[floral] || cha ||

atha tām avisan nīlamaṇimaṃdirasaṃkulāṃ| viṃdhyabhūmim iva vyaktagaṃḍaśelā gaṇādhipaḥ|| padmarāgamayāṭṭālaprakāśena prathīyasā| gaganāṃbhodhigarbhevavahninā racitaśriyaṃ|| viditrasthānakopetā sukumārāṃgavarttanāḥ| vṛtte mitreva dadhatīm ākṣiptahṛdayāḥ striyaḥ|| pauraiḥ sadāśeṣabhogabhāgbhir vvaikuṃṭhavibhramaṃ| bibhradbhir āhitābhikhṣāṃ samudragṛhakāspadaiḥ|| davatī badhyamagrāmamūrcchānāprakriyām iva| sakaloparatodārapauracīracitāṃ śriyāṃ|| pravālamāṇibhir vvallī pāṇipadmeś ca yoṣitaḥ| padmāsaneś nalinī citratīm upaśobhitāḥ|| aṃśasā talpalopāttamanoharataratviṣaṃ| mātaṃgapṛṣṭhaveśorvvīm iva vistṛtadīrghikāṃ|| vidvadbhir geyavaidagdhīm upakaṃṭhakṛtāspadaiḥ| tālākṣaraci¦tābhikhyaiḥ kānanair upaśobhitāṃ|| sasūkṣmatilakā vaktracchāyāṃ gārutmatīm iva| giraṃ ca sāmṛtodgāraṃ dadhatīṃ madhunīṃ striyaḥ|| aṃtaryuktān mahāmātraiḥ patadgrahasamākulāṃ| niśāṃtāṃda¦dhatīm ūrkkakṛtaṃ nakaluṣatviṣaḥ|| adṛṣṭanigrahasthānāṃ prauḍhavādividhām iva| sadācāryahitacchāyāṃ nṛttalīlāviḍaṃbinīṃ|| bhinnaṃ layam iva tredhā drutamadhyavilaṃbitaṃ| valibhaṃgaṃ dadhānābhiḥ kṛtaśobhā puraṃdhribhiḥ|| daśaneṃduprabhālokaiḥ svacchamānasanirjjharaiḥ| madanastabakodbhedaiḥ strīṇāṃ hāser vvirājitāṃ|| naktaṃ nakṣatramālābhiḥ kṛtamūlavibhūṣaṇaiḥ| aliṃdā nākulaṃ harmya gajair bbibhradbhir ājitāṃ|| satkāṃcanaparīkṣāyā sadṛśaṃ dṛṣṭihāriṇīṃ| nikaṣopalasallekhām adabhrāṃ tibhrataṃ śriyaṃ|| guruprastāvanādṛ¦tyāṃ prakhyātodāttanāyakāṃ| nānārthaprakṛtiślāghyā nāyakaprakriyām iva|| vyāptāḥ kṛtayugasthāstusthitiṃ bhobhir anuddhataiḥ| rathasaṃsthām ivoṣṇāṃśo rathyāvalivirā¦jitāṃ|| anātragotraskhalanām avipakṣām iva striyaṃ| śubhaprakṛtivistārā vīṇāvādyavivām iva||

sārddhacaṃdrapatākaṃba dadhatas tena vīkṣitāḥ| tasyām asaṃyutā hastā iva devagṛhāḥ puraḥ|| vyāloki viśmayavatā śubhamadhyamadarśanaḥ| sīmaṃtinījanas tena dadharmmāvyamikaśriyaṃ|| sa kāṃcanojvalās tasyāṃ visphuranmaṇibaṃdhanāḥ| alaṃkārā¦valī bāhulatāś caikṣata subhruvāṃ|| prāptānalasanābaṃdha tena tatra gṛhāvalī| paṭalopahṛtācchāyā damayaṃtī ca vīkṣitā|| tenaikṣita sudhāpāṃḍucchayasanmānasālayā| nagaryā da¦dhatī sāmyaṃ krīḍāḥ kamalinī punaḥ|| mahānappanalaṃkāraprasūtir