|| oṃ namo vighnahantre oṃ namo gurave guraveḥ

| atha | sa devo manthagirau mandare sarvarttubhiḥ samaṃ sevitaḥ prasavaḥ puṣpam || śatrujaye naghā niśchadmāno bāhudrumā yasya |

madhu | jagac chobhāṃ dadhre bhramararājibhiḥ parājitāni tatānivistīrṇāni sāninīnāṃ manāṃsi yatra sumanobhiḥ puṣpais surabhivārijāni padmāni sphuṭitāni vikasitāny ata evāruṇāni tatāni vistīrṇāni āmravanāni yatra |

druta | yamena niṣevitāṃ dakṣiṇāṃ diśaṃ tyaktvā aiḍaviḍasya vaiśravaṇasyāśrayām uttarām āśritavān asumatāṃ prāṇināṃ suṣṭhu matāṃ sthitiṃ kurvan | atha ca yathā kaścit krūrasevitāṃ yoṣitām upāsya jaḍaprāyāśrayām abhiyuṅkta ity arthāntarasya pratītiḥ |

sthiti | girer avanayaḥ bhuvas sthitiṃ babhruḥ avalambitastavakadarpaṇāḥ pallavā eva pāṇayo yāsāṃ saha tilakākhyais tarubhir ujjvalaiś ca pattrair latābhiś ca vartante yāḥ vanena kānanena jalena vā yogaḥ sambandhaḥ ataś cāvanivanayoḥ śṛṅgāratvam_ priyasaṅgatā hi kāntādarśaṃ bibhrāṇā tilakaṃ pattralatāṃ ca karoti ||

kṛta || bhramarā vāsaraś ca vadhūr avatīrṇakāmāḥ ata eva paravatīś cakruḥ | rucir ābhilāṣaś śobhā ca | madhunā kiñjalkena vasantena ca saṃbandhān mantharagāmitvam ubhayatrāpi |

sphuṭa | abhyavahāraḥ bhojanam_ rasāyanaṃ bhramaramākṣikam atra | anyo pi paratādirasābhyavahārakṛtena rasāyanasaṅgraheṇa susthito bhavati | asukhāyata sukham anurabhabhūva ītim upadravam atītyātikrāmya |

madhu | vasantaśriyā vayasyayeva kokilāgirā karaṇabhūtayā mṛgadṛśo vallabhais saha yojitāḥ satyo mudaṃ harṣaṃ babhruḥ | damadhuryā munayaḥ |

sura | bhramaraḥ pramadānvitaḥ saharṣo navena madhunā vasantena kiñjalkena vā kṛtakāntau campakapuṣpeṇa varamaṇāṃ varatām utkṛṣṭatām atha ca jāmātratvam anubhūtavān | varo hi bhrapramadayā kāntayānvitaḥ suratagehe āste | tatrānakramena utkṛṣṭena dhūpenā hitā tviṭ_ |

kusu | kisalayāny evādhāraḥ | tatkhaṇḍanecchubhiḥ kokilaiḥ puṣpitā vanabhuva ādṛtāḥ priyā abhimatāḥ madanākhyās taravaḥ | madena kiñcit kṣīvatayā nāditā rasitāḥ | ataś ca priyāḥ kāntāḥ iva tā api kusumitāḥ saṃjātarajodarśanāḥ sakāmāś ca |

madhu | manojñavikāsāyā mādhavīlatāyā madhupānana mattā malīmasāś ca kṛṣṇā | atha ca pāpina iva | bhramarāh striyo vyathayantu | nāma yatra kuravakatarustavakāś citayā sphītādyā stacitayās taddhatvenopalakṣito pi viga(or ra?)hiṇir vṛṣayati tad ayuktam iti dvābhyāṃ kriyā | śatrau spaṣṭarasaḥ śṛṅgārādibhiḥ hāvo kṣibhrūvikārādinā | tatsūcako vyāpāraḥ

tadā he madhuravādini yasmāt kurabakastabako pi vyathayati | tat tasmāt tat tan nānāprakāraṃ kiñcid abhidhāyataṃ priyamānaye tirasena sakhīṣu niyuktavacanā abhavan | ata eva gate sati priyatame dīrgham api mānaṃ muṃcaṃti yāḥ kecit tu sākhīvacanād āgateṣu priyatameṣu mānam muca tyajuḥ || ||

