sa devo s
rīṇāṃ vijetṛtvād anaghā adhicchadmacāriṇo pratihatā vā tujataravo yasya sa
madhupānāṃ s
manasaḥ puṣpāṇi tatra tādṛśaṃ jagat
m
viplavo a
yamena us
ḍaviḍo dhanadaḥ āśrayaḥ patir yasyāstā
diśas
tayā yasāas
tilakas tarubhedair ujjvalapattrābhiś ca latābhis sahavartamānā giribhuvo ramyāṃ sthitis
ni kānanāni jalāni vā tilakaś citrakaḥ pattralatāḥ pattrabhaṃgāḥ tatsahitāś ca kāminyo manoharasthitayaḥ vanānām atra kāmitā pratīyate
samāsoktivaśāt_
rucir abhilāṣaḥ kāntiś ca madhvaḥ puṣparaso madhuś ca vasantaḥ avatīrṇamanobhavatvāt paravatīḥ paratantrā
madhuliho bhramarāḥ
teṣāṃ saṃhatir asurayāyatā surayam anvabhūt_ svāyādibhttṛvedanāyāṃ kyaṭ_¯¯¯kusumauṣadhisambaṃdhino rasasya¯¯¯¯saṃgra
haḥ pānan tena va
jāmātā ca
kusumitā rajasvalā api priyāḥ prī
tihetavaḥ madanaś ca kāmaḥ parayayai
madhuretyādiviśeṣakam_ iti rase
na visṛṣṭāyās savayassyā vacanenāgate priyatame viṣaye āyutaṃ mānaṃ muñcati yās tathāvidhā yoṣito babhūvuḥ mādhavī atilatāmu
kulatā ss
pakṣmabhiḥ kesaraiḥ karālatā vyāptir bhāsuratvaṃ vā śucitayāpy u
palakṣito yad eṣaḥ vākas tāpayati tad ayuktaṃ viṣadātmatvāt_ paropatāpanābhāvāt_ citayā pravṛddhayā pakṣmāṇi netralomāny api karā
laṃ bhīṣaṇam api madhu madyam api
tat tat tasmāt tat tad bahuvidham uktvā taṃ dayitaṃ satvaram ānaya na vayaṃ kālakṣee
paṃkajabījaṃ
padmākṣaḥ vyavadhir āā
hasaṃ kiyat_
jaṭu
carasā
samīpe gireś ca senakasyeti
ṭam_ rase madhuni mano yasya sa samanādaṃ tulyadhvaniṃ kṛtvā
kusumam eva koṣaḥ caṣakaṃ tam eva taror nāyakabhū
tasyārpayituṃ latā vivalitā sasmukhaṃ parivṛttā madhu s
kesarāṇi bakulāny e
va kertūnāṃ dhujānāṃ śatāni yasmin_
madhor vasaṃtasya saṃgamārn niśayā mukhe prārambhe kaluṣatā nāpi na prāptā tadā diśās atiśayena
vaiśadyāt_ aniśaṃ sadā yāpitam ativāhitaṃ mānaṃ parimāṇaṃ dairghyaṃ yathā vasaṃte rātrīṇāṃ tānavotpatteḥ kāminī dvitīyakāmi
nyā kṛtaśamanavighnatvāt_ cireṇāpi samāgate preyasi na vadane kāluṣyam āpnoti madyasaṃparkāt_ madhu madyam api māno 'bhimāno
'pi
sarasijānāsu
yā niṭ_
kuṭṭa
harṣabharanirbharamātramānām_ hī duḥkhayasy alam alaṃ dṛḍhamūḍhavākyais saukhye 'pi duḥkha iva kuṭumitaṃ vadaṃti
stau
sā smarasyāsau sakheti vasaṃtasya saṃsthitim iva samamīsanat_ saṃmānayāmāsa yato navo yasyāvayava ekadeśo 'ṃkura evābhara
ṇaṃ yatra tādṛśīṃ śriyaṃ dhārayaṃtī
ahāryā girayas teṣāṃ bhavasya śaktor upacayaṃ kurvaṃtaḥ tathā pathikānāṃ hananaṃ kurvāṇasya kusume
ṣoś śaktipoṣaṇaṃ prati sahakāritāṃ prati śaktim upacinvaṃti bījasyeva jalādayo 'na
janā ratikrīḍārasena vyākulā babhūvuḥ kaṭaṃkitais samannāhai¯¯¯
kiṃjalkāmvādanena kalaiḥ madhurair asakaḥ
campakākhyaṃ kusumaṃ samudgatamadana yoṣitaś cakāra