aṃbalokitaḥ| tārako 'py amunā bibhral loko 'nākṣagataḥ śriyaṃ|| vidagdhamaṃḍalīm ānāṃ goṣṭhī¦baṃdhamanoramāṃ| sadākṛtigaṇopetāṃ sadvṛttiṃ sa vyalokayat|| tenāṃganājanas tasyam anapekṣitabhūṣaṇaḥ| svarūpaśobhayākrāṃta śakrahasta ivekṣitaḥ|| jaharṣa sāmānpaguṇaḥ dravyasaṃyogasusthitāṃ| trāṃ kiṇapratisiddhāṃtaprakriyān iva vīkṣya saḥ|| saṃkrāṃtāyāṃjanacchāyapradehapratimādhva saḥ| praviśatsphaṭikāgārān aiṃdranīlān irākarot|| apūrvvadarśanākūtakutūhalavaladṛśaḥ| ditijāstaṃ visṛṣṭānyakarṇṇavā niravarṇṇayaṃ|| tatparijñānaśūnyena cetasāhitakautukāḥ| papracchur mmaṃḍalībaṃdhaiḥ ko 'yam ity asurā mithaḥ|| anye vijñāyamānatvād anyasyābhinivoditāṃ| sa sṛṇvann ātmano 'bhikhṣāṃ rājamārgān alaṃghayat|| muktāpravālavaidūryaprāyaratnapariṣkṛtāḥ| jahautiṣadyāvīthīḥ sa siṃdhuve¦lāviḍaṃbinī|| prāptāvan adva daityeṃdrasiṃhadvāraṃ vibhūtimat| trailokyasaṃniveśasya pratyādeśam iva sthitaṃ|| sanāgayakṣādaiteyabaddhādityamarudgaṇaṃ| anekāścaryasaṃdehaṃ¦ viśvarūpam iva sthitaṃ|| nānāsuragaṇākīrṇṇaṃ purīṃdarśayabhūtale| adṛṣṭapāraṃsaṃsārapratibiṃbam ivotthitaṃ||

vikāsikiṃśukacchāyātvarādivivabhāvasoḥ| tatkṣaṇāpahṛtāṃ patraśukān aikṣata madhyathaḥ|| caṃdrāṃśugaurasatpakṣmabālabhāgān pracetasaḥ| dadarśa yānahasāṃś ca ścāmarāṃ suhṛtān asau|| caturdik_ sphaṭikāgāraprabhākṣīrapariplutaṃ|¦ dadarśa coccaiśravasam uttiṣṭhaṃ tam ivodadheḥ| trailokyalakṣmyā sa dasallīlādolām ivāgrataḥ| vilolamuktapralaṃbavyājenamaṇi toraṇā|| muktāc caṃḍīsitasaṭāvalī¯¯¯¯¯¯| utpāteṃdukalā daityapralayāśaṃsinīr iva|| adṛṣṭapāraparyaṃtān arppanīyākarān asau| dadarśa vigatā rājño digvibhāgān ivāgatāṃ|| utkhātaśeṣamāṇikyakaṃṭhakāśūnyakaṃdharāṃ| rabhasāliṃgitasvastrīstanavāsāvilorasaḥ|| catuḥ prāsādalabdhāni devayānāni satvarāṃ| nirgatyārohato daityarājaputrān_ dadarśa saḥ|| athāvibhūmi vinyastakarajānubhir ādarāt| nivedyatad dvāragatiḥ saṃbhartre pratihartṛbhiḥ|| avajñādirasaṃbodhamuktayenviti tadgirā| nirdiśyamānamā¦rgastai sa daityeṃdrasabhedisat|| bhāsvan_ maṇiśirodaityabhogimaṃḍalasaṃkulaṃ| tavaihatimiracchāyātimiraplavapūritaṃ|| vaidūryakuṭṭimacchāyājala¦nirbbharasaṃplavaṃ| pratiṣṭhaḥ kṣaṇam aikṣiṣṭa pātālam iva tatsadaḥ| tatra siṃhāsanāsīnā꣹n