jara | pariṇataiḥ paṅkajabījaiḥ padmākṣastalyatviṣo bhṛṅgāḥ | madhu niḥśeṣeṇa pātuṃ pragalbhā āsan | vyavadhiḥ sthānaṃ | virahe sati striyo vadhayogakṛtaḥ mārakāḥ |

sura | jaḍatā śaityam | na vairaliśatair bhramaravṛndair anvitāḥ | ataś ca yo jaḍatayā maurkhyenātyaktās te kathaṃ vāliśatayā mūrkatvena yuktā na syur iti | virodhaḥ munīnām api rate surataviśeṣe rāgaṃ kurvanti ye |

mṛga | mṛgākṣyas sāgas sāparādhān api dayitān nābhicukkrudhur iti kkrudhidruhīti caturthī bādhikā | krudhadruhor upasṛṣṭayor iti dvitīyā | ūrjitata udbhaṭo pi yaḥ smaras tadbhāvena ratārthaṃ | yānaṃ gamanam || 17 ||

sara sarasaṃ mantharaṃ ca kṛtvā tāmarasaviṣayenādareṇa bhramarāṇāṃ sajjaḥ pratyāsanno laya 'śeṣo yasyām | sphuṭatarā āgatā jātā rāgeṇāruṇatayā rucir yasyāḥ | aparatra sarasām arthe ca ratā ye amarās teṣāṃ sādam avasādaṃ rāti dadāti yaḥ | bhramaḥ bhramaṇam tena rasat saśabdaṃ ṭālaṃ yasya | tayā agamya mandarādrer yaḥ taras taraṇaṃ tena agena ca pārijātataruṇā rucir yasyāḥ iti vibhaktivipariṇāmena yojyam |

cara | caramāḥ paścimāḥ | anugiraṃ parvate rasena yuktaṃ mano yasya samo nādo rutaṃ yatra tathā kṛtvā |

tara | pallava eva tāmraḥ karaḥ samadhuṃ kiñjalkaṃ puṣpako śaṃ taror arparhayitum iva vivalitā nāyikāpi priyasya samadyaṃ kośaṃ caṣakam arpayati balī mahān | tāpaẖ kāmakṛto pi

bhrama || nibho vyājaḥ. kesarāṇi bakulāṇy eva ketuśatāni yatra ||

śiśi | candre cirād apy upāgate niśāyā mukhe prārambhe madhor vasantasya saṃgamāt kāluṣyaṃ nāpi na prāptum | aniśaṃ yāpitaṃ gamitaṃ vasantayogād eva mānaṃ pramānaṃ | yathā nāyikayāś cānyayoṣitā kṛtapratyūhe cireṇāpi prāpte preyasi madyasambandhād vadane kāluṣyaṃ na bhavati tata mānaḥ priyaṃ prati |

sara | uttaracchadā bahiḥpattrāṇi pracchadapaṭāś ca madhu kiñjalkaṃ madyaṃ cabdaṅgais sabhramarīkaiḥ śṛṅgāribhir iva joṣaṃ saprīti kṛtvā sthitam |

nidhu | suratāvasāne vadhūḥ kuṭṭamitena kāntasya mano jahāra keśastanāparādhasya

padam iva sammatayātī | yatas sa kāmasya mitram | niveśo racanā | navo yavāṅkura evābharaṇam yatra tathāvidhām śriyaṃ dadhatī |

vida | ahāryaḥ parvatas tasya taṭāḥ kāmasya virahikṣapaṇaṃ prati nijaśakter vardhanaṃ kurvatas sahakāritāṃ sāhāyyaṃ dadhuḥ | atha ca sahakārākhyavṛkṣavattvam api yathā salilādayaḥ sahakāriṇo ṅkurādāv upādānakāraṇasya bījādeḥ śaktiṃ vardhayanti | anavamā utkṛṣṭāḥ navaś ca mādhavo vasantaḥ |

ali | kaṅkaṭitaiḥ kavacitair vāyau sarati vāti sati ke śṛṇgārieṇo ratikrīḍārasenākulānābhavan |

vika | vasantalakṣmyā vilāsārthahemapadmam iva campakaṃ kartṛ rasavaśān madhurair asakalaiś ca spaṣṭaiḥ bhramarāravaiḥr vadhūr utpannakāmāś cakāra |

rabha | bhramarā eva vaśīkaraṇārtham añjanacūrṇam āśleṣasukhenāsvasantībhir nijavadhūbhir javena tvarayā dhūtaḥ śarīrakramo yeṣām |