rabhasā tvarā madhukarā evāṃjanamayaṃ vaśīkaraṇaprakāraḥ nijābhir vadhūbhiḥ
javena dhūtas tiraskṛtaḥ śarīraśramo yeṣāṃ
śaivalena śevelena satī śobhanā śevaiś ca śivabhaktair lasaṃtī śrīr yasyāḥ bateti vismaye
ati
muktakavratatayogā guṇaśrīr yāsāṃ tādṛśyo nābhavan_ saṃvistīrṇaguṇāśrīyogā babhūvur ity arthaḥ prakaṭapatrālatāḥ śākhā evābha
raṇaṃ tenojjvalā ramyā pattralatābhir ābharaṇaiś ca
kānte satimukha adadarat_ bibheda ātma
¯¯¯tvarapratha¯¯¯sparśam ity abhyāsakāryamadantādeśaḥ rāgo 'nuraktir api ā
palāśaḥ kiṃśukaḥ tatra bhramarāṇāṃ
saṃhati capalatvām ābhikhyām āvirabībhavat_ prakaṭīcakāra vibhramas sadṛśaḥ
anavaḥ ciraprarūḍhaḥ śvāso yeṣāṃ te munayaḥ kāmasya
vaśaṃ yayuḥ animiṣair alimīladbhiḥ akṣibhir ālokito vīnāṃ pakṣiṇāṃ bhramarāṇāṃ bhramo yasyām_ animiḥ
so yasyāḥ navamālikā sambalā¯¯navamuṃ cotkṛṣṭamalikaṃ lalāṭaṃ yasyāḥ
bhīravo yoṣitas tāṃsāṃ janas samadatvād asamaṃ dolanavi
bhramaṃ
adidīpad iti dīpanaṃ prabodhanaṃ dahanaṃ ca śikhī vahnis u
t tena ca piṃgalaṃ kapiśaṃ vadhūḥ kapitāraṃ kāmukaṃ ca kapitā kaṃ na prāptā nāsau vallaau
svavarṇaśṛṃkhalābaddho nānāratnavibhūṣitaḥ
lalāṭalambyalaṅkāraś caṭulas tilakasmṛtaḥ raso mākaraṃ
śucir āṣāḍho māsaḥ āplutis snānaṃ vadhūṃvatru
ka
rāḥ pāṇayo 'pi tāpaḥ khedo 'pi mānaṃ dairghyam abhimānaś ca cirayāyīni dināni graiṣmikā vāsarāḥ atra tigmaruceḥ kakubhāṃ ca kās
yate liṃgaviśeṣopādānāt_ yathā sarale saha vāsaraśriyā nibhṛtaṃ kvāpi gatas sa bhāskaraḥ vada tena vinābjinī kathaṃ kṣaṇadām adya
tāṃgi neṣyatīti evaṃ ca dinaśriyo 'pi
nāyikātvapratipattau yathokto hetus saṃbhavatīti dayitayety upasānapadam anuṣṭhārtham i
ti suhṛdayāḥ
priyatamasahitāpi kṛśāṃgī virahiṇyās sthitimitā prāptā jalārdraṃ jataṃ vastram_ atimitākṣarā svalpavarṇā
ṭaṃ
kanikuṭṭanena śastrakāhatyā ghaṭṭhitaṃ calitaṃm_ raviḥ kila surā priyatamānurodhena dussahataraṃ dhāmattvaṣṭuṣ ṭaṃkena śātayāmāsa janatā
klas
dīpikā lohādimayī dīpādhārabhūtā yaṣṭir api mallikāta
ṣām
baṃdhuro ruciras sārostra
itīva pra
tikartum icchuḥ kāmaṃ śirīṣaṃ nāma kusumam īkṣitaṃ sadālokitam sat_
yeṣām_
giriśo haraḥ giraur ucchandasīti pratyayadvāreṇa
rāgaś ca tanmayaḥ
payodharāṇāṃ dhoraṇī paṃktiḥ kimu bhuvi rajo nāmamayad iti nañ atra sās
saṃvananaṃ vaśīkaraṇam atanuḥ kāmaḥ avāsi
ṣur vabuḥ
saninādāḥ payomuco yatra tasmin kāle mayūreṇa vṛttu
āṃtaramārgo gahanā pradeśaḥ tadgatāṃ śriyaṃ vanabhuvo 'vahan_ jātir mālatī tayā śarīraruk_ svarūpaśobhā sārā prakaṭā yāa
jātayā śuddhavikṛtabhedenāṣṭādaśa
atu
dhikayon niṣādagāṃdhārayor yathākramaṃ kākalyaṃntarasvarasaṃjñatvakalpanāt_ kavalanā
grāsa
sekalo vindhyas te
nu vindhyasya sāsyam asitavarṇatvāt_ acirārcis saudāmanī ānatayā punaḥpunar ullasanena dausthis asmām
prahvayā