vamālaśyāmahadviṣaṃ|| sphuraddaṃṣṭrānanāṃ mūrtti kauśikīm iva bibhratīṃ|| kuṃḍalāspadaratnāṃśubālātapavilaṃghitaṃ| bibhrāṇam aṇimitte 'pi roṣāruṇam ivānanaṃ|| cāmarādhūnanavyagrakarapaṃkajayāniśaṃ| niṣevyamāṇam abhitas trailokyavijayaśriyā|| bibhrāṇaṃ śoṇamāṇikyabhūṣāṃśucchuritāṃ vapuḥ| aśāṃtavajrasaṃpātavāhiśeṣam iva kvacit|| jalakuṃjaranakṣatramālām amanamauktikaṃ| dadhataṃ vikaṭaṃ hāralatāṃ pīnena vakṣasā|| diṅnāgadānavispaṃdakṛtapatrāṃkuraśriyaḥ| bibhratā bhuvanābhogaṃ vanatālatarur bhujāṃ|| keyūraśitaratnāṃśujaladhārāś ca bibhrataṃ| vajrānalaśikhādāhaśāṃtihetor iva śrutāṃ|| urasthale niṣaṇṇāyā ratnaparyaṃkavibhramaṃ| bibhrataṃ diggajādhīśadattabhaṃgaṃ suraśriyaḥ|| dadarśāṃdhakam āviddhamadhyaṃ kanakaśṛṃkhalaiḥ| nitaṃbaparivṛttārkaraśmirekham ivācalaṃ|| trailokyaśrīśvareṇevamālānībhūtadordrutaṃ| vilokyeśaṃ nataśirā vina¦yāt praṇatāma saḥ|| atha bāhuṃ prasāryādir diṅnāgakarapīvaraṃ| ita iyy asureṃdreṇa nirdiṣṭa svayam atrike|| hemapīṭham asau citraratnajālapariṣkṛtaṃ| adhyāsta lokasaṃlokameghaṃ meru¦m ivonnatam|| avilaṃbitasatkāraṃ tam uvācāṃdhakāsuraḥ| daṃtajyotsnācchalenāriyaśaḥpītam ivodgiraṃ|| gaurīvigrahasaṃdhānasamā|sācitanirvṛteḥ| gaṇeśa kuśalaṃ kaścid avyāhati pinākinaḥ|| cireṇa bata kenāpi hetunā smṛtigocaraṃ| āgacchama vayaṃ śastuyonaha tvāṃ visarjjayet|| jayaṃ lakṣeṇagūḍhasya purā jitamarutvataḥ| na māṃgeṣu ca saṃjātaḥ tādṛśā pulakodgamaḥ|| ninnyājaprītipiśuna śaśiśekharaśāsanāt| cakṣuṣi tvayi sauhānmarasasyaṃdini yādṛśaḥ|| ime vajrakaṇā harṣasphuṭadvraṇamukhodgatāḥ| ro¦māṃcodgamakārkkaśyam aṃgeṣu vikayaṃti me|| saptalokādhipatyena na tathonnatim āgatāḥ| yathāviṣkṛtasaṃbhrāṃtabhavasaṃbhāvitā vayaṃ|| karttavyaṃ tan na paśyāmi kṛtakṛtyo 'pi dhū¦rjjaṭiḥ| yaś cetasi nidhāya tvāṃ prāhiṇodaś madaṃkitaṃ|| tadāvedaya saṃdeśam iṃdumauler vvivakṣitaṃ| kutūhalaṃ dadāty asmān mano nodāsituṃ yataḥ|| ity ukte¦ tena dattāṃśupuṣpitādharapallavaḥ| avāptāpasarā vaktuṃ dūta ity upacakramaṃ|| kalyāṇīṃ giram utsraṣṭuṃ viralā eva jānate| satyāṃ lekhā vilikhituṃ citrakarmmavido yathā|| saṃrabhatve 'pi satataṃ vispaṣṭaparighaṭṭanaṃ| tava jātaṃ dviṣaś cakraṃ śuṣke geyam ivāpadaṃ|| tvayā naiyāyikenaiva