet_ | niraṃtaraṃ
^1niraṃtarakṛtaā dhyānād yadā vismaraṇaṃ bhavet ||89|
tadā vicitrasāmarthyaṃ yogino bhavati dhruvaṃ ||
asmād galitapīyūṣaṃ pibed yogī niraṃtaraṃ ||90||
mṛ-=2martyaṃrttyumṛttyuṃ vidhāyāśu kulaṃ jitvā
saroruhe ||
atra kuṃḍali^nī3 śaktir layāaṃ yāti kulābhidhā |91||
tadā caturvidhā sṛṣṭir lī
yate paramātmani ||
yad jñātvā prāpya viṣayaṃ cittavṛttir vi^lī3yeate ||92||
tasmin pariśramaṃ yogī ka
roti nirapekṣakaḥ ||
citta^2vṛttir yadā līnā tasmin yogī bhave dhruvaṃ ||93||
tadā vijayate 'khaṃ
ḍajñānarūpi niraṃjanaḥ ||
brahmaāṃḍabāhye ^saṃ1ciṃtya svapratīka yaṃkaṃ yathoditaṃ ||94||
tad aāveśyaṃ mahat_śūnyaṃ ciṃtayed avirodhataḥ |
ādyaṃtamadhyaśūnyaṃ tatkoṭisūryasamaprabhaṃ |95|
caṃdrakoṭipratīkā
śam abhyasan siddhim āpnuyāt |
etad dhyānaṃ sadā kuryād anaālasyeo dine dine |96||
tasya syāt sa
kalā siddhir vatsarān nātra saṃśayaḥ ||
kṣaṇārddhaṃ niścalaṃ tatra mano yasya bhave dhruvaṃ ||97||
tasya ka
lmaṣasaṃghātas tatkṣaṇād eva naśyati ||
yaṃ dṛṣṭvā ^hi3 nivarttaṃte mṛttyusaṃsāravartmani ||98||
abhyase
t taṃ prayatnena svādhiṣṭhanena vartmanā ||
etaddhyānasya māhātmyaṃ mayā vaktuṃ na śakyate ||99
yaḥ
sādha^1yati jānāti yo 'smākam api saṃmataṃ ||
dhyānād eva vijānāti ^vi1citraṃ kṣaṇaṃsaṃbhavaṃ ||600||
asmṇimādiguṇopato bhavaty eva na saṃśayaḥ |
rājāayogo mayākhyātaḥ sarvataṃtreṣu gopitaḥ |1|
rā
jādhirājayogaṃ hi kathayāmi samāsataḥ |
svastikaṃ cāsana bū=kṛ2tvā su^maṭhe2 jaṃtuvarjite |2|
guruṃ
saṃpūṃjya yatnena dhyānam etat samācaret |
nirālaṃbaṃ bheaved bījaṃ jñātvā vedāṃtayuktitaḥ |3||
nirāṃ
laṃbaṃ manaḥ kṛtvā na | kiṃccic ciṃtaye sudhīḥ ||
etaddhyānān mahāsidhir bhavaty eva na śaṃśayaḥ |4||
vṛtihīnaṃ maṃnaḥ kṛtvā pūṇarūpaḥ svayaṃ bhavet ||
sādhayet sāatataṃ yo vai sa yogī vigataspṛhaḥ ||5||
ahaṃ nāma na ko 'py asmin sarvadātmaiva vidyate ||
ko baṃdha kasya vā mokṣa ekaṃ paśyat sadā hi saḥ |6|
etat karoti yo nityaṃ sa mukto nātra saṃśayaḥ ||
sa eva yogī madbhaktaḥ sarvalokoeṣu pūjitaḥ |7||
a
ham asmīti yo jitvā jīvātmāparamātmanoḥ |
ahaṃ tad etad ubhayaṃ tyaktvākhaṃḍaṃ viciṃtayet |8||
ādhyāropāpavādābhyāṃ yatra sarva vilīyate |
tadbījam āśrayed yogī sarvasaṃgavivarjitaḥ |9||
aparokṣacidānaṃdaṃ pūrṇaṃ ttyaktvā bhrāamākulāḥ |
parokṣam aparokṣaṃ ca kṛtvā mūḍhā bhramaṃti vai ||10|
carācaram idaṃ viśvaṃ parokṣaṃ yaḥ karoti ca ||
aparokṣaṃ paraṃ brahma ttyaktvā tasmin pralīyate ||11||
jñānakāraṇam ai1jñānaṃ yadā tnotpadyate bhṛśāaṃ ||
abhyāsaṃ kurute yogī tadā saṃgavivarjitaḥ ||12||
sarvedriṃtyāṇi saṃyamya viṣayebhyo vicakṣaṇaḥ ||
sukhaāptayeva tiṣṭheta sarvasaṃgavivarjitaḥ |13||
evam abhyasyato nityaṃ svaprakāśaṃ prakāśate ||
śrotur buddhau samarthyārthaṃ nivarttate guror giraḥ |14||
tadabhyāsavaśād eva svato jñānaṃ pravarttate |
yato vāco nivarttaṃte aprāpya manasā saha ||15||
sā
dhanādamalajñānaṃ svaṃyaṃ sphurati tad dhruvaṃ |
haṭhaṃ vinā rājayogo rājayogaṃ vinā haṭhaḥ |16|
na si
dhyati tato yugmam aniṣpate|ḥ samabhyaset |
tasmāt pravarttate yogī haṭhe sadgurumārgataḥ |17|
sthi
te dehe jivati yo adhunā mrīyate bhṛśaṃ ||
iṃdriyārthopabhogeṣu sa jīvati na saṃśayaḥ ||18||
MISSING PAGE 46
abhyāsapākaparyaṃtaṃ mitānnaśaraṇo bhavet_
anyathā sādhanaṃ dhīmān karttuṃ pārayatīha na ||19||