alakānāṃ tāṃḍavikair nnartukaiḥ
śakradhanur manohareṇa gavalasya ca mahiṣaśṛṃgasya śyāsatayā śobhāṃ gṛhṇatā ca ghanānāṃ cayena bhūya
teva caturaṃ kṛtvā na ye vas
harigopā iṃdragopāa
śreṣṭā lāṃgalikā auṣadhiviśeṣā yatra añcitaś ca ṛ
atanoḥ kāmasya ba
halāyāḥ śriyā ālayatvaṃ kalayatā gṛhṇatā kuṭajākhyakusumanicayena nakṣattragrahaṇava a
drākārair dalaiḥ pallavaiś candrasya ca daaṃ
vāri vikira jalaṃ vikiretyādikam ācaraṃ jalado viyutāṃ viyoginīṃ
na navaśām api tv āyatvśs
s samuccaye sāmānyavacanasyeti
nigūhanena sthitimatas sukhitān i
alātam ulmuko tatsadṛśī ta
āmalaiḥ tarubhedaiḥ kandalaiḥ ca latānviśe
ṣes satī śobhanā amalaiś ca kaṃdai tvisair anyai vā mūlyair na saṃtī śrīr yāsām_ girimallikā kuṭajaṃ tacchabalitatvād bhramarair valitā veṣṭitāḥ
navo yy
mālatī
kusumam eva mudgaraḥ praharaṇaviśeṣaḥ sa eva smṛtibhuvaḥ sakāśād āgatenāpaścimena prahārāntarāpekṣaṇā prahāreṇa mūrchitā yoṣi
taś cakāra mālatīkusumam eva kāmasya mudgara iti tu na yuktaṃ mudgaraśabdasyātra sāpekṣatayā samāsāprasaṃgāt_ madarasena madajanaka
ādaraḥ sambhramo yeṣāṃ tathāvidhās sāravāś ca bhramarā yasmin_
āyataṃ bhujalatāṃtaraṃ priyatamā kamīpsitaṃ priyaṃ nānayat_ sarvam eva v
vadhūḥ pariṣaṣuje harir aśvaḥ rado daṃtaḥ kālikā meghapaṃktiḥ aśvānāṃ vayovijñācihnaṃ ca¯¯¯tamo mālito 'ntatvāt_
yo janas svata
rāṃ damasya śamasya laṃghanam akarot_ apaghanā megharahitā apaghanāś cāṃgāni hṛdayahāriśobho navaḥ iṣa āśvayujo yasyāṃ hṛdayanaṃ
danaś ca śobhano veṣo veṣa yasyā vee
kamalānāṃ kārakaḥ kuṭmalaṃ janānāṃ haste yatra tadbhāvaṃ dadhatīṃ śriyaṃ
śaraddivasādadhino dadhus turaṃgā eva tair api kasalahastā śrīr uhyate tatsannidhau śriyas sthānāt_ kaṃ jalaṃ śiraś ca dhārayantīti kaṃdha
rā jalabhṛtaḥ grīvāś ca saṃjñāyāṃ tva
tadārayā mudā yuktam itīva ciṃtayaj jalajamātapasevāsa
spṛhaṃ vyakasat_
caṃdrakai rājitā śobhitās taiś cittraiḥ śikhaṇḍibhi mayūrai rucirā rucir nnālabhyata cittraśikhaṃḍinaś ca saptarṣayaḥ taiś caṃdrakararai
īyivat_ gatam_ samabhihāraḥ paunaḥpunyam_ avikalaṃ samagram_
tāpavighātasya viparyayo 'nyathātvam a
ghātaḥ utsthityā vilakṣatā trapā ayukchadās saptaparṇāḥ teṣāṃ kānanair ayukchadānāṃ vā ānanair mukhai rasasahāsaṃ kṛtvā niyatas
siṣatā vayam ānanā tāmopaghātapaṭavo na yūyam itīva vikasvaratvena hasitā ity arthaḥ hāso vikāsaś ca hanaṃ ca
ātmanepadaviṣayatvā
c ciṇvadbhāvam
caṃdrāṃśavo bhramarāṇāṃ kusudeṣu dalayaṃtrā
ṇaṃ vividuḥ davathus saṃtāpaḥ
¯¯
¯tiraskṛtir aṃtardhānaṃ yatra tasyāṃ śaradi nadītaṭaiḥ jaghanajā kāṃtir ātatā śakunayāḥ khagāḥ
ucchvasan madhu makaraṃdaṃ yatra gṛhītavatāṃ bhramarāṇām alamatā kvacin nām
ti kṛtāvasthānam_
vitathā niṣpha
phenaśaratkusumasaṃbaṃdhinā na dhṛto viyoginīs
sanāś ca tarur bhedāḥ śarāsanaṃ ca dhanuḥ alavaṃ prabhūtaṃ tāpaṃ karoti yas tena
rasāḥ pārataṃ tatkriyā dhātuvādaḥ tayeva śaracchriyā sthitir avāpi
padaṃ nibaṃddham_ āgamaḥ pravṛttiḥ śāstrasaṃpradāyaś ca tārā nakṣattrāṇi tāraṃ ca rūpyam_ kalikā kalaṃko vyājaś ca¯¯dikṛtaḥ candraś śa
śī caṃdraṃ suvarṇam_ kamalāni padmāni kamalā ca lakṣmīḥ
kaṇiśaṃ silaṃ kalasaḥ śālibhedā kalo manoharo mardraś ca saṃgamayo rahas tenāku
laṃ kṛtvā
navaṃ satta
niṣkuṭajā kuṭajarahitā kuṭajānāṃ vārṣikatvāt_ niṣkuṭā gṛhārās
|| ||
ṣv anurāgabhareṇa pūritā ye sārasā lakṣmaṇās tair mukharitaṃ saro bhramarāṇāṃ kvaṇatāṃ sarasatvam akarot_ raso rāgas
tālāau
taḥ teṣāṃ layaś śobhā śleṣo vā gītam eva gītakaṃ gānam_ gītakaṃ madrakādiviśiṣṭaṃ gītaṃ prakaṭatālalayaṃ bhavati tatra tālāḥ caccapuṭa
cācapuṭādayaḥ teṣāṃ layo drutamadhyamavilambitabhedena
ta
mbitaḥ tridhā laya iti prokto badarāmalabilvaāu
samadaḥ pratigajo 'tre
ti bhrāṃtyā kṣubhitatā kṣobhas tayā vyāptān anilaḥ kuṃjarān akarot_
himaṛtāv iti ṛtyaka iti prakṛtiḥ karṇikā bījakośaḥ kara
rṇābharaṇaṃ ca karṇo śrottre vimalitā mṛditā dhavalitā ca ata evālināṃ tāpakṛt_
śītabādhabhayenāu
tas taruśubhe caturayā prauḍhayā
ratte lālasā ruciḥ
nāsti karāṇām uṣṇisā santāpo yasya tādṛśo gopatir aṃśumān yatra
ghanasā
raṃ karpūraṃ mukhāni vadanāny api avavaraḥ śreṣṭhaḥ
haimaṃ tuhinasambaṃdhi kamālākaraḥ śrīprado 'pi āpadi malinaḥ ko nās
kāram api na muṃcati praṇayaprakṛtim iti pāṭhe snehakāraṇam ity arthaḥ
kvaṇatāṃ bhramarāṇāṃ paṃktyābhivyāptatvād irtham iva kuṃdaṃ tapasi
māghe 'bhyadhāt_ hasat_ vikasat_
himartor udayaḥ aśanarais
śanai śītavaśān mekhalāśūnyaiḥ
phalinī priyaṃgulatā sādhuḥ śreṣṭaḥ madhuvratā bhramarāḥ
girigahane bhramarā lavaṃgasya lavam āśritas tapasā māghasya phalaṃ tapasas tat_ girigahanasthaś ca munis tapaso vratasya phalaṃ dvandvasahiṣṇutādi samanubhavati prasavo janmāpi saura
bhaṃ yaśo 'pi
kṣaṇadā rātris tasyās suratotsave kṣamatvaṃ dīrghataratvāt_
rajany evārākṣasī tayā ca kā yoṣitā nāvacakhādire sarvā eva grastāḥ
khādiraṃ śalyaṃ khadiradārumayaḥ kīlakaḥ
nāsti lavaḥ chedo yasyās tādṛśī līlā yasya tadbhāvo yoṣitām āsīt_ asasahāsam asādhāraṇaha
sitaṃ rataṃ nidhuvanaṃ yasyāṃ sā madhunā puṣparase rasarataḥ pravahataḥ kṛtaḥ ṣaṭpadīnāṃ rasaṃmaho rāgotsavo yayā sā lavalīnāsas
bhe
dayitaṃ prati ca kopo yuktas tam ānaya tvam ity āśayena yoṣid anavame śreṣṭhe mandarasya sānvany āliṃ gatā sakhī jagāma navam apūrvam amaṃdala
tā sā bahalānurāgānunītiś ca prāi
sthalīṣu vikasitā amalāḥ kesa
rarāgā bakulataravo yasya taṃ giriṃ draṣṭuṃ sarāgamalake gaurīṃ spṛśann īśvaro 'pi viniryayau lalite kuṭilekṛte
iti haravijaye viṣa
mapadoddyote tṛtīyas sargaḥ 3