satpakṣāśrayaśālinā| heto vidadhatā ratna parapakṣo¦ nirākṛtaḥ|| uparyeva nava sthāsnu saraccaṃdrāṃśupāṃḍuraṃ| yaśacchattram ivābhāti cchastraṃ yaśa ivojjvalaṃ|| vaidarbhīṃ bibhṛyuḥ śailā niḥśīmitamarutvataḥ| vajrānilaśikhājālapluṣṭapakṣāḥ kathaṃ nu te|| sphuraty api taṭaṃ siṃdhor nna muktākiraṇacchāaṭāḥ| sā va saṃkecitānistrīmukhābjā kīrtticaṃdrikāḥ|| pluṣaty arīṃ dritāpas te nirvvāpayati cetarāṃ|| dāhātmakatvam adhikaṃ vahner ekāṃtikaṃ punaḥ| krūre 'pi nardavopātā vāmācāre 'pi dakṣiṇāḥ|| pāpe 'pi śuddhamatayaḥ tvādṛśā bhuvi durlabhāḥ| anekājanyaśobhī tvaṃ karttālaṃkṛtavigrahaḥ|| tvam ūhivān_ muktakarām asaṃgo 'pi jayaśriyaṃ| daśām anuguṇaṃ dagdhvā nādhāraṃ tāpayaty alaṃ|| na snehaṃ kṣapayaty uccair vvaṃśadīpo 'paro bhavān| vyajeṣṭa gocarātīta guṇagauravato 'dhikaṃ|| agādham api duḥkhābdhiṃ surāsuraviloḍitaṃ| kathaṃ śaśadharādhīnavṛddhikṣayatayāniśam|| sādṛśyaṃ tava dugdhodasiṃdhunā yanaso bhavat| viralāsthādṛśo loka dordaṃḍadalitadviṣaḥ|| nidagdhāśeṣabhuvanāḥ kiyaṃto vahnayaḥ kṣaye| svacchad biṃbitaniḥśeṣanītisaṃgrahasusthitaṃ| tvam eva mānasaṃ vatse prajñāvibhramadarppaṇaṃ| dorddaṃḍadalitoddāmasaṃgrāmorātimaṃḍalaḥ|| na bibharṣi guṇottuṃga gavam anyāsureṃdravat| guṇān_ staba girāṃ nātho vakti tenāthavāpy alaṃ|| siṃdhos taṭīṣu sikatāgaṇān_ gaṇayitāsta kaḥ| itthaṃ saṃsadi vaktuṃ me citraṃ yat_ kṣīyate na vāk|| ꣹ kva vā vākyavikalpena guṇānāṃ ca tathāvidhiḥ| itthaṃ pratāpasaṃpattiparākrāṃtamahībhṛtaḥ| na tulyonmādanaṃ yuktaṃ tava grīṣmagirer iva|| evam āha vibhurmmānyaṃ jagat_ sarvvasthitikra¦me| niyojya druhiṇomaiṃdrāv audāsīnye 'smi nirvṛtaḥ|| surāsuracamūrvvaṃśasaṃtānasthitir ādarāt| kasyapo mānasotpattipadmatāṃ parameṣṭhinaḥ|| sa labdhātmabhuvo 'nujñāṃ¦ citrasaṃgacikīrṣayā| upāyatātmano yogyā vidhivaddakṣakanyakā|| danudityaditistāsāmudabhūvan_ tataḥ kramāt| dānavāś caiva daityāś ca devāś ca balaśālinaḥ|| prātikūlakatāṃ matvā miṣās teṣāṃ svayaṃbhunā| vāsaḥ pātālamūle ca sumerau ca vyasūcyata|| prasāṃtaraṇasaṃraṃbhaṃ svadharmmāvasthitaprajāṃ| tena niḥśeṣam evāsīt_ trailokyam anupaplavat|| atha durvvāradorddaṃḍadarppakaṃḍūpratāvinaḥ| ācchinnaddhāma devānāṃ hiraṇyākṣamahāsuraḥ|| jayaghne suraśatrūṇāṃ piṣatāṃ krodhamūrttinā| trailokyopaplavārakṣābaddhakakṣeṇa sauriṇā|| ninye ca marutāṃ mṛtyu nihanyāsuramaṃḍalaṃ| trailokyaśrī punar līlācāmaravyagrahastatāṃ|| yāte kāle 'tha durvvāradarppakaṃḍūtidurddharaḥ| hiraṇyakasipur jiṣṇos tam etya punar ācchinat|| nadvakṣo 'dadaradvajradhārādanalakarkkaśaṃ| nṛsiṃhamūrttinakharair nakharāgrair janārdanaḥ|| ittham anyāṃś ca ragato viprakartṝn mahāsurān| anayaddīpracakrāgnijvālāpaṃjarayaṃtraṇāṃ|| jyotsnā caṃdrakrameṇeva kṣīyate vṛddhim eti ca| śūrāṇāṃ tu raṇe kīrttir gatā na vinivarttate|| tadahany adhunā prāgvad avigrahaparigrahaḥ| rasātalanivāsena saṃvibhāgaṃ mahāsurāḥ|| pureva lokapālānāṃ daityānāṃ ca niratyayā| anāviṣkṛtasaṃraṃbha sthitir astu yathāyathaṃ|| dhāmāny apīṣuṣām itthaṃ premṇā nijanijāni ca| satvāviṣkṛtasaṃraṃbhā parasparagṛhāgamāḥ|| śāsati tvayi pātālaṃ tridivaṃ ca puraṃdare| sasurāsuracakrasya trailokyasyāstv anāmayaḥ|| nivarttite 'pi ro¦dhe 'pi yuvayor adhunā mithaḥ| apahastitaniḥśeṣavairaṃ prema vijṛṃbhitāṃ|| atisaṃgharṣataḥ siṃdhumaṃdarācalayoḥ purā| prāk kālakūṭasaṃbhāraḥ paścād amṛtam u¦tthitaṃ|| iti sthite samu|tsṛṣṭaṃ vigrahaikarasasthiteḥ| maratvatā śataṃ manye sakṣameva nava kṣamaṃ|| yasya hāralatānyāsabhāsurā pheṇasaṃhatiḥ| vyāvarttyamānā namucet kaṃṭhinaḥ kaṃṭhim acchinat| yasyājyāpi dadhaty ete vajravidbhinnapakṣatīḥ|| sābhrāḥ pārśvabhujo baddhavraṇapaṭṭā ivārddhayaḥ| yasyāṃtavajradahanajvālājālām iva jvalat|| cakāra nīrasaṃ daityanārīhṛdayamaṃḍanaṃ| taddordaṃḍamadoddāmadaityadānavasūdanam|| vajrodbhāsikaraṃ kau vā mitraṃ na bahu manyate| suraiḥ sahāmavakrīḍakalpavallī¦gṛheṣu naḥ|| āpānagoṣṭhībaṃdhena baṃdhuprīti vivarddhatāṃ| sadānanirjjhareṣv ārād gaṃḍaśaileṣu daṃtināṃ|| anāyasumukhas tāvan nipataṃtu śilīmukhaḥ| avāptanarakāḥ saṃgān manubhūvanmahāsuraāḥ|| krūrāsipatrasaṃpātanirargalakadarthanāt|| suraditisutasainyakānāṃ sarabhasam āplutikevalīlayāṃ bhavatu kucataṭīnitaṃbabimbaskhalanavijarjjaramaṃdharāpagāyāḥ| ity atyudīrya girim ujvaladaṃtaratna- niryatpratāpavalitāṃ cirarāma dūtaḥ| tasthau taduttaraviśeṣaparīpsayā ca daityādhipasya vadane vinidhāya dṛṣṭiṃ||

cha ||

iti haravijaye mahākāvye dūtavyādvāro nāma dvātriṃśaḥ sarggaḥ||