a
tīva sādhusaṃlāpī sādhusaṃgāṃ^t_2 subuddhimān ||
karotu piṃḍarakṣārthaṃ bahvālāpavivarjitaḥ ||20||
tya
jyatāṃ ^tya3jyatāṃ saṃgaṃ sarvathā tyajyatāṃ bhṛśāaṃ |
anyathā na labhen muktiṃ sattyaṃ sattyaṃ mayoditaṃ ||21||
gṛhe
cet akriyate 'bhyāsaḥ saṃgaṃ ttyaktvā tadaṃtare |
vyavahārāya karttavyo bāhye sāaṃgo ^na3 rāgataḥ ||22|
sve sve karmaṇi
varttaṃte sarve te karmasaṃbhavāḥ ||
svakarmamātrakaraṇe na doṣo 'sti kadācanā ||23||
evaṃ niścitya svaudhiyā
gṛheasyostho1 'pi yadācaret |
tadā siddhim avāpnoti nātra kāryā vicāraṇā ||24||
pāpapuṇyavinirmuktaḥ parityaktāṃgasaṃgakaḥ ||
yo bhavet sa vimuktaḥ syād gṛhe tiṣṭhan yadā gṛhī ||25||
nāa pāpapusyaiṇyair lipye
te yogayukto yadā gṛhī ||
kurvan api ca pāpāni svakārye lokasaṃgrahe ||26||
adhunā saṃpravakṣyāmi
maṃtrasādhanam uttamaṃ ||
aihikāmukāmuṣmikasukhaṃ yena syād avirodhataḥ ||27||
yasmin maṃtravare jñā
te yogasiddhir bhavet khalu ||
yoginaḥ sādhakeṃdrasya sarvaiś cavaryaṃ sukhaṃ bhavet ||28||
mūsālā3dhāre 'sti ya
t padmaṃ caturddalasamanvitaṃ |
tanmadhye vāgbhavaṃ bījaṃ sphuraṃtaṃ taḍitprabhaṃ |29||
hṛdaye kāmarājaṃ tu buṃdhūka
kasumaprabhaṃ |
ajñāraviṃdā śaktyākhya caṃdrakoṭisamaprabhāṃ ||30||
bījatrayam idaṃ gopyaṃ bhuktimuktiphalapradaṃ |
etan maṃtratrayaṃ yogī sādhayet siddhisādhakaḥ ||31||
etanmaṃtraṃ guror labdhvā na drutaṃ na vilaṃ
bitaṃ |
tyaakṣarākṣarasaṃtānaṃ niḥsaṃdigdhamanā jayet ||32||
tadgataś caikacittaś ca śāstroktavidhi
nā sudhīḥ ||
devyās tu purato lakṣaṃ hutvā lakṣatraṃyaṃ japet ||33||
karavīraprasūnaṃ tu guḍakṣīrājya
saṃyutaṃ ||
kuṃḍe yonyākṛto dhīmān japāṃte juhuyāt sudhi |īḥ |34||
anuṣṭhāne kṛte dhīmān pūrvāa
sevākṛtā bhavet ||
tato dadāti kāmān vai devī viśva^sya2 bhairavī ||35|
guruṃ saṃtoṣya vidhival labdhvā
maṃtravaraṃ tv imaṃ |
anena vidhinā yukto maṃdabhāgyo 'pi sidhyati ||36||
lakṣam ekaṃ japed yas tu sādhako kvijitaiedriṃyaḥ |
darśanāt_ kṣubhyaṃte sarvā yoṣito madanāturā ||37||
pataṃti sādhakasyāgre
nirllajjā bhayavarjjitā |
japtena ca dvilakṣena ye yasmin viṣaye sthitāḥ ||38||
āgachaṃ
ti yathā tīrthaṃ uktaṃ cākulavigrahoāḥ ||
dadate tasya sarvasvaṃ te tasyaiva vaśe sthitāḥ ||39||
lakṣa
traye tathā japte maṃḍalīkā samaṃḍalāṃ ||
vaśyamayāṃti te sarve nātra kāryā vicāraṇā ||40|
ṣaḍbhi
r llakṣair mahipālaḥ sabhṛttyabalavāhanaḥ ||
lakṣadvādaśake japte yakṣorakṣorageśvaraḥ ||41||
vaśya
m āyāṃti te sarve ājñāṃ kurvaṃti nityaśaḥ |
tripaṃcalakṣair japtais tu sādhakeṃdrasya dhīmateḥ ||42||
siddhavidyādharāś caiva sagaṃdharvāptsarogaṇāḥ |
vaśyam āyāṃti teḥ sarve nātra kāryā vicāraṇā ||43|
haṭhāt chra
vaṇavijñānaṃ sarvajñatvaṃ prajāyate ||
tathāṣṭādaśabhir llakṣair dehenānena sādhakaḥ |44||
uttiṣṭhen medinīṃ tyaktvā
divyadehas tu jāyate ||
bhramate svechayā loke 'chidrāṃ paśyati medinīṃ ||45||
aṣṭāviṃśatibhi llakṣair vi
dyādharapatir bhavet ||
sādhakas tu bhavet_ dhīmān kāmarūpo mahābalaḥ ||46||
triṃśallakṣais tathā japtair brahmā
viṣṇusamo bhavet ||
rudratvaṃ ṣaṣṭibhir llakṣair aśarīritvam aśītibhiḥ ||47||
koṭyekayā mahāyogī lī
yate parame pade ||
sādhakas vu bhaved yogī trailokyasyātidurllabhaḥ ||48||
tripure tripure tripuṭheraṃ tv ekaṃ śi
pāṇḍulipiḥ samāptā
MANUSCRIPT ENDS