śiva | śaivalena śevālena satī śobhanā śaivānāṃ cānanda vaśāl lasatām krīḍatām śrīr yatra kāḥ sāraṃ tyaktvā priyaiḥ saha yogaṃ na gatāḥ ||

|| madhu | pattrāṇi latāś caivābharaṇaṃ tenojjvalā ramyāḥ yoṣito pi pattralatābhiḥ kapolādisāḍanair ābharaṇaiś cojjvalā | atimuktakākhyāvratatayo latā | atatayogaguṇaśriyo nābhavan vistīrṇaguṇaśobhā āsann ity arthaḥ

mukha | bhramarā eva cūcukaṃ yatra na na adadarat | api tu bibheda kamitā kāntaḥ | rāga ujjvalyam anuraktatā ca | karau raśmihastau |

smara | kāma eva gajas tasya madacchaṭeva prakarṣeṇa capalā bhṛṅgāvalī | vanam evābdhis tatra vidrumabhūte palāśākhye tarau śriyaṃ prakaṭīcakāra |

ani | na nimiṣantīty animeṣāṇi igupadhetikaḥ | tathāvidhair akṣibhir vilokito vīnāṃ pakṣiṇām upacārād bhramarāṇāṃ bhramo vā yasya tāṃ navamālikākhyāṃ latām apsarasam iva nit nimeṣanetrāvavalokitavibhramam anavamaṃ cotkṛṣṭaṃ alikaṃ lalāṭaṃ yasyāṃs tāṃ dṛṣṭvā anavamā 'ciraprarūḍhaśāntayo pi munayas sotkaṇṭhāḥ[pc] kāmasya vaśaṃ jagmuḥ |

apa | lalanājanas samadas san_ ananyatulyaṃ dolāvilāsaṃ na na anvabhūt_ anubhūtavān eva | aparimṛṣṭetyādinātivegavattvaṃ

smara | yad agnivat piṅgalam_ aśokaṃ kāmam uddīpitavat_ tat sphuṭad vikasad dṛṣṭvā kaṃ kamitāraṃ priyaṃ vadhūr na itā śambhor cordhvanetre vahninā piṣaṅgaṃ san kāmam adhakṣīt_ lakṣyate |

vidhu | catulātilako lolāṭālamby alaṅkāraḥ | tattulyā kiñjalkakapiśā bhṛṅgālī ghano raso makaranyaṃ jalaṃ vā yasyā narasārthakatvāt_ samastajanamanoharā kāminī ca ghanaśṛṅgāraārāgā narān āharati | vasantaḥ |

śuci | śucir grīṣmaḥ āplutir jalakrīḍā vataṃsitā avataṃsīkṛtā mallikā yābhiḥ | vaṣṭi bhāgurir allopam avāpyor upasargayoḥ | stanava tīḥ praśastakucā striyo navo virahasyānanubhūtatvāt_ | tīvraś ca śarīrakramo yāsāṃ sāpi ca sakramānāṃ vayasyānāmnānādi karoti

spṛśa | cirayāyidinānāṃ grīṣmadivasānāṃ śriya evaṃvidhayāsmitam_ | kakubhāṃ sapatnītvam_ | karai raśmibhir api tāpaḥ santāpo pi mānaḥ pramāṇam api tigmarucau rucirayā ceti sākūbhatam_ | caṇḍatvasaukumāryapratipādanāt_ |

sara | kṛśāṅgī priyeṇārahitā svādhīnabhartṛkāpi virahiṇīsthitiṃ prāptā | jalārdrāṃśukādidhāraṇāt_ | atiśayeḥ mitākṣarā parimitavarṇā ya kathā yasyāḥ |

dina | ṭaṅkeṇa śastrakeṇa nikuṭṭanam āhatiḥ sūryeṇa kila tvaṣṭur bhrame ātmānasaukhyadhāma śātitam abhūt_ | bhramaṃ bhrāntiṃ bhṛtavatī klamam itavatī gatā |

ruci | smarasya dīpikā | uddīpanavibhāvasannidheḥ | na na ghanāpi tu nibiḍā | anaghanādāninvotvothāravaḥ |

ghaṭi saṃlagnaṣaṭpadaṃ samūhasya pāṭalākhyapuṣpavṛndasya daśasampuṭapāṭanacāturyaṃ | prakaṭayatā vāyunā saratā prasāryatā satā navasya manoharasya ca saurabhasya yaḥ prasaras tadbhāvo dhṛtaḥ |

jita | śirīṣapuṣpam itīva pratikriyām kartum icchur īpsitam_ sat | dṛṣṭamātram eva virahiṇīśokam